📜
3. සුභූතිවග්ගො
1. සුභූතිත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ ¶ , නිසභො නාම පබ්බතො;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
‘‘කොසියො නාම නාමෙන, ජටිලො උග්ගතාපනො;
එකාකියො [එකාකිකො (ක.)] අදුතියො, වසාමි නිසභෙ තදා.
‘‘ඵලං මූලඤ්ච පණ්ණඤ්ච, න භුඤ්ජාමි අහං තදා;
පවත්තංව සුපාතාහං [පවත්තපණ්ඩුපත්තානි (සී.)], උපජීවාමි තාවදෙ.
‘‘නාහං ¶ කොපෙමි ආජීවං, චජමානොපි ජීවිතං;
ආරාධෙමි සකං චිත්තං, විවජ්ජෙමි අනෙසනං.
‘‘රාගූපසංහිතං චිත්තං, යදා උප්පජ්ජතෙ මම;
සයංව පච්චවෙක්ඛාමි, එකග්ගො තං දමෙමහං.
‘‘‘රජ්ජසෙ රජ්ජනීයෙ ච, දුස්සනීයෙ ච දුස්සසෙ;
මුය්හසෙ මොහනීයෙ ච, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘විසුද්ධානං අයං වාසො, නිම්මලානං තපස්සිනං;
මා ඛො විසුද්ධං දූසෙසි, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘අගාරිකො භවිත්වාන, යදා පුත්තං [සදායුත්තං (සී.), යදායුත්තං (ස්යා.)], ලභිස්සසි;
උභොපි මා විරාධෙසි, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘ඡවාලාතං යථා කට්ඨං, න ක්වචි කිච්චකාරකං;
නෙව ගාමෙ අරඤ්ඤෙ වා, න හි තං කට්ඨසම්මතං.
‘‘‘ඡවාලාතූපමො ත්වංසි, න ගිහී නාපි සඤ්ඤතො;
උභතො මුත්තකො අජ්ජ, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘සියා නු ඛො තව එතං, කො පජානාති තෙ ඉදං;
සද්ධාධුරං වහිසි [සද්ධාධුරං ජහසි (සී.), සීඝං ධුරං වහිසි (ස්යා.)] මෙ, කොසජ්ජබහුලාය ච.
‘‘‘ජිගුච්ඡිස්සන්ති ¶ ¶ තං විඤ්ඤූ, අසුචිං නාගරිකො යථා;
ආකඩ්ඪිත්වාන ඉසයො, චොදයිස්සන්ති තං සදා.
‘‘‘තං විඤ්ඤූ පවදිස්සන්ති, සමතික්කන්තසාසනං;
සංවාසං අලභන්තො හි, කථං ජීවිහිසි [ජීවිස්සසි (සී.)] තුවං.
‘‘‘තිධාපභින්නං ¶ ¶ මාතඞ්ගං, කුඤ්ජරං සට්ඨිහායනං;
බලී නාගො උපගන්ත්වා, යූථා නීහරතෙ ගජං.
‘‘‘යූථා විනිස්සටො සන්තො, සුඛං සාතං න වින්දති;
දුක්ඛිතො විමනො හොති, පජ්ඣායන්තො පවෙධති.
‘‘‘තථෙව ජටිලා තම්පි, නීහරිස්සන්ති දුම්මතිං;
තෙහි ත්වං නිස්සටො සන්තො, සුඛං සාතං න ලච්ඡසි.
‘‘‘දිවා වා යදි වා රත්තිං, සොකසල්ලසමප්පිතො;
ඩය්හසි පරිළාහෙන, ගජො යූථාව නිස්සටො.
‘‘‘ජාතරූපං යථා කූටං, නෙව ඣායති [යායති (ස්යා.)] කත්ථචි;
තථා සීලවිහීනො ත්වං, න ඣායිස්සසි [යාරිස්සති (ස්යා.)] කත්ථචි.
‘‘‘අගාරං වසමානොපි, කථං ජීවිහිසි තුවං;
මත්තිකං පෙත්තිකඤ්චාපි, නත්ථි තෙ නිහිතං ධනං.
‘‘‘සයං කම්මං කරිත්වාන, ගත්තෙ සෙදං පමොචයං;
එවං ජීවිහිසි ගෙහෙ, සාධු තෙ තං න රුච්චති.
‘‘‘එවාහං තත්ථ වාරෙමි, සංකිලෙසගතං මනං;
නානාධම්මකථං කත්වා, පාපා චිත්තං නිවාරයිං’.
‘‘එවං මෙ විහරන්තස්ස, අප්පමාදවිහාරිනො;
තිංසවස්සසහස්සානි, විපිනෙ මෙ අතික්කමුං.
‘‘අප්පමාදරතං දිස්වා, උත්තමත්ථං ගවෙසකං;
පදුමුත්තරසම්බුද්ධො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘තිම්බරූසකවණ්ණාභො ¶ , අප්පමෙය්යො අනූපමො;
රූපෙනාසදිසො බුද්ධො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සුඵුල්ලො ¶ සාලරාජාව, විජ්ජූවබ්භඝනන්තරෙ;
ඤාණෙනාසදිසො බුද්ධො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සීහරාජා ¶ වසම්භීතො [ඡම්භිතො (ක.)],
ගජරාජාව දප්පිතො [දම්මිතො (ක.)].
ලාසිතො [අභීතො (ස්යා.)] බ්යග්ඝරාජාව, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සිඞ්ගීනික්ඛසවණ්ණාභො, ඛදිරඞ්ගාරසන්නිභො;
මණි යථා ජොතිරසො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘විසුද්ධකෙලාසනිභො ¶ , පුණ්ණමායෙව චන්දිමා;
මජ්ඣන්හිකෙව [මජ්ඣන්තිකෙව (සබ්බත්ථ)] සූරියො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘දිස්වා නභෙ චඞ්කමන්තං, එවං චින්තෙසහං තදා;
‘දෙවො නු ඛො අයං සත්තො, උදාහු මනුජො අයං.
‘‘‘න මෙ සුතො වා දිට්ඨො වා, මහියා එදිසො නරො;
අපි මන්තපදං අත්ථි, අයං සත්ථා භවිස්සති’.
‘‘එවාහං චින්තයිත්වාන, සකං චිත්තං පසාදයිං;
නානාපුප්ඵඤ්ච ගන්ධඤ්ච, සන්නිපාතෙසහං [සන්නිපාතෙත්වාහං (සී.)] තදා.
‘‘පුප්ඵාසනං පඤ්ඤපෙත්වා, සාධුචිත්තං මනොරමං;
නරසාරථිනං අග්ගං, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘‘ඉදං මෙ ආසනං වීර, පඤ්ඤත්තං තවනුච්ඡවං;
හාසයන්තො මමං චිත්තං, නිසීද කුසුමාසනෙ’.
‘‘නිසීදි ¶ තත්ථ භගවා, අසම්භීතොව [අඡම්භිතොව (ක.)] කෙසරී;
සත්තරත්තින්දිවං බුද්ධො, පවරෙ කුසුමාසනෙ.
‘‘නමස්සමානො අට්ඨාසිං, සත්තරත්තින්දිවං අහං;
වුට්ඨහිත්වා සමාධිම්හා, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
මම කම්මං පකිත්තෙන්තො, ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘‘භාවෙහි බුද්ධානුස්සතිං, භාවනානමනුත්තරං;
ඉමං සතිං භාවයිත්වා, පූරයිස්සසි මානසං.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සසි;
අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සසි;
සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සසි.
‘‘‘පදෙසරජ්ජං ¶ විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
අනුභොස්සසි තං සබ්බං, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘‘භවාභවෙ ¶ සංසරන්තො, මහාභොගං ලභිස්සසි;
භොගෙ තෙ ඌනතා නත්ථි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘අසීතිකොටිං ඡඩ්ඩෙත්වා, දාසෙ කම්මකරෙ බහූ;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සසි.
‘‘‘ආරාධයිත්වා සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
සුභූති නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘භික්ඛුසඞ්ඝෙ ¶ ¶ නිසීදිත්වා, දක්ඛිණෙය්යගුණම්හි තං;
තථාරණවිහාරෙ ච, ද්වීසු අග්ගෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘ඉදං වත්වාන සම්බුද්ධො, ජලජුත්තමනාමකො;
නභං අබ්භුග්ගමී වීරො, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘සාසිතො ලොකනාථෙන, නමස්සිත්වා තථාගතං;
සදා භාවෙමි මුදිතො, බුද්ධානුස්සතිමුත්තමං.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී අහොසහං.
‘‘පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
අනුභොමි සුසම්පත්තිං, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘භවාභවෙ සංසරන්තො, මහාභොගං ලභාමහං;
භොගෙ මෙ ඌනතා නත්ථි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුභූති ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුභූතිත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. උපවානත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ නාම ජිනො, සබ්බධම්මාන පාරගූ;
ජලිත්වා අග්ගික්ඛන්ධොව, සම්බුද්ධො පරිනිබ්බුතො.
‘‘මහාජනා සමාගම්ම, පූජයිත්වා තථාගතං;
චිතං කත්වාන සුකතං, සරීරං අභිරොපයුං.
‘‘සරීරකිච්චං කත්වාන, ධාතුං තත්ථ සමානයුං;
සදෙවමානුසා සබ්බෙ, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘පඨමා ¶ කඤ්චනමයා, දුතියාසි මණීමයා;
තතියා රූපියමයා, චතුත්ථී ඵලිකාමයා.
‘‘තථා [තත්ථ (ස්යා. ක.)] පඤ්චමියා භූමි [නෙමි (සී.)], ලොහිතඞ්ගමයා අහු;
ඡට්ඨා මසාරගල්ලස්ස, සබ්බරතනමයූපරි.
‘‘ජඞ්ඝා මණිමයා ආසි, වෙදිකා රතනමයා;
සබ්බසොණ්ණමයො ථූපො, උද්ධං යොජනමුග්ගතො.
‘‘දෙවා තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො.
‘‘ධාතු ආවෙණිකා නත්ථි, සරීරං එකපිණ්ඩිතං;
ඉමම්හි බුද්ධථූපම්හි, කස්සාම කඤ්චුකං මයං.
‘‘දෙවා සත්තහි රත්නෙහි [සත්තරතනෙහි (සී.)], අඤ්ඤං වඩ්ඪෙසු යොජනං;
ථූපො ද්වියොජනුබ්බෙධො, තිමිරං බ්යපහන්ති සො.
‘‘නාගා ¶ තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා චෙව දෙවා ච, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘මා ¶ නො පමත්තා අස්සුම්හ [අස්සුම්හා (සී. ස්යා.), ආසිම්හා (?)], අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො.
‘‘ඉන්දනීලං මහානීලං, අථො ජොතිරසං මණිං;
එකතො සන්නිපාතෙත්වා, බුද්ධථූපං අඡාදයුං.
‘‘සබ්බං මණිමයං ආසි, තාවතා බුද්ධචෙතියං;
තියොජනසමුබ්බිද්ධං [තීණි යොජනමුබ්බිද්ධං (සී. ක.)], ආලොකකරණං තදා.
‘‘ගරුළා ¶ ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා දෙවා නාගා ච, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො’.
‘‘සබ්බං මණිමයං ථූපං, අකරුං තෙ ච කඤ්චුකං [සබ්බමණිමයං ථූපෙ, අකරුත්තරකඤ්චුකං (සී.)];
යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං.
‘‘චතුයොජනමුබ්බිද්ධො, බුද්ධථූපො විරොචති;
ඔභාසෙති දිසා සබ්බා, සතරංසීව උග්ගතො.
‘‘කුම්භණ්ඩා ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා චෙව දෙවා ච, නාගා ච ගරුළා තථා.
පච්චෙකං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, අකංසු ථූපමුත්තමං.
‘‘‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
රතනෙහි ඡාදෙස්සාම, ආයතං බුද්ධචෙතියං’.
‘‘යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං;
පඤ්චයොජනමුබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා.
‘‘යක්ඛා ¶ තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා දෙවා නාගා ච, ගරුළා කුම්භඅණ්ඩකා.
‘‘පච්චෙකං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, අකංසු ථූපමුත්තමං;
‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා.
‘‘‘මයම්පි ¶ ¶ ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
ඵලිකාහි ඡාදෙස්සාම, ආයතං බුද්ධචෙතියං’.
‘‘යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං;
ඡ යොජනානි උබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා.
‘‘ගන්ධබ්බා ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
‘මනුජා දෙවතා නාගා, ගරුළා කුම්භයක්ඛකා.
‘‘‘සබ්බෙකංසු බුද්ධථූපං, මයමෙත්ථ අකාරකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො’.
‘‘වෙදියො ¶ සත්ත කත්වාන, ඡත්තමාරොපයිංසු තෙ;
සබ්බසොණ්ණමයං ථූපං, ගන්ධබ්බා කාරයුං තදා.
‘‘සත්තයොජනමුබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා;
රත්තින්දිවා න ඤායන්ති, ආලොකො හොති [ආලොකා හොන්ති (ස්යා. ක.)] සබ්බදා.
‘‘අභිභොන්ති ¶ න තස්සාභා, චන්දසූරා සතාරකා;
සමන්තා යොජනසතෙ, පදීපොපි න පජ්ජලි.
‘‘තෙන කාලෙන යෙ කෙචි, ථූපං පූජෙන්ති මානුසා;
න තෙ ථූපමාරුහන්ති, අම්බරෙ උක්ඛිපන්ති තෙ.
‘‘දෙවෙහි ඨපිතො යක්ඛො, අභිසම්මතනාමකො;
ධජං වා පුප්ඵදාමං වා, අභිරොපෙති උත්තරි.
‘‘න තෙ පස්සන්ති තං යක්ඛං, දාමං පස්සන්ති ගච්ඡතො;
එවං පස්සිත්වා ගච්ඡන්තා, සබ්බෙ ගච්ඡන්ති සුග්ගතිං.
‘‘විරුද්ධා [විසද්ධා (සී.)] යෙ පාවචනෙ, පසන්නා යෙ ච සාසනෙ;
පාටිහෙරං දට්ඨුකාමා, ථූපං පූජෙන්ති මානුසා.
‘‘නගරෙ හංසවතියා, අහොසිං භතකො [වරකො (ස්යා. ක.)] තදා;
ආමොදිතං ජනං දිස්වා, එවං චින්තෙසහං තදා.
‘‘‘උළාරො භගවා හෙසො, යස්ස ධාතුධරෙදිසං;
ඉමා ච ජනතා තුට්ඨා, කාරං කුබ්බං න තප්පරෙ [කුබ්බන්තනප්පකං (සී.)].
‘‘‘අහම්පි ¶ කාරං කස්සාමි, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, භවිස්සාමි අනාගතෙ’.
‘‘සුධොතං ¶ රජකෙනාහං, උත්තරෙය්යපටං මම;
වෙළග්ගෙ ආලගෙත්වාන, ධජං උක්ඛිපිමම්බරෙ.
‘‘අභිසම්මතකො ගය්හ, අම්බරෙහාසි මෙ ධජං;
වාතෙරිතං ධජං දිස්වා, භිය්යො හාසං ජනෙසහං.
‘‘තත්ථ ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, සමණං උපසඞ්කමිං;
තං භික්ඛුං අභිවාදෙත්වා, විපාකං පුච්ඡහං ධජෙ.
‘‘සො මෙ කථෙසි ආනන්ද, පීතිසඤ්ජනනං මම;
‘තස්ස ධජස්ස විපාකං, අනුභොස්සසි සබ්බදා.
‘‘‘හත්ථී ¶ අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සානි, භෙරියො සමලඞ්කතා;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘ඡළාසීතිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සසි;
අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සසි.
‘‘‘සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී භවිස්සසි;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පුඤ්ඤකම්මෙන සංයුත්තො, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සසි.
‘‘‘අසීතිකොටිං ¶ ඡඩ්ඩෙත්වා, දාසෙ කම්මකරෙ බහූ;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සසි.
‘‘‘ආරාධයිත්වා ¶ සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
උපවානොති නාමෙන, හෙස්සසි සත්ථු සාවකො’.
‘‘සතසහස්සෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව කිලෙසෙ ඣාපයී මම.
‘‘චක්කවත්තිස්ස සන්තස්ස, චතුදීපිස්සරස්ස මෙ;
තියොජනානි සමන්තා, උස්සීසන්ති ධජා සදා.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා උපවානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපවානත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. තිසරණගමනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ චන්දවතියා [බන්ධුමතියා (අට්ඨ.)], මාතුඋපට්ඨාකො [මාතුපට්ඨායකො (සී.), මාතුපට්ඨානකො (ස්යා.)] අහුං;
අන්ධා මාතා පිතා මය්හං, තෙ පොසෙමි අහං තදා.
‘‘රහොගතො ¶ නිසීදිත්වා, එවං චින්තෙසහං තදා;
පොසෙන්තො මාතාපිතරො, පබ්බජ්ජං න ලභාමහං.
‘‘මහන්ධකාරපිහිතා [තමන්ධකාරපිහිතා (ස්යා.)], තිවිධග්ගීහි ඩය්හරෙ;
එතාදිසෙ භවෙ [භයෙ (සී.)] ජාතෙ, නත්ථි කොචි විනායකො.
‘‘බුද්ධො ලොකෙ සමුප්පන්නො, දිප්පති [දිබ්බති (ක.)][ජිනසාසනං (සී.)] දානි සාසනං;
සක්කා උද්ධරිතුං අත්තා, පුඤ්ඤකාමෙන ජන්තුනා.
‘‘උග්ගය්හ තීණි සරණෙ, පරිපුණ්ණානි ගොපයිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, පටිමොක්ඛාමි දුග්ගතිං.
‘‘නිසභො ¶ නාම සමණො, බුද්ධස්ස අග්ගසාවකො;
තමහං උපගන්ත්වාන, සරණගමනං ගහිං.
‘‘වස්සසතසහස්සානි, ආයු විජ්ජති තාවදෙ;
තාවතා සරණගමනං, පරිපුණ්ණං අගොපයිං.
‘‘චරිමෙ වත්තමානම්හි, සරණං තං අනුස්සරිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘දෙවලොකගතො සන්තො, පුඤ්ඤකම්මසමාහිතො;
යං දෙසං [යං යං දෙසං (ස්යා.)] උපපජ්ජාමි [උපගච්ඡාමි (සී.)], අට්ඨ හෙතූ ලභාමහං.
‘‘දිසාසු ¶ පූජිතො හොමි, තික්ඛපඤ්ඤො භවාමහං;
සබ්බෙ දෙවානුවත්තන්ති, අමිතභොගං ලභාමහං.
‘‘සුවණ්ණවණ්ණො සබ්බත්ථ, පටිකන්තො භවාමහං;
මිත්තානං අචලො හොමි, යසො අබ්භුග්ගතො මමං.
‘‘අසීතික්ඛත්තු ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
දිබ්බසුඛං අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච ¶ , චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘පච්ඡිමෙ භවෙ සම්පත්තෙ, පුඤ්ඤකම්මසමාහිතො;
පුරෙ සාවත්ථියං ජාතො, මහාසාලෙ සුඅඩ්ඪකෙ.
‘‘නගරා නික්ඛමිත්වාන, දාරකෙහි පුරක්ඛතො;
හසඛිඩ්ඩසමඞ්ගීහං [සාහං ඛිඩ්ඩසමඞ්ගී (ස්යා.)], සඞ්ඝාරාමං උපාගමිං.
‘‘තත්ථද්දසාසිං [තත්ථද්දසාහං (ක.)] සමණං, විප්පමුත්තං නිරූපධිං;
සො මෙ ධම්මමදෙසෙසි, සරණඤ්ච අදාසි මෙ.
‘‘සොහං සුත්වාන සරණං, සරණං මෙ අනුස්සරිං;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘ජාතියා සත්තමෙ වස්සෙ, අරහත්තමපාපුණිං;
උපසම්පාදයි බුද්ධො, ගුණමඤ්ඤාය චක්ඛුමා.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, සරණානි අගච්ඡහං;
තතො මෙ සුකතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ.
‘‘සුගොපිතං මෙ සරණං, මානසං සුප්පණීහිතං;
අනුභොත්වා යසං සබ්බං, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘යෙසං සොතාවධානත්ථි, සුණොථ මම භාසතො;
අහං [අත්ථං (ස්යා.)] වො කථයිස්සාමි, සාමං දිට්ඨං පදං මම.
‘‘‘බුද්ධො ¶ ලොකෙ සමුප්පන්නො, වත්තතෙ ජිනසාසනං;
අමතා වාදිතා භෙරී, සොකසල්ලවිනොදනා.
‘‘‘යථාසකෙන ථාමෙන, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ;
අධිකාරං කරෙය්යාථ, පස්සයිස්සථ නිබ්බුතිං.
‘‘‘පග්ගය්හ තීණි සරණෙ, පඤ්චසීලානි ගොපිය;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙත්වා, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සථ.
‘‘‘සම්මා ධම්මං භාවෙත්වාන [මමොපමං කරිත්වාන (සී. ස්යා.)], සීලානි ¶ පරිගොපිය;
අචිරං අරහත්තං වො, සබ්බෙපි පාපුණිස්සථ.
‘‘‘තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියකොවිදො;
සාවකො තෙ මහාවීර, සරණො [චරණෙ (සී. ස්යා.)] වන්දති සත්ථුනො’.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, සරණං බුද්ධස්ස ගච්ඡහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සරණං ගමනෙ ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිසරණගමනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිසරණගමනියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පඤ්චසීලසමාදානියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ චන්දවතියා, භතකො ආසහං තදා;
පරකම්මායනෙ යුත්තො, පබ්බජ්ජං න ලභාමහං.
‘‘මහන්ධකාරපිහිතා ¶ ¶ , තිවිධග්ගීහි ඩය්හරෙ;
කෙන නු ඛො උපායෙන, විසංයුත්තො භවෙ අහං.
‘‘දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, වරාකො භතකො අහං;
යංනූනාහං පඤ්චසීලං, රක්ඛෙය්යං පරිපූරයං.
‘‘අනොමදස්සිස්ස මුනිනො, නිසභො නාම සාවකො;
තමහං උපසඞ්කම්ම, පඤ්චසික්ඛාපදග්ගහිං.
‘‘වස්සසතසහස්සානි, ආයු විජ්ජති තාවදෙ;
තාවතා පඤ්චසීලානි, පරිපුණ්ණානි ගොපයිං.
‘‘මච්චුකාලෙ ච සම්පත්තෙ, දෙවා අස්සාසයන්ති මං;
‘රථො සහස්සයුත්තො තෙ, මාරිසායං [මාරිසස්ස (ක.)] උපට්ඨිතො’.
‘‘වත්තන්තෙ චරිමෙ චිත්තෙ, මම සීලං අනුස්සරිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘තිංසක්ඛත්තුඤ්ච ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
දිබ්බසුඛං [දිබ්බං සුඛං (සී.)] අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පුරෙ වෙසාලියං ජාතො, මහාසාලෙ සුඅඩ්ඪකෙ.
‘‘වස්සූපනායිකෙ ¶ කාලෙ, දිප්පන්තෙ [දිබ්බන්ති (ක.)] ජිනසාසනෙ;
මාතා ච මෙ පිතා චෙව, පඤ්චසික්ඛාපදග්ගහුං.
‘‘සහ ¶ සුත්වානහං සීලං, මම සීලං අනුස්සරිං;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘ජාතියා පඤ්චවස්සෙන, අරහත්තමපාපුණිං;
උපසම්පාදයි බුද්ධො, ගුණමඤ්ඤාය චක්ඛුමා.
‘‘පරිපුණ්ණානි ගොපෙත්වා, පඤ්චසික්ඛාපදානහං;
අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, විනිපාතං න ගච්ඡහං.
‘‘ස්වාහං ¶ යසමනුභවිං, තෙසං සීලාන වාහසා;
කප්පකොටිම්පි කිත්තෙන්තො, කිත්තයෙ එකදෙසකං.
‘‘පඤ්චසීලානි ගොපෙත්වා, තයො හෙතූ ලභාමහං;
දීඝායුකො මහාභොගො, තික්ඛපඤ්ඤො භවාමහං.
‘‘සංකිත්තෙන්තො ච [පකිත්තෙන්තොව (සී.), පකිත්තෙන්තෙ ච (ස්යා.)] සබ්බෙසං, අභිමත්තඤ්ච පොරිසං;
භවාභවෙ සංසරිත්වා, එතෙ ඨානෙ ලභාමහං.
‘‘අපරිමෙය්යසීලෙසු, වත්තන්තා ජිනසාවකා;
භවෙසු යදි රජ්ජෙය්යුං, විපාකො කීදිසො භවෙ.
‘‘සුචිණ්ණං මෙ පඤ්චසීලං, භතකෙන තපස්සිනා [විපස්සිනා (සී.)];
තෙන සීලෙනහං අජ්ජ, මොචයිං සබ්බබන්ධනා.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, පඤ්චසීලානි ගොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පඤ්චසීලානිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා පඤ්චසීලසමාදානියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පඤ්චසීලසමාදානියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. අන්නසංසාවකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
කඤ්චනග්ඝියසංකාසං, බාත්තිංසවරලක්ඛණං.
‘‘සිද්ධත්ථං ¶ ලොකපජ්ජොතං, අප්පමෙය්යං අනොපමං;
අලත්ථං පරමං පීතිං, දිස්වා දන්තං ජුතින්ධරං.
‘‘සම්බුද්ධං අභිනාමෙත්වා, භොජයිං තං මහාමුනිං;
මහාකාරුණිකො ලොකෙ [නාථො (සී.)], අනුමොදි මමං තදා.
‘‘තස්මිං ¶ මහාකාරුණිකෙ, පරමස්සාසකාරකෙ;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙත්වා, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භික්ඛාදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අන්නසංසාවකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අන්නසංසාවකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. ධූපදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
කුටිධූපං මයා දින්නං, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බෙසම්පි පියො හොමි, ධූපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං ධූපමදදිං තදා [යං ධූපනමදාසහං (ක.)];
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධූපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ධූපදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ධූපදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. පුලිනපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස ¶ ¶ භගවතො, බොධියා පාදපුත්තමෙ;
පුරාණපුලිනං හිත්වා [ඡඩ්ඩෙත්වා (සී. ස්යා.)], සුද්ධපුලිනමාකිරිං.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුලිනමදාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුලිනදානස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසතිමෙ ¶ [තිපඤ්ඤාසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, රාජා ආසිං ජනාධිභූ;
මහාපුලිනනාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුලිනපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුලිනපූජකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. උත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ, සුසුමාරො අහං තදා;
සගොචරප්පසුතොහං [සභොජනපසුතාහං (ස්යා. ක.)], නදීතිත්ථං අගච්ඡහං.
‘‘සිද්ධත්ථො තම්හි සමයෙ, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
නදිං තරිතුකාමො සො, නදීතිත්ථං උපාගමි.
‘‘උපාගතෙ ච [උපාගතම්හි (ස්යා. ක.)] සම්බුද්ධෙ, අහම්පි තත්ථුපාගමිං;
උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, ඉමං වාචං උදීරයිං.
‘‘‘අභිරූහ මහාවීර, තාරෙස්සාමි අහං තුවං;
පෙත්තිකං විසයං මය්හං, අනුකම්ප මහාමුනි’.
‘‘මම උග්ගජ්ජනං සුත්වා, අභිරූහි මහාමුනි;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, තාරෙසිං ලොකනායකං.
‘‘නදියා ¶ පාරිමෙ තීරෙ, සිද්ධත්ථො ලොකනායකො;
අස්සාසෙසි මමං තත්ථ, අමතං පාපුණිස්සසි.
‘‘තම්හා ¶ කායා චවිත්වාන, දෙවලොකං ආගච්ඡහං;
දිබ්බසුඛං අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘සත්තක්ඛත්තුඤ්ච ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාසහං;
තීණික්ඛත්තුං චක්කවත්තී, මහියා ඉස්සරො අහුං.
‘‘විවෙකමනුයුත්තොහං ¶ , නිපකො ච සුසංවුතො;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, තාරෙසිං යං නරාසභං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, තරණාය ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උත්තියො [උත්තිරියො (සී.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උත්තියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. එකඤ්ජලිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
විපස්සිං සත්ථවාහග්ගං, නරවරං විනායකං.
‘‘අදන්තදමනං ¶ තාදිං, මහාවාදිං මහාමතිං;
දිස්වා පසන්නො සුමනො, එකඤ්ජලිමකාසහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යමඤ්ජලිං කරිං [යං අඤ්ජලිමකරිං (ස්යා.), අඤ්ජලිමකරිං (ක.)] තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, අඤ්ජලිස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකඤ්ජලිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකඤ්ජලිකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. ඛොමදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ ¶ බන්ධුමතියා, අහොසිං වාණිජො තදා;
තෙනෙව දාරං පොසෙමි, රොපෙමි බීජසම්පදං.
‘‘රථියං පටිපන්නස්ස, විපස්සිස්ස මහෙසිනො;
එකං ඛොමං මයා දින්නං, කුසලත්ථාය සත්ථුනො.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං ඛොමමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඛොමදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තරසෙ [සත්තවීසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, එකො සින්ධවසන්ධනො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චතුදීපම්හි ඉස්සරො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඛොමදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛොමදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තස්සුද්දානං –
සුසූති උපවානො ච, සරණො සීලගාහකො;
අන්නසංසාවකො ඛොමදායී ච, දසෙව තතියෙ ගණෙ;
අඤ්ජලී ඛොමදායී ච, දසෙව තතියෙ ගණෙ;
පඤ්චාලීසීතිසතං වුත්තා, ගාථායො සබ්බපිණ්ඩිතා.
සුභූතිවග්ගො තතියො.
චතුත්ථභාණවාරං.