📜
18. පණ්ණාසනිපාතො
526. නිළිනිකාජාතකං (1)
‘‘උද්දය්හතෙ ¶ ¶ ¶ [උඩ්ඩය්හතෙ (සී. පී.)] ජනපදො, රට්ඨඤ්චාපි විනස්සති;
එහි නිළිනිකෙ [නිළිකෙ (සී. ස්යා. පී.), එවමුපරිපි] ගච්ඡ, තං මෙ බ්රාහ්මණමානය’’.
‘‘නාහං දුක්ඛක්ඛමා රාජ, නාහං අද්ධානකොවිදා;
කථං අහං ගමිස්සාමි, වනං කුඤ්ජරසෙවිතං’’.
‘‘ඵීතං ජනපදං ගන්ත්වා, හත්ථිනා ච රථෙන ච;
දාරුසඞ්ඝාටයානෙන, එවං ගච්ඡ නිළිනිකෙ.
‘‘හත්ථිඅස්සරථෙ පත්තී, ගච්ඡෙවාදාය ඛත්තියෙ;
තවෙව වණ්ණරූපෙන, වසං තමානයිස්සසි’’.
‘‘කදලීධජපඤ්ඤාණො, ආභුජීපරිවාරිතො;
එසො පදිස්සති රම්මො, ඉසිසිඞ්ගස්ස අස්සමො.
‘‘එසො අග්ගිස්ස සඞ්ඛාතො, එසො ධූමො පදිස්සති;
මඤ්ඤෙ නො අග්ගිං හාපෙති, ඉසිසිඞ්ගො මහිද්ධිකො’’.
‘‘තඤ්ච ¶ දිස්වාන ආයන්තිං, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලං;
ඉසිසිඞ්ගො පාවිසි භීතො, අස්සමං පණ්ණඡාදනං.
‘‘අස්සමස්ස ච සා ද්වාරෙ, ගෙණ්ඩුකෙනස්ස [භෙණ්ඩුකෙනස්ස (සී. පී.)] කීළති;
විදංසයන්තී අඞ්ගානි, ගුය්හං පකාසිතානි ච.
‘‘තඤ්ච දිස්වාන කීළන්තිං, පණ්ණසාලගතො ජටී;
අස්සමා නික්ඛමිත්වාන, ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘අම්භො කො නාම සො රුක්ඛො, යස්ස තෙවංගතං ඵලං;
දූරෙපි ඛිත්තං පච්චෙති, න තං ඔහාය ගච්ඡති’’.
‘‘අස්සමස්ස ¶ මම [මං (සී.)] බ්රහ්මෙ, සමීපෙ ගන්ධමාදනෙ;
බහවො [පබ්බතෙ (සී.)] තාදිසා රුක්ඛා, යස්ස තෙවංගතං ඵලං;
දූරෙපි ඛිත්තං පච්චෙති, න මං ඔහාය ගච්ඡති’’.
‘‘එතූ ¶ [එතු (සී. ස්යා. ක.)] භවං අස්සමිමං අදෙතු, පජ්ජඤ්ච භක්ඛඤ්ච පටිච්ඡ දම්මි;
ඉදමාසනං අත්ර භවං නිසීදතු, ඉතො භවං මූලඵලානි භුඤ්ජතු’’ [ඛාදතු (සී.)].
‘‘කිං තෙ ඉදං ඌරූනමන්තරස්මිං, සුපිච්ඡිතං කණ්හරිවප්පකාසති;
අක්ඛාහි මෙ පුච්ඡිතො එතමත්ථං, කොසෙ නු තෙ උත්තමඞ්ගං පවිට්ඨං’’.
‘‘අහං වනෙ මූලඵලෙසනං චරං, ආසාදයිං ¶ [අස්සාදයිං (ක.)] අච්ඡං සුඝොරරූපං;
සො මං පතිත්වා සහසාජ්ඣපත්තො, පනුජ්ජ මං අබ්බහි [අබ්බුහි (ස්යා. ක.)] උත්තමඞ්ගං.
‘‘ස්වායං වණො ඛජ්ජති කණ්ඩුවායති, සබ්බඤ්ච කාලං න ලභාමි සාතං;
පහො භවං කණ්ඩුමිමං විනෙතුං, කුරුතං භවං යාචිතො බ්රාහ්මණත්ථං’’.
‘‘ගම්භීරරූපො තෙ වණො සලොහිතො, අපූතිකො වණගන්ධො [පක්කගන්ධො (සී.), පන්නගන්ධො (ස්යා. පී.)] මහා ච;
කරොමි තෙ කිඤ්චි කසායයොගං, යථා භවං පරමසුඛී භවෙය්ය’’.
‘‘න ¶ මන්තයොගා න කසායයොගා, න ඔසධා බ්රහ්මචාරි [බ්රහ්මචාරී (සී. ස්යා. පී.)] කමන්ති;
ඝට්ටෙ මුදුකෙන [යං තෙ මුදු තෙන (සී.), යං තෙ මුදූ තෙන (පී.)] විනෙහි කණ්ඩුං [කණ්ඩුකං (පී.)], යථා අහං පරමසුඛී භවෙය්යං’’.
‘‘ඉතො නු භොතො කතමෙන අස්සමො, කච්චි භවං අභිරමසි [අභිරමසී (පී.)] අරඤ්ඤෙ;
කච්චි නු තෙ [කච්චි තෙ (පී.)] මූලඵලං පහූතං, කච්චි භවන්තං න විහිංසන්ති වාළා’’.
‘‘ඉතො ¶ උජුං උත්තරායං දිසායං, ඛෙමානදී හිමවතා පභාවී [පභාති (සී. පී.)];
තස්සා තීරෙ අස්සමො මය්හ රම්මො, අහො භවං අස්සමං මය්හං පස්සෙ.
‘‘අම්බා ච සාලා තිලකා ච ජම්බුයො, උද්දාලකා පාටලියො ච ඵුල්ලා;
සමන්තතො කිම්පුරිසාභිගීතං, අහො භවං අස්සමං මය්හං පස්සෙ.
‘‘තාලා ච මූලා ච ඵලා ච මෙත්ථ, වණ්ණෙන ගන්ධෙන උපෙතරූපං;
තං භූමිභාගෙහි උපෙතරූපං, අහො භවං අස්සමං මය්හං පස්සෙ.
‘‘ඵලා ච මූලා ච පහූතමෙත්ථ, වණ්ණෙන ගන්ධෙන රසෙනුපෙතා;
ආයන්ති ච ලුද්දකා තං පදෙසං, මා මෙ තතො මූලඵලං අහාසුං’’.
‘‘පිතා මමං මූලඵලෙසනං ගතො, ඉදානි ආගච්ඡති සායකාලෙ;
උභොව ගච්ඡාමසෙ අස්සමං තං, යාව ¶ පිතා මූලඵලතො එතු’’.
‘‘අඤ්ඤෙ ¶ බහූ ඉසයො සාධුරූපා, රාජීසයො අනුමග්ගෙ වසන්ති;
තෙ යෙව පුච්ඡෙසි මමස්සමං තං, තෙ තං නයිස්සන්ති මමං සකාසෙ’’.
‘‘න තෙ කට්ඨානි භින්නානි, න තෙ උදකමාභතං;
අග්ගීපි තෙ න හාපිතො [හාසිතො (සී. ස්යා.)], කිං නු මන්දොව ඣායසි.
‘‘භින්නානි කට්ඨානි හුතො ච අග්ගි, තපනීපි තෙ සමිතා බ්රහ්මචාරී [බ්රහ්මචාරි (?)];
පීඨඤ්ච මය්හං උදකඤ්ච හොති, රමසි තුවං [ත්වං (සී.)] බ්රහ්මභූතො පුරත්ථා.
‘‘අභින්නකට්ඨොසි ¶ අනාභතොදකො, අහාපිතග්ගීසි [අහාපිතග්ගීපි (ක.)] අසිද්ධභොජනො [අසිට්ඨභොජනො (ක.)];
න මෙ තුවං ආලපසී මමජ්ජ, නට්ඨං නු කිං චෙතසිකඤ්ච දුක්ඛං’’.
‘‘ඉධාගමා ජටිලො බ්රහ්මචාරී, සුදස්සනෙය්යො සුතනූ විනෙති;
නෙවාතිදීඝො න පනාතිරස්සො, සුකණ්හකණ්හච්ඡදනෙහි භොතො.
‘‘අමස්සුජාතො ¶ අපුරාණවණ්ණී, ආධාරරූපඤ්ච පනස්ස කණ්ඨෙ;
ද්වෙ යමා [ද්වෙ පස්ස (සී.), ද්වාස්ස (පී.)] ගණ්ඩා උරෙසු ජාතා, සුවණ්ණතින්දුකනිභා [සුවණ්ණපින්දූපනිභා (සී.), සුවණ්ණතිණ්ඩුසන්නිභා (ස්යා.), සොවන්නපිණ්ඩූපනිභා (පී.)] පභස්සරා.
‘‘මුඛඤ්ච තස්ස භුසදස්සනෙය්යං, කණ්ණෙසු ලම්බන්ති ච කුඤ්චිතග්ගා;
තෙ ජොතරෙ චරතො මාණවස්ස, සුත්තඤ්ච යං සංයමනං ජටානං.
‘‘අඤ්ඤා ¶ ච තස්ස සංයමානි [සංයමනී (සී. පී.)] චතස්සො, නීලා පීතා [නීලාපි තා (පී.)] ලොහිතිකා [ලොහිතකා (ස්යා. පී. ක.)] ච සෙතා;
තා පිංසරෙ [සංසරෙ (සී. ස්යා.)] චරතො මාණවස්ස, තිරිටි [චිරීටි (සී. පී.)] සඞ්ඝාරිව පාවුසම්හි.
‘‘න මිඛලං මුඤ්ජමයං ධාරෙති, න සන්ථරෙ [සන්තචෙ (සී.), සන්තචං (පී.), සන්තරෙ (ක.)] නො පන පබ්බජස්ස;
තා ජොතරෙ ජඝනන්තරෙ [ජඝනවරෙ (සී. පී.)] විලග්ගා, සතෙරතා විජ්ජුරිවන්තලික්ඛෙ.
‘‘අඛීලකානි ච අවණ්ටකානි, හෙට්ඨා නභ්යා කටිසමොහිතානි;
අඝට්ටිතා නිච්චකීළං කරොන්ති, හං තාත කිංරුක්ඛඵලානි තානි.
‘‘ජටා ¶ ච තස්ස භුසදස්සනෙය්යා, පරොසතං වෙල්ලිතග්ගා සුගන්ධා;
ද්වෙධා සිරො සාධු විභත්තරූපො, අහො නු ඛො මය්හ තථා ජටාස්සු.
‘‘යදා ච සො පකිරති තා ජටායො, වණ්ණෙන ගන්ධෙන උපෙතරූපා;
නීලුප්පලං වාතසමෙරිතංව, තථෙව සංවාති පනස්සමො අයං.
‘‘පඞ්කො ච තස්ස භුසදස්සනෙය්යො, නෙතාදිසො යාදිසො මය්හං කායෙ [කායො (සී. ස්යා. පී.)];
සො වායතී එරිතො මාලුතෙන, වනං යථා අග්ගගිම්හෙ සුඵුල්ලං.
‘‘නිහන්ති ¶ සො රුක්ඛඵලං පථබ්යා, සුචිත්තරූපං රුචිරං දස්සනෙය්යං;
ඛිත්තඤ්ච තස්ස පුනරෙති හත්ථං, හං තාත කිංරුක්ඛඵලං නු ඛො තං.
‘‘දන්තා ච තස්ස භුසදස්සනෙය්යා, සුද්ධා සමා සඞ්ඛවරූපපන්නා;
මනො පසාදෙන්ති විවරියමානා, න හි [න හ (සී. පී.)] නූන සො සාකමඛාදි තෙහි.
‘‘අකක්කසං ¶ අග්ගළිතං මුහුං මුදුං, උජුං අනුද්ධතං අචපලමස්ස භාසිතං;
රුදං මනුඤ්ඤං කරවීකසුස්සරං, හදයඞ්ගමං රඤ්ජයතෙව මෙ මනො.
‘‘බින්දුස්සරො නාතිවිසට්ඨවාක්යො [නාතිවිස්සට්ඨවාක්යො (සී. ස්යා. පී.)], න නූන සජ්ඣායමතිප්පයුත්තො;
ඉච්ඡාමි භො [ඛො (සී. ස්යා. පී.)] තං පුනදෙව දට්ඨුං, මිත්තො හි [මිත්තං හි (සී. ස්යා. පී.)] මෙ මාණවොහු [මාණවාහු (සී. ස්යා.), මාණවාහූ (පී.)] පුරත්ථා.
‘‘සුසන්ධි ¶ සබ්බත්ථ විමට්ඨිමං වණං, පුථූ [පුථුං (පී.), පුථු (ක.)] සුජාතං ඛරපත්තසන්නිභං;
තෙනෙව මං උත්තරියාන මාණවො, විවරිතං ඌරුං ජඝනෙන පීළයි.
‘‘තපන්ති ආභන්ති විරොචරෙ ච, සතෙරතා විජ්ජුරිවන්තලික්ඛෙ;
බාහා මුදූ අඤ්ජනලොමසාදිසා, විචිත්රවට්ටඞ්ගුලිකාස්ස සොභරෙ.
‘‘අකක්කසඞ්ගො ¶ න ච දීඝලොමො, නඛාස්ස දීඝා අපි ලොහිතග්ගා;
මුදූහි බාහාහි පලිස්සජන්තො, කල්යාණරූපො රමයං [රමය්හං (ක.)] උපට්ඨහි.
‘‘දුමස්ස ¶ තූලූපනිභා පභස්සරා, සුවණ්ණකම්බුතලවට්ටසුච්ඡවී;
හත්ථා මුදූ තෙහි මං සංඵුසිත්වා, ඉතො ගතො තෙන මං දහන්ති තාත.
‘‘න නූන [න හ නූන (සී. පී.)] සො ඛාරිවිධං අහාසි, න නූන සො කට්ඨානි සයං අභඤ්ජි;
න නූන සො හන්ති දුමෙ කුඨාරියා [කුධාරියා (ක.)], න හිස්ස [න පිස්ස (සී. ස්යා. පී.)] හත්ථෙසු ඛිලානි අත්ථි.
‘‘අච්ඡො ච ඛො තස්ස වණං අකාසි, සො මංබ්රවි සුඛිතං මං කරොහි;
තාහං කරිං තෙන මමාසි සොඛ්යං, සො චබ්රවි සුඛිතොස්මීති බ්රහ්මෙ.
‘‘අයඤ්ච තෙ මාලුවපණ්ණසන්ථතා, විකිණ්ණරූපාව මයා ච තෙන ච;
කිලන්තරූපා උදකෙ රමිත්වා, පුනප්පුනං පණ්ණකුටිං වජාම.
‘‘න මජ්ජ මන්තා පටිභන්ති තාත, න අග්ගිහුත්තං නපි යඤ්ඤතන්තං [යඤ්ඤතන්ත්රං (සී.), යඤ්ඤං තත්ර (පී. ක.), යඤ්ඤතත්ර (ස්යා.)];
න චාපි තෙ මූලඵලානි භුඤ්ජෙ, යාව ¶ න පස්සාමි තං බ්රහ්මචාරිං.
‘‘අද්ධා ¶ පජානාසි තුවම්පි තාත, යස්සං දිසං [දිසායං (ස්යා. පී. ක.)] වසතෙ බ්රහ්මචාරී;
තං මං දිසං පාපය තාත ඛිප්පං, මා තෙ අහං අමරිමස්සමම්හි.
‘‘විචිත්රඵුල්ලං [විචිත්රපුප්ඵං (සී. පී.)] හි වනං සුතං මයා, දිජාභිඝුට්ඨං දිජසඞ්ඝසෙවිතං;
තං මං වනං පාපය තාත ඛිප්පං, පුරා තෙ පාණං විජහාමි අස්සමෙ’’.
‘‘ඉමස්මාහං ජොතිරසෙ වනම්හි, ගන්ධබ්බදෙවච්ඡරසඞ්ඝසෙවිතෙ;
ඉසීනමාවාසෙ සනන්තනම්හි, නෙතාදිසං අරතිං පාපුණෙථ.
‘‘භවන්ති මිත්තානි අථො න හොන්ති, ඤාතීසු මිත්තෙසු කරොන්ති පෙමං;
අයඤ්ච ජම්මො කිස්ස වා නිවිට්ඨො, යො නෙව ජානාති කුතොම්හි ආගතො.
‘‘සංවාසෙන හි මිත්තානි, සන්ධියන්ති [සන්ධීයන්ති (සී. පී.)] පුනප්පුනං;
ස්වෙව මිත්තො [සා ච මෙත්ති (පී.)] අසංගන්තු, අසංවාසෙන ජීරති.
‘‘සචෙ ¶ තුවං දක්ඛසි බ්රහ්මචාරිං, සචෙ තුවං සල්ලපෙ [සල්ලපි (සී.)] බ්රහ්මචාරිනා;
සම්පන්නසස්සංව මහොදකෙන, තපොගුණං ඛිප්පමිමං පහිස්සසි [පහස්සසි (සී. ස්යා. පී.)].
‘‘පුනපි ¶ [පුනප්පි (පී.)] චෙ දක්ඛසි බ්රහ්මචාරිං, පුනපි [පුනප්පි (පී.)] චෙ සල්ලපෙ බ්රහ්මචාරිනා;
සම්පන්නසස්සංව මහොදකෙන, උස්මාගතං ඛිප්පමිමං පහිස්සසි.
‘‘භූතානි ¶ හෙතානි [එතානි (පී.)] චරන්ති තාත, විරූපරූපෙන මනුස්සලොකෙ;
න තානි සෙවෙථ නරො සපඤ්ඤො, ආසජ්ජ නං නස්සති බ්රහ්මචාරී’’ති.
නිළිනිකාජාතකං [නළිනීජාතකං (සී.), නළිනිජාතකං (පී.)] පඨමං.
527. උම්මාදන්තීජාතකං (2)
‘‘නිවෙසනං කස්ස නුදං සුනන්ද, පාකාරෙන පණ්ඩුමයෙන ගුත්තං;
කා දිස්සති අග්ගිසිඛාව දූරෙ, වෙහායසං [වෙහාසයං (සී. පී.)] පබ්බතග්ගෙව අච්චි.
‘‘ධීතා ¶ න්වයං [නයං (සී. පී.), න්වායං (ස්යා.)] කස්ස සුනන්ද හොති, සුණිසා න්වයං [නයං (සී. පී.), න්වායං (ස්යා.)] කස්ස අථොපි භරියා;
අක්ඛාහි මෙ ඛිප්පමිධෙව පුට්ඨො, අවාවටා යදි වා අත්ථි භත්තා’’.
‘‘අහඤ්හි ජානාමි ජනින්ද එතං, මත්යා ච පෙත්යා ච අථොපි අස්සා;
තවෙව සො පුරිසො භූමිපාල, රත්තින්දිවං අප්පමත්තො තවත්ථෙ.
‘‘ඉද්ධො ච ඵීතො ච සුවඩ්ඪිතො [සුබාළ්හිකො (පී.)] ච, අමච්චො ච තෙ අඤ්ඤතරො ජනින්ද;
තස්සෙසා භරියාභිපාරකස්ස [අහිපාරකස්ස (සී. පී.), අභිපාදකස්ස (ක.)], උම්මාදන්තී [උම්මාදන්තීති (ක.)] නාමධෙය්යෙන රාජ’’.
‘‘අම්භො ¶ අම්භො නාමමිදං ඉමිස්සා, මත්යා ච පෙත්යා ච කතං සුසාධු;
තදා [තථා (සී. ස්යා. පී.)] හි මය්හං අවලොකයන්තී, උම්මත්තකං උම්මදන්තී අකාසි’’.
‘‘යා පුණ්ණමාසෙ [පුණ්ණමායෙ (ක.)] මිගමන්දලොචනා, උපාවිසි පුණ්ඩරීකත්තචඞ්ගී;
ද්වෙ පුණ්ණමායො තදහූ අමඤ්ඤහං, දිස්වාන පාරාවතරත්තවාසිනිං.
‘‘අළාරපම්හෙහි ¶ සුභෙහි වග්ගුභි, පලොභයන්තී මං යදා උදික්ඛති;
විජම්භමානා හරතෙව මෙ මනො, ජාතා වනෙ කිම්පුරිසීව පබ්බතෙ.
‘‘තදා හි බ්රහතී සාමා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා;
එකච්චවසනා නාරී, මිගී භන්තාවුදික්ඛති.
‘‘කදාස්සු මං තම්බනඛා සුලොමා, බාහාමුදූ චන්දනසාරලිත්තා;
වට්ටඞ්ගුලී සන්නතධීරකුත්තියා, නාරී උපඤ්ඤිස්සති සීසතො සුභා.
‘‘කදාස්සු මං කඤ්චනජාලුරච්ඡදා, ධීතා තිරීටිස්ස විලග්ගමජ්ඣා;
මුදූහි බාහාහි පලිස්සජිස්සති, බ්රහාවනෙ ජාතදුමංව මාලුවා.
‘‘කදාස්සු ¶ [කදාස්සු මං (ස්යා. ක.)] ලාඛාරසරත්තසුච්ඡවී, බින්දුත්ථනී පුණ්ඩරීකත්තචඞ්ගී;
මුඛං මුඛෙන උපනාමයිස්සති, සොණ්ඩොව සොණ්ඩස්ස සුරාය ථාලං.
‘‘යදාද්දසං [යථාද්දසං (පී.)] තං තිට්ඨන්තිං, සබ්බභද්දං [සබ්බගත්තං (සී. ස්යා. පී.)] මනොරමං;
තතො ¶ සකස්ස චිත්තස්ස, නාවබොධාමි කඤ්චිනං [කිඤ්චිනං (ක.), කිඤ්චනං (පී.)].
‘‘උම්මාදන්තිමහං ¶ දට්ඨා [දිට්ඨා (සී. ස්යා. පී. ක.)], ආමුත්තමණිකුණ්ඩලං;
න සුපාමි දිවාරත්තිං, සහස්සංව පරාජිතො.
‘‘සක්කො චෙ [ච (සී. පී.)] මෙ වරං දජ්ජා, සො ච ලබ්භෙථ මෙ වරො;
එකරත්තං ද්විරත්තං [දිරත්තං (පී.)] වා, භවෙය්යං අභිපාරකො;
උම්මාදන්ත්යා රමිත්වාන, සිවිරාජා තතො සියං’’ [සියා (ස්යා. පී.)].
‘‘භූතානි මෙ භූතපතී නමස්සතො, ආගම්ම යක්ඛො ඉදමෙතදබ්රවි;
රඤ්ඤො මනො උම්මදන්ත්යා නිවිට්ඨො, දදාමි තෙ තං පරිචාරයස්සු’’.
‘‘පුඤ්ඤා විධංසෙ අමරො න චම්හි, ජනො ච මෙ පාපමිදඤ්ච [පාපමිදන්ති (සී. පී.)] ජඤ්ඤා;
භුසො ච ත්යස්ස මනසො විඝාතො, දත්වා පියං උම්මදන්තිං අදට්ඨා’’.
‘‘ජනින්ද නාඤ්ඤත්ර තයා මයා වා, සබ්බාපි කම්මස්ස කතස්ස ජඤ්ඤා;
යං තෙ මයා උම්මදන්තී පදින්නා, භුසෙහි රාජා වනථං සජාහි’’.
‘‘යො පාපකං කම්ම කරං මනුස්සො, සො ¶ මඤ්ඤති මායිද [මායිධ (ක.)] මඤ්ඤිංසු අඤ්ඤෙ;
පස්සන්ති භූතානි කරොන්තමෙතං, යුත්තා ච යෙ හොන්ති නරා පථබ්යා.
‘‘අඤ්ඤො නු තෙ කොචි [කොධ (පී.)] නරො පථබ්යා, සද්ධෙය්ය [සද්දහෙය්ය (සී.)] ලොකස්මි න මෙ පියාති;
භුසො ච ත්යස්ස මනසො විඝාතො, දත්වා පියං උම්මදන්තිං අදට්ඨා’’.
‘‘අද්ධා ¶ පියා මය්හ ජනින්ද එසා, න සා මමං අප්පියා භූමිපාල;
ගච්ඡෙව ත්වං උම්මදන්තිං භදන්තෙ, සීහොව සෙලස්ස ගුහං උපෙති’’.
‘‘න පීළිතා අත්තදුඛෙන ධීරා, සුඛප්ඵලං කම්ම පරිච්චජන්ති;
සම්මොහිතා වාපි සුඛෙන මත්තා, න පාපකම්මඤ්ච [පාපකං කම්ම (පී.)] සමාචරන්ති’’.
‘‘තුවඤ්හි මාතා ච පිතා ච මය්හං, භත්තා පතී පොසකො දෙවතා ච;
දාසො අහං තුය්හ සපුත්තදාරො, යථාසුඛං සාමි [සිබ්බ (සී.), සීවි (ස්යා.)] කරොහි කාමං’’.
‘‘යො ඉස්සරොම්හීති කරොති පාපං, කත්වා ¶ ච සො නුත්තසතෙ [නුත්තපතෙ (පී.)] පරෙසං;
න තෙන සො ජීවති දීඝමායු [දීඝමායුං (සී. ස්යා.)], දෙවාපි පාපෙන සමෙක්ඛරෙ නං.
‘‘අඤ්ඤාතකං සාමිකෙහී පදින්නං, ධම්මෙ ඨිතා යෙ පටිච්ඡන්ති දානං;
පටිච්ඡකා දායකා චාපි තත්ථ, සුඛප්ඵලඤ්ඤෙව කරොන්ති කම්මං’’.
‘‘අඤ්ඤො ¶ නු තෙ කොචි නරො පථබ්යා, සද්ධෙය්ය ලොකස්මි න මෙ පියාති;
භුසො ච ත්යස්ස මනසො විඝාතො, දත්වා පියං උම්මදන්තිං අදට්ඨා’’.
‘‘අද්ධා පියා මය්හ ජනින්ද එසා, න සා මමං අප්පියා භූමිපාල;
යං තෙ මයා උම්මදන්තී පදින්නා, භුසෙහි රාජා වනථං සජාහි’’.
‘‘යො ¶ අත්තදුක්ඛෙන පරස්ස දුක්ඛං, සුඛෙන වා අත්තසුඛං දහාති;
යථෙවිදං මය්හ තථා පරෙසං, යො [සො (පී.)] එවං ජානාති [පජානාති (ක.)] ස වෙදි ධම්මං.
‘‘අඤ්ඤො නු තෙ කොචි නරො පථබ්යා, සද්ධෙය්ය ¶ ලොකස්මි න මෙ පියාති;
භුසො ච ත්යස්ස මනසො විඝාතො, දත්වා පියං උම්මදන්තිං අදට්ඨා’’.
‘‘ජනින්ද ජානාසි පියා මමෙසා, න සා මමං අප්පියා භූමිපාල;
පියෙන තෙ දම්මි පියං ජනින්ද, පියදායිනො දෙව පියං ලභන්ති’’.
‘‘සො නූනාහං වධිස්සාමි, අත්තානං කාමහෙතුකං;
න හි ධම්මං අධම්මෙන, අහං වධිතුමුස්සහෙ’’.
‘‘සචෙ තුවං මය්හ සතිං [සන්ති (ක.)] ජනින්ද, න කාමයාසි නරවීර සෙට්ඨ;
චජාමි නං සබ්බජනස්ස සිබ්යා [සිබ්බ (සී. පී.), මජ්ඣෙ (ස්යා.)], මයා පමුත්තං තතො අව්හයෙසි [අව්හයාසි (ක.)] නං’’.
‘‘අදූසියං චෙ අභිපාරක ත්වං, චජාසි කත්තෙ අහිතාය ත්යස්ස;
මහා ච තෙ උපවාදොපි අස්ස, න චාපි ත්යස්ස නගරම්හි පක්ඛො’’.
‘‘අහං සහිස්සං උපවාදමෙතං, නින්දං පසංසං ගරහඤ්ච සබ්බං;
මමෙතමාගච්ඡතු භූමිපාල, යථාසුඛං ¶ සිවි [සිබ්බ (සී. පී.)] කරොහි කාමං’’.
‘‘යො ¶ නෙව නින්දං න පනප්පසංසං, ආදියති ගරහං නොපි පූජං;
සිරී ච ලක්ඛී ච අපෙති තම්හා, ආපො සුවුට්ඨීව යථා ථලම්හා’’.
‘‘යං කිඤ්චි දුක්ඛඤ්ච සුඛඤ්ච එත්තො, ධම්මාතිසාරඤ්ච මනොවිඝාතං;
උරසා අහං පච්චුත්තරිස්සාමි [පටිච්ඡිස්සාමි (සී. ස්යා.), පච්චුපදිස්සාමි (පී.)] සබ්බං, පථවී යථා ථාවරානං තසානං’’.
‘‘ධම්මාතිසාරඤ්ච මනොවිඝාතං, දුක්ඛඤ්ච නිච්ඡාමි අහං පරෙසං;
එකොවිමං හාරයිස්සාමි භාරං, ධම්මෙ ඨිතො කිඤ්චි අහාපයන්තො’’.
‘‘සග්ගූපගං පුඤ්ඤකම්මං ජනින්ද, මා මෙ තුවං අන්තරායං අකාසි;
දදාමි තෙ උම්මදන්තිං පසන්නො, රාජාව යඤ්ඤෙ ධනං බ්රාහ්මණානං’’.
‘‘අද්ධා තුවං කත්තෙ හිතෙසි මය්හං, සඛා මමං උම්මදන්තී තුවඤ්ච;
නින්දෙය්යු දෙවා පිතරො ච සබ්බෙ, පාපඤ්ච ¶ පස්සං අභිසම්පරායං’’.
‘‘න හෙතධම්මං සිවිරාජ වජ්ජුං, සනෙගමා ජානපදා ච සබ්බෙ;
යං තෙ මයා උම්මදන්තී පදින්නා, භුසෙහි රාජා වනථං සජාහි’’.
‘‘අද්ධා ¶ තුවං කත්තෙ හිතෙසි මය්හං, සඛා මමං උම්මදන්තී තුවඤ්ච;
සතඤ්ච ධම්මානි සුකිත්තිතානි, සමුද්දවෙලාව දුරච්චයානි’’.
‘‘ආහුනෙය්යො ¶ මෙසි හිතානුකම්පී, ධාතා විධාතා චසි කාමපාලො;
තයී හුතා රාජ මහප්ඵලා හි [මහප්ඵලා හි මෙ (පී.)], කාමෙන මෙ උම්මදන්තිං පටිච්ඡ’’.
‘‘අද්ධා හි සබ්බං අභිපාරක ත්වං, ධම්මං අචාරී මම කත්තුපුත්ත;
අඤ්ඤො නු තෙ කො ඉධ සොත්ථිකත්තා, ද්විපදො නරො අරුණෙ ජීවලොකෙ’’.
‘‘තුවං නු සෙට්ඨො ත්වමනුත්තරොසි, ත්වං ධම්මගූ [ධම්මගුත්තො (සී.)] ධම්මවිදූ සුමෙධො;
සො ධම්මගුත්තො චිරමෙව ජීව, ධම්මඤ්ච ¶ මෙ දෙසය ධම්මපාල’’.
‘‘තදිඞ්ඝ අභිපාරක, සුණොහි වචනං මම;
ධම්මං තෙ දෙසයිස්සාමි, සතං ආසෙවිතං අහං.
‘‘සාධු ධම්මරුචි රාජා, සාධු පඤ්ඤාණවා නරො;
සාධු මිත්තානමද්දුබ්භො, පාපස්සාකරණං සුඛං.
‘‘අක්කොධනස්ස විජිතෙ, ඨිතධම්මස්ස රාජිනො;
සුඛං මනුස්සා ආසෙථ, සීතච්ඡායාය සඞ්ඝරෙ.
‘‘න චාහමෙතං අභිරොචයාමි, කම්මං අසමෙක්ඛකතං අසාධු;
යෙ වාපි ඤත්වාන සයං කරොන්ති, උපමා ඉමා මය්හං තුවං සුණොහි.
‘‘ගවං චෙ තරමානානං, ජිම්හං ගච්ඡති පුඞ්ගවො;
සබ්බා තා ජිම්හං ගච්ඡන්ති, නෙත්තෙ ජිම්හං ගතෙ සති.
‘‘එවමෙව [එවමෙවං (පී.)] මනුස්සෙසු, යො හොති සෙට්ඨසම්මතො;
සො චෙ අධම්මං චරති, පගෙව ඉතරා පජා;
සබ්බං ¶ රට්ඨං දුඛං සෙති, රාජා චෙ හොති අධම්මිකො.
‘‘ගවං ¶ චෙ තරමානානං, උජුං ගච්ඡති පුඞ්ගවො;
සබ්බා ගාවී උජුං යන්ති, නෙත්තෙ උජුං ගතෙ සති.
‘‘එවමෙව මනුස්සෙසු, යො හොති සෙට්ඨසම්මතො;
සො සචෙ ධම්මං චරති, පගෙව ඉතරා පජා;
සබ්බං රට්ඨං සුඛං සෙති, රාජා චෙ හොති ධම්මිකො.
‘‘න චාපාහං අධම්මෙන, අමරත්තමභිපත්ථයෙ;
ඉමං වා පථවිං සබ්බං, විජෙතුං අභිපාරක.
‘‘යඤ්හි කිඤ්චි මනුස්සෙසු, රතනං ඉධ විජ්ජති;
ගාවො දාසො හිරඤ්ඤඤ්ච, වත්ථියං හරිචන්දනං.
‘‘අස්සිත්ථියො ¶ [අස්සිත්ථියො ච (සී.)] රතනං මණිකඤ්ච, යඤ්චාපි මෙ චන්දසූරියා අභිපාලයන්ති;
න තස්ස හෙතු විසමං චරෙය්යං, මජ්ඣෙ සිවීනං උසභොම්හි ජාතො.
‘‘නෙතා හිතා [නෙතාභි තා (සී.)] උග්ගතො රට්ඨපාලො, ධම්මං සිවීනං අපචායමානො;
සො ධම්මමෙවානුවිචින්තයන්තො, තස්මා සකෙ චිත්තවසෙ න වත්තො’’.
‘‘අද්ධා තුවං මහාරාජ, නිච්චං අබ්යසනං සිවං;
කරිස්සසි චිරං රජ්ජං, පඤ්ඤා හි තව තාදිසී.
‘‘එතං තෙ අනුමොදාම, යං ධම්මං නප්පමජ්ජසි;
ධම්මං පමජ්ජ ඛත්තියො, රට්ඨා [ඨානා (සී.)] චවති ඉස්සරො.
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, මාතාපිතූසු ඛත්තිය;
ඉධ ¶ ධම්මං චරිත්වාන, රාජ සග්ගං ගමිස්සසි.
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, පුත්තදාරෙසු ඛත්තිය…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, මිත්තාමච්චෙසු ඛත්තිය…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, වාහනෙසු බලෙසු ච…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, ගාමෙසු නිගමෙසු ච…පෙ….
‘‘ධම්මං ¶ චර මහාරාජ, රට්ඨෙසු ජනපදෙසු ච…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, සමණබ්රාහ්මණෙසු ච…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, මිගපක්ඛීසු ඛත්තිය…පෙ….
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, ධම්මො චිණ්ණො සුඛාවහො;
ඉධ ධම්මං චරිත්වාන, රාජ සග්ගං ගමිස්සසි.
‘‘ධම්මං චර මහාරාජ, සඉන්දා දෙවා සබ්රහ්මකා;
සුචිණ්ණෙන දිවං පත්තා, මා ධම්මං රාජ පාමදො’’ති.
උම්මාදන්තීජාතකං දුතියං.
528. මහාබොධිජාතකං (3)
‘‘කිං ¶ නු දණ්ඩං කිමජිනං, කිං ඡත්තං කිමුපාහනං;
කිමඞ්කුසඤ්ච පත්තඤ්ච, සඞ්ඝාටිඤ්චාපි බ්රාහ්මණ;
තරමානරූපොහාසි [ගණ්හාසි (සී. ස්යා. පී.)], කිං නු පත්ථයසෙ දිසං’’.
‘‘ද්වාදසෙතානි ¶ වස්සානි, වුසිතානි තවන්තිකෙ;
නාභිජානාමි සොණෙන, පිඞ්ගලෙනාභිකූජිතං.
‘‘ස්වායං දිත්තොව නදති, සුක්කදාඨං විදංසයං;
තව සුත්වා සභරියස්ස, වීතසද්ධස්ස මං පති’’.
‘‘අහු එස කතො දොසො, යථා භාසසි බ්රාහ්මණ;
එස භිය්යො පසීදාමි, වස බ්රාහ්මණ මාගමා’’.
‘‘සබ්බසෙතො පුරෙ ආසි, තතොපි සබලො අහු;
සබ්බලොහිතකො දානි, කාලො පක්කමිතුං මම.
‘‘අබ්භන්තරං පුරෙ ආසි, තතො මජ්ඣෙ තතො බහි;
පුරා නිද්ධමනා හොති, සයමෙව වජාමහං.
‘‘වීතසද්ධං න සෙවෙය්ය, උදපානංවනොදකං;
සචෙපි නං අනුඛණෙ, වාරි කද්දමගන්ධිකං.
‘‘පසන්නමෙව සෙවෙය්ය, අප්පසන්නං විවජ්ජයෙ;
පසන්නං පයිරුපාසෙය්ය, රහදං වුදකත්ථිකො.
‘‘භජෙ ¶ භජන්තං පුරිසං, අභජන්තං න භජ්ජයෙ [භාජයෙ (පී.)];
අසප්පුරිසධම්මො සො, යො භජන්තං න භජ්ජති [භාජති (පී.)].
‘‘යො ¶ භජන්තං න භජති, සෙවමානං න සෙවති;
ස වෙ මනුස්සපාපිට්ඨො, මිගො සාඛස්සිතො යථා.
‘‘අච්චාභික්ඛණසංසග්ගා, අසමොසරණෙන ච;
එතෙන මිත්තා ජීරන්ති, අකාලෙ යාචනාය ච.
‘‘තස්මා නාභික්ඛණං ගච්ඡෙ, න ච ගච්ඡෙ චිරාචිරං;
කාලෙන යාචං යාචෙය්ය, එවං මිත්තා න ජීයරෙ [ජීරරෙ (ස්යා. පී.)].
‘‘අතිචිරං නිවාසෙන, පියො භවති අප්පියො;
ආමන්ත ඛො තං ගච්ඡාම, පුරා තෙ හොම අප්පියා’’.
‘‘එවං චෙ යාචමානානං, අඤ්ජලිං නාවබුජ්ඣසි;
පරිචාරකානං සතං [පරිචාරිකානං සත්තානං (සී. ස්යා. පී.)], වචනං න කරොසි නො;
එවං තං අභියාචාම, පුන කයිරාසි පරියායං’’.
‘‘එවං චෙ නො විහරතං, අන්තරායො න හෙස්සති;
තුය්හං වාපි [තුම්හඤ්චාපි (සී.), තුය්හඤ්චාපි (පී.)] මහාරාජ, මය්හං වා [අම්හං වා (සී.), මය්හඤ්ච (පී.)] රට්ඨවද්ධන;
අප්පෙව නාම පස්සෙම, අහොරත්තානමච්චයෙ’’.
‘‘උදීරණා ¶ චෙ සංගත්යා, භාවාය මනුවත්තති;
අකාමා අකරණීයං වා, කරණීයං වාපි කුබ්බති;
ආකාමාකරණීයම්හි, ක්විධ පාපෙන ලිප්පති [ලිම්පති (ස්යා. ක.)].
‘‘සො චෙ අත්ථො ච ධම්මො ච, කල්යාණො න ච පාපකො;
භොතො චෙ වචනං සච්චං, සුහතො වානරො මයා.
‘‘අත්තනො චෙ හි වාදස්ස, අපරාධං විජානියා [විජානිය (සී. ස්යා. පී.)];
න ¶ මං ත්වං ගරහෙය්යාසි, භොතො වාදො හි තාදිසො’’.
‘‘ඉස්සරො ¶ සබ්බලොකස්ස, සචෙ කප්පෙති ජීවිතං;
ඉද්ධිං [ඉද්ධි (පී. ක.)] බ්යසනභාවඤ්ච, කම්මං කල්යාණපාපකං;
නිද්දෙසකාරී පුරිසො, ඉස්සරො තෙන ලිප්පති.
‘‘සො චෙ අත්ථො ච ධම්මො ච, කල්යාණො න ච පාපකො;
භොතො චෙ වචනං සච්චං, සුහතො වානරො මයා.
‘‘අත්තනො චෙ හි වාදස්ස, අපරාධං විජානියා;
න මං ත්වං ගරහෙය්යාසි, භොතො වාදො හි තාදිසො’’.
‘‘සචෙ පුබ්බෙකතහෙතු, සුඛදුක්ඛං නිගච්ඡති;
පොරාණකං කතං පාපං, තමෙසො මුච්චතෙ [මුඤ්චතෙ (සී. ස්යා.)] ඉණං;
පොරාණකඉණමොක්ඛො, ක්විධ පාපෙන ලිප්පති.
‘‘සො චෙ අත්ථො ච ධම්මො ච, කල්යාණො න ච පාපකො;
භොතො චෙ වචනං සච්චං, සුහතො වානරො මයා.
‘‘අත්තනො චෙ හි වාදස්ස, අපරාධං විජානියා;
න මං ත්වං ගරහෙය්යාසි, භොතො වාදො හි තාදිසො’’.
‘‘චතුන්නංයෙවුපාදාය, රූපං සම්භොති පාණිනං;
යතො ච රූපං සම්භොති, තත්ථෙවානුපගච්ඡති;
ඉධෙව ජීවති ජීවො, පෙච්ච පෙච්ච විනස්සති.
උච්ඡිජ්ජති අයං ලොකො, යෙ බාලා යෙ ච පණ්ඩිතා;
උච්ඡිජ්ජමානෙ ලොකස්මිං, ක්විධ පාපෙන ලිප්පති.
‘‘සො ¶ චෙ අත්ථො ච ධම්මො ච, කල්යාණො න ච පාපකො;
භොතො චෙ වචනං සච්චං, සුහතො වානරො මයා.
‘‘අත්තනො චෙ හි වාදස්ස, අපරාධං විජානියා;
න මං ත්වං ගරහෙය්යාසි, භොතො වාදො හි තාදිසො’’.
‘‘ආහු ¶ ඛත්තවිදා [ඛත්තවිධා (සී. ස්යා. පී.)] ලොකෙ, බාලා පණ්ඩිතමානිනො.
මාතරං පිතරං හඤ්ඤෙ, අථො ජෙට්ඨම්පි භාතරං;
හනෙය්ය පුත්ත [පුත්තෙ ච (පී.)] දාරෙ ච, අත්ථො චෙ තාදිසො සියා.
‘‘යස්ස ¶ රුක්ඛස්ස ඡායාය, නිසීදෙය්ය සයෙය්ය වා;
න තස්ස සාඛං භඤ්ජෙය්ය, මිත්තදුබ්භො [මිත්තදූභී (පී.)] හි පාපකො.
‘‘අථ අත්ථෙ සමුප්පන්නෙ, සමූලමපි අබ්බහෙ [අබ්භහෙ (ස්යා. ක.)];
අත්ථො මෙ සම්බලෙනාපි, සුහතො වානරො මයා.
[අයං ගාථා සීහළපොත්ථකෙ නත්ථි] ‘‘සො චෙ අත්ථො ච ධම්මො ච, කල්යාණො න ච පාපකො;
භොතො චෙ වචනං සච්චං, සුහතො වානරො මයා [අයං ගාථා සීහළපොත්ථකෙ නත්ථි].
‘‘අත්තනො චෙ හි වාදස්ස, අපරාධං විජානියා;
න මං ත්වං ගරහෙය්යාසි, භොතො වාදො හි තාදිසො.
‘‘අහෙතුවාදො පුරිසො, යො ච ඉස්සරකුත්තිකො;
පුබ්බෙකතී ච උච්ඡෙදී, යො ච ඛත්තවිදො නරො.
‘‘එතෙ අසප්පුරිසා ලොකෙ, බාලා පණ්ඩිතමානිනො;
කරෙය්ය තාදිසො පාපං, අථො අඤ්ඤම්පි කාරයෙ;
අසප්පුරිසසංසග්ගො ¶ , දුක්ඛන්තො [දුක්කටො (සී.)] කටුකුද්රයො.
‘‘උරබ්භරූපෙන වකස්සු [බකාසු (සී. ස්යා.), වකාසු (පී.)] පුබ්බෙ, අසංකිතො අජයූථං උපෙති;
හන්ත්වා උරණිං අජිකං [අජියං (සී. ස්යා. පී.)] අජඤ්ච, උත්රාසයිත්වා [චිත්රාසයිත්වා (සී. පී.)] යෙන කාමං පලෙති.
‘‘තථාවිධෙකෙ සමණබ්රාහ්මණාසෙ, ඡදනං කත්වා වඤ්චයන්ති මනුස්සෙ;
අනාසකා ථණ්ඩිලසෙය්යකා ච, රජොජල්ලං උක්කුටිකප්පධානං;
පරියායභත්තඤ්ච අපානකත්තා, පාපාචාරා අරහන්තො වදානා.
‘‘එතෙ අසප්පුරිසා ලොකෙ, බාලා පණ්ඩිතමානිනො;
කරෙය්ය තාදිසො පාපං, අථො අඤ්ඤම්පි කාරයෙ;
අසප්පුරිසසංසග්ගො, දුක්ඛන්තො කටුකුද්රයො.
‘‘යමාහු ¶ නත්ථි වීරියන්ති, අහෙතුඤ්ච පවදන්ති [හෙතුඤ්ච අපවදන්ති (සී. ස්යා. පී.)] යෙ;
පරකාරං අත්තකාරඤ්ච, යෙ තුච්ඡං සමවණ්ණයුං.
‘‘එතෙ අසප්පුරිසා ලොකෙ, බාලා පණ්ඩිතමානිනො;
කරෙය්ය තාදිසො පාපං, අථො අඤ්ඤම්පි කාරයෙ;
අසප්පුරිසසංසග්ගො, දුක්ඛන්තො කටුකුද්රයො.
‘‘සචෙ ¶ හි වීරියං නාස්ස, කම්මං කල්යාණපාපකං;
න ¶ භරෙ වඩ්ඪකිං රාජා, නපි යන්තානි කාරයෙ.
‘‘යස්මා ච වීරියං අත්ථි, කම්මං කල්යාණපාපකං;
තස්මා යන්තානි කාරෙති, රාජා භරති වඩ්ඪකිං.
‘‘යදි වස්සසතං දෙවො, න වස්සෙ න හිමං පතෙ;
උච්ඡිජ්ජෙය්ය අයං ලොකො, විනස්සෙය්ය අයං පජා.
‘‘යස්මා ච වස්සතී දෙවො, හිමඤ්චානුඵුසායති;
තස්මා සස්සානි පච්චන්ති, රට්ඨඤ්ච පාලිතෙ [පල්ලතෙ (සී. පී.), පොලයතෙ (ස්යා.)] චිරං.
‘‘ගවං චෙ තරමානානං, ජිම්හං ගච්ඡති පුඞ්ගවො;
සබ්බා තා ජිම්හං ගච්ඡන්ති, නෙත්තෙ ජිම්හං [ජිම්හ (පී.)] ගතෙ සති.
‘‘එවමෙව [එවමෙවං (පී.)] මනුස්සෙසු, යො හොති සෙට්ඨසම්මතො;
සො චෙ අධම්මං චරති, පගෙව ඉතරා පජා;
සබ්බං රට්ඨං දුඛං සෙති, රාජා චෙ හොති අධම්මිකො.
‘‘ගවං චෙ තරමානානං, උජුං ගච්ඡති පුඞ්ගවො;
සබ්බා ගාවී උජුං යන්ති, නෙත්තෙ උජුං [උජූ (පී.)] ගතෙ සති.
‘‘එවමෙව මනුස්සෙසු, යො හොති සෙට්ඨසම්මතො;
සො සචෙ [චෙව (සී.), චෙපි (ක.)] ධම්මං චරති, පගෙව ඉතරා පජා;
සබ්බං රට්ඨං සුඛං සෙති, රාජා චෙ හොති ධම්මිකො.
‘‘මහාරුක්ඛස්ස ඵලිනො, ආමං ඡින්දති යො ඵලං;
රසඤ්චස්ස න ජානාති, බීජඤ්චස්ස විනස්සති.
‘‘මහාරුක්ඛූපමං ¶ රට්ඨං, අධම්මෙන පසාසති;
රසඤ්චස්ස න ජානාති, රට්ඨඤ්චස්ස විනස්සති.
‘‘මහාරුක්ඛස්ස ¶ ඵලිනො, පක්කං ඡින්දති යො ඵලං;
රසඤ්චස්ස විජානාති, බීජඤ්චස්ස න නස්සති.
‘‘මහාරුක්ඛූපමං රට්ඨං, ධම්මෙන යො පසාසති;
රසඤ්චස්ස විජානාති, රට්ඨඤ්චස්ස න නස්සති.
‘‘යො ච රාජා ජනපදං, අධම්මෙන පසාසති;
සබ්බොසධීහි සො රාජා, විරුද්ධො හොති ඛත්තියො.
‘‘තථෙව නෙගමෙ හිංසං, යෙ යුත්තා කයවික්කයෙ;
ඔජදානබලීකාරෙ, ස කොසෙන විරුජ්ඣති.
‘‘පහාරවරඛෙත්තඤ්ඤූ ¶ , සඞ්ගාමෙ කතනිස්සමෙ [කතනියමෙ (ක.)];
උස්සිතෙ හිංසයං රාජා, ස බලෙන විරුජ්ඣති.
‘‘තථෙව ඉසයො හිංසං, සඤ්ඤතෙ [සංයමෙ (ස්යා. ක.)] බ්රහ්මචාරියො [බ්රහ්මචාරිනො (සී.)];
අධම්මචාරී ඛත්තියො, සො සග්ගෙන විරුජ්ඣති.
‘‘යො ච රාජා අධම්මට්ඨො, භරියං හන්ති අදූසිකං;
ලුද්දං පසවතෙ ඨානං [පාපං (සී.)], පුත්තෙහි ච විරුජ්ඣති.
‘‘ධම්මං චරෙ ජානපදෙ, නෙගමෙසු [නිගමෙසු (සී.)] බලෙසු ච;
ඉසයො ච න හිංසෙය්ය, පුත්තදාරෙ සමං චරෙ.
‘‘ස තාදිසො භූමිපති, රට්ඨපාලො අකොධනො;
සපත්තෙ ¶ [සාමන්තෙ (සී. ස්යා. පී.)] සම්පකම්පෙති, ඉන්දොව අසුරාධිපො’’ති.
මහාබොධිජාතකං තතියං.
පණ්ණාසනිපාතං නිට්ඨිතං.
තස්සුද්දානං –
සනිළීනිකමව්හයනො පඨමො, දුතියො පන සඋම්මදන්තිවරො;
තතියො පන බොධිසිරීව්හයනො, කථිතා පන තීණි ජිනෙන සුභාති.