📜
42. භද්දාලිවග්ගො
1. භද්දාලිත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධො ¶ ¶ ¶ නාම සම්බුද්ධො, අග්ගො කාරුණිකො මුනි;
විවෙකකාමො ලොකග්ගො, හිමවන්තමුපාගමි.
‘‘අජ්ඣොගාහෙත්වා හිමවං, සුමෙධො ලොකනායකො;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, නිසීදි පුරිසුත්තමො.
‘‘සමාධිං සො සමාපන්නො, සුමෙධො ලොකනායකො;
සත්තරත්තින්දිවං බුද්ධො, නිසීදි පුරිසුත්තමො.
‘‘ඛාරිභාරං [ඛාරිකාජං (සී.)] ගහෙත්වාන, වනමජ්ඣොගහිං අහං;
තත්ථද්දසාසිං සම්බුද්ධං, ඔඝතිණ්ණමනාසවං.
‘‘සම්මජ්ජනිං ගහෙත්වාන, සම්මජ්ජිත්වාන අස්සමං;
චතුදණ්ඩෙ ඨපෙත්වාන, අකාසිං මණ්ඩපං තදා.
‘‘සාලපුප්ඵං ¶ ආහරිත්වා, මණ්ඩපං ඡාදයිං අහං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, අභිවන්දිං තථාගතං.
‘‘යං ¶ වදන්ති සුමෙධොති, භූරිපඤ්ඤං සුමෙධසං;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, සබ්බෙ දෙවා සමාගමුං;
අසංසයං බුද්ධසෙට්ඨො, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘සුමෙධො නාම සම්බුද්ධො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
දෙවසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො මෙ සත්තාහං මණ්ඩපං, ධාරයී සාලඡාදිතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘දෙවභූතො මනුස්සො වා, හෙමවණ්ණො භවිස්සති;
පහූතභොගො හුත්වාන, කාමභොගී භවිස්සති.
‘‘‘සට්ඨි ¶ ¶ නාගසහස්සානි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතා;
සුවණ්ණකච්ඡා මාතඞ්ගා, හෙමකප්පනවාසසා.
‘‘‘ආරූළ්හා ගාමණීයෙහි, තොමරඞ්කුසපාණිභි;
සායං පාතො [සායපාතො (පී.)] උපට්ඨානං, ආගමිස්සන්තිමං නරං;
තෙහි නාගෙහි පරිවුතො, රමිස්සති අයං නරො.
‘‘‘සට්ඨි අස්සසහස්සානි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතා;
ආජානීයාව ජාතියා, සින්ධවා සීඝවාහිනො.
‘‘‘ආරූළ්හා ගාමණීයෙහි, ඉල්ලියාචාපධාරිභි;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨි රථසහස්සානි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතා;
දීපා ¶ අථොපි වෙයග්ඝා, සන්නද්ධා උස්සිතද්ධජා.
‘‘‘ආරූළ්හා ගාමණීයෙහි, චාපහත්ථෙහි වම්මිභි;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨි ගාමසහස්සානි, පරිපුණ්ණානි සබ්බසො;
පහූතධනධඤ්ඤානි, සුසමිද්ධානි සබ්බසො;
සදා පාතුභවිස්සන්ති, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘හත්ථී අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සතානං ¶ තීණික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරිස්සතිනාසවො’.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි ¶ , අද්දසං ලොකනායකං;
එත්ථන්තරමුපාදාය, ගවෙසිං අමතං පදං.
‘‘ලාභා ¶ මය්හං සුලද්ධං මෙ, යමහඤ්ඤාසි සාසනං;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘නමො ¶ තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;
තව ඤාණං පකිත්තෙත්වා, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බත්ථ සුඛිතො හොමි, ඵලං මෙ ඤාණකිත්තනෙ.
‘‘ඉදං පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා භද්දාලිත්ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භද්දාලිත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. එකඡත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ, අස්සමො සුකතො මම;
සුසුද්ධපුලිනාකිණ්ණො, පන්නසාලා සුමාපිතා.
‘‘උත්තානකූලා නදිකා, සුපතිත්ථා මනොරමා;
මච්ඡකච්ඡපසම්පන්නා [… සඤ්ඡන්නා (ක.)], සුසුමාරනිසෙවිතා.
‘‘අච්ඡා ¶ ¶ දීපී ච මයූරා, කරවීකා ච සාළිකා;
කූජන්ති සබ්බදා එතෙ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘කොකිලා මඤ්ජුභාණී ච, හංසා ච මධුරස්සරා;
අභිකූජන්ති තෙ තත්ථ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘සීහා බ්යග්ඝා වරාහා ච, අච්ඡ [වක (සී. පී.), බකා (ස්යා.), වකා (ක.)] කොකතරච්ඡකා;
ගිරිදුග්ගම්හි නාදෙන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘එණීමිගා ¶ ¶ ච සරභා, භෙරණ්ඩා සූකරා බහූ;
ගිරිදුග්ගම්හි නාදෙන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘උද්දාලකා චම්පකා ච, පාටලී සින්දුවාරකා;
අතිමුත්තා අසොකා ච, සොභයන්ති මමස්සමං [පුප්ඵන්ති මම අස්සමෙ (සී. පී.)].
‘‘අඞ්කොලා යූථිකා චෙව, සත්තලී බිම්බිජාලිකා;
කණිකාරා ච පුප්ඵන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං [කණිකාකණිකාරා ච, පුප්ඵන්ති මම අස්සමෙ (සී. ස්යා. පී.)].
‘‘නාගා සාලා ච සළලා, පුණ්ඩරීකෙත්ථ පුප්ඵිතා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘අජ්ජුනා අසනා චෙත්ථ, මහානාමා ච පුප්ඵිතා;
සාලා ච කඞ්ගුපුප්ඵා ච, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘අම්බා ජම්බූ ච තිලකා, නිම්බා ච සාලකල්යාණී;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘අසොකා ච කපිට්ඨා ච, ගිරිමාලෙත්ථ [භගිනිමාලෙත්ථ (සී. පී.), භගිනිමාලා ච (ස්යා.)] පුප්ඵිතා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘කදම්බා ¶ කදලී චෙව, ඉසිමුග්ගා ච රොපිතා;
ධුවං ඵලානි ධාරෙන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘හරීතකා ආමලකා, අම්බජම්බුවිභීතකා;
කොලා භල්ලාතකා බිල්ලා, ඵලිනො මම අස්සමෙ.
‘‘අවිදූරෙ ¶ පොක්ඛරණී, සුපතිත්ථා මනොරමා;
මන්දාලකෙහි සඤ්ඡන්නා, පදුමුප්පලකෙහි ච.
‘‘ගබ්භං ගණ්හන්ති පදුමා, අඤ්ඤෙ පුප්ඵන්ති කෙසරී;
ඔපත්තකණ්ණිකා චෙව, පුප්ඵන්ති මම අස්සමෙ.
‘‘පාඨීනා පාවුසා මච්ඡා, බලජා මුඤ්ජරොහිතා;
අච්ඡොදකම්හි විචරං, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘නයිතා අම්බගන්ධී ච, අනුකූලෙ ච කෙතකා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘මධු භිසම්හා සවති, ඛීරසප්පි මුළාලිභි;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘පුලිනා ¶ සොභනා තත්ථ, ආකිණ්ණා ජලසෙවිතා;
ඔපුප්ඵා පුප්ඵිතා සෙන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘ජටාභාරෙන ¶ භරිතා, අජිනුත්තරවාසනා;
වාකචීරධරා සබ්බෙ, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘යුගමත්තමපෙක්ඛන්තා, නිපකා සන්තවුත්තිනො;
කාමභොගෙ අනපෙක්ඛා, වසන්ති මම අස්සමෙ.
‘‘පරූළ්හකච්ඡනඛලොමා ¶ , පඞ්කදන්තා රජස්සිරා;
රජොජල්ලධරා සබ්බෙ, වසන්ති මම අස්සමෙ.
‘‘අභිඤ්ඤාපාරමිප්පත්තා, අන්තලික්ඛචරා ච තෙ;
උග්ගච්ඡන්තා නභං එතෙ, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘තෙහි සිස්සෙහි පරිවුතො, වසාමි විපිනෙ තදා;
රත්තින්දිවං න ජානාමි, සදා ඣානසමප්පිතො.
‘‘භගවා තම්හි සමයෙ, අත්ථදස්සී මහාමුනි;
තමන්ධකාරං නාසෙන්තො, උප්පජ්ජි ලොකනායකො.
‘‘අථ අඤ්ඤතරො සිස්සො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං;
මන්තෙ අජ්ඣෙතුකාමො සො, ඡළඞ්ගං නාම ලක්ඛණං.
‘‘බුද්ධො ¶ ලොකෙ සමුප්පන්නො, අත්ථදස්සී මහාමුනි;
චතුසච්චං පකාසෙන්තො, දෙසෙති අමතං පදං.
‘‘තුට්ඨහට්ඨො පමුදිතො, ධම්මන්තරගතාසයො;
අස්සමා අභිනික්ඛම්ම, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘‘බුද්ධො ලොකෙ සමුප්පන්නො, ද්වත්තිංසවරලක්ඛණො;
එථ සබ්බෙ ගමිස්සාම, සම්මාසම්බුද්ධසන්තිකං’.
‘‘ඔවාදපටිකරා තෙ, සධම්මෙ පාරමිං ගතා;
සාධූති සම්පටිච්ඡිංසු, උත්තමත්ථගවෙසකා.
‘‘ජටාභාරභරිතා තෙ [ජටාභාරෙන භරිතා (ක.)], අජිනුත්තරවාසනා;
උත්තමත්ථං ගවෙසන්තා, නික්ඛමිංසු වනා තදා.
‘‘භගවා ¶ තම්හි සමයෙ, අත්ථදස්සී මහායසො;
චතුසච්චං පකාසෙන්තො, දෙසෙති අමතං පදං.
‘‘සෙතච්ඡත්තං ¶ ගහෙත්වාන, බුද්ධසෙට්ඨස්ස ධාරයිං;
එකාහං ධාරයිත්වාන, බුද්ධසෙට්ඨං අවන්දහං.
‘‘අත්ථදස්සී තු භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො මෙ ඡත්තං අධාරෙසි, පසන්නො සෙහි පාණිභි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉමස්ස ජායමානස්ස, දෙවත්තෙ අථ මානුසෙ;
ධාරෙස්සති සදා ඡත්තං, ඡත්තදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘සත්තසත්තතිකප්පානි ¶ , දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
තමන්ධකාරං නාසෙන්තො, උප්පජ්ජිස්සති චක්ඛුමා.
‘‘‘තස්ස ¶ ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරිස්සතිනාසවො’.
‘‘යතො අහං කම්මමකං, ඡත්තං බුද්ධස්ස ධාරයං;
එත්ථන්තරෙ න ජානාමි, සෙතච්ඡත්තං අධාරිතං.
‘‘ඉදං ¶ පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
ඡත්තධාරණමජ්ජාපි, වත්තතෙ නිච්චකාලිකං.
‘‘අහො මෙ සුකතං කම්මං, අත්ථදස්සිස්ස තාදිනො;
සබ්බාසවා පරික්ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකඡත්තියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
එකඡත්තියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. තිණසූලකඡාදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘ජාතිං ¶ ජරඤ්ච මරණං, පච්චවෙක්ඛිං අහං තදා;
එකකො අභිනික්ඛම්ම, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘චරමානොනුපුබ්බෙන, ගඞ්ගාතීරං උපාගමිං;
තත්ථද්දසාසිං පථවිං, ගඞ්ගාතීරෙ සමුන්නතං.
‘‘අස්සමං තත්ථ මාපෙත්වා, වසාමි අස්සමෙ අහං;
සුකතො චඞ්කමො මය්හං, නානාදිජගණායුතො.
‘‘මමුපෙන්ති ච විස්සත්ථා, කූජන්ති ච මනොහරං;
රමමානො සහ තෙහි, වසාමි අස්සමෙ අහං.
‘‘මම ¶ අස්සමසාමන්තා, මිගරාජා චතුක්කමො;
ආසයා අභිනික්ඛම්ම, ගජ්ජි සො අසනී විය.
‘‘නදිතෙ ¶ ¶ මිගරාජෙ ච, හාසො මෙ උදපජ්ජථ;
මිගරාජං ගවෙසන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘දිස්වානාහං දෙවදෙවං, තිස්සං ලොකග්ගනායකං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පූජයිං නාගකෙසරං.
‘‘උග්ගච්ඡන්තංව සූරියං, සාලරාජංව පුප්ඵිතං;
ඔසධිංව විරොචන්තං, සන්ථවිං ලොකනායකං.
‘‘‘තව ඤාණෙන සබ්බඤ්ඤු, මොචෙසිමං සදෙවකං;
තවං ආරාධයිත්වාන, ජාතියා පරිමුච්චරෙ.
‘‘‘අදස්සනෙන සබ්බඤ්ඤු, බුද්ධානං සබ්බදස්සිනං;
පතන්තිවීචිනිරයං, රාගදොසෙහි ඔඵුටා [ඔත්ථටා (ස්යා.)].
‘‘‘තව දස්සනමාගම්ම, සබ්බඤ්ඤු ලොකනායක;
පමුච්චන්ති භවා සබ්බා, ඵුසන්ති අමතං පදං.
‘‘‘යදා බුද්ධා චක්ඛුමන්තො, උප්පජ්ජන්ති පභඞ්කරා;
කිලෙසෙ ඣාපයිත්වාන, ආලොකං දස්සයන්ති තෙ’.
‘‘කිත්තයිත්වාන සම්බුද්ධං, තිස්සං ලොකග්ගනායකං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, තිණසූලං අපූජයිං.
‘‘මම ¶ ¶ සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, තිස්සො ලොකග්ගනායකො;
සකාසනෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො මං පුප්ඵෙහි ඡාදෙසි, පසන්නො සෙහි පාණිභි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘පඤ්චවීසතික්ඛත්තුං සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
තස්ස කම්මනිස්සන්දෙන [කම්මස්ස නිස්සන්දො (සී. ස්යා. පී.)], පුප්ඵානං පූජනාය ච [සො (ස්යා. පී.)].
‘‘‘සීසංන්හාතො චයං පොසො, පුප්ඵමාකඞ්ඛතෙ යදි [සායං පාතො චයං පොසො, පුප්ඵෙහි මං අඡාදයි (ස්යා.)];
පුඤ්ඤකම්මෙන සංයුත්තං [සංයුත්තො (සී. ස්යා. පී.)], පුරතො පාතුභවිස්සති.
‘‘‘යං ¶ යං ඉච්ඡති කාමෙහි, තං තං පාතුභවිස්සති;
සඞ්කප්පං පරිපූරෙත්වා, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
අට්ඨාරසමං භාණවාරං.
‘‘කිලෙසෙ ඣාපයිත්වාන, සම්පජානො පතිස්සතො;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘චඞ්කමන්තො ¶ නිපජ්ජන්තො, නිසින්නො උද වා ඨිතො;
බුද්ධසෙට්ඨං සරිත්වාන, විහරාමි අහං සදා.
‘‘චීවරෙ පිණ්ඩපාතෙ ච, පච්චයෙ සයනාසනෙ;
තත්ථ මෙ ඌනතා නත්ථි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සො දානි පත්තො අමතං, සන්තං පදමනුත්තරං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිණසූලකඡාදනියො [තිණසූලිකඡාදනියො (ක.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිණසූලකඡාදනියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. මධුමංසදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ බන්ධුමතියා, සූකරිකො අහොසහං;
උක්කොටං රන්ධයිත්වාන [උක්කොටකං රන්ධයිත්වා (සී. ස්යා.)], මධුමංසම්හි [මධුසප්පිම්හි (පී.), මධුං මංසම්හි (ක.)] ඔකිරිං.
‘‘සන්නිපාතං ¶ අහං ගන්ත්වා, එකං පත්තං ගහෙසහං;
පූරයිත්වාන තං පත්තං, භික්ඛුසඞ්ඝස්සදාසහං.
‘‘යොත්ථ ථෙරතරො භික්ඛු, නිය්යාදෙසි මමං තදා;
ඉමිනා පත්තපූරෙන, ලභස්සු විපුලං සුඛං.
‘‘දුවෙ සම්පත්තියො භුත්වා, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පච්ඡිමෙ වත්තමානම්හි, කිලෙසෙ ඣාපයිස්සති.
‘‘තත්ථ ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, තාවතිංසමගච්ඡහං;
තත්ථ භුත්වා පිවිත්වා ච, ලභාමි විපුලං සුඛං.
‘‘මණ්ඩපෙ රුක්ඛමූලෙ වා, පුබ්බකම්මං අනුස්සරිං;
අන්නපානාභිවස්සො මෙ, අභිවස්සති තාවදෙ.
‘‘ඉදං පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
ඉධාපි අන්නපානං මෙ, වස්සතෙ සබ්බකාලිකං.
‘‘තෙනෙව මධුදානෙන [මංසදානෙන (සී. පී.)], සන්ධාවිත්වා භවෙ අහං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මධුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මධුමංසදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මධුමංසදායකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. නාගපල්ලවත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ ¶ බන්ධුමතියා, රාජුය්යානෙ වසාමහං;
මම අස්සමසාමන්තා, නිසීදි ලොකනායකො.
‘‘නාගපල්ලවමාදාය ¶ , බුද්ධස්ස අභිරොපයිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සුගතං අභිවාදයිං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පල්ලවමපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නාගපල්ලවො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නාගපල්ලවත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. එකදීපියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පරිනිබ්බුතෙ සුගතෙ, සිද්ධත්ථෙ ලොකනායකෙ;
සදෙවමානුසා සබ්බෙ, පූජෙන්ති ද්විපදුත්තමං.
‘‘ආරොපිතෙ ¶ ච චිතකෙ, සිද්ධත්ථෙ ලොකනායකෙ;
යථාසකෙන ථාමෙන, චිතං පූජෙන්ති සත්ථුනො.
‘‘අවිදූරෙ චිතකස්ස, දීපං උජ්ජාලයිං අහං;
යාව උදෙති සූරියො, දීපං මෙ තාව උජ්ජලි.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘තත්ථ මෙ සුකතං බ්යම්හං, එකදීපීති ඤායති;
දීපසතසහස්සානි, බ්යම්හෙ පජ්ජලරෙ මම.
‘‘උදයන්තොව ¶ සූරියො, දෙහො මෙ ජොතතෙ සදා;
සප්පභාහි සරීරස්ස, ආලොකො හොති මෙ සදා.
‘‘තිරොකුට්ටං ¶ [තිරොකුඩ්ඩං (සී. ස්යා. ක.)] තිරොසෙලං, සමතිග්ගය්හ [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති] පබ්බතං;
සමන්තා යොජනසතං, පස්සාමි චක්ඛුනා අහං.
‘‘සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච ¶ , දෙවලොකෙ රමිං අහං;
එකතිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජමකාරයිං.
‘‘අට්ඨවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, නිබ්බත්තිං මාතුකුච්ඡියං;
මාතුකුච්ඡිගතස්සාපි, අක්ඛි මෙ න නිමීලති.
‘‘ජාතියා චතුවස්සොහං, පබ්බජිං අනගාරියං;
අඩ්ඪමාසෙ අසම්පත්තෙ, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘දිබ්බචක්ඛුං ¶ විසොධෙසිං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
සබ්බෙ කිලෙසා සඤ්ඡින්නා, එකදීපස්සිදං ඵලං.
‘‘තිරොකුට්ටං තිරොසෙලං, පබ්බතඤ්චාපි කෙවලං;
සමතික්කම්ම [සබ්බත්ථපී එවමෙව දිස්සති] පස්සාමි, එකදීපස්සිදං ඵලං.
‘‘විසමා මෙ සමා හොන්ති, අන්ධකාරො න විජ්ජති;
නාහං පස්සාමි තිමිරං, එකදීපස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දීපමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, එකදීපස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකදීපියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකදීපියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. උච්ඡඞ්ගපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ බන්ධුමතියා, අහොසිං මාලිකො තදා;
උච්ඡඞ්ගං පූරයිත්වාන, අගමං අන්තරාපණං.
‘‘භගවා ¶ ¶ ¶ තම්හි සමයෙ, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
මහතා ආනුභාවෙන, නිය්යාති ලොකනායකො.
‘‘දිස්වාන ¶ ලොකපජ්ජොතං, විපස්සිං ලොකතාරණං;
පුප්ඵං පග්ගය්හ උච්ඡඞ්ගා, බුද්ධසෙට්ඨං අපූජයිං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උච්ඡඞ්ගපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උච්ඡඞ්ගපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. යාගුදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අතිථිං [අතීතං (ක.)] මෙ ගහෙත්වාන, අගච්ඡිං ගාමකං තදා;
සම්පුණ්ණනදිකං දිස්වා, සඞ්ඝාරාමං උපාගමිං.
‘‘ආරඤ්ඤකා ධුතධරා, ඣායිනො ලූඛචීවරා;
විවෙකාභිරතා ධීරා, සඞ්ඝාරාමෙ වසන්ති තෙ.
‘‘ගති ¶ තෙසං උපච්ඡින්නා, සුවිමුත්තාන තාදිනං;
පිණ්ඩාය තෙ න ගච්ඡන්ති, ඔරුද්ධනදිතාය හි [ඔරුද්ධනදිකායතිං (ස්යා.)].
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, වෙදජාතො කතඤ්ජලී;
තණ්ඩුලං මෙ ගහෙත්වාන, යාගුදානං අදාසහං.
‘‘පඤ්චන්නං යාගුං දත්වාන, පසන්නො සෙහි පාණිභි;
සකකම්මාභිරද්ධොහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘මණිමයඤ්ච ¶ මෙ බ්යම්හං, නිබ්බත්ති තිදසෙ ගණෙ;
නාරීගණෙහි සහිතො, මොදාමි බ්යම්හමුත්තමෙ.
‘‘තෙත්තිංසක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
තිංසක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, මහාරජ්ජමකාරයිං.
‘‘පදෙසරජ්ජං ¶ විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
දෙවලොකෙ මනුස්සෙ වා, අනුභොත්වා සයං [යසං (ස්යා.)] අහං.
‘‘පච්ඡිමෙ භවෙ සම්පත්තෙ, පබ්බජිං අනගාරියං;
සහ ඔරොපිතෙ කෙසෙ, සබ්බං සම්පටිවිජ්ඣහං.
‘‘ඛයතො වයතො චාපි, සම්මසන්තො කළෙවරං;
පුරෙ සික්ඛාපදාදානා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘සුදින්නං ¶ මෙ දානවරං, වාණිජ්ජං සම්පයොජිතං;
තෙනෙව යාගුදානෙන, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘සොකං පරිද්දවං බ්යාධිං, දරථං චිත්තතාපනං;
නාභිජානාමි උප්පන්නං, යාගුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘යාගුං ¶ සඞ්ඝස්ස දත්වාන, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ;
පඤ්චානිසංසෙ අනුභොමි, අහො යාගුසුයිට්ඨතා.
‘‘අබ්යාධිතා රූපවතා, ඛිප්පං ධම්මනිසන්තිතා [නිබුජ්ඣිතා (ස්යා.)];
ලාභිතා අන්නපානස්ස, ආයු පඤ්චමකං මම.
‘‘යො කොචි වෙදං ජනයං, සඞ්ඝෙ යාගුං දදෙය්ය සො;
ඉමානි පඤ්ච ඨානානි, පටිගණ්හෙය්ය පණ්ඩිතො.
‘‘කරණීයං කතං සබ්බං, භවා උග්ඝාටිතා මයා;
සබ්බාසවා පරික්ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘සො අහං විචරිස්සාමි, ගාමා ගාමං පුරා පුරං;
නමස්සමානො සම්බුද්ධං, ධම්මස්ස ච සුධම්මතං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, යාගුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා යාගුදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
යාගුදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. පත්ථොදනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘වනචාරී ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, සතතං වනකම්මිකො;
පත්ථොදනං ගහෙත්වාන, කම්මන්තං අගමාසහං.
‘‘තත්ථද්දසාසිං සම්බුද්ධං, සයම්භුං අපරාජිතං;
වනා පිණ්ඩාය නික්ඛන්තං, දිස්වා චිත්තං පසාදයිං.
‘‘පරකම්මායනෙ [වයකම්මායනෙ (ක.)] යුත්තො, පුඤ්ඤඤ්ච මෙ න විජ්ජති;
අයං පත්ථොදනො අත්ථි, භොජයිස්සාමහං [භොජයිස්සාමි මං (ස්යා.)] මුනිං.
‘‘පත්ථොදනං ගහෙත්වාන, සයම්භුස්ස අදාසහං;
මම නිජ්ඣායමානස්ස, පරිභුඤ්ජි තදා මුනි.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘ඡත්තිංසක්ඛත්තුං ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
තෙත්තිංසක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී අහොසහං.
‘‘පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
සුඛිතො යසවා හොමි, පත්ථොදනස්සිදං ඵලං.
‘‘භවාභවෙ සංසරන්තො, ලභාමි අමිතං ධනං;
භොගෙ මෙ ඌනතා නත්ථි, පත්ථොදනස්සිදං ඵලං.
‘‘නදීසොතපටිභාගා ¶ , භොගා නිබ්බත්තරෙ මම;
පරිමෙතුං න සක්කොමි, පත්ථොදනස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉමං ¶ ඛාද ඉමං භුඤ්ජ, ඉමම්හි සයනෙ සය;
තෙනාහං සුඛිතො හොමි, පත්ථොදනස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පත්ථොදනස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පත්ථොදනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පත්ථොදනදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. මඤ්චදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පරිනිබ්බුතෙ කාරුණිකෙ, සිද්ධත්ථෙ ලොකනායකෙ;
විත්ථාරිකෙ පාවචනෙ, දෙවමානුසසක්කතෙ.
‘‘චණ්ඩාලො ආසහං තත්ථ, ආසන්දිපීඨකාරකො;
තෙන කම්මෙන ජීවාමි, තෙන පොසෙමි දාරකෙ.
‘‘ආසන්දිං සුකතං කත්වා, පසන්නො සෙහි පාණිභි;
සයමෙවුපගන්ත්වාන, භික්ඛුසඞ්ඝස්සදාසහං.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘දෙවලොකගතො සන්තො, මොදාමි තිදසෙ ගණෙ;
සයනානි මහග්ඝානි, නිබ්බත්තන්ති යදිච්ඡකං.
‘‘පඤ්ඤාසක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
අසීතික්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී අහොසහං.
‘‘පදෙසරජ්ජං ¶ ¶ විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
සුඛිතො යසවා හොමි, මඤ්චදානස්සිදං ඵලං.
‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, එමි චෙ මානුසං භවං;
මහාරහා සුසයනා, සයමෙව භවන්ති මෙ.
‘‘අයං පච්ඡිමකො මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
අජ්ජාපි සයනෙ කාලෙ [සයනකාලෙ (ස්යා.)], සයනං උපතිට්ඨති.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මඤ්චදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා මඤ්චදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
මඤ්චදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
භද්දාලිවග්ගො බාචත්තාලීසමො.
තස්සුද්දානං –
භද්දාලී එකඡත්තො ච, තිණසූලො ච මංසදො;
නාගපල්ලවිකො දීපී, උච්ඡඞ්ගි යාගුදායකො.
පත්ථොදනී මඤ්චදදො, ගාථායො ගණිතා චිහ;
ද්වෙසතානි ච ගාථානං, ගාථා චෙකා තදුත්තරි.