📜
10. සුධාවග්ගො
1. සුධාපිණ්ඩියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පූජාරහෙ ¶ ¶ ¶ පූජයතො, බුද්ධෙ යදි ව සාවකෙ;
පපඤ්චසමතික්කන්තෙ, තිණ්ණසොකපරිද්දවෙ.
‘‘තෙ තාදිසෙ පූජයතො, නිබ්බුතෙ අකුතොභයෙ;
න සක්කා පුඤ්ඤං සඞ්ඛාතුං, ඉමෙත්තමපි [ඉදම්මත්තන්ති (සී.), ඉමෙත්ථමපි (ක.)] කෙනචි.
‘‘චතුන්නමපි දීපානං, ඉස්සරං යොධ කාරයෙ;
එකිස්සා පූජනායෙතං, කලං නාග්ඝති සොළසිං.
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ නරග්ගස්ස, චෙතියෙ ඵලිතන්තරෙ;
සුධාපිණ්ඩො මයා දින්නො, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පටිසඞ්ඛාරස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තිංසතිකප්පම්හි, පටිසඞ්ඛාරසව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, තෙරස චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුධාපිණ්ඩියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුධාපිණ්ඩියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සුචින්තිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සස්ස ලොකනාථස්ස, සුද්ධපීඨමදාසහං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො.
‘‘අට්ඨාරසෙ ¶ [අට්ඨතිංසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, රාජා ආසිං මහාරුචි;
භොගො ච විපුලො ආසි, සයනඤ්ච අනප්පකං.
‘‘පීඨං ¶ බුද්ධස්ස දත්වාන, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
අනුභොමි සකං කම්මං, පුබ්බෙ සුකතමත්තනො.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පීඨමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පීඨදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අට්ඨතිංසෙ ඉතො කප්පෙ, තයො තෙ චක්කවත්තිනො;
රුචි උපරුචි චෙව, මහාරුචි තතියකො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුචින්තිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුචින්තිකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. අඩ්ඪචෙළකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සස්සාහං භගවතො, උපඩ්ඪදුස්සමදාසහං;
පරමකාපඤ්ඤපත්තොම්හි [පරමකාරුඤ්ඤපත්තොම්හි (ස්යා. ක.)], දුග්ගතෙන [දුග්ගන්ධෙන (සී.)] සමප්පිතො.
‘‘උපඩ්ඪදුස්සං දත්වාන, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, කුසලං කාරිතං මයා.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං දුස්සමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දුස්සදානස්සිදං ඵලං.
‘‘එකූනපඤ්ඤාසකප්පම්හි [එකපඤ්ඤාසකප්පම්හි (ස්යා.)], රාජානො චක්කවත්තිනො;
සමන්තච්ඡදනා නාම, බාත්තිංසාසුං [ඛත්තියාසුං (ස්යා. ක.)] ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අඩ්ඪචෙළකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අඩ්ඪචෙළකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. සූචිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කම්මාරොහං ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, බන්ධුමායං පුරුත්තමෙ;
සූචිදානං මයා දින්නං, විපස්සිස්ස මහෙසිනො.
‘‘වජිරග්ගසමං ඤාණං, හොති කම්මෙන තාදිසං;
විරාගොම්හි විමුත්තොම්හි [විභවොම්හි විභත්තොම්හි (ක.)], පත්තොම්හි ආසවක්ඛයං.
‘‘අතීතෙ ¶ ච භවෙ සබ්බෙ, වත්තමානෙ චනාගතෙ [අතීතා ච භවා සබ්බෙ, වත්තමානා ච’නාගතා (ස්යා. ක.)];
ඤාණෙන විචිනිං සබ්බං, සූචිදානස්සිදං ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, සත්තාසුං වජිරව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සූචිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සූචිදායකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. ගන්ධමාලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ භගවතො, ගන්ධථූපං අකාසහං;
සුමනෙහි පටිච්ඡන්නං, බුද්ධානුච්ඡවිකං කතං.
‘‘කඤ්චනග්ඝියසඞ්කාසං, බුද්ධං ලොකග්ගනායකං;
ඉන්දීවරංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘බ්යග්ඝූසභංව පවරං, අභිජාතංව කෙසරිං;
නිසින්නං සමණානග්ගං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
‘‘වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො;
චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, ගන්ධමාලං යතො අදං.
‘‘බුද්ධෙ කතස්ස කාරස්ස, ඵලෙනාහං විසෙසතො;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘චත්තාරීසම්හි එකූනෙ, කප්පෙ ආසිංසු සොළස;
දෙවගන්ධසනාමා තෙ, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ගන්ධමාලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගන්ධමාලියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. තිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගලුද්දො ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, අරඤ්ඤෙ කානනෙ අහං [බ්රහා (ස්යා.)];
පාටලිං හරිතං දිස්වා, තීණි පුප්ඵානි ඔකිරිං.
‘‘පතිතපත්තානි [සත්තපත්තානි (සී.), සතපත්තානි (ක.), සුක්ඛපණ්ණානි (ස්යා.)] ගණ්හිත්වා, බහි ඡඩ්ඩෙසහං තදා;
අන්තොසුද්ධං බහිසුද්ධං, සුවිමුත්තං අනාසවං.
‘‘සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, විපස්සිං ලොකනායකං;
පාටලිං අභිවාදෙත්වා, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං බොධිමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බොධිපූජායිදං ඵලං.
‘‘සමන්තපාසාදිකා නාම, තෙරසාසිංසු රාජිනො;
ඉතො තෙත්තිංසකප්පම්හි [තිංසතිකප්පම්හි (ස්යා.)], චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. මධුපිණ්ඩිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපිනෙ ¶ [විවනෙ (ස්යා. අට්ඨ.)] කානනෙ දිස්වා, අප්පසද්දෙ නිරාකුලෙ;
සිද්ධත්ථං ඉසිනං සෙට්ඨං, ආහුතීනං පටිග්ගහං.
‘‘නිබ්බුතත්තං ¶ [නිබ්බුතග්ගං (ක.), නිබ්බූතිකං (ස්යා.)] මහානාගං, නිසභාජානියං යථා;
ඔසධිංව විරොචන්තං, දෙවසඞ්ඝනමස්සිතං.
‘‘විත්ති මමාහු තාවදෙ [විත්ති මෙ පාහුනා තාව (සී. ස්යා.)], ඤාණං උප්පජ්ජි තාවදෙ;
වුට්ඨිතස්ස සමාධිම්හා, මධුං දත්වාන සත්ථුනො.
‘‘වන්දිත්වා ¶ සත්ථුනො පාදෙ, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො;
චතුත්තිංසම්හි කප්පම්හි, රාජා ආසිං සුදස්සනො.
‘‘මධු භිසෙහි සවති, භොජනම්හි ච තාවදෙ;
මධුවස්සං පවස්සිත්ථ, පුබ්බකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං මධුං අදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මධුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, චත්තාරො තෙ සුදස්සනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා මධුපිණ්ඩිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මධුපිණ්ඩිකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. සෙනාසනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස භගවතො, අදාසිං පණ්ණසන්ථරං;
සමන්තා උපහාරඤ්ච, කුසුමං ඔකිරිං අහං.
‘‘පාසාදෙවං ගුණං රම්මං [පාසාදෙ ච ගුහං රම්මං (ස්යා.)], අනුභොමි මහාරහං;
මහග්ඝානි ච පුප්ඵානි, සයනෙභිසවන්ති මෙ.
‘‘සයනෙහං තුවට්ටාමි, විචිත්තෙ පුප්ඵසන්ථතෙ;
පුප්ඵවුට්ඨි ච සයනෙ, අභිවස්සති තාවදෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, අදාසිං පණ්ණසන්ථරං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සන්ථරස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘තිණසන්ථරකා නාම, සත්තෙතෙ චක්කවත්තිනො;
ඉතො තෙ පඤ්චමෙ කප්පෙ, උප්පජ්ජිංසු ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සෙනාසනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සෙනාසනදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. වෙය්යාවච්චකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස ¶ ¶ භගවතො, මහාපූගගණො අහු;
වෙය්යාවච්චකරො ආසිං, සබ්බකිච්චෙසු වාවටො [බ්යාවටො (සී. ස්යා.)].
‘‘දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, සුගතස්ස මහෙසිනො;
අවන්දිං සත්ථුනො පාදෙ, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, වෙය්යාවච්චං අකාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, වෙය්යාවච්චස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච අට්ඨමෙ කප්පෙ, රාජා ආසිං සුචින්තිතො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වෙය්යාවච්චකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වෙය්යාවච්චකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. බුද්ධුපට්ඨාකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස භගවතො, අහොසිං සඞ්ඛධම්මකො;
නිච්චුපට්ඨානයුත්තොම්හි, සුගතස්ස මහෙසිනො.
‘‘උපට්ඨානඵලං ¶ ¶ පස්ස, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
සට්ඨිතූරියසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, උපට්ඨහිං මහාඉසිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උපට්ඨානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුවීසෙ [චතුනවුතෙ (ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, මහානිග්ඝොසනාමකා;
සොළසාසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බුද්ධුපට්ඨාකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බුද්ධුපට්ඨාකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සුධාවග්ගො දසමො.
තස්සුද්දානං –
සුධා ¶ සුචින්ති චෙළඤ්ච, සූචී ච ගන්ධමාලියො;
තිපුප්ඵියො මධුසෙනා, වෙය්යාවච්චො චුපට්ඨකො;
සමසට්ඨි ච ගාථායො, අස්මිං වග්ගෙ පකිත්තිතා.
අථ වග්ගුද්දානං –
බුද්ධවග්ගො හි පඨමො, සීහාසනි සුභූති ච;
කුණ්ඩධානො උපාලි ච, බීජනිසකචින්ති ච.
නාගසමාලො ¶ තිමිරො, සුධාවග්ගෙන තෙ දස;
චතුද්දසසතා ගාථා, පඤ්චපඤ්ඤාසමෙව ච.
බුද්ධවග්ගදසකං.
පඨමසතකං සමත්තං.