මූල > සුත්තපිටක > ඛුද්දකනිකාය > ජාතකපාළි-2

THA Vol 2
VRI Vol 2
MMR Vol 2

Misc. Paragraph

22. මහානිපාතො

දසවරකථා

‘‘මා ¶ ¶ ¶ පණ්ඩිච්චයං [පණ්ඩිතියං (සී.), පණ්ඩිච්චියං (පී.)] විභාවය, බාලමතො භව සබ්බපාණිනං;

සබ්බො තං ජනො ඔචිනායතු, එවං තව අත්ථො භවිස්සති’’.

‘‘කරොමි තෙ තං වචනං, යං මං භණසි දෙවතෙ;

අත්ථකාමාසි මෙ අම්ම, හිතකාමාසි දෙවතෙ’’.

‘‘කිං නු සන්තරමානොව, කාසුං ඛණසි සාරථි;

පුට්ඨො මෙ සම්ම අක්ඛාහි, කිං කාසුයා කරිස්සසි’’.

‘‘රඤ්ඤො මූගො ච පක්ඛො ච, පුත්තො ජාතො අචෙතසො;

සොම්හි රඤ්ඤා සමජ්ඣිට්ඨො, පුත්තං මෙ නිඛණං වනෙ’’.

‘‘න බධිරො න මූගොස්මි, න පක්ඛො න ච වීකලො [නපි පඞ්ගුලො (සී. පී.), න ච පිඞ්ගලො (ස්යා.)];

අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ’’.

‘‘ඌරූ බාහුං [බාහූ (සී. ක.)] ච මෙ පස්ස, භාසිතඤ්ච සුණොහි මෙ;

අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ’’.

‘‘දෙවතා නුසි ගන්ධබ්බො, අදු [ආදු (සී.), ආදූ (ස්යා.)] සක්කො පුරින්දදො;

කො වා ත්වං කස්ස වා පුත්තො, කථං ජානෙමු තං මයං’’.

‘‘නම්හි දෙවො න ගන්ධබ්බො, නාපි සක්කො පුරින්දදො;

කාසිරඤ්ඤො අහං පුත්තො, යං කාසුයා නිඛඤ්ඤසි [නිඝඤ්ඤසි (සී. පී.), නිඛඤ්ඡසි (?)].

‘‘තස්ස ¶ රඤ්ඤො අහං පුත්තො, යං ත්වං සම්මූපජීවසි [සමුපජීවසි (සී. පී.)];

අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ.

‘‘යස්ස රුක්ඛස්ස ඡායාය, නිසීදෙය්ය සයෙය්ය වා;

න තස්ස සාඛං භඤ්ජෙය්ය, මිත්තදුබ්භො [මිත්තදූභො (සී. පී.)] හි පාපකො.

‘‘යථා ¶ රුක්ඛො තථා රාජා, යථා සාඛා තථා අහං;

යථා ඡායූපගො පොසො, එවං ත්වමසි සාරථි;

අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ.

‘‘පහූතභක්ඛො ¶ [බහුත්තභක්ඛො (ක.)] භවති, විප්පවුට්ඨො [විප්පවුත්ථො (සී. පී.), විප්පමුත්තො (ක.)] සකං [සකා (සී. පී.)] ඝරා;

බහූ නං උපජීවන්ති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘යං යං ජනපදං යාති, නිගමෙ රාජධානියො;

සබ්බත්ථ පූජිතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘නාස්ස චොරා පසාහන්ති [පසහන්ති (සී. ස්යා. පී.)], නාතිමඤ්ඤන්ති ඛත්තියා [නාතිමඤ්ඤෙති ඛත්තියො (සී. ස්යා. පී.)];

සබ්බෙ අමිත්තෙ තරති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘අක්කුද්ධො සඝරං එති, සභායං [සභාය (සී. ස්යා. පී.)] පටිනන්දිතො;

ඤාතීනං උත්තමො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘සක්කත්වා සක්කතො හොති, ගරු හොති සගාරවො [ගරුකො හොති ගාරවො (ක.)];

වණ්ණකිත්තිභතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘පූජකො ලභතෙ පූජං, වන්දකො පටිවන්දනං;

යසො කිත්තිඤ්ච පප්පොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘අග්ගි යථා පජ්ජලති, දෙවතාව විරොචති;

සිරියා ¶ අජහිතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘ගාවො තස්ස පජායන්ති, ඛෙත්තෙ වුත්තං විරූහති;

වුත්තානං ඵලමස්නාති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘දරිතො පබ්බතාතො වා, රුක්ඛතො පතිතො නරො;

චුතො පතිට්ඨං ලභති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.

‘‘විරූළ්හමූලසන්තානං, නිග්රොධමිව මාලුතො;

අමිත්තා නප්පසාහන්ති, යො මිත්තානං න දුබ්භති’’.

‘‘එහි තං පටිනෙස්සාමි, රාජපුත්ත සකං ඝරං;

රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.

‘‘අලං ¶ මෙ තෙන රජ්ජෙන, ඤාතකෙහි [ඤාතකෙන (ස්යා. ක.)] ධනෙන වා;

යං මෙ අධම්මචරියාය, රජ්ජං ලබ්භෙථ සාරථි’’.

‘‘පුණ්ණපත්තං මං ලාභෙහි [පලාභෙහි (සී. පී.)], රාජපුත්ත ඉතො ගතො;

පිතා මාතා ච මෙ දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ.

‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;

තෙපි අත්තමනා දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ.

‘‘හත්ථාරොහා [හත්ථාරූහා (සී. පී.) එවමුපරිපි] අනීකට්ඨා, රථිකා පත්තිකාරකා;

තෙපි අත්තමනා දජ්ජුං [තෙපි දජ්ජුං පතීතාමෙ (සී. පී.)], රාජපුත්ත තයී ගතෙ.

‘‘බහුධඤ්ඤා ¶ ජානපදා [බහූ ජානපදා චඤ්ඤෙ (සී.), බහූ ජනපදා චඤ්ඤෙ (පී.)], නෙගමා ච සමාගතා;

උපායනානි මෙ දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ’’.

‘‘පිතු මාතු චහං චත්තො, රට්ඨස්ස නිගමස්ස ච;

අථො ¶ සබ්බකුමාරානං, නත්ථි මය්හං සකං ඝරං.

‘‘අනුඤ්ඤාතො අහං මත්යා, සඤ්චත්තො පිතරා මහං;

එකොරඤ්ඤෙ පබ්බජිතො, න කාමෙ අභිපත්ථයෙ.

‘‘අපි අතරමානානං, ඵලාසාව සමිජ්ඣති;

විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, එවං ජානාහි සාරථි.

‘‘අපි අතරමානානං, සම්මදත්ථො විපච්චති;

විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, නික්ඛන්තො අකුතොභයො’’.

‘‘එවං වග්ගුකථො සන්තො, විසට්ඨවචනො චසි [ච සො (ස්යා. ක.)];

කස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණී තදා’’.

‘‘නාහං අසන්ධිතා [අසත්ථිතා (සී.)] පක්ඛො, න බධිරො අසොතතා;

නාහං අජිව්හතා මූගො, මා මං මූගමධාරයි [මූගො අධාරයි (සී.)].

‘‘පුරිමං සරාමහං ජාතිං, යත්ථ රජ්ජමකාරයිං;

කාරයිත්වා තහිං රජ්ජං, පාපත්ථං නිරයං භුසං.

‘‘වීසතිඤ්චෙව ¶ වස්සානි, තහිං රජ්ජමකාරයිං;

අසීතිවස්සසහස්සානි, නිරයම්හි අපච්චිසං [අපච්චසිං (ස්යා.), අපච්චයිං (පී.)].

‘‘තස්ස රජ්ජස්සහං භීතො, මා මං රජ්ජාභිසෙචයුං [රජ්ජෙභිසෙචයුං (ස්යා. ක.)];

තස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණිං තදා.

‘‘උච්ඡඞ්ගෙ මං නිසාදෙත්වා, පිතා අත්ථානුසාසති;

එකං හනථ බන්ධථ, එකං ඛාරාපතච්ඡිකං [ඛරාපතිච්ඡකං (ස්යා.), ඛරාපටිච්ඡකං (ක.)];

එකං සූලස්මිං උප්පෙථ [අප්පෙථ (සී.), උබ්බෙථ (ස්යා.), අච්චෙථ (පී.)], ඉච්චස්ස මනුසාසති.

‘‘තායාහං ¶ [තස්සාහං (සී. පී.)] ඵරුසං සුත්වා, වාචායො සමුදීරිතා;

අමූගො මූගවණ්ණෙන, අපක්ඛො පක්ඛසම්මතො;

සකෙ මුත්තකරීසස්මිං, අච්ඡාහං සම්පරිප්ලුතො.

‘‘කසිරඤ්ච පරිත්තඤ්ච, තඤ්ච දුක්ඛෙන සංයුතං;

කොමං [කො තං (සී. පී.)] ජීවිතමාගම්ම, වෙරං කයිරාථ කෙනචි.

‘‘පඤ්ඤාය ච අලාභෙන, ධම්මස්ස ච අදස්සනා;

කොමං [කො තං (සී. පී.)] ජීවිතමාගම්ම, වෙරං කයිරාථ කෙනචි.

‘‘අපි ¶ අතරමානානං, ඵලාසාව සමිජ්ඣති;

විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, එවං ජානාහි සාරථි.

‘‘අපි අතරමානානං, සම්මදත්ථො විපච්චති;

විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, නික්ඛන්තො අකුතොභයො’’.

‘‘අහම්පි පබ්බජිස්සාමි, රාජපුත්ත තවන්තිකෙ;

අව්හායස්සු [අව්හයස්සු (සී. පී.)] මං භද්දන්තෙ, පබ්බජ්ජා මම රුච්චති’’.

‘‘රථං නිය්යාදයිත්වාන, අනණො එහි සාරථි;

අනණස්ස හි පබ්බජ්ජා, එතං ඉසීහි වණ්ණිතං’’.

‘‘යදෙව ත්යාහං වචනං, අකරං භද්දමත්ථු තෙ;

තදෙව මෙ ත්වං වචනං, යාචිතො කත්තුමරහසි.

‘‘ඉධෙව ¶ තාව අච්ඡස්සු, යාව රාජානමානයෙ;

අප්පෙව තෙ පිතා දිස්වා, පතීතො සුමනො සියා’’.

‘‘කරොමි තෙතං වචනං, යං මං භණසි සාරථි;

අහම්පි ¶ දට්ඨුකාමොස්මි, පිතරං මෙ ඉධාගතං.

‘‘එහි සම්ම නිවත්තස්සු, කුසලං වජ්ජාසි ඤාතිනං;

මාතරං පිතරං මය්හං, වුත්තො වජ්ජාසි වන්දනං’’.

තස්ස පාදෙ ගහෙත්වාන, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;

සාරථි රථමාරුය්හ, රාජද්වාරං උපාගමි.

‘‘සුඤ්ඤං මාතා රථං දිස්වා, එකං සාරථිමාගතං;

අස්සුපුණ්ණෙහි නෙත්තෙහි, රොදන්තී නං උදික්ඛති.

‘‘අයං සො සාරථි එති, නිහන්ත්වා මම අත්රජං;

නිහතො නූන මෙ පුත්තො, පථබ්යා භූමිවඩ්ඪනො.

‘‘අමිත්තා නූන නන්දන්ති, පතීතා නූන වෙරිනො;

ආගතං සාරථිං දිස්වා, නිහන්ත්වා මම අත්රජං.

‘‘සුඤ්ඤං මාතා රථං දිස්වා, එකං සාරථිමාගතං;

අස්සුපුණ්ණෙහි නෙත්තෙහි, රොදන්තී පරිපුච්ඡි නං [රොදන්තී පරිපුච්ඡති (සී. පී.), රොදන්තී නං පරිපුච්ඡති (ස්යා.)].

‘‘කින්නු මූගො කිං නු පක්ඛො, කින්නු සො විලපී තදා;

නිහඤ්ඤමානො භූමියා, තං මෙ අක්ඛාහි සාරථි.

‘‘කථං හත්ථෙහි පාදෙහි, මූගපක්ඛො විවජ්ජයි;

නිහඤ්ඤමානො භූමියා, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’.

‘‘අක්ඛෙය්යං ¶ [අක්ඛිස්සං (සී. පී.)] තෙ අහං අය්යෙ, දජ්ජාසි අභයං මම;

යං මෙ සුතං වා දිට්ඨං වා, රාජපුත්තස්ස සන්තිකෙ’’.

‘‘අභයං සම්ම තෙ දම්මි, අභීතො භණ සාරථි;

යං ¶ තෙ සුතං වා දිට්ඨං වා, රාජපුත්තස්ස සන්තිකෙ’’.

‘‘න සො මූගො න සො පක්ඛො, විසට්ඨවචනො ච සො;

රජ්ජස්ස කිර සො භීතො, අකරා [අකරී (සී. පී.)] ආලයෙ බහූ.

‘‘පුරිමං ¶ සරති සො ජාතිං, යත්ථ රජ්ජමකාරයි;

කාරයිත්වා තහිං රජ්ජං, පාපත්ථ නිරයං භුසං.

‘‘වීසතිඤ්චෙව වස්සානි, තහිං රජ්ජමකාරයි;

අසීතිවස්සසහස්සානි, නිරයම්හි අපච්චි සො.

‘‘තස්ස රජ්ජස්ස සො භීතො, මා මං රජ්ජාභිසෙචයුං;

තස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණී තදා.

‘‘අඞ්ගපච්චඞ්ගසම්පන්නො, ආරොහපරිණාහවා;

විසට්ඨවචනො පඤ්ඤො, මග්ගෙ සග්ගස්ස තිට්ඨති.

‘‘සචෙ ත්වං දට්ඨුකාමාසි, රාජපුත්තං [රාජපුත්ති (සී.)] තවත්රජං;

එහි තං පාපයිස්සාමි, යත්ථ සම්මති තෙමියො’’.

‘‘යොජයන්තු රථෙ අස්සෙ, කච්ඡං නාගාන [නාගානි (ස්යා. ක.)] බන්ධථ;

උදීරයන්තු සඞ්ඛපණවා, වාදන්තු [වදන්තු (සී.), නදන්තු (ස්යා. ක.), වදතං (පී.)] එකපොක්ඛරා.

‘‘වාදන්තු [නදන්තු (සී. ස්යා. පී.)] භෙරී සන්නද්ධා, වග්ගූ වාදන්තු දුන්දුභී;

නෙගමා ච මං අන්වෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො [නිවාදකො (ස්යා. ක.)].

‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;

ඛිප්පං යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො [නිවාදකො (ස්යා. ක.)].

‘‘හත්ථාරොහා අනීකට්ඨා, රථිකා පත්තිකාරකා;

ඛිප්පං ¶ යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො [නිවාදකො (ස්යා. ක.)].

‘‘සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;

ඛිප්පං යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො’’ [නිවාදකො (ස්යා. ක.)].

‘‘අස්සෙ ච සාරථී යුත්තෙ, සින්ධවෙ සීඝවාහනෙ;

රාජද්වාරං උපාගච්ඡුං, යුත්තා දෙව ඉමෙ හයා’’.

‘‘ථූලා ජවෙන හායන්ති, කිසා හායන්ති ථාමුනා;

කිසෙ ථූලෙ විවජ්ජෙත්වා, සංසට්ඨා යොජිතා හයා’’.

‘‘තතො ¶ ¶ රාජා තරමානො, යුත්තමාරුය්හ සන්දනං;

ඉත්ථාගාරං අජ්ඣභාසි [අභාසථ (ක.)], සබ්බාව අනුයාථ මං.

‘‘වාලබීජනිමුණ්හීසං, ඛග්ගං ඡත්තඤ්ච පණ්ඩරං;

උපාධි රථමාරුය්හ [උපාදිරථමාරුය්හ (සී.), උපාධී රථමාරුය්හ (ස්යා.)], සුවණ්ණෙහි අලඞ්කතා.

‘‘තතො ස [ච (සී. ස්යා. පී.)] රාජා පායාසි, පුරක්ඛත්වාන සාරථිං;

ඛිප්පමෙව උපාගච්ඡි, යත්ථ සම්මති තෙමියො.

‘‘තඤ්ච දිස්වාන ආයන්තං, ජලන්තමිව තෙජසා;

ඛත්තසඞ්ඝපරිබ්යූළ්හං [පරිබ්බූළ්හං (සී.)], තෙමියො එතදබ්රවි’’.

‘‘කච්චි නු තාත කුසලං, කච්චි තාත අනාමයං;

සබ්බා ච [කච්චින්නු (සී. පී.)] රාජකඤ්ඤායො, අරොගා මය්හ මාතරො’’.

‘‘කුසලඤ්චෙව මෙ පුත්ත, අථො පුත්ත අනාමයං;

සබ්බා ච රාජකඤ්ඤායො, අරොගා තුය්හ මාතරො’’.

‘‘කච්චි අමජ්ජපො [කච්චිස්ස’මජ්ජපො (සී. පී.)] තාත, කච්චි තෙ සුරමප්පියං;

කච්චි ¶ සච්චෙ ච ධම්මෙ ච, දානෙ තෙ රමතෙ මනො’’.

‘‘අමජ්ජපො අහං පුත්ත, අථො මෙ සුරමප්පියං;

අථො සච්චෙ ච ධම්මෙ ච, දානෙ මෙ රමතෙ මනො’’.

‘‘කච්චි අරොගං යොග්ගං තෙ, කච්චි වහති වාහනං;

කච්චි තෙ බ්යාධයො නත්ථි, සරීරස්සුපතාපනා’’.

‘‘අථො අරොගං යොග්ගං මෙ, අථො වහති වාහනං;

අථො මෙ බ්යාධයො නත්ථි, සරීරස්සුපතාපනා’’ [සරීරස්සුපතාපියා (ස්යා. ක.)].

‘‘කච්චි අන්තා ච තෙ ඵීතා, මජ්ඣෙ ච බහලා තව;

කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, කච්චි තෙ පටිසන්ථතං’’ [පටිසණ්ඨිතං (ස්යා. ක.)].

‘‘අථො අන්තා ච මෙ ඵීතා, මජ්ඣෙ ච බහලා මම;

කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, සබ්බං මෙ පටිසන්ථතං’’.

‘‘ස්වාගතං ¶ තෙ මහාරාජ, අථො තෙ අදුරාගතං;

පතිට්ඨපෙන්තු [පතිට්ඨාපෙන්තු (සී. ස්යා. පී.)] පල්ලඞ්කං, යත්ථ රාජා නිසක්කති’’.

‘‘ඉධෙව තෙ නිසීදස්සු [නිසින්නස්ස (සී. ස්යා. පී.), නිසින්නස්සු (ක.)], නියතෙ පණ්ණසන්ථරෙ;

එත්තො උදකමාදාය, පාදෙ පක්ඛාලයස්සු [පක්ඛාලයන්තු (සී.), පක්ඛාලයන්ති (පී.)] තෙ’’.

‘‘ඉදම්පි පණ්ණකං මය්හං, රන්ධං රාජ අලොණකං;

පරිභුඤ්ජ මහාරාජ, පාහුනො මෙසිධාගතො’’ [ආගතො (සී. ස්යා.)].

‘‘න ¶ චාහං [න වාහං (ක.)] පණ්ණං භුඤ්ජාමි, න හෙතං මය්හ භොජනං;

සාලීනං ඔදනං භුඤ්ජෙ, සුචිං මංසූපසෙචනං’’.

‘‘අච්ඡෙරකං මං පටිභාති, එකකම්පි රහොගතං;

එදිසං ¶ භුඤ්ජමානානං, කෙන වණ්ණො පසීදති’’.

‘‘එකො රාජ නිපජ්ජාමි, නියතෙ පණ්ණසන්ථරෙ;

තාය මෙ එකසෙය්යාය, රාජ වණ්ණො පසීදති.

‘‘න ච නෙත්තිංසබන්ධා [නෙත්තිසබද්ධා (සී. පී.)] මෙ, රාජරක්ඛා උපට්ඨිතා;

තාය මෙ සුඛසෙය්යාය, රාජ වණ්ණො පසීදති.

‘‘අතීතං නානුසොචාමි, නප්පජප්පාමිනාගතං [නප්පජප්පාම’නාගතං (සී. ස්යා. පී.)];

පච්චුප්පන්නෙන යාපෙමි, තෙන වණ්ණො පසීදති.

‘‘අනාගතප්පජප්පාය, අතීතස්සානුසොචනා;

එතෙන බාලා සුස්සන්ති, නළොව හරිතො ලුතො’’.

‘‘හත්ථානීකං රථානීකං, අස්සෙ පත්තී ච වම්මිනො;

නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.

‘‘ඉත්ථාගාරම්පි තෙ දම්මි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතං;

තා පුත්ත පටිපජ්ජස්සු [තාසු පුත්තෙ පටිපජ්ජ (ක.)], ත්වං නො රාජා භවිස්සසි.

‘‘කුසලා නච්චගීතස්ස, සික්ඛිතා චාතුරිත්ථියො [චතුරිත්ථියො (සී. පී.)];

කාමෙ තං රමයිස්සන්ති, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.

‘‘පටිරාජූහි ¶ තෙ කඤ්ඤා, ආනයිස්සං අලඞ්කතා;

තාසු පුත්තෙ ජනෙත්වාන, අථ පච්ඡා පබ්බජිස්සසි.

‘‘යුවා ච දහරො චාසි [චාපි (ස්යා. ක.)], පඨමුප්පත්තිකො [පඨමුප්පත්තිතො (සී. පී.)] සුසු;

රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.

‘‘යුවා චරෙ බ්රහ්මචරියං, බ්රහ්මචාරී යුවා සියා;

දහරස්ස ¶ හි පබ්බජ්ජා, එතං ඉසීහි වණ්ණිතං.

‘‘යුවා චරෙ බ්රහ්මචරියං, බ්රහ්මචාරී යුවා සියා;

බ්රහ්මචරියං චරිස්සාමි, නාහං රජ්ජෙන මත්ථිකො.

‘‘පස්සාමි වොහං දහරං, අම්ම තාත වදන්තරං [වදං නරං (සී.)];

කිච්ඡාලද්ධං පියං පුත්තං, අප්පත්වාව ජරං මතං.

‘‘පස්සාමි වොහං දහරිං, කුමාරිං චාරුදස්සනිං;

නවවංසකළීරංව, පලුග්ගං ජීවිතක්ඛයං [ජීවිතක්ඛයෙ (සී. පී.)].

‘‘දහරාපි ¶ හි මිය්යන්ති, නරා ච අථ නාරියො;

තත්ථ කො විස්සසෙ පොසො, දහරොම්හීති ජීවිතෙ.

‘‘යස්ස රත්යා විවසානෙ, ආයු අප්පතරං සියා;

අප්පොදකෙව මච්ඡානං, කිං නු කොමාරකං [කොමාරතං (ක.)] තහිං.

‘‘නිච්චමබ්භාහතො ලොකො, නිච්චඤ්ච පරිවාරිතො;

අමොඝාසු වජන්තීසු, කිං මං රජ්ජෙභිසිඤ්චසි’’ [රජ්ජෙන සිඤ්චසි (සී. පී.)].

‘‘කෙන මබ්භාහතො ලොකො, කෙන ච පරිවාරිතො;

කායො අමොඝා ගච්ඡන්ති, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’.

‘‘මච්චුනාබ්භාහතො ලොකො, ජරාය පරිවාරිතො;

රත්යො අමොඝා ගච්ඡන්ති, එවං ජානාහි ඛත්තිය.

‘‘යථාපි තන්තෙ විතතෙ [විතන්තෙ (ස්යා. ක.)], යං යදෙවූපවිය්යති [යං යං දෙවූපවිය්යති (සී. පී.)];

අප්පකං හොති වෙතබ්බං, එවං මච්චාන ජීවිතං.

‘‘යථා ¶ වාරිවහො පූරො, ගච්ඡං නුපනිවත්තති [න පරිවත්තති (ස්යා.), නුපරිවත්තති (ක.)];

එවමායු ¶ මනුස්සානං, ගච්ඡං නුපනිවත්තති.

‘‘යථා වාරිවහො පූරො, වහෙ රුක්ඛෙපකූලජෙ;

එවං ජරාමරණෙන, වුය්හන්තෙ සබ්බපාණිනො’’.

‘‘හත්ථානීකං රථානීකං, අස්සෙ පත්තී ච වම්මිනො;

නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.

‘‘ඉත්ථාගාරම්පි තෙ දම්මි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතං;

තා පුත්ත පටිපජ්ජස්සු, ත්වං නො රාජා භවිස්සසි.

‘‘කුසලා නච්චගීතස්ස, සික්ඛිතා චාතුරිත්ථියො;

කාමෙ තං රමයිස්සන්ති, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.

‘‘පටිරාජූහි තෙ කඤ්ඤා, ආනයිස්සං අලඞ්කතා;

තාසු පුත්තෙ ජනෙත්වාන, අථ පච්ඡා පබ්බජිස්සසි.

‘‘යුවා ච දහරො චාසි, පඨමුප්පත්තිකො සුසු;

රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.

‘‘කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, වාහනානි බලානි ච;

නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.

‘‘ගොමණ්ඩලපරිබ්යූළ්හො, දාසිසඞ්ඝපුරක්ඛතො;

රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.

‘‘කිං ¶ ධනෙන යං ඛීයෙථ [කිං ධනෙන යං ජීයෙථ (සී.), කිං මං ධනෙන කීයෙථ (ස්යා. ක.)], කිං භරියාය මරිස්සති;

කිං යොබ්බනෙන ජිණ්ණෙන [චිණ්ණෙන (සී. පී.), වණ්ණෙන (ක.)], යං ජරායාභිභුය්යති [යං ජරා අභිහෙස්සති (සී. පී.)].

‘‘තත්ථ කා නන්දි කා ඛිඩ්ඩා, කා රති කා ධනෙසනා;

කිං ¶ මෙ පුත්තෙහි දාරෙහි, රාජ මුත්තොස්මි බන්ධනා.

‘‘යොහං [සොහං (සී. පී.)] එවං පජානාමි, මච්චු මෙ නප්පමජ්ජති;

අන්තකෙනාධිපන්නස්ස, කා රතී කා ධනෙසනා.

‘‘ඵලානමිව ¶ පක්කානං, නිච්චං පතනතො භයං;

එවං ජාතාන මච්චානං, නිච්චං මරණතො භයං.

‘‘සායමෙකෙ න දිස්සන්ති, පාතො දිට්ඨා බහූ ජනා;

පාතො එකෙ න දිස්සන්ති, සායං දිට්ඨා බහූ ජනා.

‘‘අජ්ජෙව කිච්චං ආතප්පං, කො ජඤ්ඤා මරණං සුවෙ;

න හි නො සඞ්කරං [සඞ්ගරං (සී. පී.) ම. නි. 3.272] තෙන, මහාසෙනෙන මච්චුනා.

‘‘චොරා ධනස්ස පත්ථෙන්ති, රාජමුත්තොස්මි බන්ධනා;

එහි රාජ නිවත්තස්සු, නාහං රජ්ජෙන මත්ථිකො’’ති.

‘‘කොයං මජ්ඣෙ සමුද්දස්මිං, අපස්සං තීරමායුහෙ;

කං [කිං (ස්යා. ක.)] ත්වං අත්ථවසං ඤත්වා, එවං වායමසෙ භුසං’’.

‘‘නිසම්ම වත්තං ලොකස්ස, වායාමස්ස ච දෙවතෙ;

තස්මා මජ්ඣෙ සමුද්දස්මිං, අපස්සං තීරමායුහෙ’’.

‘‘ගම්භීරෙ අප්පමෙය්යස්මිං, තීරං යස්ස න දිස්සති;

මොඝො තෙ පුරිසවායාමො, අප්පත්වාව මරිස්සසි’’.

‘‘අනණො ¶ ඤාතිනං හොති, දෙවානං පිතුනඤ්ච [පිතුනො ච (සී. පී.)] සො;

කරං පුරිසකිච්චානි, න ච පච්ඡානුතප්පති’’.

‘‘අපාරණෙය්යං යං කම්මං, අඵලං කිලමථුද්දයං;

තත්ථ කො වායමෙනත්ථො, මච්චු යස්සාභිනිප්පතං’’ [යස්සාභිනිප්ඵතං (ස්යා.)].

‘‘අපාරණෙය්යමච්චන්තං ¶ , යො විදිත්වාන දෙවතෙ;

න රක්ඛෙ අත්තනො පාණං, ජඤ්ඤා සො යදි හාපයෙ.

‘‘අධිප්පායඵලං එකෙ, අස්මිං ලොකස්මි දෙවතෙ;

පයොජයන්ති කම්මානි, තානි ඉජ්ඣන්ති වා න වා.

‘‘සන්දිට්ඨිකං ¶ කම්මඵලං, නනු පස්සසි දෙවතෙ;

සන්නා අඤ්ඤෙ තරාමහං, තඤ්ච පස්සාමි සන්තිකෙ.

‘‘සො අහං වායමිස්සාමි, යථාසත්ති යථාබලං;

ගච්ඡං පාරං සමුද්දස්ස, කස්සං [කාසං (සී. පී.)] පුරිසකාරියං’’.

‘‘යො ත්වං එවං ගතෙ ඔඝෙ, අප්පමෙය්යෙ මහණ්ණවෙ;

ධම්මවායාමසම්පන්නො, කම්මුනා නාවසීදසි;

සො ත්වං තත්ථෙව ගච්ඡාහි, යත්ථ තෙ නිරතො මනො’’.

‘‘ආසීසෙථෙව ¶ [ආසිංසෙථෙව (සී. ස්යා. පී.)] පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;

පස්සාමි වොහං අත්තානං, යථා ඉච්ඡිං තථා අහු.

‘‘ආසීසෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;

පස්සාමි වොහං අත්තානං, උදකා ථලමුබ්භතං.

‘‘වායමෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;

පස්සාමි වොහං අත්තානං, යථා ඉච්ඡිං තථා අහු.

‘‘වායමෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;

පස්සාමි වොහං අත්තානං, උදකා ථලමුබ්භතං.

‘‘දුක්ඛූපනීතොපි නරො සපඤ්ඤො, ආසං න ඡින්දෙය්ය සුඛාගමාය;

බහූ හි ඵස්සා අහිතා හිතා ච, අවිතක්කිතා මච්චුමුපබ්බජන්ති [මච්චුමුප්පජ්ජන්ති (ස්යා.)].

‘‘අචින්තිතම්පි භවති, චින්තිතම්පි විනස්සති;

න හි චින්තාමයා භොගා, ඉත්ථියා පුරිසස්ස වා’’.

‘‘අපොරාණං [අපුරාණං (සී. පී.)] වත භො රාජා, සබ්බභුම්මො දිසම්පති;

නාජ්ජ නච්චෙ [න ච නච්චෙ (ක.)] නිසාමෙති, න ගීතෙ කුරුතෙ මනො.

‘‘න මිගෙ [මගෙ (ක.)] නපි උය්යානෙ, නපි හංසෙ උදික්ඛති;

මූගොව තුණ්හිමාසීනො, න අත්ථමනුසාසති’’.

‘‘සුඛකාමා ¶ ¶ රහොසීලා, වධබන්ධා උපාරතා [උපාරුතා (ස්යා. ක.)];

කස්ස [කෙසං (සී. පී.)] නු අජ්ජ ආරාමෙ, දහරා වුද්ධා ච අච්ඡරෙ.

‘‘අතික්කන්තවනථා ¶ ධීරා, නමො තෙසං මහෙසිනං;

යෙ උස්සුකම්හි ලොකම්හි, විහරන්ති මනුස්සුකා.

‘‘තෙ ඡෙත්වා මච්චුනො ජාලං, තතං [තන්තං (සී. ස්යා. පී.), තං තං (ක.)] මායාවිනො දළං;

ඡින්නාලයත්තා [සන්තාලයන්තා (ස්යා. ක.)] ගච්ඡන්ති, කො තෙසං ගතිමාපයෙ’’ [නෙසං ගති පාපයෙ (ක.)].

‘‘කදාහං මිථිලං [මිධිලං (ක.)] ඵීතං, විභත්තං භාගසො මිතං;

පහාය පබ්බජිස්සාමි, තං කුදාස්සු [කදාස්සු (සී. පී.), කදාසු (ස්යා.)] භවිස්සති.

‘‘කදාහං මිථිලං ඵීතං, විසාලං සබ්බතොපභං;