📜
50. කිඞ්කණිපුප්ඵවග්ගො
1. තිකිඞ්කණිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කණිකාරංව ¶ ¶ ¶ ජොතන්තං, නිසින්නං පබ්බතන්තරෙ;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, විපස්සිං ලොකනායකං.
‘‘තීණි කිඞ්කණිපුප්ඵානි, පග්ගය්හ අභිරොපයිං;
සම්බුද්ධමභිපූජෙත්වා, ගච්ඡාමි දක්ඛිණාමුඛො.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං බුද්ධමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිකිඞ්කණිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා
ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිකිඞ්කණිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. පංසුකූලපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ , උදඞ්ගණො නාම පබ්බතො;
තත්ථද්දසං පංසුකූලං, දුමග්ගම්හි විලම්බිතං.
‘‘තීණි කිඞ්කණිපුප්ඵානි, ඔචිනිත්වානහං තදා;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පංසුකූලමපූජයිං.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පූජිත්වා අරහද්ධජං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පංසුකූලපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
පංසුකූලපූජකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. කොරණ්ඩපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘වනකම්මිකො ¶ පුරෙ ආසිං, පිතුමාතුමතෙනහං [පිතුපෙතාමහෙනහං (සී. ස්යා. පී.)];
පසුමාරෙන ජීවාමි, කුසලං මෙ න විජ්ජති.
‘‘මම ආසයසාමන්තා, තිස්සො ලොකග්ගනායකො;
පදානි තීණි දස්සෙසි, අනුකම්පාය චක්ඛුමා.
‘‘අක්කන්තෙ ච පදෙ දිස්වා, තිස්සනාමස්ස සත්ථුනො;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පදෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘කොරණ්ඩං පුප්ඵිතං දිස්වා, පාදපං ධරණීරුහං;
සකොසකං ගහෙත්වාන, පදසෙට්ඨමපූජයිං [පදසෙට්ඨෙ අපූජයිං (සී. පී.)].
‘‘තෙන ¶ ¶ කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
කොරණ්ඩකඡවි හොමි, සුප්පභාසො [සපභාසො (සී. ස්යා. පී. ක.)] භවාමහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පදපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං ¶ වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කොරණ්ඩපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
කොරණ්ඩපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. කිංසුකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කිංසුකං පුප්ඵිතං දිස්වා, පග්ගහෙත්වාන අඤ්ජලිං;
බුද්ධසෙට්ඨං සරිත්වාන, ආකාසෙ අභිපූජයිං.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘එකතිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කිංසුකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
කිංසුකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. උපඩ්ඪදුස්සදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරභගවතො ¶ ¶ , සුජාතො නාම සාවකො;
පංසුකූලං ගවෙසන්තො, සඞ්කාරෙ චරතෙ [චරතී (සී. ක.)] තදා.
‘‘නගරෙ හංසවතියා, පරෙසං භතකො අහං;
උපඩ්ඪදුස්සං දත්වාන, සිරසා අභිවාදයිං.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘තෙත්තිංසක්ඛත්තුං ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං.
‘‘පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
උපඩ්ඪදුස්සදානෙන, මොදාමි අකුතොභයො.
‘‘ඉච්ඡමානො චහං අජ්ජ, සකානනං සපබ්බතං;
ඛොමදුස්සෙහි ඡාදෙය්යං, අඩ්ඪදුස්සස්සිදං ඵලං.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, අඩ්ඪදුස්සස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උපඩ්ඪදුස්සදායකො ථෙරො ඉමා
ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපඩ්ඪදුස්සදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. ඝතමණ්ඩදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුචින්තිතං භගවන්තං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
උපවිට්ඨං මහාරඤ්ඤං, වාතාබාධෙන පීළිතං.
‘‘දිස්වා ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, ඝතමණ්ඩමුපානයිං;
කතත්තා ආචිතත්තා [උපචිතත්තා (ස්යා. ක.)] ච, ගඞ්ගා භාගීරථී අයං.
‘‘මහාසමුද්දා චත්තාරො, ඝතං සම්පජ්ජරෙ මම;
අයඤ්ච පථවී ඝොරා, අප්පමාණා අසඞ්ඛියා.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, භවතෙ මධුසක්කරා [මධුසක්ඛරා (ස්යා. ක.)];
චාතුද්දීපා ඉමෙ රුක්ඛා, පාදපා ධරණීරුහා.
‘‘මම ¶ සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, කප්පරුක්ඛා භවන්ති තෙ;
පඤ්ඤාසක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං.
‘‘එකපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘චතුන්නවුතිතො [ඡනවුතෙ ඉතො (සී.)] කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඝතමණ්ඩස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඝතමණ්ඩදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
ඝතමණ්ඩදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. උදකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ , භික්ඛුසඞ්ඝෙ අනුත්තරෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, පානීඝටමපූරයිං.
‘‘පබ්බතග්ගෙ දුමග්ගෙ වා, ආකාසෙ වාථ භූමියං;
යදා පානීයමිච්ඡාමි, ඛිප්පං නිබ්බත්තතෙ මම.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දකදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උදකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
උදකදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. පුලිනථූපියත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , යමකො නාම පබ්බතො;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
‘‘නාරදො නාම නාමෙන, ජටිලො උග්ගතාපනො;
චතුද්දසසහස්සානි, සිස්සා පරිචරන්ති මං.
‘‘පටිසල්ලීනකො සන්තො, එවං චින්තෙසහං තදා;
‘සබ්බො ජනො මං පූජෙති, නාහං පූජෙමි කිඤ්චනං.
‘‘‘න මෙ ඔවාදකො අත්ථි, වත්තා කොචි න විජ්ජති;
අනාචරියුපජ්ඣායො, වනෙ වාසං උපෙමහං.
‘‘‘උපාසමානො යමහං, ගරුචිත්තං උපට්ඨහෙ;
සො මෙ ආචරියො නත්ථි, වනවාසො නිරත්ථකො.
‘‘‘ආයාගං මෙ ගවෙසිස්සං, ගරුං භාවනියං තථා;
සාවස්සයො වසිස්සාමි, න කොචි ගරහිස්සති’.
‘‘උත්තානකූලා නදිකා, සුපතිත්ථා මනොරමා;
සංසුද්ධපුලිනාකිණ්ණා, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘නදිං ¶ අමරිකං නාම, උපගන්ත්වානහං තදා;
සංවඩ්ඪයිත්වා පුලිනං, අකං පුලිනචෙතියං.
‘‘යෙ ¶ තෙ අහෙසුං සම්බුද්ධා, භවන්තකරණා මුනී;
තෙසං එතාදිසො ථූපො, තං නිමිත්තං කරොමහං.
‘‘කරිත්වා ¶ පුලිනං [පුළිනෙ (සී. ස්යා. පී.)] ථූපං, සොවණ්ණං මාපයිං අහං;
සොණ්ණකිඞ්කණිපුප්ඵානි, සහස්සෙ තීණි පූජයිං.
‘‘සායපාතං නමස්සාමි, වෙදජාතො කතඤ්ජලී;
සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, වන්දිං පුලිනචෙතියං.
‘‘යදා කිලෙසා ජායන්ති, විතක්කා ගෙහනිස්සිතා;
සරාමි සුකතං ථූපං, පච්චවෙක්ඛාමි තාවදෙ.
‘‘උපනිස්සාය විහරං, සත්ථවාහං විනායකං;
කිලෙසෙ සංවසෙය්යාසි, න යුත්තං තව මාරිස.
‘‘සහ ¶ ආවජ්ජිතෙ ථූපෙ, ගාරවං හොති මෙ තදා;
කුවිතක්කෙ විනොදෙසිං, නාගො තුත්තට්ටිතො යථා.
‘‘එවං විහරමානං මං, මච්චුරාජාභිමද්දථ;
තත්ථ කාලඞ්කතො සන්තො, බ්රහ්මලොකමගච්ඡහං.
‘‘යාවතායුං වසිත්වාන, තිදිවෙ [තිදසෙ (සී. පී.)] උපපජ්ජහං;
අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං.
‘‘සතානං තීණික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘සොණ්ණකිඞ්කණිපුප්ඵානං ¶ [තෙසං කිඞ්කණිපුප්ඵානං (සී.)], විපාකං අනුභොමහං;
ධාතීසතසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං [මෙ (ක.)] භවෙ.
‘‘ථූපස්ස පරිචිණ්ණත්තා, රජොජල්ලං න ලිම්පති;
ගත්තෙ සෙදා න මුච්චන්ති, සුප්පභාසො භවාමහං.
‘‘අහො මෙ සුකතො ථූපො, සුදිට්ඨාමරිකා නදී;
ථූපං කත්වාන පුලිනං, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘කුසලං කත්තුකාමෙන, ජන්තුනා සාරගාහිනා;
නත්ථි ඛෙත්තං අඛෙත්තං වා, පටිපත්තීව සාධකා [සාරිකා (පී.), සාරකා (ස්යා.), සාරතා (ක.)].
‘‘යථාපි බලවා පොසො, අණ්ණවං තරිතුස්සහෙ;
පරිත්තං කට්ඨමාදාය, පක්ඛන්දෙය්ය මහාසරං.
‘‘ඉමාහං කට්ඨං නිස්සාය, තරිස්සාමි මහොදධිං;
උස්සාහෙන වීරියෙන, තරෙය්ය උදධිං නරො.
‘‘තථෙව ¶ ¶ මෙ කතං කම්මං, පරිත්තං ථොකකඤ්ච යං;
තං කම්මං උපනිස්සාය, සංසාරං සමතික්කමිං.
‘‘පච්ඡිමෙ භවෙ සම්පත්තෙ, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
සාවත්ථියං පුරෙ ජාතො, මහාසාලෙ සුඅඩ්ඪකෙ.
‘‘සද්ධා මාතා පිතා මය්හං, බුද්ධස්ස සරණං ගතා;
උභො දිට්ඨපදා එතෙ, අනුවත්තන්ති සාසනං.
‘‘බොධිපපටිකං ¶ ගය්හ, සොණ්ණථූපමකාරයුං;
සායපාතං [සායං පාතං (ස්යා. ක.)] නමස්සන්ති, සක්යපුත්තස්ස සම්මුඛා.
‘‘උපොසථම්හි ¶ දිවසෙ, සොණ්ණථූපං විනීහරුං;
බුද්ධස්ස වණ්ණං කිත්තෙන්තා, තියාමං වීතිනාමයුං.
‘‘සහ දිස්වානහං [පසාදෙත්වානහං (ක.)] ථූපං, සරිං පුලිනචෙතියං;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
ද්වාවීසතිමං භාණවාරං.
‘‘ගවෙසමානො තං වීරං, ධම්මසෙනාපතිද්දසං;
අගාරා නික්ඛමිත්වාන, පබ්බජිං තස්ස සන්තිකෙ.
‘‘ජාතියා සත්තවස්සෙන, අරහත්තමපාපුණිං;
උපසම්පාදයී බුද්ධො, ගුණමඤ්ඤාය චක්ඛුමා.
‘‘දාරකෙනෙව සන්තෙන, කිරියං නිට්ඨිතං මයා;
කතං මෙ කරණීයජ්ජ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘සබ්බවෙරභයාතීතො, සබ්බසඞ්ගාතිගො [සබ්බසඞ්කාතිතො (ක.)] ඉසි;
සාවකො තෙ මහාවීර, සොණ්ණථූපස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා පුලිනථූපියො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
පුලිනථූපියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. නළකුටිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ , හාරිතො නාම පබ්බතො;
සයම්භූ නාරදො නාම, රුක්ඛමූලෙ වසී තදා.
‘‘නළාගාරං ¶ කරිත්වාන, තිණෙන ඡාදයිං අහං;
චඞ්කමං සොධයිත්වාන, සයම්භුස්ස අදාසහං.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘තත්ථ මෙ සුකතං බ්යම්හං, නළකුටිකනිම්මිතං;
සට්ඨියොජනමුබ්බෙධං, තිංසයොජනවිත්ථතං.
‘‘චතුද්දසෙසු කප්පෙසු, දෙවලොකෙ රමිං අහං;
එකසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජමකාරයිං.
‘‘චතුතිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘ධම්මපාසාදමාරුය්හ, සබ්බාකාරවරූපමං;
යදිච්ඡකාහං විහරෙ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘එකතිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, නළකුටියිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නළකුටිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
නළකුටිදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පියාලඵලදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගලුද්දො ¶ පුරෙ ආසිං, විපිනෙ විචරං තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, සබ්බධම්මාන පාරගුං.
‘‘පියාලඵලමාදාය, බුද්ධසෙට්ඨස්සදාසහං;
පුඤ්ඤක්ඛෙත්තස්ස වීරස්ස, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘එකතිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං…පෙ… විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පියාලඵලදායකො ථෙරො ඉමා
ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පියාලඵලදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
කිඞ්කණිපුප්ඵවග්ගො පඤ්ඤාසමො.
තස්සුද්දානං –
කිඞ්කණී පංසුකූලඤ්ච, කොරණ්ඩමථ කිංසුකං;
උපඩ්ඪදුස්සී ඝතදො, උදකං ථූපකාරකො.
නළකාරී ච නවමො, පියාලඵලදායකො;
සතමෙකඤ්ච ගාථානං, නවකඤ්ච තදුත්තරි.
අථ වග්ගුද්දානං –
මෙත්තෙය්යවග්ගො භද්දාලි, සකිංසම්මජ්ජකොපි ච;
එකවිහාරී විභීතකී, ජගතී සාලපුප්ඵියො.
නළාගාරං පංසුකූලං, කිඞ්කණිපුප්ඵියො තථා;
අසීති ද්වෙ ච ගාථායො, චතුද්දසසතානි ච.
මෙත්තෙය්යවග්ගදසකං.
පඤ්චමසතකං සමත්තං.