📜
13. තෙරසකනිපාතො
474. අම්බජාතකං (1)
අහාසි ¶ ¶ ¶ [ආහාසි (?)] මෙ අම්බඵලානි පුබ්බෙ, අණූනි ථූලානි ච බ්රහ්මචාරි;
තෙහෙව මන්තෙහි න දානි තුය්හං, දුමප්ඵලා පාතුභවන්ති බ්රහ්මෙ.
නක්ඛත්තයොගං පටිමානයාමි, ඛණං මුහුත්තඤ්ච මන්තෙ න පස්සං [ඛණං මුහුත්තං න මං තොසයන්ති (සී. පී.)];
නක්ඛත්තයොගඤ්ච ඛණඤ්ච ලද්ධා, අද්ධාහරිස්සම්බඵලං [අථාහරිස්සම්බඵලං (සී. පී.)] පහූතං.
නක්ඛත්තයොගං න පුරෙ අභාණි, ඛණං මුහුත්තං න පුරෙ අසංසි;
සයං හරී [අථාහරී (සී. ස්යා. පී.)] අම්බඵලං පහූතං, වණ්ණෙන ගන්ධෙන රසෙනුපෙතං.
මන්තාභිජප්පෙන පුරෙ හි [පුර’ස්ස (සී. පී.), පුරෙපි (ස්යා.)] තුය්හං, දුමප්ඵලා පාතුභවන්ති බ්රහ්මෙ;
ස්වාජ්ජ න පාරෙසි ජප්පම්පි මන්තං [ජපම්පි මන්තෙ (සී. පී.)], අයං සො කො නාම තවජ්ජ ධම්මො.
චණ්ඩාලපුත්තො ¶ මම සම්පදාසි, ධම්මෙන මන්තෙ පකතිඤ්ච සංසි;
මා චස්සු මෙ පුච්ඡිතො නාමගොත්තං, ගුය්හිත්ථො අත්ථං [මා තං (සී. ස්යා. පී.)] විජහෙය්ය මන්තො [විජහෙය්යුමන්තා (ස්යා.)].
සොහං ¶ ජනින්දෙන ජනම්හි පුට්ඨො, මක්ඛාභිභූතො අලිකං අභාණිං;
‘‘මන්තා ඉමෙ බ්රාහ්මණස්සා’’ති මිච්ඡා, පහීනමන්තො කපණො රුදාමි.
එරණ්ඩා පුචිමන්දා වා, අථ වා පාලිභද්දකා;
මධුං මධුත්ථිකො වින්දෙ, සො හි තස්ස දුමුත්තමො.
ඛත්තියා බ්රාහ්මණා වෙස්සා, සුද්දා චණ්ඩාලපුක්කුසා;
යම්හා ධම්මං විජානෙය්ය, සො හි තස්ස නරුත්තමො.
ඉමස්ස දණ්ඩඤ්ච වධඤ්ච දත්වා, ගලෙ ගහෙත්වා ඛලයාථ [බලයාථ (ස්යා.), ගලයාථ (ක.)] ජම්මං;
යො උත්තමත්ථං කසිරෙන ලද්ධං, මානාතිමානෙන විනාසයිත්ථ.
යථා සමං මඤ්ඤමානො පතෙය්ය, සොබ්භං ගුහං නරකං පූතිපාදං;
රජ්ජූති වා අක්කමෙ කණ්හසප්පං, අන්ධො ¶ යථා ජොතිමධිට්ඨහෙය්ය;
එවම්පි මං ත්වං ඛලිතං සපඤ්ඤ [සපඤ්ඤා (පී.)], පහීනමන්තස්ස පුනප්පදාහි [පුන සම්පදාහි (ස්යා.), පුනප්පසීද (සී. පී.)].
ධම්මෙන මන්තං [මන්තෙ (සී. ස්යා. පී.)] තව සම්පදාසිං, තුවම්පි ධම්මෙන [ත්වම්පි ධම්මෙනෙව (ක.)] පරිග්ගහෙසි;
පකතිම්පි තෙ අත්තමනො අසංසිං, ධම්මෙ ඨිතං තං [පතිට්ඨං (ක.)] න ජහෙය්ය මන්තො.
යො ¶ බාල මන්තං [බලමන්තං (ක.)] කසිරෙන ලද්ධං, යං දුල්ලභං අජ්ජ මනුස්සලොකෙ;
කිඤ්චාපි ලද්ධා ජීවිතුං අප්පපඤ්ඤො [කිච්ඡා ලද්ධං ජීවිකං අප්පපඤ්ඤො (සී. ස්යා.), කච්ඡාපි ලද්ධා ජීවිකං අප්පඤ්ඤ (පී.)], විනාසයී අලිකං භාසමානො.
බාලස්ස ¶ මූළ්හස්ස අකතඤ්ඤුනො ච, මුසා භණන්තස්ස අසඤ්ඤතස්ස;
මන්තෙ මයං තාදිසකෙ න දෙම, කුතො මන්තා ගච්ඡ න මය්හ රුච්චසීති.
අම්බජාතකං පඨමං.
475. ඵන්දනජාතකං (2)
කුඨාරිහත්ථො ¶ [කුධාරිහත්ථො (ක.)] පුරිසො, වනමොගය්හ තිට්ඨසි;
පුට්ඨො මෙ සම්ම අක්ඛාහි, කිං දාරුං ඡෙතුමිච්ඡසි.
ඉස්සො [ඉසො (සී.), ඊසො (ස්යා. පී.)] වනානි චරසි, සමානි විසමානි ච;
පුට්ඨො මෙ සම්ම අක්ඛාහි, කිං දාරුං නෙමියා දළ්හං.
නෙව සාලො න ඛදිරො, නාස්සකණ්ණො කුතො ධවො;
රුක්ඛො ච [රුක්ඛොව (සී. පී.)] ඵන්දනො නාම, තං දාරුං නෙමියා දළ්හං.
කීදිසානිස්ස පත්තානි, ඛන්ධො වා පන කීදිසො;
පුට්ඨො මෙ සම්ම අක්ඛාහි, යථා ජානෙමු ඵන්දනං.
යස්ස සාඛා පලම්බන්ති, නමන්ති න ච භඤ්ජරෙ;
සො රුක්ඛො ඵන්දනො නාම, යස්ස මූලෙ අහං ඨිතො.
අරානං චක්කනාභීනං, ඊසානෙමිරථස්ස ච;
සබ්බස්ස තෙ කම්මනියො, අයං හෙස්සති ඵන්දනො.
ඉති ඵන්දනරුක්ඛොපි, තාවදෙ අජ්ඣභාසථ;
මය්හම්පි වචනං අත්ථි, භාරද්වාජ සුණොහි මෙ.
ඉස්සස්ස [ඉමස්ස (ක. සී. ක.)] උපක්ඛන්ධම්හා [උපඛන්ධම්හා (ක. සී. පී. ක.)], උක්කච්ච චතුරඞ්ගුලං;
තෙන නෙමිං පසාරෙසි [පරිහරෙසි (සී. පී.)], එවං දළ්හතරං සියා.
ඉති ඵන්දනරුක්ඛොපි, වෙරං අප්පෙසි තාවදෙ;
ජාතානඤ්ච අජාතානං, ඉස්සානං දුක්ඛමාවහි.
ඉච්චෙවං ¶ [ඉච්චෙව (සී. පී.)] ඵන්දනො ඉස්සං, ඉස්සො ච පන ඵන්දනං;
අඤ්ඤමඤ්ඤං ¶ විවාදෙන, අඤ්ඤමඤ්ඤමඝාතයුං.
එවමෙව මනුස්සානං, විවාදො යත්ථ ජායති;
මයූරනච්චං නච්චන්ති, යථා තෙ ඉස්සඵන්දනා.
තං ¶ වො වදාමි භද්දං වො [භද්දන්තෙ (ක.)], යාවන්තෙත්ථ සමාගතා;
සම්මොදථ මා විවදථ [මාවිවදිත්ථ (සී. ස්යා. පී.)], මා හොථ ඉස්සඵන්දනා.
සාමග්ගිමෙව [සාමග්යමෙව (ස්යා. ක.)] සික්ඛෙථ, බුද්ධෙහෙතං පසංසිතං;
සාමග්ගිරතො ධම්මට්ඨො, යොගක්ඛෙමා න ධංසතීති.
ඵන්දනජාතකං දුතියං.
476. ජවනහංසජාතකං (3)
ඉධෙව හංස නිපත, පියං මෙ තව දස්සනං;
ඉස්සරොසි අනුප්පත්තො, යමිධත්ථි පවෙදය.
සවනෙන එකස්ස පියා භවන්ති, දිස්වා පනෙකස්ස වියෙති [විනෙති (ස්යා.), විහෙති (පී.), විගෙති (ක. අට්ඨ.)] ඡන්දො;
දිස්වා ච සුත්වා ච පියා භවන්ති, කච්චින්නු මෙ පීයසි [පිය්යසි (සී. පී.)] දස්සනෙන.
සවනෙන පියො මෙසි, භිය්යො චාගම්ම දස්සනං;
එවං පියදස්සනො මෙ [එවං පියදස්සනො සමානො (සී. ස්යා. පී.)], වස හංස මමන්තිකෙ [මම සන්තිකෙ (සී. ස්යා. පී.)].
වසෙය්යාම තවාගාරෙ, නිච්චං සක්කතපූජිතා;
මත්තො ච එකදා වජ්ජෙ [වජ්ජා (සී. පී.)], ‘‘හංසරාජං පචන්තු මෙ’’.
ධිරත්ථු ¶ තං මජ්ජපානං, යං මෙ පියතරං තයා;
න චාපි මජ්ජං පිස්සාමි [පිවිස්සාමි (ස්යා.), පායාමි (සී. පී.)], යාව මෙ වච්ඡසී ඝරෙ.
සුවිජානං ¶ සිඞ්ගාලානං, සකුණානඤ්ච [සකුන්තානඤ්ච (සී. ස්යා. පී.)] වස්සිතං;
මනුස්සවස්සිතං රාජ, දුබ්බිජානතරං තතො.
අපි චෙ මඤ්ඤතී පොසො, ඤාති මිත්තො සඛාති වා;
යො පුබ්බෙ සුමනො හුත්වා, පච්ඡා සම්පජ්ජතෙ දිසො.
යස්මිං මනො නිවිසති, අවිදූරෙ සහාපි සො;
සන්තිකෙපි හි සො දූරෙ, යස්මිං නාවිසතෙ [යස්මා විවසතෙ (සී. ස්යා. පී.)] මනො.
අන්තොපි සො හොති පසන්නචිත්තො, පාරං සමුද්දස්ස පසන්නචිත්තො;
අන්තොපි සො හොති පදුට්ඨචිත්තො, පාරං සමුද්දස්ස පදුට්ඨචිත්තො.
සංවසන්තා විවසන්ති, යෙ දිසා තෙ රථෙසභ;
ආරා සන්තො සංවසන්ති, මනසා රට්ඨවඩ්ඪන.
අතිචිරං නිවාසෙන, පියො භවති අප්පියො;
ආමන්ත ඛො තං ගච්ඡාම [ගච්ඡාමි (ස්යා.)], පුරා තෙ හොම අප්පියා [හොමි අප්පියො (ස්යා.)].
එවං ¶ චෙ යාචමානානං, අඤ්ජලිං නාවබුජ්ඣසි;
පරිචාරකානං සතං [සන්තානං (සී. ස්යා.), සත්තානං (පී.)], වචනං න කරොසි නො;
එවං තං අභියාචාම, පුන කයිරාසි පරියායං.
එවං චෙ නො විහරතං, අන්තරායො න හෙස්සති;
තුය්හඤ්චාපි ¶ [වාපි (ස්යා. පී. ක.)] මහාරාජ, මය්හඤ්ච [වා (බහූසු)] රට්ඨවඩ්ඪන;
අප්පෙව නාම පස්සෙමු [පස්සෙම (සී. ස්යා. පී.)], අහොරතානමච්චයෙති.
ජවනහංසජාතකං තතියං.
477. චූළනාරදජාතකං (4)
න තෙ කට්ඨානි භින්නානි, න තෙ උදකමාභතං;
අග්ගීපි තෙ න හාපිතො [හාසිතො (සී. ස්යා.)], කිං නු මන්දොව ඣායසි.
න ¶ උස්සහෙ වනෙ වත්ථුං, කස්සපාමන්තයාමි තං;
දුක්ඛො වාසො අරඤ්ඤස්මිං, රට්ඨං ඉච්ඡාමි ගන්තවෙ.
යථා අහං ඉතො ගන්ත්වා, යස්මිං ජනපදෙ වසං;
ආචාරං බ්රහ්මෙ [බ්රහ්මං (ක.)] සික්ඛෙය්යං, තං ධම්මං අනුසාස මං.
සචෙ අරඤ්ඤං හිත්වාන, වනමූලඵලානි ච;
රට්ඨෙ රොචයසෙ වාසං, තං ධම්මං නිසාමෙහි මෙ.
විසං මා පටිසෙවිත්ථො [පටිසෙවිත්ථ (ස්යා. ක.)], පපාතං පරිවජ්ජය;
පඞ්කෙ ච මා විසීදිත්ථො [පඞ්කො ච මා විසියිත්ථො (ක.)], යත්තො චාසීවිසෙ චරෙ.
කිං නු විසං පපාතො වා, පඞ්කො වා බ්රහ්මචාරිනං;
කං ත්වං ආසීවිසං බ්රූසි, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො;
ආසවො තාත ලොකස්මිං, සුරා නාම පවුච්චති;
මනුඤ්ඤො [මනුඤ්ඤා (සී. ස්යා. පී.)] සුරභී වග්ගු, සාදු [මධු (සී. ස්යා.)] ඛුද්දරසූපමො [රසූපමා (සී. ස්යා. පී.)];
විසං තදාහු අරියා සෙ, බ්රහ්මචරියස්ස නාරද.
ඉත්ථියො ¶ තාත ලොකස්මිං, පමත්තං පමථෙන්ති තා;
හරන්ති යුවිනො චිත්තං, තූලං භට්ඨංව මාලුතො;
පපාතො එසො අක්ඛාතො, බ්රහ්මචරියස්ස නාරද.
ලාභො සිලොකො සක්කාරො, පූජා පරකුලෙසු ච;
පඞ්කො එසො ච [එසොව (සී. ස්යා. පී.)] අක්ඛාතො, බ්රහ්මචරියස්ස නාරද.
සසත්ථා ¶ [මහන්තා (ස්යා. ක.)] තාත රාජානො, ආවසන්ති මහිං ඉමං;
තෙ තාදිසෙ මනුස්සින්දෙ, මහන්තෙ තාත නාරද.
ඉස්සරානං අධිපතීනං, න තෙසං පාදතො චරෙ;
ආසීවිසොති [ආසීවිසො සො (සී. පී.)] අක්ඛාතො, බ්රහ්මචරියස්ස නාරද.
භත්තත්ථො භත්තකාලෙ ච [යං (සී. පී.)], යං ගෙහමුපසඞ්කමෙ;
යදෙත්ථ කුසලං ජඤ්ඤා, තත්ථ ඝාසෙසනං චරෙ.
පවිසිත්වා ¶ පරකුලං, පානත්ථං [පානත්ථො (ස්යා. පී.)] භොජනාය වා;
මිතං ඛාදෙ මිතං භුඤ්ජෙ, න ච රූපෙ මනං කරෙ.
ගොට්ඨං මජ්ජං කිරාටඤ්ච [කිරාසඤ්ච (සී. ස්යා.), කිරාසං වා (පී.)], සභා නිකිරණානි ච;
ආරකා පරිවජ්ජෙහි, යානීව විසමං පථන්ති.
චූළනාරදජාතකං චතුත්ථං.
478. දූතජාතකං (5)
දූතෙ ¶ තෙ බ්රහ්මෙ [දූතෙ බ්රාහ්මණ (ක.)] පාහෙසිං, ගඞ්ගාතීරස්මි ඣායතො;
තෙසං පුට්ඨො න බ්යාකාසි, දුක්ඛං ගුය්හමතං [ගුය්හං මතං (සී.), තුය්හං මතං (ස්යා. ක.)] නු තෙ.
සචෙ තෙ දුක්ඛමුප්පජ්ජෙ, කාසීනං රට්ඨවඩ්ඪන;
මා ඛො නං තස්ස අක්ඛාහි, යො තං දුක්ඛා න මොචයෙ.
යො තස්ස [යො ච තථා (පී.)] දුක්ඛජාතස්ස, එකඞ්ගමපි භාගසො [එකන්තමපි භාසතො (සී. පී.)];
විප්පමොචෙය්ය ධම්මෙන, කාමං තස්ස පවෙදය [පවෙදයෙ (සී.)].
සුවිජානං සිඞ්ගාලානං, සකුණානඤ්ච වස්සිතං;
මනුස්සවස්සිතං රාජ, දුබ්බිජානතරං තතො.
අපි චෙ මඤ්ඤතී පොසො, ඤාති මිත්තො සඛාති වා;
යො පුබ්බෙ සුමනො හුත්වා, පච්ඡා සම්පජ්ජතෙ දිසො.
යො අත්තනො දුක්ඛමනානුපුට්ඨො, පවෙදයෙ ජන්තු අකාලරූපෙ;
ආනන්දිනො තස්ස භවන්තිමිත්තා [භවන්ත’මිත්තා (සී. පී.)], හිතෙසිනො තස්ස දුඛී භවන්ති.
කාලඤ්ච ඤත්වාන තථාවිධස්ස, මෙධාවීනං එකමනං විදිත්වා;
අක්ඛෙය්ය තිබ්බානි [තිප්පානි (සී. ස්යා. පී.)] පරස්ස ධීරො, සණ්හං ගිරං අත්ථවතිං පමුඤ්චෙ.
සචෙ ¶ ¶ ච ජඤ්ඤා අවිසය්හමත්තනො, න තෙ හි මය්හං [නායං නීති මය්හ (සී. පී.)] සුඛාගමාය;
එකොව තිබ්බානි සහෙය්ය ධීරො, සච්චං හිරොත්තප්පමපෙක්ඛමානො.
අහං ¶ රට්ඨානි විචරන්තො, නිගමෙ රාජධානියො;
භික්ඛමානො මහාරාජ, ආචරියස්ස ධනත්ථිකො.
ගහපතී රාජපුරිසෙ, මහාසාලෙ ච බ්රාහ්මණෙ;
අලත්ථං සත්ත නික්ඛානි, සුවණ්ණස්ස ජනාධිප;
තෙ මෙ නට්ඨා මහාරාජ, තස්මා සොචාමහං භුසං.
පුරිසා තෙ මහාරාජ, මනසානුවිචින්තිතා;
නාලං දුක්ඛා පමොචෙතුං, තස්මා තෙසං න බ්යාහරිං.
ත්වඤ්ච ඛො මෙ මහාරාජ, මනසානුවිචින්තිතො;
අලං දුක්ඛා පමොචෙතුං, තස්මා තුය්හං පවෙදයිං.
තස්සාදාසි පසන්නත්තො, කාසීනං රට්ඨවඩ්ඪනො;
ජාතරූපමයෙ නික්ඛෙ, සුවණ්ණස්ස චතුද්දසාති.
දූතජාතකං පඤ්චමං.
479. කාලිඞ්ගබොධිජාතකං (6)
රාජා ¶ කාලිඞ්ගො චක්කවත්ති, ධම්මෙන පථවිමනුසාසං [මනුසාසි (ස්යා. ක.)];
අගමා [අගමාසි (ස්යා. ක.)] බොධිසමීපං, නාගෙන මහානුභාවෙන.
කාලිඞ්ගො භාරද්වාජො ච, රාජානං කාලිඞ්ගං සමණකොලඤ්ඤං;
චක්කං වත්තයතො පරිග්ගහෙත්වා [පරිණෙත්වා (පී.)], පඤ්ජලී ඉදමවොච.
පච්චොරොහ මහාරාජ, භූමිභාගො යථා සමණුග්ගතො [සමනුගීතො (සී. ස්යා. පී.)];
ඉධ අනධිවරා බුද්ධා, අභිසම්බුද්ධා විරොචන්ති.
පදක්ඛිණතො ¶ ආවට්ටා, තිණලතා අස්මිං භූමිභාගස්මිං;
පථවියා නාභියං [පුථුවියා අයං (සී.), පඨවියා අයං (ස්යා.), පුථවියා’යං (පී.)] මණ්ඩො, ඉති නො සුතං මන්තෙ මහාරාජ [සුතං මහාරාජ (සී. ස්යා. පී.)].
සාගරපරියන්තාය, මෙදිනියා සබ්බභූතධරණියා;
පථවියා අයං මණ්ඩො, ඔරොහිත්වා නමො කරොහි.
යෙ තෙ භවන්ති නාගා ච, අභිජාතා ච කුඤ්ජරා;
එත්තාවතා පදෙසං තෙ, නාගා නෙව මුපයන්ති.
අභිජාතො නාගො [අභිජාතො තෙ නාගො (සී. පී. අට්ඨ.)] කාමං, පෙසෙහි කුඤ්ජරං දන්තිං;
එත්තාවතා පදෙසො [පදෙසො ච (ස්යා. ක.)], සක්කා [න සක්කා (ස්යා.)] නාගෙන මුපගන්තුං.
තං සුත්වා රාජා කාලිඞ්ගො, වෙය්යඤ්ජනිකවචො නිසාමෙත්වා;
සම්පෙසෙසි නාගං ඤස්සාම, මයං යථිමස්සිදං [යථා ඉදං (සී. ස්යා. පී.)] වචනං.
සම්පෙසිතො ¶ ච රඤ්ඤා, නාගො කොඤ්චොව අභිනදිත්වාන;
පටිසක්කිත්වා ¶ [පටිඔසක්කිත්වා (ක.)] නිසීදි, ගරුංව භාරං අසහමානො.
කාලිඞ්ගභාරද්වාජො, නාගං ඛීණායුකං විදිත්වාන;
රාජානං කාලිඞ්ගං, තරමානො අජ්ඣභාසිත්ථ;
අඤ්ඤං සඞ්කම නාගං, නාගො ඛීණායුකො මහාරාජ.
තං සුත්වා කාලිඞ්ගො, තරමානො සඞ්කමී නාගං;
සඞ්කන්තෙව රඤ්ඤෙ, නාගො තත්ථෙව පති [පතිතො (ක.)] භුම්යා;
වෙය්යඤ්ජනිකවචො, යථා තථා අහු නාගො.
කාලිඞ්ගො රාජා කාලිඞ්ගං, බ්රාහ්මණං එතදවොච;
ත්වමෙව අසි සම්බුද්ධො, සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී.
තං අනධිවාසෙන්තො කාලිඞ්ගං [කාලිඞ්ගො (සී. ස්යා. පී.)], බ්රාහ්මණො ඉදමවොච;
වෙය්යඤ්ජනිකා හි මයං, බුද්ධා සබ්බඤ්ඤුනො මහාරාජ.
සබ්බඤ්ඤූ සබ්බවිදූ ච, බුද්ධා න ලක්ඛණෙන ජානන්ති;
ආගමබලසා [ආගමපුරිසා (පී.)] හි මයං, බුද්ධා සබ්බං පජානන්ති.
මහයිත්වා ¶ සම්බොධිං [මහායිත්වාන සම්බොධිං (සී. පී.), පහංසිත්වාන සම්බොධිං (ස්යා.), මමායිත්වාන තං බොධිං (ක.)], නානාතුරියෙහි වජ්ජමානෙහි;
මාලාවිලෙපනං අභිහරිත්වා [මාලාගන්ධවිලෙපනං ආහරිත්වා (සී. පී.); පාකාරපරික්ඛෙපං කාරෙසි; අථ රාජා පායාසි (සී. ස්යා. පී.)] අථ රාජා මනුපායාසි [පාකාරපරික්ඛෙපං කාරෙසි; අථ රාජා පායාසි (සී. ස්යා. පී.)].
සට්ඨි වාහසහස්සානි, පුප්ඵානං සන්නිපාතයි;
පූජෙසි ¶ රාජා කාලිඞ්ගො, බොධිමණ්ඩමනුත්තරන්ති [වරුත්තමෙති (සී.)].
කාලිඞ්ගබොධිජාතකං ඡට්ඨං.
480. අකිත්තිජාතකං (7)
අකිත්තිං [අකත්තිං (ක.)] දිස්වා සම්මන්තං, සක්කො භූතපතී බ්රවි;
කිං පත්ථයං මහාබ්රහ්මෙ, එකො සම්මසි ඝම්මනි.
දුක්ඛො පුනබ්භවො සක්ක, සරීරස්ස ච භෙදනං;
සම්මොහමරණං දුක්ඛං, තස්මා සම්මාමි වාසව.
එතස්මිං තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
යෙන පුත්තෙ ච දාරෙ ච, ධනධඤ්ඤං පියානි ච;
ලද්ධා නරා න [ලද්ධා නඤ්ඤානි (ක.)] තප්පන්ති, සො ලොභො න මයී වසෙ.
එතස්මිං ¶ තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං ¶ කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
ඛෙත්තං වත්ථුං හිරඤ්ඤඤ්ච, ගවස්සං දාසපොරිසං;
යෙන ජාතෙන ජීයන්ති, සො දොසො න මයී වසෙ.
එතස්මිං තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං ¶ චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
බාලං න පස්සෙ න සුණෙ, න ච බාලෙන සංවසෙ;
බාලෙනල්ලාප [බාලෙනා’ලාප (?)] සල්ලාපං, න කරෙ න ච රොචයෙ.
කිං නු තෙ අකරං බාලො, වද කස්සප කාරණං;
කෙන කස්සප බාලස්ස, දස්සනං නාභිකඞ්ඛසි.
අනයං නයති දුම්මෙධො, අධුරායං නියුඤ්ජති;
දුන්නයො සෙය්යසො හොති, සම්මා වුත්තො පකුප්පති;
විනයං සො න ජානාති, සාධු තස්ස අදස්සනං.
එතස්මිං තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
ධීරං පස්සෙ සුණෙ ධීරං, ධීරෙන සහ සංවසෙ;
ධීරෙනල්ලාපසල්ලාපං, තං කරෙ තඤ්ච රොචයෙ.
කිං නු තෙ අකරං ධීරො, වද කස්සප කාරණං;
කෙන කස්සප ධීරස්ස, දස්සනං අභිකඞ්ඛසි.
නයං නයති මෙධාවී, අධුරායං න යුඤ්ජති;
සුනයො සෙය්යසො හොති, සම්මා වුත්තො න කුප්පති;
විනයං සො පජානාති, සාධු තෙන සමාගමො.
එතස්මිං තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං ¶ කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
තතො රත්යා විවසානෙ [විවසනෙ (සී. ස්යා. පී.)], සූරියුග්ගමනං [සුරියස්සුග්ගමනං (සී. ස්යා. පී.)] පති;
දිබ්බා භක්ඛා පාතුභවෙය්යුං, සීලවන්තො ච යාචකා.
දදතො ¶ මෙ [දදතො ච මෙ (පී.)] න ඛීයෙථ, දත්වා නානුතපෙය්යහං;
දදං චිත්තං පසාදෙය්යං, එතං සක්ක වරං වරෙ.
එතස්මිං ¶ තෙ සුලපිතෙ, පතිරූපෙ සුභාසිතෙ;
වරං කස්සප තෙ දම්මි, යං කිඤ්චි මනසිච්ඡසි.
වරං චෙ මෙ අදො සක්ක, සබ්බභූතානමිස්සර;
න මං පුන උපෙය්යාසි, එතං සක්ක වරං වරෙ.
බහූහි වතචරියාහි [වත්තචරියාහි (සී. ස්යා. ක.)], නරා ච අථ නාරියො;
දස්සනං අභිකඞ්ඛන්ති, කිං නු මෙ දස්සනෙ භයං.
තං තාදිසං දෙවවණ්ණං [දෙවවණ්ණිං (පී.)], සබ්බකාමසමිද්ධිනං;
දිස්වා තපො පමජ්ජෙය්ය [දිස්වා තපො පමජ්ජෙය්යං (සී. ස්යා. පී.), දිස්වානහං පමජ්ජෙය්යං (චරියාපිටකට්ඨකථා)], එතං තෙ දස්සනෙ භයන්ති.
අකිත්තිජාතකං සත්තමං.
481. තක්කාරියජාතකං (8)
අහමෙව දුබ්භාසිතං භාසි බාලො, භෙකොවරඤ්ඤෙ අහිමව්හායමානො [මව්හයානො (සී. පී.)];
තක්කාරියෙ සොබ්භමිමං [සොබ්භම්හි අහං (ක.)] පතාමි, න ¶ කිරෙව සාධු අතිවෙලභාණී [සාධූත්යතිවෙලභාණී (ක.)].
පප්පොති මච්චො අතිවෙලභාණී, බන්ධං වධං සොකපරිද්දවඤ්ච;
අත්තානමෙව ගරහාසි එත්ථ, ආචෙර යං තං නිඛණන්ති සොබ්භෙ.
කිමෙවහං තුණ්ඩිලමනුපුච්ඡිං, කරෙය්ය සං [කරෙය්යාසං (ස්යා.), කරෙය්ය ස (ක.), භරෙය්ය සං (?)] භාතරං කාළිකායං [කාළිකාය (ස්යා. ක.)];
නග්ගොවහං [නග්ගොච’හං (?)] වත්ථයුගඤ්ච ජීනො, අයම්පි අත්ථො බහුතාදිසොව.
යො ¶ යුජ්ඣමානානමයුජ්ඣමානො [යුජ්ඣමානෙන අයුජ්ඣමානො (ක.)], මෙණ්ඩන්තරං අච්චුපතී කුලිඞ්ගො;
සො පිංසිතො මෙණ්ඩසිරෙහි තත්ථ, අයම්පි අත්ථො බහුතාදිසොව.
චතුරො ජනා පොත්ථකමග්ගහෙසුං, එකඤ්ච පොසං අනුරක්ඛමානා;
සබ්බෙව තෙ භින්නසිරා සයිංසු, අයම්පි අත්ථො බහුතාදිසොව.
අජා යථා වෙළුගුම්බස්මිං බද්ධා [බන්ධං (ස්යා. ක.)], අවක්ඛිපන්තී අසිමජ්ඣගච්ඡි;
තෙනෙව ¶ තස්සා ගලකාවකන්තං [ගලයා විකන්තුං (ක.), ගලකං විකන්තා (ස්යා.)], අයම්පි අත්ථො බහුතාදිසොව.
ඉමෙ න දෙවා න ගන්ධබ්බපුත්තා, මිගා ඉමෙ අත්ථවසං ගතා මෙ [අත්ථවසාභතා ඉමෙ (සී. ස්යා. පී.)];
එකඤ්ච නං සායමාසෙ පචන්තු, එකං පුනප්පාතරාසෙ [එකඤ්ච නං පාතරාසෙ (ක. සී. පී.)] පචන්තු.
සතං සහස්සානි දුභාසිතානි, කලම්පි නාග්ඝන්ති සුභාසිතස්ස;
දුබ්භාසිතං සඞ්කමානො කිලෙසො [කිලිස්සති (?)], තස්මා තුණ්හී කිම්පුරිසා [කිංපුරිසො (සී. ස්යා.)] න බාල්යා.
යා ¶ මෙසා බ්යාහාසි [බ්යාකාසි (සී. ස්යා. පී.)] පමුඤ්චථෙතං, ගිරිඤ්ච නං [ගිරිං වරං (ක.)] හිමවන්තං නයන්තු;
ඉමඤ්ච ඛො දෙන්තු මහානසාය, පාතොව නං පාතරාසෙ පචන්තු.
පජ්ජුන්නනාථා ¶ පසවො, පසුනාථා අයං පජා;
ත්වං නාථොසි [ත්වං-නාථො’ස්මි (සී. ස්යා. පී.)] මහාරාජ, නාථොහං භරියාය මෙ [අම්හ-නාථා මම භරියා (ක. සී. ස්යා.)];
ද්වින්නමඤ්ඤතරං ඤත්වා, මුත්තො ගච්ඡෙය්ය පබ්බතං.
න වෙ නින්දා සුපරිවජ්ජයෙථ [සුපරිවජ්ජයාථ (ස්යා.)], නානා ¶ ජනා සෙවිතබ්බා ජනින්ද;
යෙනෙව එකො ලභතෙ පසංසං, තෙනෙව අඤ්ඤො ලභතෙ නින්දිතාරං.
සබ්බො ලොකො පරිචිත්තො අතිචිත්තො [පරචිත්තෙන අතිචිත්තො (සී. ස්යා.), පරචිත්තෙන අචිත්තො (සී. අට්ඨ.)], සබ්බො ලොකො චිත්තවා සම්හි චිත්තෙ;
පච්චෙකචිත්තා පුථු සබ්බසත්තා, කස්සීධ චිත්තස්ස වසෙ න වත්තෙ.
තුණ්හී අහූ කිම්පුරිසො සභරියො [අභාණී (ක.)], යො දානි බ්යාහාසි භයස්ස භීතො;
සො දානි මුත්තො සුඛිතො අරොගො, වාචාකිරෙවත්තවතී නරානන්ති.
තක්කාරියජාතකං අට්ඨමං.
482. රුරුමිගරාජජාතකං (9)
තස්ස [කස්ස (සී. පී.)] ගාමවරං දම්මි, නාරියො ච අලඞ්කතා;
යො [කො (සී. ස්යා. පී.)] මෙතං මිගමක්ඛාති [මක්ඛාසි (ස්යා. ක.)], මිගානං මිගමුත්තමං.
මය්හං ගාමවරං දෙහි, නාරියො ච අලඞ්කතා;
අහං තෙ මිගමක්ඛිස්සං, මිගානං මිගමුත්තමං.
එතස්මිං වනසණ්ඩස්මිං, අම්බා සාලා ච පුප්ඵිතා;
ඉන්දගොපකසඤ්ඡන්නා ¶ , එත්ථෙසො තිට්ඨතෙ මිගො.
ධනුං අද්වෙජ්ඣං [අදෙජ්ඣං (සී. පී.), සරජ්ජං (ක.)] කත්වාන, උසුං සන්නය්හුපාගමි [සන්ධායුපාගමි (සී. පී.)];
මිගො ච දිස්වා රාජානං, දූරතො අජ්ඣභාසථ.
ආගමෙහි ¶ මහාරාජ, මා මං විජ්ඣි රථෙසභ;
කො නු තෙ ඉදමක්ඛාසි, එත්ථෙසො තිට්ඨතෙ මිගො.
එස පාපචරො පොසො, සම්ම තිට්ඨති ආරකා;
සොයං [සො හි (සී. ස්යා. පී.)] මෙ ඉදමක්ඛාසි, එත්ථෙසො තිට්ඨතෙ මිගො.
සච්චං කිරෙව මාහංසු, නරා එකච්චියා ඉධ;
කට්ඨං නිප්ලවිතං සෙය්යො, න ත්වෙවෙකච්චි යො නරො.
කිං ¶ නු රුරු ගරහසි මිගානං, කිං පක්ඛීනං කිං පන මානුසානං;
භයඤ්හි මං වින්දතිනප්පරූපං, සුත්වාන තං මානුසිං භාසමානං.
යමුද්ධරිං වාහනෙ වුය්හමානං, මහොදකෙ සලිලෙ සීඝසොතෙ;
තතොනිදානං භයමාගතං මම, දුක්ඛො හවෙ රාජ අසබ්භි සඞ්ගමො.
සොහං චතුප්පත්තමිමං විහඞ්ගමං, තනුච්ඡිදං හදයෙ ඔස්සජාමි;
හනාමි ¶ තං මිත්තදුබ්භිං අකිච්චකාරිං [හනාමි මිත්තද්දු’මකිච්චකාරිං (සී. පී.)], යො තාදිසං කම්මකතං න ජානෙ.
ධීරස්ස බාලස්ස හවෙ ජනින්ද, සන්තො වධං නප්පසංසන්ති ජාතු;
කාමං ඝරං ගච්ඡතු පාපධම්මො, යඤ්චස්ස භට්ඨං තදෙතස්ස දෙහි;
අහඤ්ච තෙ කාමකරො භවාමි.
අද්ධා රුරු අඤ්ඤතරො සතං සො [සතං’සෙ (සී.)], යො දුබ්භතො [දුබ්භිනො (ස්යා.), දූභතො (පී.)] මානුසස්ස න දුබ්භි;
කාමං ඝරං ගච්ඡතු පාපධම්මො, යඤ්චස්ස භට්ඨං තදෙතස්ස දම්මි;
අහඤ්ච තෙ කාමචාරං දදාමි.
සුවිජානං ¶ සිඞ්ගාලානං, සකුණානඤ්චවස්සිතං;
මනුස්සවස්සිතං රාජ, දුබ්බිජානතරං තතො.
අපි චෙ මඤ්ඤතී පොසො, ඤාති මිත්තො සඛාති වා;
යො පුබ්බෙ සුමනො හුත්වා, පච්ඡා සම්පජ්ජතෙ දිසො.
සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
මිගා සස්සානි ඛාදන්ති, තං දෙවො පටිසෙධතු.
කාමං ජනපදො මාසි, රට්ඨඤ්චාපි විනස්සතු;
න ත්වෙවාහං රුරුං දුබ්භෙ, දත්වා අභයදක්ඛිණං.
මා ¶ මෙ ජනපදො ආසි [මා මං ජනපදො අහු (ස්යා.)], රට්ඨඤ්චාපි විනස්සතු;
න ත්වෙවාහං [න ත්වෙව (ක. සී. ක.)] මිගරාජස්ස, වරං දත්වා මුසා භණෙති.
රුරුමිගරාජජාතකං නවමං.
483. සරභමිගජාතකං (10)
ආසීසෙථෙව [ආසිංසෙථෙව (සී. ස්යා. පී.)] පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පස්සාමි වොහං අත්තානං, යථා ඉච්ඡිං තථා අහු.
ආසීසෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පස්සාමි වොහං අත්තානං, උදකා ථලමුබ්භතං.
වායමෙථෙව ¶ පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පස්සාමි වොහං අත්තානං, යථා ඉච්ඡිං තථා අහු.
වායමෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පස්සාමි වොහං අත්තානං, උදකා ථලමුබ්භතං.
දුක්ඛූපනීතොපි නරො සපඤ්ඤො, ආසං න ඡින්දෙය්ය සුඛාගමාය;
බහූ හි ඵස්සා අහිතා හිතා ච, අවිතක්කිතා මච්චමුපබ්බජන්ති [මච්චුමුපබ්බජන්ති (ක. සී. පී.), මච්චුමුපපජ්ජන්ති (ස්යා. ක.) එත්ථ ‘‘අවිතක්කිතාපි ඵස්සො මච්චං ජනං උපගච්ඡන්තී’’ති අත්ථො].
අචින්තිතම්පි ¶ භවති, චින්තිතම්පි විනස්සති;
න හි චින්තාමයා භොගා, ඉත්ථියා පුරිසස්ස වා.
සරභං ¶ ගිරිදුග්ගස්මිං, යං ත්වං අනුසරී පුරෙ;
අලීනචිත්තස්ස තුවං, වික්කන්තමනුජීවසි [තව, වික්කන්තං ජීවිතං ලභි (ක.)].
යො තං විදුග්ගා නරකා සමුද්ධරි, සිලාය යොග්ගං සරභො කරිත්වා;
දුක්ඛූපනීතං මච්චුමුඛා පමොචයි, අලීනචිත්තං තං මිගං [තමෙව (ස්යා. ක.)] වදෙසි.
කිං ත්වං නු [තුවන්නු (සී. පී.)] තත්ථෙව තදා අහොසි, උදාහු තෙ කොචි නං [තං (ක.)] එතදක්ඛා;
විවට්ටච්ඡද්දො නුසි සබ්බදස්සී, ඤාණං නු තෙ බ්රාහ්මණ භිංසරූපං.
න චෙවහං තත්ථ තදා අහොසිං, න චාපි මෙ කොචි නං [තං (ක.)] එතදක්ඛා;
ගාථාපදානඤ්ච සුභාසිතානං, අත්ථං තදානෙන්ති ජනින්ද ධීරා.
ආදාය පත්තිං [පත්තං (ස්යා.), පට්ටිං (ක.)] පරවිරියඝාතිං, චාපෙ සරං කිං විචිකිච්ඡසෙ තුවං;
නුන්නො [නුණ්ණො (ක. සී. ස්යා.), තුණ්ණො (ක.)] සරො සරභං හන්තු ඛිප්පං, අන්නඤ්හි එතං වරපඤ්ඤ රඤ්ඤො.
අද්ධා පජානාමි අහම්පි එතං, අන්නං මිගො බ්රාහ්මණ ඛත්තියස්ස;
පුබ්බෙ ¶ කතඤ්ච [පුබ්බෙ ච කතං (ක.)] අපචායමානො, තස්මා මිගං සරභං නො හනාමි.
නෙසො මිගො මහාරාජ, අසුරෙසො දිසම්පති;
එතං හන්ත්වා මනුස්සින්ද, භවස්සු අමරාධිපො.
සචෙ ¶ ච රාජා [රාජ (සී. ස්යා. පී.)] විචිකිච්ඡසෙ තුවං, හන්තුං මිගං සරභං සහායකං [සහායකං මෙ (සී. පී.)];
සපුත්තදාරො නරවීරසෙට්ඨ [නරවිරියසෙට්ඨ (සී. පී.)], ගන්ත්වා [ගන්තා (සී. පී. අට්ඨ.)] තුවං වෙතරණිං යමස්ස.
කාමං අහං ජානපදා ච සබ්බෙ, පුත්තා ච දාරා ච සහායසඞ්ඝා;
ගච්ඡෙමු තං වෙතරණිං යමස්ස, න ත්වෙව හඤ්ඤො මම පාණදො යො [පාණද’ස්ස (සී. ස්යා. පී.)].
අයං මිගො කිච්ඡගතස්ස මය්හං, එකස්ස කත්තා විවනස්මි ඝොරෙ;
තං තාදිසං පුබ්බකිච්චං සරන්තො, ජානං මහාබ්රහ්මෙ කථං හනෙය්යං.
මිත්තාභිරාධී ¶ චිරමෙව ජීව, රජ්ජං ඉමං ධම්මගුණෙ [රජ්ජම්පිමං චස්ස ගණෙ (ක.)] පසාස;
නාරීගණෙහි පරිචාරියන්තො, මොදස්සු රට්ඨෙ තිදිවෙව වාසවො.
අක්කොධනො ¶ නිච්චපසන්නචිත්තො, සබ්බාතිථී යාචයොගො භවිත්වා [පාහුනකෙ කරිත්වා (ස්යා.), යාචයොගො විදිත්වා (ක.)];
දත්වා ච භුත්වා ච යථානුභාවං, අනින්දිතො සග්ගමුපෙහි ඨානන්ති.
සරභමිගජාතකං දසමං.
තෙරසකනිපාතං නිට්ඨිතං.
තස්සුද්දානං –
වරඅම්බ ¶ කුඨාරි සහංසවරො, අථරඤ්ඤස්මිං දූතකපඤ්චමකො;
අථ බොධි අකිත්ති සුතක්කරිනා, අථ රුරුමිගෙනපරො සරභොති.