📜
15. ඡත්තවග්ගො
1. අතිඡත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පරිනිබ්බුතෙ ¶ ¶ ¶ භගවති, අත්ථදස්සීනරුත්තමෙ;
ඡත්තාතිඡත්තං [ඡත්තාධිඡත්තං (සී.)] කාරෙත්වා, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘කාලෙන කාලමාගන්ත්වා, නමස්සිං ලොකනායකං [සත්ථු චෙතියං (සී.)];
පුප්ඵච්ඡදනං කත්වාන, ඡත්තම්හි අභිරොපයිං.
‘‘සත්තරසෙ කප්පසතෙ, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
මනුස්සත්තං න ගච්ඡාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අතිඡත්තියො [අධිඡත්තියො (සී. ස්යා.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අතිඡත්තියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. ථම්භාරොපකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ලොකනාථම්හි, ධම්මදස්සීනරාසභෙ;
ආරොපෙසිං ධජත්ථම්භං, බුද්ධසෙට්ඨස්ස චෙතියෙ.
‘‘නිස්සෙණිං මාපයිත්වාන, ථූපසෙට්ඨං සමාරුහිං;
ජාතිපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘අහො ¶ බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථු සම්පදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, ථූපසීඛසනාමකා;
සොළසාසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ථම්භාරොපකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ථම්භාරොපකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. වෙදිකාරකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, පියදස්සීනරුත්තමෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, මුත්තාවෙදිමකාසහං.
‘‘මණීහි පරිවාරෙත්වා, අකාසිං වෙදිමුත්තමං;
වෙදිකාය මහං කත්වා, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
මණී ධාරෙන්ති ආකාසෙ, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘සොළසිතො කප්පසතෙ, මණිප්පභාසනාමකා;
ඡත්තිංසාසිංසු [බාත්තිංසාසිංසු (සී. ස්යා.)] රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වෙදිකාරකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වෙදිකාරකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. සපරිවාරියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ නාම ජිනො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
ජලිත්වා අග්ගික්ඛන්ධොව, සම්බුද්ධො පරිනිබ්බුතො.
‘‘නිබ්බුතෙ ච මහාවීරෙ, ථූපො විත්ථාරිකො අහු;
දූරතොව [අහොරත්තං (සී.), ථූපදත්තං (ස්යා.)] උපට්ඨෙන්ති, ධාතුගෙහවරුත්තමෙ.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, අකං චන්දනවෙදිකං;
දිස්සති ථූපඛන්ධො ච [දීයති ධූමක්ඛන්ධො ච (සී.), දීයති ධූපගන්ධො ච (ස්යා.)], ථූපානුච්ඡවිකො තදා.
‘‘භවෙ ¶ නිබ්බත්තමානම්හි, දෙවත්තෙ අථ මානුසෙ;
ඔමත්තං මෙ න පස්සාමි, පුබ්බකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘පඤ්චදසකප්පසතෙ ¶ , ඉතො අට්ඨ ජනා අහුං;
සබ්බෙ සමත්තනාමා තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා සපරිවාරියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සපරිවාරියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. උමාපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකමහිතෙ [ලොකනාථම්හි (සී.)], ආහුතීනං පටිග්ගහෙ;
සිද්ධත්ථම්හි භගවති, මහාථූපමහො අහු.
‘‘මහෙ පවත්තමානම්හි, සිද්ධත්ථස්ස මහෙසිනො;
උමාපුප්ඵං [උම්මාපුප්ඵං (සබ්බත්ථ)] ගහෙත්වාන, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං [පුප්ඵපූජායිදං (ස්යා.), බුද්ධපූජායිදං (ක.)] ඵලං.
‘‘ඉතො ච නවමෙ කප්පෙ, සොමදෙවසනාමකා;
පඤ්චාසීතිසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උමාපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උමාපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. අනුලෙපදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සීමුනිනො ¶ ¶ , බොධිවෙදිමකාසහං;
සුධාය පිණ්ඩං දත්වාන, පාණිකම්මං අකාසහං.
‘‘දිස්වා ¶ තං සුකතං කම්මං, අනොමදස්සී නරුත්තමො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා සුධකම්මෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
සම්පත්තිං අනුභොත්වාන, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සති’.
‘‘පසන්නමුඛවණ්ණොම්හි ¶ , එකග්ගො සුසමාහිතො;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘ඉතො කප්පසතෙ ආසිං, පරිපුණ්ණෙ අනූනකෙ [පරිපුණ්ණො අනූනකො (ස්යා.)];
රාජා සබ්බඝනො නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අනුලෙපදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අනුලෙපදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. මග්ගදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘උත්තරිත්වාන ¶ නදිකං, වනං ගච්ඡති චක්ඛුමා;
තමද්දසාසිං සම්බුද්ධං, සිද්ධත්ථං වරලක්ඛණං.
‘‘කුදාල [කුද්දාල (සී. ස්යා.)] පිටකමාදාය, සමං කත්වාන තං පථං;
සත්ථාරං අභිවාදෙත්වා, සකං චිත්තං පසාදයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මග්ගදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, එකො ආසිං ජනාධිපො;
නාමෙන සුප්පබුද්ධොති, නායකො සො නරිස්සරො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මග්ගදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මග්ගදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. ඵලකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘යානකාරො ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, දාරුකම්මෙ සුසික්ඛිතො;
චන්දනං ඵලකං කත්වා, අදාසිං ලොකබන්ධුනො.
‘‘පභාසති ¶ ඉදං බ්යම්හං, සුවණ්ණස්ස සුනිම්මිතං;
හත්ථියානං අස්සයානං, දිබ්බයානං උපට්ඨිතං.
‘‘පාසාදා ¶ සිවිකා චෙව, නිබ්බත්තන්ති යදිච්ඡකං;
අක්ඛුබ්භං [අක්ඛොභං (සී.)] රතනං මය්හං, ඵලකස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, ඵලකං යමහං දදිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලකස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, චතුරො නිම්මිතාව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඵලකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඵලකදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. වටංසකියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධො නාම නාමෙන, සයම්භූ අපරාජිතො;
විවෙකමනුබ්රූහන්තො, අජ්ඣොගහි මහාවනං.
‘‘සළලං පුප්ඵිතං දිස්වා, ගන්ථිත්වාන [බන්ධිත්වාන (සී.)] වටංසකං;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සම්මුඛා ලොකනායකං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි ¶ , යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඌනවීසෙ කප්පසතෙ, සොළසාසුං සුනිම්මිතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වටංසකියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වටංසකියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පල්ලඞ්කදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
පල්ලඞ්කො හි මයා දින්නො, සඋත්තරසපච්ඡදො.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො ¶ , පල්ලඞ්කො ආසි සො තදා;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, නිබ්බත්තති සදා මම.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, පල්ලඞ්කමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පල්ලඞ්කස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘වීසකප්පසහස්සම්හි, සුවණ්ණාභා තයො ජනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පල්ලඞ්කදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පල්ලඞ්කදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
ඡත්තවග්ගො පන්නරසමො.
තස්සුද්දානං –
ඡත්තං ථම්භො ච වෙදි ච, පරිවාරුමපුප්ඵියො;
අනුලෙපො ච මග්ගො ච, ඵලකො ච වටංසකො;
පල්ලඞ්කදායී ච ගාථායො, ඡප්පඤ්ඤාස පකිත්තිතාති.