📜
3. යුධඤ්ජයවග්ගො
1. යුධඤ්ජයචරියා
‘‘යදාහං ¶ ¶ ¶ අමිතයසො, රාජපුත්තො යුධඤ්ජයො;
උස්සාවබින්දුං සූරියාතපෙ, පතිතං දිස්වාන සංවිජිං.
‘‘තඤ්ඤෙවාධිපතිං කත්වා, සංවෙගමනුබ්රූහයිං;
මාතාපිතූ ච වන්දිත්වා, පබ්බජ්ජමනුයාචහං.
‘‘යාචන්ති මං පඤ්ජලිකා, සනෙගමා සරට්ඨකා;
‘අජ්ජෙව පුත්ත පටිපජ්ජ, ඉද්ධං ඵීතං මහාමහිං’.
‘‘සරාජකෙ සහොරොධෙ, සනෙගමෙ සරට්ඨකෙ;
කරුණං පරිදෙවන්තෙ, අනපෙක්ඛොව පරිච්චජිං.
‘‘කෙවලං පථවිං රජ්ජං, ඤාතිපරිජනං යසං;
චජමානො න චින්තෙසිං, බොධියායෙව කාරණා.
‘‘මාතාපිතා න මෙ දෙස්සා, නපි මෙ දෙස්සං මහායසං;
සබ්බඤ්ඤුතං පියං මය්හං, තස්මා රජ්ජං පරිච්චජි’’න්ති.
යුධඤ්ජයචරියං පඨමං.
2. සොමනස්සචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, ඉන්දපත්ථෙ පුරුත්තමෙ;
කාමිතො දයිතො පුත්තො, සොමනස්සොති විස්සුතො.
‘‘සීලවා ගුණසම්පන්නො, කල්යාණපටිභානවා;
වුඩ්ඪාපචායී හිරීමා, සඞ්ගහෙසු ච කොවිදො.
‘‘තස්ස ¶ රඤ්ඤො පතිකරො, අහොසි කුහකතාපසො;
ආරාමං මාලාවච්ඡඤ්ච, රොපයිත්වාන ජීවති.
‘‘තමහං ¶ දිස්වාන කුහකං, ථුසරාසිංව අතණ්ඩුලං;
දුමංව අන්තො සුසිරං, කදලිංව අසාරකං.
‘‘නත්ථිමස්ස ¶ සතං ධම්මො, සාමඤ්ඤාපගතො අයං;
හිරීසුක්කධම්මජහිතො, ජීවිතවුත්තිකාරණා.
‘‘කුපිතො අහු [අහොසි (සී.), ආසි (ස්යා.)] පච්චන්තො, අටවීහි පරන්තිහි;
තං නිසෙධෙතුං ගච්ඡන්තො, අනුසාසි පිතා මමං.
‘‘‘මා පමජ්ජි තුවං තාත, ජටිලං උග්ගතාපනං;
යදිච්ඡකං පවත්තෙහි, සබ්බකාමදදො හි සො’.
‘‘තමහං ගන්ත්වානුපට්ඨානං, ඉදං වචනමබ්රවිං;
‘කච්චි තෙ ගහපති කුසලං, කිං වා තෙ ආහරීයතු’.
‘‘තෙන සො කුපිතො ආසි, කුහකො මානනිස්සිතො;
‘ඝාතාපෙමි තුවං අජ්ජ, රට්ඨා පබ්බාජයාමි වා’.
‘‘නිසෙධයිත්වා ¶ පච්චන්තං, රාජා කුහකමබ්රවි;
‘කච්චි තෙ භන්තෙ ඛමනීයං, සම්මානො තෙ පවත්තිතො’.
‘‘තස්ස ආචික්ඛතී පාපො, කුමාරො යථා නාසියො;
තස්ස තං වචනං සුත්වා, ආණාපෙසි මහීපති.
‘‘‘සීසං තත්ථෙව ඡින්දිත්වා, කත්වාන චතුඛණ්ඩිකං;
රථියා රථියං දස්සෙථ, සා ගති ජටිලහීළිතා’.
‘‘තත්ථ කාරණිකා ගන්ත්වා, චණ්ඩා ලුද්දා අකාරුණා;
මාතුඅඞ්කෙ නිසින්නස්ස, ආකඩ්ඪිත්වා නයන්ති මං.
‘‘තෙසාහං එවමවචං, බන්ධතං ගාළ්හබන්ධනං;
‘රඤ්ඤො දස්සෙථ මං ඛිප්පං, රාජකිරියානි අත්ථි මෙ’.
‘‘තෙ මං රඤ්ඤො දස්සයිංසු, පාපස්ස පාපසෙවිනො;
දිස්වාන තං සඤ්ඤාපෙසිං, මමඤ්ච වසමානයිං.
‘‘සො මං තත්ථ ඛමාපෙසි, මහාරජ්ජමදාසි මෙ;
සොහං තමං දාලයිත්වා, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘න ¶ මෙ දෙස්සං මහාරජ්ජං, කාමභොගො න දෙස්සියො;
සබ්බඤ්ඤුතං පියං මය්හං, තස්මා රජ්ජං පරිච්චජි’’න්ති.
සොමනස්සචරියං දුතියං.
3. අයොඝරචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ ¶ ¶ යදා හොමි, කාසිරාජස්ස අත්රජො;
අයොඝරම්හි සංවඩ්ඪො, නාමෙනාසි අයොඝරො.
‘‘දුක්ඛෙන ජීවිතො ලද්ධො, සංපීළෙ පතිපොසිතො;
අජ්ජෙව පුත්ත පටිපජ්ජ, කෙවලං වසුධං ඉමං.
‘‘සරට්ඨකං සනිගමං, සජනං වන්දිත්ව ඛත්තියං;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘‘යෙ කෙචි මහියා සත්තා, හීනමුක්කට්ඨමජ්ඣිමා;
නිරාරක්ඛා සකෙ ගෙහෙ, වඩ්ඪන්ති සකඤාතිභි.
‘‘‘ඉදං ලොකෙ උත්තරියං, සංපීළෙ මම පොසනං;
අයොඝරම්හි සංවඩ්ඪො, අප්පභෙ චන්දසූරියෙ.
‘‘‘පූතිකුණපසම්පුණ්ණා, මුච්චිත්වා මාතු කුච්ඡිතො;
තතො ඝොරතරෙ දුක්ඛෙ, පුන පක්ඛිත්තයොඝරෙ.
‘‘‘යදිහං තාදිසං පත්වා, දුක්ඛං පරමදාරුණං;
රජ්ජෙසු යදි රජ්ජාමි [රඤ්ජාමි (සී.)], පාපානං උත්තමො සියං.
‘‘‘උක්කණ්ඨිතොම්හි කායෙන, රජ්ජෙනම්හි අනත්ථිකො;
නිබ්බුතිං පරියෙසිස්සං, යත්ථ මං මච්චු න මද්දියෙ’.
‘‘එවාහං චින්තයිත්වාන, විරවන්තෙ මහාජනෙ;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, පාවිසිං කානනං වනං.
‘‘මාතාපිතා ¶ ¶ න මෙ දෙස්සා, නපි මෙ දෙස්සං මහායසං;
සබ්බඤ්ඤුතං පියං මය්හං, තස්මා රජ්ජං පරිච්චජි’’න්ති.
අයොඝරචරියං තතියං.
4. භිසචරියා
‘‘පුනාපරං යදා හොමි, කාසීනං පුරවරුත්තමෙ;
භගිනී ච භාතරො සත්ත, නිබ්බත්තා සොත්ථියෙ කුලෙ.
‘‘එතෙසං ¶ පුබ්බජො ආසිං, හිරීසුක්කමුපාගතො;
භවං දිස්වාන භයතො, නෙක්ඛම්මාභිරතො අහං.
‘‘මාතාපිතූහි ¶ පහිතා, සහායා එකමානසා;
කාමෙහි මං නිමන්තෙන්ති, ‘කුලවංසං ධරෙහි’ති.
‘‘යං තෙසං වචනං වුත්තං, ගිහීධම්මෙ සුඛාවහං;
තං මෙ අහොසි කඨිනං, තත්ත [සන්තත්ත (ක.)] ඵාලසමං විය.
‘‘තෙ මං තදා උක්ඛිපන්තං, පුච්ඡිංසු පත්ථිතං මම;
‘කිං ත්වං පත්ථයසෙ සම්ම, යදි කාමෙ න භුඤ්ජසි’.
‘‘තෙසාහං එවමවචං, අත්ථකාමො හිතෙසිනං;
‘නාහං පත්ථෙමි ගිහීභාවං, නෙක්ඛම්මාභිරතො අහං’.
‘‘තෙ මය්හං වචනං සුත්වා, පිතුමාතු ච සාවයුං;
මාතාපිතා එවමාහු, ‘සබ්බෙව පබ්බජාම භො’.
‘‘උභො ¶ මාතාපිතා මය්හං, භගිනී ච සත්ත භාතරො;
අමිතධනං ඡඩ්ඩයිත්වා, පාවිසිම්හා මහාවන’’න්ති.
භිසචරියං චතුත්ථං.
5. සොණපණ්ඩිතචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, නගරෙ බ්රහ්මවඩ්ඪනෙ;
තත්ථ කුලවරෙ සෙට්ඨෙ, මහාසාලෙ අජායහං.
‘‘තදාපි ලොකං දිස්වාන, අන්ධීභූතං තමොත්ථටං;
චිත්තං භවතො පතිකුටති, තුත්තවෙගහතං විය.
‘‘දිස්වාන විවිධං පාපං, එවං චින්තෙසහං තදා;
‘කදාහං ගෙහා නික්ඛම්ම, පවිසිස්සාමි කානනං’.
‘‘තදාපි මං නිමන්තෙසුං, කාමභොගෙහි ඤාතයො;
තෙසම්පි ඡන්දමාචික්ඛිං, ‘මා නිමන්තෙථ තෙහි මං’.
‘‘යො ¶ මෙ කනිට්ඨකො භාතා, නන්දො නාමාසි පණ්ඩිතො;
සොපි මං අනුසික්ඛන්තො, පබ්බජ්ජං සමරොචයි.
‘‘අහං සොණො ච නන්දො ච, උභො මාතාපිතා මම;
තදාපි භොගෙ ඡඩ්ඩෙත්වා, පාවිසිම්හා මහාවන’’න්ති.
සොණපණ්ඩිතචරියං පඤ්චමං.
6. තෙමියචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ ¶ යදා හොමි, කාසිරාජස්ස අත්රජො;
මූගපක්ඛොති නාමෙන, තෙමියොති වදන්ති මං.
‘‘සොළසිත්ථිසහස්සානං, න විජ්ජති පුමො තදා [සදා (සී.)];
අහොරත්තානං අච්චයෙන, නිබ්බත්තො අහමෙකකො.
‘‘කිච්ඡා ලද්ධං පියං පුත්තං, අභිජාතං ජුතින්ධරං;
සෙතච්ඡත්තං ධාරයිත්වාන, සයනෙ පොසෙති මං පිතා.
‘‘නිද්දායමානො සයනවරෙ, පබුජ්ඣිත්වානහං තදා;
අද්දසං පණ්ඩරං ඡත්තං, යෙනාහං නිරයං ගතො.
‘‘සහ ¶ දිට්ඨස්ස මෙ ඡත්තං, තාසො උප්පජ්ජි භෙරවො;
විනිච්ඡයං සමාපන්නො, ‘කථාහං ඉමං මුඤ්චිස්සං’.
‘‘පුබ්බසාලොහිතා මය්හං, දෙවතා අත්ථකාමිනී;
සා මං දිස්වාන දුක්ඛිතං, තීසු ඨානෙසු යොජයි.
‘‘‘මා පණ්ඩිච්චයං විභාවය, බාලමතො භව සබ්බපාණිනං;
සබ්බො තං ජනො ඔචිනායතු, එවං තව අත්ථො භවිස්සති’.
‘‘එවං වුත්තායහං තස්සා, ඉදං වචනමබ්රවිං;
‘කරොමි තෙ තං වචනං, යං ත්වං භණසි දෙවතෙ;
අත්ථකාමාසි මෙ අම්ම, හිතකාමාසි දෙවතෙ’.
‘‘තස්සාහං වචනං සුත්වා, සාගරෙව ථලං ලභිං;
හට්ඨො ¶ සංවිග්ගමානසො, තයො අඞ්ගෙ අධිට්ඨහිං.
‘‘මූගො ¶ අහොසිං බධිරො, පක්ඛො ගතිවිවජ්ජිතො;
එතෙ අඞ්ගෙ අධිට්ඨාය, වස්සානි සොළසං වසිං.
‘‘තතො මෙ හත්ථපාදෙ ච, ජිව්හං සොතඤ්ච මද්දිය;
අනූනතං මෙ පස්සිත්වා, ‘කාළකණ්ණී’ති නින්දිසුං.
‘‘තතො ජානපදා සබ්බෙ, සෙනාපතිපුරොහිතා;
සබ්බෙ එකමනා හුත්වා, ඡඩ්ඩනං අනුමොදිසුං.
‘‘සොහං තෙසං මතිං සුත්වා, හට්ඨො සංවිග්ගමානසො;
යස්සත්ථාය තපොචිණ්ණො, සො මෙ අත්ථො සමිජ්ඣථ.
‘‘න්හාපෙත්වා අනුලිම්පිත්වා, වෙඨෙත්වා රාජවෙඨනං;
ඡත්තෙන අභිසිඤ්චිත්වා, කාරෙසුං පුරං පදක්ඛිණං.
‘‘සත්තාහං ධාරයිත්වාන, උග්ගතෙ රවිමණ්ඩලෙ;
රථෙන මං නීහරිත්වා, සාරථී වනමුපාගමි.
‘‘එකොකාසෙ ¶ රථං කත්වා, සජ්ජස්සං හත්ථමුච්චිතො [හත්ථමුඤ්චිතො (සී. ස්යා.)];
සාරථී ඛණතී කාසුං, නිඛාතුං පථවියා මමං.
‘‘අධිට්ඨිතමධිට්ඨානං, තජ්ජෙන්තො විවිධකාරණා;
න භින්දිං තමධිට්ඨානං, බොධියායෙව කාරණා.
‘‘මාතාපිතා න මෙ දෙස්සා, අත්තා මෙ න ච දෙස්සියො;
සබ්බඤ්ඤුතං පියං මය්හං, තස්මා වතමධිට්ඨහිං.
‘‘එතෙ ¶ ¶ අඞ්ගෙ අධිට්ඨාය, වස්සානි සොළසං වසිං;
අධිට්ඨානෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ අධිට්ඨානපාරමී’’ති.
තෙමියචරියං ඡට්ඨං.
7. කපිරාජචරියා
‘‘යදා අහං කපි ආසිං, නදීකූලෙ දරීසයෙ;
පීළිතො සුසුමාරෙන, ගමනං න ලභාමහං.
‘‘යම්හොකාසෙ ¶ අහං ඨත්වා, ඔරා පාරං පතාමහං;
තත්ථච්ඡි සත්තු වධකො, කුම්භීලො ලුද්දදස්සනො.
‘‘සො මං අසංසි ‘එහී’ති, ‘අහංපෙමී’ති තං වතිං;
තස්ස මත්ථකමක්කම්ම, පරකූලෙ පතිට්ඨහිං.
‘‘න තස්ස අලිකං භණිතං, යථා වාචං අකාසහං;
සච්චෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ සච්චපාරමී’’ති.
කපිරාජචරියං සත්තමං.
8. සච්චතාපසචරියා
‘‘පුනාපරං යදා හොමි, තාපසො සච්චසව්හයො;
සච්චෙන ලොකං පාලෙසිං, සමග්ගං ජනමකාසහ’’න්ති.
සච්චතාපසචරියං අට්ඨමං.
9. වට්ටපොතකචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ ¶ ¶ යදා හොමි, මගධෙ වට්ටපොතකො;
අජාතපක්ඛො තරුණො, මංසපෙසි කුලාවකෙ.
‘‘මුඛතුණ්ඩකෙනාහරිත්වා [මුඛතුණ්ඩෙනාහරිත්වා (සී.)], මාතා පොසයතී මමං;
තස්සා ඵස්සෙන ජීවාමි, නත්ථි මෙ කායිකං බලං.
‘‘සංවච්ඡරෙ ගිම්හසමයෙ, දවඩාහො [වනදාහො (ක.)] පදිප්පති;
උපගච්ඡති අම්හාකං, පාවකො කණ්හවත්තනී.
‘‘ධමධමා ඉතිඑවං, සද්දායන්තො මහාසිඛී;
අනුපුබ්බෙන ඣාපෙන්තො, අග්ගි මමමුපාගමි.
‘‘අග්ගිවෙගභයාතීතා, තසිතා මාතාපිතා මම;
කුලාවකෙ මං ඡඩ්ඩෙත්වා, අත්තානං පරිමොචයුං.
‘‘පාදෙ ¶ පක්ඛෙ පජහාමි, නත්ථි මෙ කායිකං බලං;
සොහං අගතිකො තත්ථ, එවං චින්තෙසහං තදා.
‘‘‘යෙසාහං උපධාවෙය්යං, භීතො තසිතවෙධිතො;
තෙ මං ඔහාය පක්කන්තා, කථං මෙ අජ්ජ කාතවෙ.
‘‘‘අත්ථි ලොකෙ සීලගුණො, සච්චං සොචෙය්යනුද්දයා;
තෙන සච්චෙන කාහාමි, සච්චකිරියමුත්තමං.
‘‘‘ආවෙජ්ජෙත්වා ධම්මබලං, සරිත්වා පුබ්බකෙ ජිනෙ;
සච්චබලමවස්සාය, සච්චකිරියමකාසහං.
‘‘‘සන්ති ¶ පක්ඛා අපතනා, සන්ති පාදා අවඤ්චනා;
මාතාපිතා ච නික්ඛන්තා, ජාතවෙද පටික්කම’.
‘‘සහසච්චෙ කතෙ මය්හං, මහාපජ්ජලිතො සිඛී;
වජ්ජෙසි සොළසකරීසානි, උදකං පත්වා යථා සිඛී;
සච්චෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ සච්චපාරමී’’ති.
වට්ටපොතකචරියං නවමං.
10. මච්ඡරාජචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ ¶ යදා හොමි, මච්ඡරාජා මහාසරෙ;
උණ්හෙ සූරියසන්තාපෙ, සරෙ උදක ඛීයථ.
‘‘තතො කාකා ච ගිජ්ඣා ච, කඞ්කා [බකා (සී.)] කුලලසෙනකා;
භක්ඛයන්ති දිවාරත්තිං, මච්ඡෙ උපනිසීදිය.
‘‘එවං චින්තෙසහං තත්ථ, සහ ඤාතීහි පීළිතො;
‘කෙන නු ඛො උපායෙන, ඤාතී දුක්ඛා පමොචයෙ’.
‘‘විචින්තයිත්වා ධම්මත්ථං, සච්චං අද්දස පස්සයං;
සච්චෙ ඨත්වා පමොචෙසිං, ඤාතීනං තං අතික්ඛයං.
‘‘අනුස්සරිත්වා සතං ධම්මං, පරමත්ථං විචින්තයං;
අකාසි සච්චකිරියං, යං ලොකෙ ධුවසස්සතං.
‘‘‘යතො ¶ සරාමි අත්තානං, යතො පත්තොස්මි විඤ්ඤුතං;
නාභිජානාමි සඤ්චිච්ච, එකපාණම්පි හිංසිතං.
‘‘‘එතෙන ¶ සච්චවජ්ජෙන, පජ්ජුන්නො අභිවස්සතු;
අභිත්ථනය පජ්ජුන්න, නිධිං කාකස්ස නාසය;
කාකං සොකාය රන්ධෙහි, මච්ඡෙ සොකා පමොචය’.
‘‘සහකතෙ සච්චවරෙ, පජ්ජුන්නො අභිගජ්ජිය;
ථලං නින්නඤ්ච පූරෙන්තො, ඛණෙන අභිවස්සථ.
‘‘එවරූපං සච්චවරං, කත්වා වීරියමුත්තමං;
වස්සාපෙසිං මහාමෙඝං, සච්චතෙජබලස්සිතො;
සච්චෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ සච්චපාරමී’’ති.
මච්ඡරාජචරියං දසමං.
11. කණ්හදීපායනචරියා
‘‘පුනාපරං ¶ යදා හොමි, කණ්හදීපායනො ඉසි;
පරොපඤ්ඤාසවස්සානි, අනභිරතොචරිං අහං.
‘‘න කොචි එතං ජානාති, අනභිරතිමනං මම;
අහඤ්හි කස්සචි නාචික්ඛිං, අරති මෙ චරති මානසෙ.
‘‘සබ්රහ්මචාරී ¶ මණ්ඩබ්යො, සහායො මෙ මහාඉසි;
පුබ්බකම්මසමායුත්තො, සූලමාරොපනං ලභි.
‘‘තමහං උපට්ඨහිත්වාන, ආරොග්යමනුපාපයිං;
ආපුච්ඡිත්වාන ආගඤ්ඡිං, යං මය්හං සකමස්සමං.
‘‘සහායො ¶ බ්රාහ්මණො මය්හං, භරියං ආදාය පුත්තකං;
තයො ජනා සමාගන්ත්වා, ආගඤ්ඡුං පාහුනාගතං.
‘‘සම්මොදමානො තෙහි සහ, නිසින්නො සකමස්සමෙ;
දාරකො වට්ටමනුක්ඛිපං, ආසීවිසමකොපයි.
‘‘තතො සො වට්ටගතං මග්ගං, අන්වෙසන්තො කුමාරකො;
ආසීවිසස්ස හත්ථෙන, උත්තමඞ්ගං පරාමසි.
‘‘තස්ස ¶ ආමසනෙ කුද්ධො, සප්පො විසබලස්සිතො;
කුපිතො පරමකොපෙන, අඩංසි දාරකං ඛණෙ.
‘‘සහදට්ඨො ආසීවිසෙන [අතිවිසෙන (පී. ක.)], දාරකො පපති [පතති (ක.)] භූමියං;
තෙනාහං දුක්ඛිතො ආසිං, මම වාහසි තං දුක්ඛං.
‘‘ත්යාහං අස්සාසයිත්වාන, දුක්ඛිතෙ සොකසල්ලිතෙ;
පඨමං අකාසිං කිරියං, අග්ගං සච්චං වරුත්තමං.
‘‘‘සත්තාහමෙවාහං පසන්නචිත්තො, පුඤ්ඤත්ථිකො අචරිං බ්රහ්මචරියං;
අථාපරං යං චරිතං මමෙදං, වස්සානි පඤ්ඤාසසමාධිකානි.
‘‘‘අකාමකො වාහි අහං චරාමි, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු;
හතං විසං ජීවතු යඤ්ඤදත්තො’.
‘‘සහ ¶ ¶ සච්චෙ කතෙ මය්හං, විසවෙගෙන වෙධිතො;
අබුජ්ඣිත්වාන වුට්ඨාසි, අරොගො චාසි මාණවො;
සච්චෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ සච්චපාරමී’’ති.
කණ්හදීපායනචරියං එකාදසමං.
12. සුතසොමචරියා
‘‘පුනාපරං යදා හොමි, සුතසොමො මහීපති;
ගහිතො පොරිසාදෙන, බ්රාහ්මණෙ සඞ්ගරං සරිං.
‘‘ඛත්තියානං එකසතං, ආවුණිත්වා කරත්තලෙ;
එතෙසං පමිලාපෙත්වා, යඤ්ඤත්ථෙ උපනයී මමං.
‘‘අපුච්ඡි ¶ මං පොරිසාදො, ‘කිං ත්වං ඉච්ඡසි නිස්සජං;
යථාමති තෙ කාහාමි, යදි මෙ ත්වං පුනෙහිසි’.
‘‘තස්ස ¶ පටිස්සුණිත්වාන, පණ්හෙ ආගමනං මම;
උපගන්ත්වා පුරං රම්මං, රජ්ජං නිය්යාදයිං තදා.
‘‘අනුස්සරිත්වා සතං ධම්මං, පුබ්බකං ජිනසෙවිතං;
බ්රාහ්මණස්ස ධනං දත්වා, පොරිසාදං උපාගමිං.
‘‘නත්ථි මෙ සංසයො තත්ථ, ඝාතයිස්සති වා න වා;
සච්චවාචානුරක්ඛන්තො, ජීවිතං චජිතුමුපාගමිං;
සච්චෙන මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ සච්චපාරමී’’ති.
සුතසොමචරියං ද්වාදසමං.
13. සුවණ්ණසාමචරියා
‘‘සාමො ¶ ¶ යදා වනෙ ආසිං, සක්කෙන අභිනිම්මිතො;
පවනෙ සීහබ්යග්ඝෙ ච, මෙත්තායමුපනාමයිං.
‘‘සීහබ්යග්ඝෙහි දීපීහි, අච්ඡෙහි මහිසෙහි ච;
පසදමිගවරාහෙහි, පරිවාරෙත්වා වනෙ වසිං.
‘‘න මං කොචි උත්තසති, නපි භායාමි කස්සචි;
මෙත්තාබලෙනුපත්ථද්ධො, රමාමි පවනෙ තදා’’ති.
සුවණ්ණසාමචරියං තෙරසමං.
14. එකරාජචරියා
‘‘පුනාපරං යදා හොමි, එකරාජාති විස්සුතො;
පරමං සීලං අධිට්ඨාය, පසාසාමි මහාමහිං.
‘‘දස කුසලකම්මපථෙ, වත්තාමි අනවසෙසතො;
චතූහි සඞ්ගහවත්ථූහි, සඞ්ගණ්හාමි [සඞ්ගහාමි (ක.)] මහාජනං.
‘‘එවං මෙ අප්පමත්තස්ස, ඉධ ලොකෙ පරත්ථ ච;
දබ්බසෙනො ¶ උපගන්ත්වා, අච්ඡින්දන්තො පුරං මම.
‘‘රාජූපජීවෙ ¶ නිගමෙ, සබලට්ඨෙ සරට්ඨකෙ;
සබ්බං හත්ථගතං කත්වා, කාසුයා නිඛණී මමං.
‘‘අමච්චමණ්ඩලං රජ්ජං, ඵීතං අන්තෙපුරං මම;
අච්ඡින්දිත්වාන ගහිතං, පියං පුත්තංව පස්සහං;
මෙත්තාය මෙ සමො නත්ථි, එසා මෙ මෙත්තාපාරමී’’ති.
එකරාජචරියං චුද්දසමං.
15. මහාලොමහංසචරියා
‘‘සුසානෙ ¶ ¶ සෙය්යං කප්පෙමි, ඡවට්ඨිකං උපනිධායහං;
ගාමණ්ඩලා [ගොමණ්ඩලා (සී.), ගාමමණ්ඩලා (ස්යා.)] උපාගන්ත්වා, රූපං දස්සෙන්තිනප්පකං.
‘‘අපරෙ ගන්ධමාලඤ්ච, භොජනං විවිධං බහුං;
උපායනානූපනෙන්ති, හට්ඨා සංවිග්ගමානසා.
‘‘යෙ මෙ දුක්ඛං උපහරන්ති, යෙ ච දෙන්ති සුඛං මම;
සබ්බෙසං සමකො හොමි, දයා කොපො න විජ්ජති.
‘‘සුඛදුක්ඛෙ තුලාභූතො, යසෙසු අයසෙසු ච;
සබ්බත්ථ සමකො හොමි, එසා මෙ උපෙක්ඛාපාරමී’’ති.
මහාලොමහංසචරියං පන්නරසමං.
යුධඤ්ජයවග්ගො තතියො.
තස්සුද්දානං –
යුධඤ්ජයො සොමනස්සො, අයොඝරභිසෙන ච;
සොණනන්දො මූගපක්ඛො, කපිරාජා සච්චසව්හයො.
වට්ටකො මච්ඡරාජා ච, කණ්හදීපායනො ඉසි;
සුතසොමො පුන ආසිං [ආසි (ස්යා.)], සාමො ච එකරාජහු;
උපෙක්ඛාපාරමී ආසි, ඉති වුත්ථං [වුත්තං (සබ්බත්ථ) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා] මහෙසිනා.
එවං ¶ බහුබ්බිධං දුක්ඛං, සම්පත්තී ච බහුබ්බිධා [සම්පත්ති ච බහුවිධා (සී.), සම්පත්තිං ච බහුවිධං (ක.)];
භවාභවෙ අනුභවිත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
දත්වා දාතබ්බකං දානං, සීලං පූරෙත්වා අසෙසතො;
නෙක්ඛම්මෙ පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
පණ්ඩිතෙ ¶ පරිපුච්ඡිත්වා, වීරියං කත්වාන මුත්තමං;
ඛන්තියා පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
කත්වා දළ්හමධිට්ඨානං, සච්චවාචානුරක්ඛිය;
මෙත්තාය ¶ පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
ලාභාලාභෙ ¶ යසායසෙ, සම්මානනාවමානනෙ;
සබ්බත්ථ සමකො හුත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
කොසජ්ජං භයතො දිස්වා, වීරියාරම්භඤ්ච ඛෙමතො;
ආරද්ධවීරියා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
විවාදං භයතො දිස්වා, අවිවාදඤ්ච ඛෙමතො;
සමග්ගා සඛිලා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
පමාදං භයතො දිස්වා, අප්පමාදඤ්ච ඛෙමතො;
භාවෙථට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං, එසා බුද්ධානුසාසනී.
ඉත්ථං සුදං භගවා අත්තනො පුබ්බචරියං සම්භාවයමානො බුද්ධාපදානියං නාම ධම්මපරියායං අභාසිත්ථාති.
චරියාපිටකං නිට්ඨිතං.