📜
14. සොභිතවග්ගො
1. සොභිතත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ ¶ නාම ජිනො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
මහතො ජනකායස්ස, දෙසෙති අමතං පදං.
‘‘තස්සාහං වචනං සුත්වා, වාචාසභිමුදීරිතං [වාචාසභිමුදීරයිං (?)];
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, එකග්ගො ආසහං තදා.
‘‘යථා ¶ සමුද්දො උදධීනමග්ගො, නෙරූ නගානං පවරො සිලුච්චයො;
තථෙව යෙ චිත්තවසෙන වත්තරෙ, න බුද්ධඤාණස්ස කලං උපෙන්ති තෙ.
‘‘ධම්මවිධිං [ධම්මෙ විධිං (සී.)] ඨපෙත්වාන, බුද්ධො කාරුණිකො ඉසි;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො ඤාණං පකිත්තෙසි, බුද්ධම්හි ලොකනායකෙ;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං න ගමිස්සති.
‘‘‘කිලෙසෙ ඣාපයිත්වාන, එකග්ගො සුසමාහිතො;
සොභිතො නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො’.
‘‘පඤ්ඤාසෙ ¶ කප්පසහස්සෙ, සත්තෙවාසුං යසුග්ගතා [සමුග්ගතා (ස්යා.)];
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සොභිතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සොභිතත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සුදස්සනත්ථෙරඅපදානං
‘‘විනතා ¶ ¶ නදියා [විත්ථතාය නදියා (ස්යා.)] තීරෙ, පිලක්ඛු [පිලක්ඛො (සී. ථෙරගාථා අට්ඨ.)] ඵලිතො අහු;
තාහං රුක්ඛං ගවෙසන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘කෙතකං පුප්ඵිතං දිස්වා, වණ්ටෙ ඡෙත්වානහං තදා;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘යෙන ඤාණෙන පත්තොසි, අච්චුතං අමතං පදං;
තං ඤාණං අභිපූජෙමි, බුද්ධසෙට්ඨ මහාමුනි.
‘‘ඤාණම්හි පූජං කත්වාන, පිලක්ඛුමද්දසං අහං;
පටිලද්ධොම්හි තං පඤ්ඤං [තං සඤ්ඤං (ස්යා.), තං පුඤ්ඤං (ක.)], ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ තෙරසකප්පම්හි, ද්වාදසාසුං ඵලුග්ගතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහප්ඵලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුදස්සනො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුදස්සනත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. චන්දනපූජනකත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ, අහොසිං කින්නරො තදා;
පුප්ඵභක්ඛො චහං ආසිං, පුප්ඵානිවසනො තථා [පුප්ඵානං වසනො අහං (ස්යා.)].
‘‘අත්ථදස්සී තු භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විපිනග්ගෙන නිය්යාසි, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, චිත්තං තෙ සුවිසොධිතං;
පසන්නමුඛවණ්ණොසි, විප්පසන්නමුඛින්ද්රියො.
‘‘ඔරොහිත්වාන ¶ ආකාසා, භූරිපඤ්ඤො සුමෙධසො;
සඞ්ඝාටිං පත්ථරිත්වාන, පල්ලඞ්කෙන උපාවිසි.
‘‘විලීනං ¶ චන්දනාදාය, අගමාසිං ජිනන්තිකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘අභිවාදෙත්වාන ¶ සම්බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
පාමොජ්ජං ජනයිත්වාන, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, චන්දනං යං අපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘චතුද්දසෙ කප්පසතෙ, ඉතො ආසිංසු තෙ තයො;
රොහණී නාම [රොහිතා නාම (සී.), රොහිණී නාම (ස්යා.)] නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චන්දනපූජනකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
චන්දනපූජනකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
අට්ඨමභාණවාරං.
4. පුප්ඵච්ඡදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුනන්දො ¶ නාම නාමෙන, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
අජ්ඣායකො යාචයොගො, වාජපෙය්යං අයාජයි.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, අග්ගො කාරුණිකො ඉසි;
ජනතං අනුකම්පන්තො, අම්බරෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘චඞ්කමිත්වාන සම්බුද්ධො, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
මෙත්තාය අඵරි සත්තෙ, අප්පමාණෙ [අප්පමාණං (සී. ස්යා.)] නිරූපධි.
‘‘වණ්ටෙ ¶ ඡෙත්වාන පුප්ඵානි, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
සබ්බෙ සිස්සෙ සමානෙත්වා, ආකාසෙ උක්ඛිපාපයි.
‘‘යාවතා ¶ නගරං ආසි, පුප්ඵානං ඡදනං තදා;
බුද්ධස්ස ආනුභාවෙන, සත්තාහං න විගච්ඡථ.
‘‘තෙනෙව සුක්කමූලෙන, අනුභොත්වාන සම්පදා;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, තිණ්ණො ලොකෙ විසත්තිකං.
‘‘එකාරසෙ ¶ කප්පසතෙ, පඤ්චතිංසාසු ඛත්තියා;
අම්බරංසසනාමා තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුප්ඵච්ඡදනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුප්ඵච්ඡදනියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. රහොසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, වසභො නාම පබ්බතො;
තස්මිං පබ්බතපාදම්හි, අස්සමො ආසි මාපිතො.
‘‘තීණි සිස්සසහස්සානි, වාචෙසිං බ්රාහ්මණො [බ්රාහ්මණෙ (සී.)] තදා;
සංහරිත්වාන [සංසාවිත්වාන (ස්යා.)] තෙ සිස්සෙ, එකමන්තං උපාවිසිං.
‘‘එකමන්තං ¶ ¶ නිසීදිත්වා, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
බුද්ධවෙදං ගවෙසන්තො [පවෙසන්තො (ක.)], ඤාණෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, නිසීදිං පණ්ණසන්ථරෙ;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘සත්තවීසතිකප්පම්හි, රාජා සිරිධරො අහු;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රහොසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රහොසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. චම්පකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කණිකාරංව ජොතන්තං, නිසින්නං පබ්බතන්තරෙ;
ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, ඔසධිං විය තාරකං [ඔසධී විය තාරකා (ක.)].
‘‘තයො ¶ මාණවකා ආසුං, සකෙ සිප්පෙ සුසික්ඛිතා;
ඛාරිභාරං ගහෙත්වාන, අන්වෙන්ති මම පච්ඡතො.
‘‘පුටකෙ ¶ සත්ත පුප්ඵානි, නික්ඛිත්තානි තපස්සිනා;
ගහෙත්වා තානි ඤාණම්හි, වෙස්සභුස්සාභිරොපයිං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකූනතිංසකප්පම්හි, විපුලාභ [විහතාභා (ස්යා.)] සනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී [රාජා හොසි (ක.)] මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චම්පකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
චම්පකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. අත්ථසන්දස්සකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විසාලමාළෙ ¶ ආසීනො, අද්දසං ලොකනායකං;
ඛීණාසවං බලප්පත්තං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
‘‘සතසහස්සා ¶ තෙවිජ්ජා, ඡළභිඤ්ඤා මහිද්ධිකා;
පරිවාරෙන්ති සම්බුද්ධං, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ඤාණෙ උපනිධා යස්ස, න විජ්ජති සදෙවකෙ;
අනන්තඤාණං සම්බුද්ධං, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ධම්මකායඤ්ච ¶ දීපෙන්තං, කෙවලං රතනාකරං;
විකප්පෙතුං [විකොපෙතුං (සී. ස්යා.)] න සක්කොන්ති, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ඉමාහි තීහි ගාථාහි, නාරදොව්හයවච්ඡලො [සරගච්ඡියො (සී.), පුරගච්ඡියො (ස්යා.)];
පදුමුත්තරං ථවිත්වාන, සම්බුද්ධං අපරාජිතං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, බුද්ධසන්ථවනෙන ච;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං, නුපපජ්ජහං.
‘‘ඉතො තිංසකප්පසතෙ, සුමිත්තො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අත්ථසන්දස්සකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අත්ථසන්දස්සකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. එකපසාදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නාරදො ඉති මෙ නාමං [නාරදො ඉති නාමෙන (ස්යා. ක.) උපරි තෙවීසතිමවග්ගෙ පන ඡට්ඨාපදානෙ ‘‘මෙ නාමං‘‘ඉච්චෙව දිස්සති], කෙසවො ඉති මං විදූ;
කුසලාකුසලං එසං, අගමං බුද්ධසන්තිකං.
‘‘මෙත්තචිත්තො කාරුණිකො, අත්ථදස්සී මහාමුනි;
අස්සාසයන්තො සත්තෙ සො, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘සකං ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, සිරෙ කත්වාන අඤ්ජලිං;
සත්ථාරං අභිවාදෙත්වා, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො.
‘‘සත්තරසෙ ¶ ¶ කප්පසතෙ, රාජා ආසි මහීපති;
අමිත්තතාපනො නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකපසාදනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකපසාදනියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සාලපුප්ඵදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගරාජා තදා ආසිං, අභිජාතො සුකෙසරී;
ගිරිදුග්ගං ගවෙසන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අයං නු ඛො මහාවීරො, නිබ්බාපෙති මහාජනං;
යංනූනාහං උපාසෙය්යං, දෙවදෙවං නරාසභං.
‘‘සාඛං සාලස්ස භඤ්ජිත්වා, සකොසං පුප්ඵමාහරිං;
උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, අදාසිං පුප්ඵමුත්තමං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ ¶ ච නවමෙ කප්පෙ, විරොචනසනාමකා;
තයො ආසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සාලපුප්ඵදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සාලපුප්ඵදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පියාලඵලදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පාරාවතො ¶ [පරොධකො (ස්යා.)] තදා ආසිං, පරං අනුපරොධකො;
පබ්භාරෙ සෙය්යං කප්පෙමි, අවිදූරෙ සිඛිසත්ථුනො.
‘‘සායං පාතඤ්ච පස්සාමි, බුද්ධං ලොකග්ගනායකං;
දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘පියාලඵලමාදාය ¶ , අගමං බුද්ධසන්තිකං;
පටිග්ගහෙසි භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො.
‘‘තතො පරං උපාදාය, පරිචාරිං විනායකං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං ඵලං අදදිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ පන්නරසෙ කප්පෙ, තයො ආසුං පියාලිනො;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පියාලඵලදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පියාලඵලදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සොභිතවග්ගො චුද්දසමො.
තස්සුද්දානං –
සොභිතසුදස්සනො ච, චන්දනො පුප්ඵඡදනො;
රහො චම්පකපුප්ඵී ච, අත්ථසන්දස්සකෙන ච.
එකපසාදී [එකරංසි (ස්යා.)] සාලදදො, දසමො ඵලදායකො;
ගාථායො සත්තති ද්වෙ ච, ගණිතායො විභාවිභි.