📜
11. භික්ඛදායිවග්ගො
1. භික්ඛදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ ¶ සම්බුද්ධං, ආහුතීනං පටිග්ගහං;
පවරා [පවනා (ස්යා.)] අභිනික්ඛන්තං, වනා නිබ්බනමාගතං [වානා නිබ්බානමාගතං (ස්යා.)].
‘‘කටච්ඡුභික්ඛං පාදාසිං, සිද්ධත්ථස්ස මහෙසිනො;
පඤ්ඤාය උපසන්තස්ස, මහාවීරස්ස තාදිනො.
‘‘පදෙනානුපදායන්තං [පදෙනානුපදායන්තො (සී. ස්යා.)], නිබ්බාපෙන්තෙ මහාජනං;
උළාරා විත්ති මෙ ජාතා, බුද්ධෙ ආදිච්චබන්ධුනෙ [විත්ති මෙ පාහුනා තාව, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො (ස්යා.)].
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භික්ඛාදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තාසීතිම්හිතො කප්පෙ, මහාරෙණු සනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, සත්තෙතෙ චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා භික්ඛදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භික්ඛදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, නිසභාජානියං යථා;
තිධාපභින්නං මාතඞ්ගං, කුඤ්ජරංව මහෙසිනං.
‘‘ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, උළුරාජංව පූරිතං;
රථියං පටිපජ්ජන්තං, ලොකජෙට්ඨං අපස්සහං.
‘‘ඤාණෙ ¶ ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, පග්ගහෙත්වාන අඤ්ජලිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සිද්ධත්ථමභිවාදයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘තෙසත්තතිම්හිතො කප්පෙ, සොළසාසුං නරුත්තමා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඤාණසඤ්ඤිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. උප්පලහත්ථියත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිවරායං ¶ නිවාසීහං, අහොසිං මාලිකො තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, සිද්ධත්ථං ලොකපූජිතං [ලොකනායකං (සී.)].
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, පුප්ඵහත්ථමදාසහං;
යත්ථ යත්ථුපපජ්ජාමි, තස්ස කම්මස්ස වාහසා.
‘‘අනුභොමි ඵලං ඉට්ඨං, පුබ්බෙ සුකතමත්තනො;
පරික්ඛිත්තො සුමල්ලෙහි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං [බුද්ධපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතුපාදාය, ඨපෙත්වා වත්තමානකං;
පඤ්චරාජසතා තත්ථ, නජ්ජසමසනාමකා [නජ්ජුපමසනාමකා (සී. ස්යා.)].
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උප්පලහත්ථියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උප්පලහත්ථියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පදපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ ¶ භගවතො, ජාතිපුප්ඵමදාසහං;
පාදෙසු සත්ත පුප්ඵානි, හාසෙනොකිරිතානි මෙ.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙනහං අජ්ජ, අභිභොමි නරාමරෙ;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං ඵලං.
‘‘සමන්තගන්ධනාමාසුං, තෙරස චක්කවත්තිනො;
ඉතො පඤ්චමකෙ කප්පෙ, චාතුරන්තා ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පදපූජකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. මුට්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුදස්සනොති නාමෙන, මාලාකාරො අහං තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං.
‘‘ජාතිපුප්ඵං ගහෙත්වාන, පූජයිං පදුමුත්තරං;
විසුද්ධචක්ඛු සුමනො, දිබ්බචක්ඛුං සමජ්ඣගං.
‘‘එතිස්සා පුප්ඵපූජාය, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘සොළසාසිංසු ¶ රාජානො, දෙවුත්තරසනාමකා;
ඡත්තිංසම්හි ඉතො කප්පෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මුට්ඨිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මුට්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. උදකපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අනිලඤ්ජසෙ;
ඝතාසනංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘පාණිනා උදකං ගය්හ, ආකාසෙ උක්ඛිපිං අහං;
සම්පටිච්ඡි මහාවීරො, බුද්ධො කාරුණිකො ඉසි [මයි (ස්යා.)].
‘‘අන්තලික්ඛෙ ¶ ඨිතො සත්ථා, පදුමුත්තරනාමකො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා දකදානෙන, පීතිඋප්පාදනෙන ච;
කප්පසතසහස්සම්පි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජති’ [නුපපජ්ජසි (ක.)].
‘‘තෙන කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘සහස්සරාජනාමෙන ¶ , තයො තෙ චක්කවත්තිනො;
පඤ්චසට්ඨිකප්පසතෙ, චාතුරන්තා ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උදකපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උදකපූජකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. නළමාලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
තිණත්ථරෙ නිසින්නස්ස, උපසන්තස්ස තාදිනො.
‘‘නළමාලං ගහෙත්වාන, බන්ධිත්වා [බීජිත්වා (ක.)] බීජනිං අහං;
බුද්ධස්ස උපනාමෙසිං, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘පටිග්ගහෙත්වා සබ්බඤ්ඤූ, බීජනිං ලොකනායකො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘යථා ¶ මෙ කායො නිබ්බාති, පරිළාහො න විජ්ජති;
තථෙව තිවිධග්ගීහි, චිත්තං තව විමුච්චතු’.
‘‘සබ්බෙ ¶ දෙවා සමාගච්ඡුං, යෙ කෙචි වනනිස්සිතා;
සොස්සාම බුද්ධවචනං, හාසයන්තඤ්ච දායකං.
‘‘නිසින්නො ¶ භගවා තත්ථ, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
දායකං සම්පහංසෙන්තො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා බීජනිදානෙන, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
සුබ්බතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘තෙන ¶ කම්මාවසෙසෙන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
මාලුතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී භවිස්සති’.
‘‘‘ඉමිනා බීජනිදානෙන, සම්මානවිපුලෙන ච;
කප්පසතසහස්සම්පි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජති.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, සුබ්බතා අට්ඨතිංස තෙ;
එකූනතිංසසහස්සෙ, අට්ඨ මාලුතනාමකා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නළමාලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නළමාලියත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
සත්තමභාණවාරං.
8. ආසනුපට්ඨාහකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කානනං වනමොගය්හ, අප්පසද්දං නිරාකුලං;
සීහාසනං මයා දින්නං, අත්ථදස්සිස්ස තාදිනො.
‘‘මාලාහත්ථං ¶ ගහෙත්වාන, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;
සත්ථාරං පයිරුපාසිත්වා, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
සන්නිබ්බාපෙමි [සන්දිට්ඨාපෙමි (ක.)] අත්තානං, භවා සබ්බෙ සමූහතා.
‘‘අට්ඨාරසකප්පසතෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සීහාසනස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ සත්තකප්පසතෙ, සන්නිබ්බාපක [සන්නිට්ඨො නාම (ක.)] ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ආසනුපට්ඨාහකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ආසනුපට්ඨාහකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. බිළාලිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , වසාමි පණ්ණසන්ථරෙ;
ඝාසෙසු ගෙධමාපන්නො, සෙය්යසීලො චහං [සෙයසීලොවහං (ස්යා. ක.)] තදා.
‘‘ඛණන්තාලු [ඛණමාලු (ස්යා.)] කලම්බානි, බිළාලිතක්කලානි ච;
කොලං භල්ලාතකං බිල්ලං, ආහත්වා පටියාදිතං.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘උපාගතං මහානාගං, දෙවදෙවං නරාසභං;
බිළාලිං පග්ගහෙත්වාන, පත්තම්හි ඔකිරිං අහං.
‘‘පරිභුඤ්ජි මහාවීරො, තොසයන්තො මමං තදා;
පරිභුඤ්ජිත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, බිළාලිං මෙ අදා තුවං;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජසි’.
‘‘චරිමං ¶ වත්තතෙ මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුපඤ්ඤාසිතො කප්පෙ, සුමෙඛලියසව්හයො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බිළාලිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බිළාලිදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. රෙණුපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ ¶ සම්බුද්ධං, සතරංසිංව භාණුමං;
ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, උළුරාජංව පූරිතං.
‘‘පුරක්ඛතං සාවකෙහි, සාගරෙහෙව මෙදනිං;
නාගං පග්ගය්හ රෙණූහි, විපස්සිස්සාභිරොපයිං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං රෙණුමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘පණ්ණතාලීසිතො කප්පෙ, රෙණු නාමාසි ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රෙණුපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රෙණුපූජකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
භික්ඛදායිවග්ගො එකාදසමො.
තස්සුද්දානං –
භික්ඛදායී ඤාණසඤ්ඤී, හත්ථියො පදපූජකො;
මුට්ඨිපුප්ඵී උදකදො, නළමාලි උපට්ඨකො;
බිළාලිදායී රෙණු ච, ගාථායො ඡ ච සට්ඨි ච.