📜
44. එකවිහාරිවග්ගො
1. එකවිහාරිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඉමම්හි ¶ ¶ ¶ භද්දකෙ කප්පෙ, බ්රහ්මබන්ධු මහායසො;
කස්සපො නාම ගොත්තෙන, උප්පජ්ජි වදතං වරො.
‘‘නිප්පපඤ්චො නිරාලම්බො, ආකාසසමමානසො;
සුඤ්ඤතාබහුලො තාදී, අනිමිත්තරතො වසී.
‘‘අසඞ්ගචිත්තො නික්ලෙසො [නිල්ලෙපො (ස්යා. ක.)], අසංසට්ඨො කුලෙ ගණෙ;
මහාකාරුණිකො වීරො, විනයොපායකොවිදො.
‘‘උය්යුත්තො පරකිච්චෙසු, විනයන්තො සදෙවකෙ;
නිබ්බානගමනං මග්ගං, ගතිං පඞ්කවිසොසනං.
‘‘අමතං පරමස්සාදං, ජරාමච්චුනිවාරණං;
මහාපරිසමජ්ඣෙ සො, නිසින්නො ලොකතාරකො.
‘‘කරවීකරුතො [කරවීකරුදො (ස්යා. පී. ක.)] නාථො, බ්රහ්මඝොසො තථාගතො;
උද්ධරන්තො මහාදුග්ගා, විප්පනට්ඨෙ අනායකෙ.
‘‘දෙසෙන්තො විරජං ධම්මං, දිට්ඨො මෙ ලොකනායකො;
තස්ස ධම්මං සුණිත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘පබ්බජිත්වා තදාපාහං, චින්තෙන්තො ජිනසාසනං;
එකකොව වනෙ රම්මෙ, වසිං සංසග්ගපීළිතො.
‘‘සක්කායවූපකාසො ¶ මෙ, හෙතුභූතො මමාභවී [මමාගමී (ස්යා. පී.)];
මනසො වූපකාසස්ස, සංසග්ගභයදස්සිනො.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකවිහාරිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
එකවිහාරිකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. එකසඞ්ඛියත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිනො භගවතො, මහාබොධිමහො අහු;
මහාජනා සමාගම්ම, පූජෙන්ති බොධිමුත්තමං.
‘‘න හි තං ඔරකං මඤ්ඤෙ, බුද්ධසෙට්ඨො භවිස්සති;
යස්සායං ඊදිසා බොධි, පූජනීයා [ඊදිසො බොධි, පූජනීයො (ස්යා.)] ච සත්ථුනො.
‘‘තතො සඞ්ඛං ගහෙත්වාන, බොධිරුක්ඛමුපට්ඨහිං;
ධමන්තො සබ්බදිවසං, අවන්දිං බොධිමුත්තමං.
‘‘ආසන්නකෙ කතං කම්මං, දෙවලොකං අපාපයී;
කළෙවරං මෙ පතිතං, දෙවලොකෙ රමාමහං.
‘‘සට්ඨිතුරියසහස්සානි ¶ , තුට්ඨහට්ඨා පමොදිතා;
සදා මය්හං උපට්ඨන්ති, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකසත්තතිමෙ කප්පෙ, රාජා ආසිං සුදස්සනො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුමණ්ඩස්ස ඉස්සරො.
‘‘තතො අඞ්ගසතා තුරියා [තූරා (සී. ක.)], පරිවාරෙන්ති මං සදා;
අනුභොමි සකං කම්මං, උපට්ඨානස්සිදං ඵලං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
මාතුකුච්ඡිගතස්සාපි, වජ්ජරෙ භෙරියො සදා.
‘‘උපට්ඨිත්වාන සම්බුද්ධං, අනුභුත්වාන සම්පදා;
සිවං සුඛෙමං අමතං, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං ¶ වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකසඞ්ඛියො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
එකසඞ්ඛියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. පාටිහීරසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ නාම ජිනො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
වසීසතසහස්සෙහි, නගරං පාවිසී තදා.
‘‘නගරං පවිසන්තස්ස, උපසන්තස්ස තාදිනො;
රතනානි පජ්ජොතිංසු [පනාදිංසු (පී.)], නිග්ඝොසො ආසි තාවදෙ.
‘‘බුද්ධස්ස ආනුභාවෙන, භෙරී වජ්ජුමඝට්ටිතා;
සයං වීණා පවජ්ජන්ති, බුද්ධස්ස පවිසතො පුරං.
‘‘බුද්ධසෙට්ඨං නමස්සාමි [න පස්සාමි (සී.)], පදුමුත්තරමහාමුනිං;
පාටිහීරඤ්ච පස්සිත්වා, තත්ථ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘අහො බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථුසම්පදා;
අචෙතනාපි තුරියා, සයමෙව පවජ්ජරෙ.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා පාටිහීරසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
පාටිහීරසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. ඤාණත්ථවිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කණිකාරංව ¶ ¶ ජලිතං, දීපරුක්ඛංව ජොතිතං;
කඤ්චනංව විරොචන්තං, අද්දසං ද්විපදුත්තමං.
‘‘කමණ්ඩලුං ඨපෙත්වාන, වාකචීරඤ්ච කුණ්ඩිකං;
එකංසං අජිනං කත්වා, බුද්ධසෙට්ඨං ථවිං අහං.
‘‘‘තමන්ධකාරං විධමං, මොහජාලසමාකුලං;
ඤාණාලොකං දස්සෙත්වාන, නිත්තිණ්ණොසි මහාමුනි.
‘‘‘සමුද්ධරසිමං ලොකං, සබ්බාවන්තමනුත්තරං;
ඤාණෙ තෙ උපමා නත්ථි, යාවතාජගතොගති [යාවතා ච ගතොගති (පී. ක.)].
‘‘‘තෙන ඤාණෙන සබ්බඤ්ඤූ, ඉති බුද්ධො පවුච්චති;
වන්දාමි තං මහාවීරං, සබ්බඤ්ඤුතමනාවරං’.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, බුද්ධසෙට්ඨං ථවිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණත්ථවායිදං ඵලං;
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො;
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඤාණත්ථවිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
ඤාණත්ථවිකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. උච්ඡුඛණ්ඩිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ බන්ධුමතියා, ද්වාරපාලො අහොසහං;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, සබ්බධම්මාන පාරගුං.
‘‘උච්ඡුඛණ්ඩිකමාදාය, බුද්ධසෙට්ඨස්සදාසහං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, විපස්සිස්ස මහෙසිනො.
‘‘එකනවුතිතො ¶ ¶ කප්පෙ, යං උච්ඡුමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උච්ඡුඛණ්ඩස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උච්ඡුඛණ්ඩිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
උච්ඡුඛණ්ඩිකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. කළම්බදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘රොමසො ¶ නාම සම්බුද්ධො, වසතෙ පබ්බතන්තරෙ;
කළම්බං තස්ස පාදාසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, කළම්බස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කළම්බදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
කළම්බදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. අම්බාටකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපිනෙ ¶ බුද්ධං දිස්වාන, සයම්භුං අපරාජිතං;
අම්බාටකං ගහෙත්වාන, සයම්භුස්ස අදාසහං.
‘‘එකතිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං ඵලමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අම්බාටකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
අම්බාටකදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. හරීතකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හරීතකං ආමලකං, අම්බජම්බුවිභීතකං;
කොලං භල්ලාතකං බිල්ලං, සයමෙව හරාමහං.
‘‘දිස්වාන පබ්භාරගතං, ඣායිං ඣානරතං මුනිං;
ආබාධෙන ආපීළෙන්තං, අදුතීයං මහාමුනිං.
‘‘හරීතකං ගහෙත්වාන, සයම්භුස්ස අදාසහං;
ඛාදමත්තම්හි භෙසජ්ජෙ, බ්යාධි පස්සම්භි [පස්සද්ධි (ක.)] තාවදෙ.
‘‘පහීනදරථො බුද්ධො, අනුමොදමකාසි මෙ;
‘භෙසජ්ජදානෙනිමිනා, බ්යාධිවූපසමෙන ච.
‘‘‘දෙවභූතො මනුස්සො වා, ජාතො වා අඤ්ඤජාතියා;
සබ්බත්ථ සුඛිතො හොතු, මා ච තෙ බ්යාධිමාගමා’.
‘‘ඉදං ¶ වත්වාන සම්බුද්ධො, සයම්භූ අපරාජිතො;
නභං අබ්භුග්ගමී ධීරො, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘යතො හරීතකං දින්නං, සයම්භුස්ස මහෙසිනො;
ඉමං ජාතිං උපාදාය, බ්යාධි මෙ නුපපජ්ජථ.
‘‘අයං පච්ඡිමකො මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
තිස්සො විජ්ජා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, භෙසජ්ජමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භෙසජ්ජස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ¶ ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා හරීතකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
හරීතකදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. අම්බපිණ්ඩියත්ථෙරඅපදානං
‘‘හත්ථිරාජා තදා ආසිං, ඊසාදන්තො උරුළ්හවා;
විචරන්තො බ්රහාරඤ්ඤෙ, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අම්බපිණ්ඩං ¶ ගහෙත්වාන, අදාසිං සත්ථුනො අහං;
පටිග්ගණ්හි මහාවීරො, සිද්ධත්ථො ලොකනායකො.
‘‘මම නිජ්ඣායමානස්ස, පරිභුඤ්ජි තදා ජිනො;
තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, තුසිතං උපපජ්ජහං.
‘‘තතො අහං චවිත්වාන, චක්කවත්තී අහොසහං;
එතෙනෙව උපායෙන, අනුභුත්වාන සම්පදා.
‘‘පධානපහිතත්තොහං, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං ඵලමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අම්බපිණ්ඩියො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
අම්බපිණ්ඩියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. අම්බඵලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ ¶ ¶ , ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
පිණ්ඩාය විචරන්තස්ස, ධාරතො උත්තමං යසං.
‘‘අග්ගඵලං ගහෙත්වාන, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
දක්ඛිණෙය්යස්ස වීරස්ස, අදාසිං සත්ථුනො අහං.
‘‘තෙන කම්මෙන ද්විපදින්ද [දිපදින්ද (සී. ස්යා. පී.)], ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, අග්ගදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අම්බඵලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
අම්බඵලියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
එකවිහාරිවග්ගො චතුචත්තාලීසමො.
තස්සුද්දානං –
ථෙරො ¶ එකවිහාරී ච, සඞ්ඛියො පාටිහීරකො;
ථවිකො උච්ඡුඛණ්ඩී ච, කළම්බඅම්බාටකදො.
හරීතකම්බපිණ්ඩී ච, අම්බදො දසමො යති;
ඡළසීති ච ගාථායො, ගණිතායො විභාවිභි.