📜

21. විපස්සීබුද්ධවංසො

1.

ඵුස්සස්ස ¶ ච අපරෙන, සම්බුද්ධො ද්විපදුත්තමො;

විපස්සී නාම නාමෙන, ලොකෙ උප්පජ්ජි චක්ඛුමා.

2.

අවිජ්ජං සබ්බං පදාලෙත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං;

ධම්මචක්කං පවත්තෙතුං, පක්කාමි බන්ධුමතීපුරං.

3.

ධම්මචක්කං පවත්තෙත්වා, උභො බොධෙසි නායකො;

ගණනාය න වත්තබ්බො, පඨමාභිසමයො අහු.

4.

පුනාපරං අමිතයසො, තත්ථ සච්චං පකාසයි;

චතුරාසීතිසහස්සානං, දුතියාභිසමයො අහු.

5.

චතුරාසීතිසහස්සානි ¶ , සම්බුද්ධං අනුපබ්බජුං;

තෙසමාරාමපත්තානං, ධම්මං දෙසෙසි චක්ඛුමා.

6.

සබ්බාකාරෙන ¶ භාසතො, සුත්වා උපනිසාදිනො [උපනිස්සා ජිනො (ස්යා. කං.)];

තෙපි ධම්මවරං ගන්ත්වා, තතියාභිසමයො අහු.

7.

සන්නිපාතා තයො ආසුං, විපස්සිස්ස මහෙසිනො;

ඛීණාසවානං විමලානං, සන්තචිත්තාන තාදිනං.

8.

අට්ඨසට්ඨිසතසහස්සානං, පඨමො ආසි සමාගමො;

භික්ඛුසතසහස්සානං, දුතියො ආසි සමාගමො.

9.

අසීතිභික්ඛුසහස්සානං, තතියො ආසි සමාගමො;

තත්ථ භික්ඛුගණමජ්ඣෙ, සම්බුද්ධො අතිරොචති.

10.

අහං ¶ තෙන සමයෙන, නාගරාජා මහිද්ධිකො;

අතුලො නාම නාමෙන, පුඤ්ඤවන්තො ජුතින්ධරො.

11.

නෙකානං නාගකොටීනං, පරිවාරෙත්වානහං තදා;

වජ්ජන්තො දිබ්බතුරියෙහි, ලොකජෙට්ඨං උපාගමිං.

12.

උපසඞ්කමිත්වා සම්බුද්ධං, විපස්සිං ලොකනායකං;

මණිමුත්තරතනඛචිතං, සබ්බාභරණවිභූසිතං;

නිමන්තෙත්වා ධම්මරාජස්ස, සුවණ්ණපීඨමදාසහං.

13.

සොපි මං බුද්ධො බ්යාකාසි, සඞ්ඝමජ්ඣෙ නිසීදිය;

‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, අයං බුද්ධො භවිස්සති.

14.

‘‘අහු ¶ කපිලව්හයා රම්මා, නික්ඛමිත්වා තථාගතො;

පධානං පදහිත්වාන, කත්වා දුක්කරකාරිකං.

15.

‘‘අජපාලරුක්ඛමූලස්මිං ¶ , නිසීදිත්වා තථාගතො;

තත්ථ පායාසං පග්ගය්හ, නෙරඤ්ජරමුපෙහිති.

16.

‘‘නෙරඤ්ජරාය තීරම්හි, පායාසං අද සො ජිනො;

පටියත්තවරමග්ගෙන, බොධිමූලමුපෙහිති.

17.

‘‘තතො පදක්ඛිණං කත්වා, බොධිමණ්ඩං අනුත්තරො;

අස්සත්ථමූලෙ සම්බොධිං, බුජ්ඣිස්සති මහායසො.

18.

‘‘ඉමස්ස ජනිකා මාතා, මායා නාම භවිස්සති;

පිතා සුද්ධොදනො නාම, අයං හෙස්සති ගොතමො.

19.

‘‘අනාසවා ¶ වීතරාගා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;

කොලිතො උපතිස්සො ච, අග්ගා හෙස්සන්ති සාවකා;

ආනන්දො නාමුපට්ඨාකො, උපට්ඨිස්සතිමං ජිනං.

20.

‘‘ඛෙමා උප්පලවණ්ණා ච, අග්ගා හෙස්සන්ති සාවිකා;

අනාසවා වීතරාගා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;

බොධි තස්ස භගවතො, අස්සත්ථොති පවුච්චති.

21.

‘‘චිත්තො ච හත්ථාළවකො, අග්ගා හෙස්සන්තුපට්ඨකා;

නන්දමාතා ච උත්තරා, අග්ගා හෙස්සන්තුපට්ඨිකා;

ආයු වස්සසතං තස්ස, ගොතමස්ස යසස්සිනො.

22.

‘‘ඉදං ¶ ¶ සුත්වාන වචනං…පෙ… හෙස්සාම සම්මුඛා ඉමං’’.

23.

තස්සාහං වචනං සුත්වා, භිය්යො චිත්තං පසාදයිං;

උත්තරිං වතමධිට්ඨාසිං, දසපාරමිපූරියා.

24.

නගරං බන්ධුමතී නාම, බන්ධුමා නාම ඛත්තියො;

මාතා බන්ධුමතී නාම, විපස්සිස්ස මහෙසිනො.

25.

අට්ඨවස්සසහස්සානි, අගාරං අජ්ඣ සො වසි;

නන්දො සුනන්දො සිරිමා, තයො පාසාදමුත්තමා.

26.

තිචත්තාරීසසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;

සුදස්සනා නාම සා නාරී, සමවත්තක්ඛන්ධො නාම අත්රජො.

27.

නිමිත්තෙ චතුරො දිස්වා, රථයානෙන නික්ඛමි;

අනූනඅට්ඨමාසානි, පධානං පදහී ජිනො.

28.

බ්රහ්මුනා ¶ යාචිතො සන්තො, විපස්සී ලොකනායකො;

වත්ති චක්කං මහාවීරො, මිගදායෙ නරුත්තමො.

29.

ඛණ්ඩො ච තිස්සනාමො ච, අහෙසුං අග්ගසාවකා;

අසොකො නාමුපට්ඨාකො, විපස්සිස්ස මහෙසිනො.

30.

චන්දා ච චන්දමිත්තා ච, අහෙසුං අග්ගසාවිකා;

බොධි තස්ස භගවතො, පාටලීති පවුච්චති.

31.

පුනබ්බසුමිත්තො නාගො ච, අහෙසුං අග්ගුපට්ඨකා;

සිරිමා උත්තරා චෙව, අහෙසුං අග්ගුපට්ඨිකා.

32.

අසීතිහත්ථමුබ්බෙධො ¶ , විපස්සී ලොකනායකො;

පභා නිද්ධාවති තස්ස, සමන්තා සත්තයොජනෙ.

33.

අසීතිවස්සසහස්සානි, ආයු බුද්ධස්ස තාවදෙ;

තාවතා තිට්ඨමානො සො, තාරෙසි ජනතං බහුං.

34.

බහුදෙවමනුස්සානං, බන්ධනා පරිමොචයි;

මග්ගාමග්ගඤ්ච ආචික්ඛි, අවසෙසපුථුජ්ජනෙ.

35.

ආලොකං ¶ දස්සයිත්වාන, දෙසෙත්වා අමතං පදං;

ජලිත්වා අග්ගික්ඛන්ධොව, නිබ්බුතො සො සසාවකො.

36.

ඉද්ධිවරං පුඤ්ඤවරං, ලක්ඛණඤ්ච කුසුමිතං;

සබ්බං තමන්තරහිතං, නනු රිත්තා සබ්බසඞ්ඛාරා.

37.

විපස්සී ¶ ජිනවරො බුද්ධො, සුමිත්තාරාමම්හි නිබ්බුතො;

තත්ථෙවස්ස ථූපවරො, සත්තයොජනමුස්සිතොති.

විපස්සිස්ස භගවතො වංසො එකූනවීසතිමො.