📜
20. තමාලපුප්ඵියවග්ගො
1. තමාලපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චුල්ලාසීතිසහස්සානි ¶ ¶ , ථම්භා සොවණ්ණයා අහූ;
දෙවලට්ඨිපටිභාගං, විමානං මෙ සුනිම්මිතං.
‘‘තමාලපුප්ඵං පග්ගය්හ, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
බුද්ධස්ස අභිරොපයිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො වීසතිමෙ කප්පෙ, චන්දතිත්තොති එකකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා තමාලපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තමාලපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. තිණසන්ථාරකත්ථෙරඅපදානං
‘‘යදා ¶ වනවාසී [යං දායවාසිකො (සී.)] ඉසි, තිණං ලායති සත්ථුනො;
සබ්බෙ පදක්ඛිණාවට්ටා [පදක්ඛිණාවත්තා (සී. ස්යා.)], පථබ්යා [පුථව්යා (සී.)] නිපතිංසු තෙ.
‘‘තමහං තිණමාදාය, සන්ථරිං ධරණුත්තමෙ;
තීණෙව තාලපත්තානි, ආහරිත්වානහං තදා.
‘‘තිණෙන ¶ ඡදනං කත්වා, සිද්ධත්ථස්ස අදාසහං;
සත්තාහං ධාරයුං තස්ස [තත්ථ (ස්යා.)], දෙවමානුසසත්ථුනො.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං තිණං අදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, තිණදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පඤ්චසට්ඨිම්හිතො ¶ කප්පෙ, චත්තාරොසුං මහද්ධනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිණසන්ථාරකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිණසන්ථාරකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. ඛණ්ඩපුල්ලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඵුස්සස්ස ¶ ඛො භගවතො, ථූපො ආසි මහාවනෙ;
කුඤ්ජරෙහි තදා භින්නො, පරූළ්හො පාදපො [පරූළ්හපාදපො (සී.), සංරූළ්හො පාදපො (ස්යා.)] තහිං.
‘‘විසමඤ්ච සමං කත්වා, සුධාපිණ්ඩං අදාසහං;
තිලොකගරුනො තස්ස, ගුණෙහි පරිතොසිතො [පරිතො සුතො (ක.)].
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සුධාපිණ්ඩස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තසත්තතිකප්පම්හි, ජිතසෙනාසුං සොළස;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඛණ්ඩඵුල්ලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛණ්ඩපුල්ලියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. අසොකපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිවරායං ¶ [තිපුරායං (ස්යා.)] පුරෙ රම්මෙ, රාජුය්යානං අහු තදා;
උය්යානපාලො තත්ථාසිං, රඤ්ඤො බද්ධචරො අහං.
‘‘පදුමො ¶ ¶ ¶ නාම නාමෙන, සයම්භූ සප්පභො අහු;
නිසින්නං [නිසින්නො (ක.)] පුණ්ඩරීකම්හි, ඡායා න ජහි තං මුනිං.
‘‘අසොකං පුප්ඵිතං දිස්වා, පිණ්ඩිභාරං සුදස්සනං;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, ජලජුත්තමනාමිනො.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සත්තතිංසම්හිතො කප්පෙ, සොළස අරණඤ්ජහා [අරුණඤ්ජහා (සී.)];
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අසොකපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අසොකපූජකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. අඞ්කොලකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අඞ්කොලං පුප්ඵිතං දිස්වා, මාලාවරං සකොසකං [සමොගධං (ස්යා.)];
ඔචිනිත්වාන තං පුප්ඵං, අගමං බුද්ධසන්තිකං.
‘‘සිද්ධත්ථො තම්හි සමයෙ, පතිලීනො මහාමුනි;
මුහුත්තං පටිමානෙත්වා, ගුහායං පුප්ඵමොකිරිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං [බුද්ධපූජායිදං (සී. ස්යා.)] ඵලං.
‘‘ඡත්තිංසම්හි ඉතො කප්පෙ, ආසෙකො දෙවගජ්ජිතො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අඞ්කොලකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අඞ්කොලකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. කිසලයපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ ¶ ¶ ද්වාරවතියා, මාලාවච්ඡො මමං අහු;
උදපානො ච තත්ථෙව, පාදපානං විරොහනො.
‘‘සබලෙන උපත්ථද්ධො, සිද්ධත්ථො අපරාජිතො;
මමානුකම්පමානො සො, ගච්ඡතෙ අනිලඤ්ජසෙ.
‘‘අඤ්ඤං කිඤ්චි න පස්සාමි, පූජායොග්ගං මහෙසිනො;
අසොකං පල්ලවං දිස්වා, ආකාසෙ උක්ඛිපිං අහං.
‘‘බුද්ධස්ස තෙ කිසලයා, ගච්ඡතො යන්ති පච්ඡතො;
තාහං දිස්වාන සංවිජිං [සොහං දිස්වාන තං ඉද්ධිං (සී. ස්යා.)], අහො බුද්ධස්සුළාරතා.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, පල්ලවං අභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සත්තතිංසෙ [සත්තවීසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, එකො එකිස්සරො අහු;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කිසලයපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කිසලයපූජකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. තින්දුකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ගිරිදුග්ගචරො ආසිං, මක්කටො ථාමවෙගිකො;
ඵලිනං තින්දුකං දිස්වා, බුද්ධසෙට්ඨං අනුස්සරිං.
‘‘නික්ඛමිත්වා කතිපාහං, විචිනිං ලොකනායකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සිද්ධත්ථං තිභවන්තගුං.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
ඛීණාසවසහස්සෙහි, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘පාමොජ්ජං ¶ ජනයිත්වාන, ඵලහත්ථො උපාගමිං;
පටිග්ගහෙසි භගවා, සබ්බඤ්ඤූ වදතං වරො.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ ¶ ¶ කප්පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, උපනන්දසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තින්දුකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තින්දුකදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. මුට්ඨිපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධො නාම භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
පච්ඡිමෙ අනුකම්පාය, පධානං පදහී ජිනො.
‘‘තස්ස චඞ්කමමානස්ස, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො;
ගිරිනෙලස්ස පුප්ඵානං, මුට්ඨිං බුද්ධස්ස රොපයිං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
තිංසකප්පසහස්සානි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘තෙවීසතිකප්පසතෙ, සුනෙලො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, එකො ආසිං මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මුට්ඨිපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මුට්ඨිපූජකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. කිංකණිකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමඞ්ගලොති නාමෙන, සයම්භූ අපරාජිතො;
පවනා නික්ඛමිත්වාන, නගරං පාවිසී ජිනො.
‘‘පිණ්ඩචාරං ¶ චරිත්වාන, නික්ඛම්ම නගරා මුනි;
කතකිච්චොව සම්බුද්ධො, සො වසී වනමන්තරෙ.
‘‘කිංකණිපුප්ඵං ¶ ¶ පග්ගය්හ, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සයම්භුස්ස මහෙසිනො.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඡළාසීතිම්හිතො කප්පෙ, අපිලාසිසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා කිංකණිකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කිංකණිකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. යූථිකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො නාම ජිනො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
පවනා නික්ඛමිත්වාන, විහාරං යාති චක්ඛුමා.
‘‘උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, යූථිකං පුප්ඵමුත්තමං;
බුද්ධස්ස අභිරොපයිං, මෙත්තචිත්තස්ස තාදිනො.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, අනුභොත්වාන සම්පදා;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘ඉතො පඤ්ඤාසකප්පෙසු, එකො ආසිං ජනාධිපො;
සමිත්තනන්දනො නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා යූථිකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
යූථිකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තමාලපුප්ඵියවග්ගො වීසතිමො.
තස්සුද්දානං ¶ –
තමාලතිණසන්ථාරො ¶ , ඛණ්ඩඵුල්ලි අසොකියො;
අඞ්කොලකී කිසලයො, තින්දුකො නෙලපුප්ඵියො;
කිංකණිකො යූථිකො ච, ගාථා පඤ්ඤාස අට්ඨ චාති.
අථ ¶ වග්ගුද්දානං –
භික්ඛාදායී ¶ පරිවාරො, සෙරෙය්යො සොභිතො තථා;
ඡත්තඤ්ච බන්ධුජීවී ච, සුපාරිචරියොපි ච.
කුමුදො කුටජො චෙව, තමාලි දසමො කතො;
ඡසතානි ච ගාථානි, ඡසට්ඨි ච තතුත්තරි.
භික්ඛාවග්ගදසකං.
දුතියසතකං සමත්තං.