මූල > සුත්තපිටක > ඛුද්දකනිකාය > චරියාපිටකපාළි

THA Vol 2
MMR Vol 2
VRI Vol 2
PTS Vol 0

Misc. Paragraph

2. හත්ථිනාගවග්ගො

1. මාතුපොසකචරියා

‘‘යදා ¶ ¶ ¶ ¶ අහොසිං පවනෙ, කුඤ්ජරො මාතුපොසකො;

න තදා අත්ථි මහියා, ගුණෙන මම සාදිසො.

‘‘පවනෙ දිස්වා වනචරො, රඤ්ඤො මං පටිවෙදයි;

‘තවානුච්ඡවො මහාරාජ, ගජො වසති කානනෙ.

‘‘‘න තස්ස පරික්ඛායත්ථො, නපි ආළකකාසුයා;

සහ ගහිතෙ [සමං ගහිතෙ (සී.)] සොණ්ඩාය, සයමෙව ඉධෙහි’ති.

‘‘තස්ස තං වචනං සුත්වා, රාජාපි තුට්ඨමානසො;

පෙසෙසි හත්ථිදමකං, ඡෙකාචරියං සුසික්ඛිතං.

‘‘ගන්ත්වා සො හත්ථිදමකො, අද්දස පදුමස්සරෙ;

භිසමුළාලං [භිසමූලං (ක.)] උද්ධරන්තං, යාපනත්ථාය මාතුයා.

‘‘විඤ්ඤාය මෙ සීලගුණං, ලක්ඛණං උපධාරයි;

‘එහි පුත්තා’ති පත්වාන, මම සොණ්ඩාය අග්ගහි.

‘‘යං මෙ තදා පාකතිකං, සරීරානුගතං බලං;

අජ්ජ නාගසහස්සානං, බලෙන සමසාදිසං.

‘‘යදිහං තෙසං පකුප්පෙය්යං, උපෙතානං ගහණාය මං;

පටිබලො භවෙ තෙසං, යාව රජ්ජම්පි මානුසං.

‘‘අපි ¶ චාහං සීලරක්ඛාය, සීලපාරමිපූරියා;

න කරොමි චිත්තෙ අඤ්ඤථත්තං, පක්ඛිපන්තං මමාළකෙ.

‘‘යදි තෙ මං තත්ථ කොට්ටෙය්යුං, ඵරසූහි තොමරෙහි ච;

නෙව තෙසං පකුප්පෙය්යං, සීලඛණ්ඩභයා මමා’’ති.

‘‘පුනාපරං ¶ ¶ ¶ යදා හොමි, භූරිදත්තො මහිද්ධිකො;

විරූපක්ඛෙන මහාරඤ්ඤා, දෙවලොකමගඤ්ඡහං.

‘‘තත්ථ පස්සිත්වාහං දෙවෙ, එකන්තං සුඛසමප්පිතෙ;

තං සග්ගගමනත්ථාය, සීලබ්බතං සමාදියිං.

‘‘සරීරකිච්චං කත්වාන, භුත්වා යාපනමත්තකං;

චතුරො අඞ්ගෙ අධිට්ඨාය, සෙමි වම්මිකමුද්ධනි.

‘‘ඡවියා චම්මෙන මංසෙන, නහාරුඅට්ඨිකෙහි වා;

යස්ස එතෙන කරණීයං, දින්නංයෙව හරාතු සො.

‘‘සංසිතො අකතඤ්ඤුනා, ආලම්පායනො [ආලම්බණො (සී.)] මමග්ගහි;

පෙළාය පක්ඛිපිත්වාන, කීළෙති මං තහිං තහිං.

‘‘පෙළාය පක්ඛිපන්තෙපි, සම්මද්දන්තෙපි පාණිනා;

ආලම්පායනෙ [ආලම්බණෙ (සී.)] න කුප්පාමි, සීලඛණ්ඩභයා මම.

‘‘සකජීවිතපරිච්චාගො ¶ , තිණතො ලහුකො මම;

සීලවීතික්කමො මය්හං, පථවීඋප්පතනං විය.

‘‘නිරන්තරං ජාතිසතං, චජෙය්යං මම ජීවිතං;

නෙව සීලං පභින්දෙය්යං, චතුද්දීපාන හෙතුපි.

‘‘අපි චාහං සීලරක්ඛාය, සීලපාරමිපූරියා;

න කරොමි චිත්තෙ අඤ්ඤථත්තං, පක්ඛිපන්තම්පි පෙළකෙ’’ති.

‘‘පුනාපරං යදා හොමි, චම්පෙය්යකො මහිද්ධිකො;

තදාපි ධම්මිකො ආසිං, සීලබ්බතසමප්පිතො.

‘‘තදාපි ¶ මං ධම්මචාරිං, උපවුත්ථං උපොසථං;

අහිතුණ්ඩිකො ගහෙත්වාන, රාජද්වාරම්හි කීළති.

‘‘යං ¶ යං සො වණ්ණං චින්තයි, නීලංව පීතලොහිතං;

තස්ස චිත්තානුවත්තන්තො, හොමි චින්තිතසන්නිභො.

‘‘ථලං ¶ කරෙය්යමුදකං, උදකම්පි ථලං කරෙ;

යදිහං තස්ස පකුප්පෙය්යං, ඛණෙන ඡාරිකං කරෙ.

‘‘යදි චිත්තවසී හෙස්සං, පරිහායිස්සාමි සීලතො;

සීලෙන පරිහීනස්ස, උත්තමත්ථො න සිජ්ඣති.

‘‘කාමං ¶ භිජ්ජතුයං කායො, ඉධෙව විකිරීයතු;

නෙව සීලං පභින්දෙය්යං, විකිරන්තෙ භුසං වියා’’ති.

‘‘පුනාපරං යදා හොමි, චූළබොධි සුසීලවා;

භවං දිස්වාන භයතො, නෙක්ඛම්මං අභිනික්ඛමිං.

‘‘යා මෙ දුතියිකා ආසි, බ්රාහ්මණී කනකසන්නිභා;

සාපි වට්ටෙ අනපෙක්ඛා, නෙක්ඛම්මං අභිනික්ඛමි.

‘‘නිරාලයා ඡින්නබන්ධූ, අනපෙක්ඛා කුලෙ ගණෙ;

චරන්තා ගාමනිගමං, බාරාණසිමුපාගමුං.

‘‘තත්ථ වසාම නිපකා, අසංසට්ඨා කුලෙ ගණෙ;

නිරාකුලෙ අප්පසද්දෙ, රාජුය්යානෙ වසාමුභො.

‘‘උය්යානදස්සනං ගන්ත්වා, රාජා අද්දස බ්රාහ්මණිං;

උපගම්ම මමං පුච්ඡි, ‘තුය්හෙසා කා කස්ස භරියා’.

‘‘එවං වුත්තෙ අහං තස්ස, ඉදං වචනමබ්රවිං;

‘න මය්හං භරියා එසා, සහධම්මා එකසාසනී’.

‘‘තිස්සා ¶ [තස්සා (සී.)] සාරත්තගධිතො, ගාහාපෙත්වාන චෙටකෙ;

නිප්පීළයන්තො බලසා, අන්තෙපුරං පවෙසයි.

‘‘ඔදපත්තකියා ¶ මය්හං, සහජා එකසාසනී;

ආකඩ්ඪිත්වා නයන්තියා, කොපො මෙ උපපජ්ජථ.

‘‘සහ ¶ කොපෙ සමුප්පන්නෙ, සීලබ්බතමනුස්සරිං;

තත්ථෙව කොපං නිග්ගණ්හිං, නාදාසිං වඩ්ඪිතූපරි.

‘‘යදි නං බ්රාහ්මණිං කොචි, කොට්ටෙය්ය තිණ්හසත්තියා;

නෙව සීලං පභින්දෙය්යං, බොධියායෙව කාරණා.

‘‘න මෙසා බ්රාහ්මණී දෙස්සා, නපි මෙ බලං න විජ්ජති;

සබ්බඤ්ඤුතං පියං මය්හං, තස්මා සීලානුරක්ඛිස’’න්ති.

‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, මහිංසො පවනචාරකො;

පවඩ්ඪකායො බලවා, මහන්තො භීමදස්සනො.

‘‘පබ්භාරෙ ගිරිදුග්ගෙ [වනදුග්ගෙ (සී.)] ච, රුක්ඛමූලෙ දකාසයෙ;

හොතෙත්ථ ඨානං මහිංසානං, කොචි කොචි තහිං තහිං.

‘‘විචරන්තො බ්රහාරඤ්ඤෙ, ඨානං අද්දස භද්දකං;

තං ඨානං උපගන්ත්වාන, තිට්ඨාමි ච සයාමි ච.

‘‘අථෙත්ථ කපිමාගන්ත්වා, පාපො අනරියො ලහු;

ඛන්ධෙ නලාටෙ භමුකෙ, මුත්තෙති ඔහනෙතිතං.

‘‘සකිම්පි දිවසං දුතියං, තතියං චතුත්ථම්පි ච;

දූසෙති මං සබ්බකාලං, තෙන හොමි උපද්දුතො.

‘‘මමං ¶ උපද්දුතං දිස්වා, යක්ඛො මං ඉදමබ්රවි;

‘නාසෙහෙතං ඡවං පාපං, සිඞ්ගෙහි ච ඛුරෙහි ච’.

‘‘එවං ¶ වුත්තෙ තදා යක්ඛෙ, අහං තං ඉදමබ්රවිං;

‘කිං ත්වං මක්ඛෙසි කුණපෙන, පාපෙන අනරියෙන මං.

‘‘‘යදිහං ¶ තස්ස පකුප්පෙය්යං, තතො හීනතරො භවෙ;

සීලඤ්ච මෙ පභිජ්ජෙය්ය, විඤ්ඤූ ච ගරහෙය්යු මං.

‘‘‘හීළිතා ජීවිතා වාපි, පරිසුද්ධෙන මතං වරං;

ක්යාහං ජීවිතහෙතූපි, කාහාමිං පරහෙඨනං’.

‘‘මමෙවායං මඤ්ඤමානො, අඤ්ඤෙපෙවං කරිස්සති;

තෙව තස්ස වධිස්සන්ති, සා මෙ මුත්ති භවිස්සති.

‘‘හීනමජ්ඣිමඋක්කට්ඨෙ, සහන්තො අවමානිතං;

එවං ලභති සප්පඤ්ඤො, මනසා යථා පත්ථිත’’න්ති.

‘‘පුනාපරං යදා හොමි, සුතත්තකනකසන්නිභො;

මිගරාජා රුරුනාම, පරමසීලසමාහිතො.

‘‘රම්මෙ පදෙසෙ රමණීයෙ, විවිත්තෙ අමනුස්සකෙ;

තත්ථ වාසං උපගඤ්ඡිං, ගඞ්ගාකූලෙ මනොරමෙ.

‘‘අථ ¶ උපරි ගඞ්ගාය, ධනිකෙහි පරිපීළිතො;

පුරිසො ගඞ්ගාය පපති, ‘ජීවාමි වා මරාමි වා’.

‘‘රත්තින්දිවං ¶ සො ගඞ්ගාය, වුය්හමානො මහොදකෙ;

රවන්තො කරුණං රවං, මජ්ඣෙ ගඞ්ගාය ගච්ඡති.

‘‘තස්සාහං සද්දං සුත්වාන, කරුණං පරිදෙවතො;

ගඞ්ගාය තීරෙ ඨත්වාන, අපුච්ඡිං ‘කොසි ත්වං නරො’.

‘‘සො මෙ පුට්ඨො ච බ්යාකාසි, අත්තනො කරණං තදා;

‘ධනිකෙහි භීතො තසිතො, පක්ඛන්දොහං මහානදිං’.

‘‘තස්ස ¶ කත්වාන කාරුඤ්ඤං, චජිත්වා මම ජීවිතං;

පවිසිත්වා නීහරිං තස්ස, අන්ධකාරම්හි රත්තියා.

‘‘අස්සත්ථකාලමඤ්ඤාය, තස්සාහං ඉදමබ්රවිං;

‘එකං තං වරං යාචාමි, මා මං කස්සචි පාවද’.

‘‘නගරං ¶ ගන්ත්වාන ආචික්ඛි, පුච්ඡිතො ධනහෙතුකො;

රාජානං සො ගහෙත්වාන, උපගඤ්ඡි මමන්තිකං.

‘‘යාවතා කරණං සබ්බං, රඤ්ඤො ආරොචිතං මයා;

රාජා සුත්වාන වචනං, උසුං තස්ස පකප්පයි;

‘ඉධෙව ඝාතයිස්සාමි, මිත්තදුබ්භිං [මිත්තදූභිං (සී.)] අනාරියං’.

‘‘තමහං අනුරක්ඛන්තො, නිම්මිනිං මම අත්තනා;

‘තිට්ඨතෙසො මහාරාජ, කාමකාරො භවාමි තෙ’.

‘‘අනුරක්ඛිං මම සීලං, නාරක්ඛිං මම ජීවිතං;

සීලවා හි තදා ආසිං, බොධියායෙව කාරණා’’ති.

‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, ජටිලො උග්ගතාපනො;

මාතඞ්ගො නාම නාමෙන, සීලවා සුසමාහිතො.

‘‘අහඤ්ච බ්රාහ්මණො එකො, ගඞ්ගාකූලෙ වසාමුභො;

අහං වසාමි උපරි, හෙට්ඨා වසති බ්රාහ්මණො.

‘‘විචරන්තො අනුකූලම්හි, උද්ධං මෙ අස්සමද්දස;

තත්ථ මං පරිභාසෙත්වා, අභිසපි මුද්ධඵාලනං.

‘‘යදිහං තස්ස පකුප්පෙය්යං, යදි සීලං න ගොපයෙ;

ඔලොකෙත්වානහං තස්ස, කරෙය්යං ඡාරිකං විය.

‘‘යං ¶ සො තදා මං අභිසපි, කුපිතො දුට්ඨමානසො;

තස්සෙව මත්ථකෙ නිපති, යොගෙන තං පමොචයිං.

‘‘අනුරක්ඛිං ¶ මම සීලං, නාරක්ඛිං මම ජීවිතං;

සීලවා හි තදා ආසිං, බොධියායෙව කාරණා’’ති.

‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, මහාපක්ඛො මහිද්ධිකො;

ධම්මො නාම මහායක්ඛො, සබ්බලොකානුකම්පකො.

‘‘දසකුසලකම්මපථෙ ¶ , සමාදපෙන්තො මහාජනං;

චරාමි ගාමනිගමං, සමිත්තො සපරිජ්ජනො.

‘‘පාපො කදරියො යක්ඛො, දීපෙන්තො දස පාපකෙ;

සොපෙත්ථ මහියා චරති, සමිත්තො සපරිජ්ජනො.

‘‘ධම්මවාදී අධම්මො ච, උභො පච්චනිකා මයං;

ධුරෙ ධුරං ඝට්ටයන්තා, සමිම්හා පටිපථෙ උභො.

‘‘කලහො වත්තතී භෙස්මා, කල්යාණපාපකස්ස ච;

මග්ගා ඔක්කමනත්ථාය, මහායුද්ධො උපට්ඨිතො.

‘‘යදිහං තස්ස කුප්පෙය්යං, යදි භින්දෙ තපොගුණං;

සහපරිජනං තස්ස, රජභූතං කරෙය්යහං.

‘‘අපිචාහං සීලරක්ඛාය, නිබ්බාපෙත්වාන මානසං;

සහ ජනෙනොක්කමිත්වා, පථං පාපස්ස දාසහං.

‘‘සහ පථතො ඔක්කන්තෙ, කත්වා චිත්තස්ස නිබ්බුතිං;

විවරං අදාසි පථවී, පාපයක්ඛස්ස තාවදෙ’’ති.

‘‘පඤ්චාලරට්ඨෙ ¶ ¶ නගරවරෙ, කපිලායං [කම්පිලායං (සී.), කප්පිලායං (ස්යා.)] පුරුත්තමෙ;

රාජා ජයද්දිසො නාම, සීලගුණමුපාගතො.

‘‘තස්ස ¶ රඤ්ඤො අහං පුත්තො, සුතධම්මො සුසීලවා;

අලීනසත්තො ගුණවා, අනුරක්ඛපරිජනො සදා.

‘‘පිතා මෙ මිගවං ගන්ත්වා, පොරිසාදං උපාගමි;

සො මෙ පිතුමග්ගහෙසි, ‘භක්ඛොසි මම මා චලි’.

‘‘තස්ස ¶ තං වචනං සුත්වා, භීතො තසිතවෙධිතො;

ඌරුක්ඛම්භො අහු තස්ස, දිස්වාන පොරිසාදකං.

‘‘මිගවං ගහෙත්වා මුඤ්චස්සු, කත්වා ආගමනං පුන;

බ්රාහ්මණස්ස ධනං දත්වා, පිතා ආමන්තයී මමං.

‘‘‘රජ්ජං පුත්ත පටිපජ්ජ, මා පමජ්ජි පුරං ඉදං;

කතං මෙ පොරිසාදෙන, මම ආගමනං පුන’.

‘‘මාතාපිතූ ච වන්දිත්වා, නිම්මිනිත්වාන අත්තනා;

නික්ඛිපිත්වා ධනුං ඛග්ගං, පොරිසාදං උපාගමිං.

‘‘සසත්ථහත්ථූපගතං, කදාචි සො තසිස්සති;

තෙන භිජ්ජිස්සති සීලං, පරිත්තාසං [පරිතාසං (සී.)] කතෙ මයි.

‘‘සීලඛණ්ඩභයා මය්හං, තස්ස දෙස්සං න බ්යාහරිං;

මෙත්තචිත්තො හිතවාදී, ඉදං වචනමබ්රවිං.

‘‘‘උජ්ජාලෙහි මහාඅග්ගිං, පපතිස්සාමි රුක්ඛතො;

ත්වං පක්කකාලමඤ්ඤාය [සුපක්කකාලමඤ්ඤාය (පී.)], භක්ඛය මං පිතාමහ’.

‘‘ඉති සීලවතං හෙතු, නාරක්ඛිං මම ජීවිතං;

පබ්බාජෙසිං චහං තස්ස, සදා පාණාතිපාතික’’න්ති.

‘‘පුනාපරං ¶ ¶ ¶ යදා හොමි, සඞ්ඛපාලො මහිද්ධිකො;

දාඨාවුධො ඝොරවිසො, ද්විජිව්හො උරගාධිභූ.

‘‘චතුප්පථෙ මහාමග්ගෙ, නානාජනසමාකුලෙ;

චතුරො අඞ්ගෙ අධිට්ඨාය, තත්ථ වාසමකප්පයිං.

‘‘ඡවියා චම්මෙන මංසෙන, නහාරුඅට්ඨිකෙහි වා;

යස්ස එතෙන කරණීයං, දින්නංයෙව හරාතු සො.

‘‘අද්දසංසු ¶ භොජපුත්තා, ඛරා ලුද්දා අකාරුණා;

උපගඤ්ඡුං මමං තත්ථ, දණ්ඩමුග්ගරපාණිනො.

‘‘නාසාය විනිවිජ්ඣිත්වා, නඞ්ගුට්ඨෙ පිට්ඨිකණ්ටකෙ;

කාජෙ ආරොපයිත්වාන, භොජපුත්තා හරිංසු මං.

‘‘සසාගරන්තං පථවිං, සකානනං සපබ්බතං;

ඉච්ඡමානො චහං තත්ථ, නාසාවාතෙන ඣාපයෙ.

‘‘සූලෙහි විනිවිජ්ඣන්තෙ, කොට්ටයන්තෙපි සත්තිභි;

භොජපුත්තෙ න කුප්පාමි, එසා මෙ සීලපාරමී’’ති.

හත්ථිනාගො ¶ භූරිදත්තො, චම්පෙය්යො බොධි මහිංසො;

රුරු මාතඞ්ගො ධම්මො ච, අත්රජො ච ජයද්දිසො.

එතෙ නව සීලබලා, පරික්ඛාරා පදෙසිකා;

ජීවිතං පරිරක්ඛිත්වා, සීලානි අනුරක්ඛිසං.

සඞ්ඛපාලස්ස මෙ සතො, සබ්බකාලම්පි ජීවිතං;

යස්ස කස්සචි නිය්යත්තං, තස්මා සා සීලපාරමීති.