📜

4. සුද්ධට්ඨකසුත්තනිද්දෙසො

අථ සුද්ධට්ඨකසුත්තනිද්දෙසං වක්ඛති –

23.

පස්සාමිසුද්ධං පරමං අරොගං,දිට්ඨෙන සංසුද්ධි නරස්ස හොති;

එවාභිජානං පරමන්ති ඤත්වා, සුද්ධානුපස්සීති පච්චෙති ඤාණං.

පස්සාමි සුද්ධං පරමං අරොගන්ති. පස්සාමි සුද්ධන්ති පස්සාමි සුද්ධං, දක්ඛාමි සුද්ධං, ඔලොකෙමි සුද්ධං, නිජ්ඣායාමි සුද්ධං, උපපරික්ඛාමි සුද්ධං. පරමං අරොගන්ති පරමං ආරොග්යප්පත්තං තාණප්පත්තං ලෙණප්පත්තං සරණප්පත්තං අභයප්පත්තං අච්චුතප්පත්තං අමතප්පත්තං නිබ්බානප්පත්තන්ති – පස්සාමි සුද්ධං පරමං අරොගං.

දිට්ඨෙන සංසුද්ධි නරස්ස හොතීති. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං [චක්ඛුවිඤ්ඤාණෙන (සී. ස්යා.)] රූපදස්සනෙන නරස්ස සුද්ධි විසුද්ධි පරිසුද්ධි, මුත්ති විමුත්ති පරිමුත්ති හොති, නරො සුජ්ඣති විසුජ්ඣති පරිසුජ්ඣති, මුච්චති විමුච්චති පරිමුච්චතීති – දිට්ඨෙන සංසුද්ධි නරස්ස හොති.

එවාභිජානං පරමන්ති ඤත්වාති. එවං අභිජානන්තො ආජානන්තො විජානන්තො පටිවිජානන්තො පටිවිජ්ඣන්තො. ‘‘ඉදං පරමං අග්ගං සෙට්ඨං විසිට්ඨං පාමොක්ඛං උත්තමං පවර’’න්ති ඤත්වා ජානිත්වා තුලයිත්වා තීරයිත්වා විභාවයිත්වා විභූතං කත්වාති – එවාභිජානං පරමන්ති ඤත්වා.

සුද්ධානුපස්සීතිපච්චෙති ඤාණන්ති. යො සුද්ධං පස්සති, සො සුද්ධානුපස්සී, පච්චෙතිඤාණන්ති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං රූපදස්සනෙන ඤාණන්ති පච්චෙති, මග්ගොති පච්චෙති, පථොති පච්චෙති, නිය්යානන්ති පච්චෙතීති – සුද්ධානුපස්සී පච්චෙති ඤාණං.

තෙනාහ භගවා –

‘‘පස්සාමි සුද්ධං පරමං අරොගං, දිට්ඨෙන සංසුද්ධි නරස්ස හොති;

එවාභිජානං පරමන්ති ඤත්වා, සුද්ධානුපස්සීති පච්චෙති ඤාණ’’න්ති.

24.

දිට්ඨෙන චෙ සුද්ධි නරස්ස හොති,ඤාණෙන වා සො පජහාති දුක්ඛං;

අඤ්ඤෙන සො සුජ්ඣති සොපධීකො, දිට්ඨී හි නං පාව තථා වදානං.

දිට්ඨෙන චෙ සුද්ධි නරස්ස හොතීති. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං රූපදස්සනෙන චෙ නරස්ස සුද්ධි විසුද්ධි පරිසුද්ධි, මුත්ති විමුත්ති පරිමුත්ති හොති, නරො සුජ්ඣති විසුජ්ඣති පරිසුජ්ඣති, මුච්චති විමුච්චති පරිමුච්චතීති – දිට්ඨෙන චෙ සුද්ධි නරස්ස හොති.

ඤාණෙන වා සො පජහාති දුක්ඛන්ති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං රූපදස්සනෙන චෙ නරො ජාතිදුක්ඛං පජහති, ජරාදුක්ඛං පජහති, බ්යාධිදුක්ඛං පජහති, මරණදුක්ඛං පජහති, සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසදුක්ඛං පජහතීති – ඤාණෙන වා සො පජහාති දුක්ඛං.

අඤ්ඤෙන සො සුජ්ඣති සොපධීකොති. අඤ්ඤෙන අසුද්ධිමග්ගෙන මිච්ඡාපටිපදාය අනිය්යානිකපථෙන අඤ්ඤත්ර සතිපට්ඨානෙහි අඤ්ඤත්ර සම්මප්පධානෙහි අඤ්ඤත්ර ඉද්ධිපාදෙහි අඤ්ඤත්ර ඉන්ද්රියෙහි අඤ්ඤත්ර බලෙහි අඤ්ඤත්ර බොජ්ඣඞ්ගෙහි අඤ්ඤත්ර අරියා අට්ඨඞ්ගිකා මග්ගා නරො සුජ්ඣති විසුජ්ඣති පරිසුජ්ඣති , මුච්චති විමුච්චති පරිමුච්චති. සොපධීකොති සරාගො සදොසො සමොහො සමානො සතණ්හො සදිට්ඨි සකිලෙසො සඋපාදානොති – අඤ්ඤෙන සො සුජ්ඣති සොපධීකො.

දිට්ඨී හි නං පාව තථා වදානන්ති. සාව දිට්ඨි තං පුග්ගලං පාවදති – ඉති වායං පුග්ගලො මිච්ඡාදිට්ඨිකො විපරීතදස්සනො. තථා වදානන්ති තථා වදන්තං කථෙන්තං භණන්තං දීපයන්තං වොහරන්තං. ‘‘සස්සතො ලොකො , ඉදමෙව සච්චං මොඝමඤ්ඤ’’න්ති තථා වදන්තං කථෙන්තං භණන්තං දීපයන්තං වොහරන්තං. ‘‘අසස්සතො ලොකො…පෙ… අන්තවා ලොකො… අනන්තවා ලොකො… තං ජීවං තං සරීරං… අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරං… හොති තථාගතො පරං මරණා… න හොති තථාගතො පරං මරණා… හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා… නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්චං මොඝමඤ්ඤ’’න්ති තථා වදන්තං කථෙන්තං භණන්තං දීපයන්තං වොහරන්තන්ති – දිට්ඨී හි නං පාව තථා වදානං .

තෙනාහ භගවා –

‘‘දිට්ඨෙන චෙ සුද්ධි නරස්ස හොති, ඤාණෙන වා සො පජහාති දුක්ඛං;

අඤ්ඤෙන සො සුජ්ඣති සොපධීකො, දිට්ඨී හි නං පාව තථා වදාන’’න්ති.

25.

න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ,දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වා;

පුඤ්ඤෙ ච පාපෙ ච අනූපලිත්තො, අත්තඤ්ජහො නයිධ පකුබ්බමානො.

න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වාති. නාති පටික්ඛෙපො. බ්රාහ්මණොති සත්තන්නං ධම්මානං බාහිතත්තා බ්රාහ්මණො – සක්කායදිට්ඨි බාහිතා හොති, විචිකිච්ඡා බාහිතා හොති, සීලබ්බතපරාමාසො බාහිතො හොති , රාගො බාහිතො හොති, දොසො බාහිතො හොති, මොහො බාහිතො හොති, මානො බාහිතො හොති. බාහිතාස්ස හොන්ති පාපකා අකුසලා ධම්මා සංකිලෙසිකා පොනොභවිකා සදරා දුක්ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා.

බාහිත්වා සබ්බපාපකානි, [සභියාති භගවා]

විමලො සාධුසමාහිතො ඨිතත්තො;

සංසාරමතිච්ච කෙවලී සො, අසිතො [අනිස්සිතො (ස්යා.)] තාදි පවුච්චතෙ ස බ්රහ්මා.

නබ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහාති. බ්රාහ්මණො අඤ්ඤෙන අසුද්ධිමග්ගෙන මිච්ඡාපටිපදාය අනිය්යානිකපථෙන අඤ්ඤත්ර සතිපට්ඨානෙහි අඤ්ඤත්ර සම්මප්පධානෙහි අඤ්ඤත්ර ඉද්ධිපාදෙහි අඤ්ඤත්ර ඉන්ද්රියෙහි අඤ්ඤත්ර බලෙහි අඤ්ඤත්ර බොජ්ඣඞ්ගෙහි අඤ්ඤත්ර අරියෙන අට්ඨඞ්ගිකෙන මග්ගෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං, මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං, නාහ න කථෙති න භණති න දීපයති න වොහරතීති – න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ.

දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වාති. සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා දිට්ඨිසුද්ධිකා. තෙ එකච්චානං රූපානං දස්සනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති, එකච්චානං රූපානං දස්සනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති. කතමෙසං රූපානං දස්සනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති? තෙ කාලතො වුට්ඨහිත්වා අභිමඞ්ගලගතානි රූපානි පස්සන්ති – චාටකසකුණං [වාතසකුණං (ස්යා.), චාපසකුණං (ක.)] පස්සන්ති, ඵුස්සවෙළුවලට්ඨිං පස්සන්ති, ගබ්භිනිත්ථිං පස්සන්ති, කුමාරකං ඛන්ධෙ ආරොපෙත්වා ගච්ඡන්තං පස්සන්ති, පුණ්ණඝටං පස්සන්ති, රොහිතමච්ඡං පස්සන්ති, ආජඤ්ඤං පස්සන්ති, ආජඤ්ඤරථං පස්සන්ති, උසභං පස්සන්ති, ගොකපිලං පස්සන්ති. එවරූපානං රූපානං දස්සනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති. කතමෙසං රූපානං දස්සනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති? පලාලපුඤ්ජං පස්සන්ති, තක්කඝටං පස්සන්ති, රිත්තඝටං පස්සන්ති, නටං පස්සන්ති, නග්ගසමණකං පස්සන්ති, ඛරං පස්සන්ති, ඛරයානං පස්සන්ති, එකයුත්තයානං පස්සන්ති , කාණං පස්සන්ති, කුණිං පස්සන්ති, ඛඤ්ජං පස්සන්ති, පක්ඛහතං [පක්ඛපාදං (ක.)] පස්සන්ති, ජිණ්ණකං පස්සන්ති, බ්යාධිකං [බ්යාධිතං (සී.)] පස්සන්ති. එවරූපානං රූපානං දස්සනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති. ඉමෙ තෙ සමණබ්රාහ්මණා දිට්ඨිසුද්ධිකා. තෙ දිට්ඨෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති.

සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා සුතසුද්ධිකා. තෙ එකච්චානං සද්දානං සවනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති, එකච්චානං සද්දානං සවනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති. කතමෙසං සද්දානං සවනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති? තෙ කාලතො වුට්ඨහිත්වා අභිමඞ්ගලගතානි සද්දානි සුණන්ති – වඩ්ඪාති වා වඩ්ඪමානාති වා පුණ්ණාති වා ඵුස්සාති වා අසොකාති වා සුමනාති වා සුනක්ඛත්තාති වා සුමඞ්ගලාති වා සිරීති වා සිරීවඩ්ඪාති වා. එවරූපානං සද්දානං සවනං මඞ්ගලං පච්චෙන්ති. කතමෙසං සද්දානං සවනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති? කාණොති වා කුණීති වා ඛඤ්ජොති වා පක්ඛහතොති වා ජිණ්ණකොති වා බ්යාධිකොති වා මතොති වා ඡින්දන්ති වා භින්දන්ති වා දඩ්ඪන්ති වා නට්ඨන්ති වා නත්ථීති වා. එවරූපානං සද්දානං සවනං අමඞ්ගලං පච්චෙන්ති. ඉමෙ තෙ සමණබ්රාහ්මණා සුතසුද්ධිකා. තෙ සුතෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති.

සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා සීලසුද්ධිකා. තෙ සීලමත්තෙන සංයමමත්තෙන සංවරමත්තෙන අවීතික්කමමත්තෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති. සමණොමුණ්ඩිකාපුත්තො [සමණො මණ්ඩිකාපුත්තො (සී.), සමණමුණ්ඩිකාපුත්තො (ස්යා.)] එවමාහ – ‘‘චතූහි ඛො අහං, ගහපති [ථපති (සී. ස්යා.) එවමුපරිපි], ධම්මෙහි සමන්නාගතං පුරිසපුග්ගලං පඤ්ඤාපෙමි සම්පන්නකුසලං පරමකුසලං උත්තමපත්තිප්පත්තං සමණං අයොජ්ජං. කතමෙහි චතූහි? ඉධ, ගහපති, න කායෙන පාපකං කම්මං කරොති, න පාපකං වාචං භාසති, න පාපකං සඞ්කප්පං සඞ්කප්පති, න පාපකං ආජීවං ආජීවති. ඉමෙහි ඛො අහං, ගහපති, චතූහි ධම්මෙහි සමන්නාගතං පුරිසපුග්ගලං පඤ්ඤාපෙමි සම්පන්නකුසලං පරමකුසලං උත්තමපත්තිප්පත්තං සමණං අයොජ්ජං’’. එවමෙව සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා සීලසුද්ධිකා, තෙ සීලමත්තෙන සංයමමත්තෙන සංවරමත්තෙන අවීතික්කමමත්තෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති.

සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා වතසුද්ධිකා. තෙ හත්ථිවතිකා වා හොන්ති, අස්සවතිකා වා හොන්ති, ගොවතිකා වා හොන්ති, කුක්කුරවතිකා වා හොන්ති, කාකවතිකා වා හොන්ති, වාසුදෙවවතිකා වා හොන්ති, බලදෙවවතිකා වා හොන්ති, පුණ්ණභද්දවතිකා වා හොන්ති, මණිභද්දවතිකා වා හොන්ති, අග්ගිවතිකා වා හොන්ති, නාගවතිකා වා හොන්ති, සුපණ්ණවතිකා වා හොන්ති, යක්ඛවතිකා වා හොන්ති, අසුරවතිකා වා හොන්ති, ගන්ධබ්බවතිකා වා හොන්ති, මහාරාජවතිකා වා හොන්ති, චන්දවතිකා වා හොන්ති, සූරියවතිකා වා හොන්ති, ඉන්දවතිකා වා හොන්ති, බ්රහ්මවතිකා වා හොන්ති, දෙවවතිකා වා හොන්ති, දිසාවතිකා වා හොන්ති. ඉමෙ තෙ සමණබ්රාහ්මණා වතසුද්ධිකා. තෙ වතෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති.

සන්තෙකෙ සමණබ්රාහ්මණා මුතසුද්ධිකා. තෙ කාලතො උට්ඨහිත්වා පථවිං ආමසන්ති, හරිතං ආමසන්ති, ගොමයං ආමසන්ති, කච්ඡපං ආමසන්ති, ඵාලං අක්කමන්ති, තිලවාහං ආමසන්ති, ඵුස්සතිලං ඛාදන්ති, ඵුස්සතෙලං මක්ඛෙන්ති, ඵුස්සදන්තකට්ඨං ඛාදන්ති, ඵුස්සමත්තිකාය න්හායන්ති, ඵුස්සසාටකං නිවාසෙන්ති, ඵුස්සවෙඨනං වෙඨෙන්ති. ඉමෙ තෙ සමණබ්රාහ්මණා මුතසුද්ධිකා. තෙ මුතෙන සුද්ධිං විසුද්ධිං පරිසුද්ධිං මුත්තිං විමුත්තිං පරිමුත්තිං පච්චෙන්ති. න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ.

දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වාති. බ්රාහ්මණො දිට්ඨසුද්ධියාපි සුද්ධිං නාහ, සුතසුද්ධියාපි සුද්ධිං නාහ, සීලසුද්ධියාපි සුද්ධිං නාහ, වතසුද්ධියාපි සුද්ධිං නාහ, මුතසුද්ධියාපි සුද්ධිං නාහ න කථෙති න භණති න දීපයති න වොහරතීති – න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වා.

පුඤ්ඤෙ ච පාපෙ ච අනූපලිත්තොති. පුඤ්ඤං වුච්චති යං කිඤ්චි තෙධාතුකං කුසලාභිසඞ්ඛාරං, අපුඤ්ඤං වුච්චති සබ්බං අකුසලං. යතො පුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරො ච අපුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරො ච ආනෙඤ්ජාභිසඞ්ඛාරො ච පහීනා හොන්ති උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා; එත්තාවතා පුඤ්ඤෙ ච පාපෙ ච න ලිම්පති න පලිම්පති න උපලිම්පති අලිත්තො අපලිත්තො අනූපලිත්තො නික්ඛන්තො නිස්සටො විප්පමුත්තො විසඤ්ඤුත්තො විමරියාදිකතෙන චෙතසා විහරතීති – පුඤ්ඤෙ ච පාපෙ ච අනූපලිත්තො.

අත්තඤ්ජහො නයිධ පකුබ්බමානොති. අත්තඤ්ජහොති අත්තදිට්ඨිජහො. අත්තඤ්ජහොති ගාහං ජහො [ගාහජහො (සී. ස්යා.), අත්තගාහං ජහො (ක.)]. අත්තඤ්ජහොති තණ්හාවසෙන දිට්ඨිවසෙන ගහිතං පරාමට්ඨං අභිනිවිට්ඨං අජ්ඣොසිතං අධිමුත්තං, සබ්බං තං චත්තං හොති වන්තං මුත්තං පහීනං පටිනිස්සට්ඨං. නයිධ පකුබ්බමානොති පුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරං වා අපුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරං වා ආනෙඤ්ජාභිසඞ්ඛාරං වා අපකුබ්බමානො අජනයමානො අසඤ්ජනයමානො අනිබ්බත්තයමානො අනභිනිබ්බත්තයමානොති – අත්තඤ්ජහො නයිධ පකුබ්බමානො.

තෙනාහ භගවා –

‘‘න බ්රාහ්මණො අඤ්ඤතො සුද්ධිමාහ, දිට්ඨෙ සුතෙ සීලවතෙ මුතෙ වා;

පුඤ්ඤෙ ච පාපෙ ච අනූපලිත්තො, අත්තඤ්ජහො නයිධ පකුබ්බමානො’’ති.

26.

පුරිමංපහාය අපරං සිතාසෙ,එජානුගා තෙ න තරන්ති සඞ්ගං;

තෙඋග්ගහායන්ති නිරස්සජන්ති, කපීව සාඛං පමුඤ්චං[පමුඛං (සී. ස්යා.)]ගහාය.

පුරිමං පහාය අපරං සිතාසෙති. පුරිමං සත්ථාරං පහාය පරං සත්ථාරං නිස්සිතා; පුරිමං ධම්මක්ඛානං පහාය අපරං ධම්මක්ඛානං නිස්සිතා; පුරිමං ගණං පහාය අපරං ගණං නිස්සිතා; පුරිමං දිට්ඨිං පහාය අපරං දිට්ඨිං නිස්සිතා; පුරිමං පටිපදං පහාය අපරං පටිපදං නිස්සිතා; පුරිමං මග්ගං පහාය අපරං මග්ගං නිස්සිතා සන්නිස්සිතා අල්ලීනා උපගතා අජ්ඣොසිතා අධිමුත්තාති – පුරිමං පහාය අපරං සිතාසෙ.

එජානුගා තෙ න තරන්ති සඞ්ගන්ති. එජා වුච්චති තණ්හා. යො රාගො සාරාගො…පෙ… අභිජ්ඣා ලොභො අකුසලමූලං. එජානුගාති එජානුගා එජානුගතා එජානුසටා එජාය පන්නා පතිතා අභිභූතා පරියාදින්නචිත්තා. තෙ න තරන්ති සඞ්ගන්ති රාගසඞ්ගං දොසසඞ්ගං මොහසඞ්ගං මානසඞ්ගං දිට්ඨිසඞ්ගං කිලෙසසඞ්ගං දුච්චරිතසඞ්ගං න තරන්ති න උත්තරන්ති න පතරන්ති න සමතික්කමන්ති න වීතිවත්තන්තීති – එජානුගා තෙ න තරන්ති සඞ්ගං.

තෙ උග්ගහායන්ති නිරස්සජන්තීති සත්ථාරං ගණ්හන්ති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං සත්ථාරං ගණ්හන්ති; ධම්මක්ඛානං ගණ්හන්ති , තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං ධම්මක්ඛානං ගණ්හන්ති; ගණං ගණ්හන්ති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං ගණං ගණ්හන්ති; දිට්ඨිං ගණ්හන්ති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං දිට්ඨිං ගණ්හන්ති; පටිපදං ගණ්හන්ති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං පටිපදං ගණ්හන්ති; මග්ගං ගණ්හන්ති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං මග්ගං ගණ්හන්ති; ගණ්හන්ති ච මුඤ්චන්ති ච ආදියන්ති ච නිරස්සජන්ති චාති – තෙ උග්ගහායන්ති නිරස්සජන්ති.

කපීව සාඛං පමුඤ්චං ගහායාති. යථා මක්කටො අරඤ්ඤෙ පවනෙ චරමානො සාඛං ගණ්හාති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං සාඛං ගණ්හාති. එවමෙව පුථුසමණබ්රාහ්මණා පුථුදිට්ඨිගතානි ගණ්හන්ති ච මුඤ්චන්ති ච ආදියන්ති ච නිරස්සජන්ති චාති – කපීව සාඛං පමුඤ්චං ගහාය.

තෙනාහ භගවා –

‘‘පුරිමං පහාය අපරං සිතාසෙ, එජානුගා තෙ න තරන්ති සඞ්ගං;

තෙ උග්ගහායන්ති නිරස්සජන්ති, කපීව සාඛං පමුඤ්චං ගහායා’’ති.

27.

සයංසමාදාය වතානි ජන්තු, උච්චාවචං ගච්ඡති සඤ්ඤසත්තො;

විද්වා ච වෙදෙහි සමෙච්ච ධම්මං, න උච්චාවචං ගච්ඡති භූරිපඤ්ඤො.

සයං සමාදාය වතානි ජන්තූති. සයං සමාදායාති සාමං සමාදාය . වතානීති හත්ථිවතං වා අස්සවතං වා ගොවතං වා කුක්කූරවතං වා කාකවතං වා වාසුදෙවවතං වා බලදෙවවතං වා පුණ්ණභද්දවතං වා මණිභද්දවතං වා අග්ගිවතං වා නාගවතං වා සුපණ්ණවතං වා යක්ඛවතං වා අසුරවතං වා…පෙ… දිසාවතං වා ආදාය සමාදාය ආදියිත්වා සමාදියිත්වා ගණ්හිත්වා පරාමසිත්වා අභිනිවිසිත්වා. ජන්තූති සත්තො නරො …පෙ… මනුජොති – සයං සමාදාය වතානි ජන්තු.

උච්චාවචං ගච්ඡති සඤ්ඤසත්තොති සත්ථාරතො සත්ථාරං ගච්ඡති; ධම්මක්ඛානතො ධම්මක්ඛානං ගච්ඡති; ගණතො ගණං ගච්ඡති; දිට්ඨියා දිට්ඨිං ගච්ඡති; පටිපදාය පටිපදං ගච්ඡති; මග්ගතො මග්ගං ගච්ඡති. සඤ්ඤසත්තොති කාමසඤ්ඤාය බ්යාපාදසඤ්ඤාය විහිංසාසඤ්ඤාය දිට්ඨිසඤ්ඤාය සත්තො විසත්තො ආසත්තො ලග්ගො ලග්ගිතො පලිබුද්ධො. යථා භිත්තිඛිලෙ වා නාගදන්තෙ වා භණ්ඩං සත්තං විසත්තං ආසත්තං ලග්ගං ලග්ගිතං පලිබුද්ධං, එවමෙව කාමසඤ්ඤාය බ්යාපාදසඤ්ඤාය විහිංසාසඤ්ඤාය දිට්ඨිසඤ්ඤාය සත්තො විසත්තො ආසත්තො ලග්ගො ලග්ගිතො පලිබුද්ධොති – උච්චාවචං ගච්ඡති සඤ්ඤසත්තො.

විද්වා ච වෙදෙහි සමෙච්ච ධම්මන්ති. විද්වාති විද්වා විජ්ජාගතො ඤාණී විභාවී මෙධාවී. වෙදෙහීති වෙදා වුච්චන්ති චතූසු මග්ගෙසු ඤාණං පඤ්ඤා පඤ්ඤින්ද්රියං පඤ්ඤාබලං ධම්මවිචයසම්බොජ්ඣඞ්ගො වීමංසා විපස්සනා සම්මාදිට්ඨි. තෙහි වෙදෙහි ජාතිජරාමරණස්ස අන්තගතො අන්තප්පත්තො, කොටිගතො කොටිප්පත්තො, පරියන්තගතො පරියන්තප්පත්තො, වොසානගතො වොසානප්පත්තො, තාණගතො තාණප්පත්තො, ලෙණගතො ලෙණප්පත්තො, සරණගතො සරණප්පත්තො, අභයගතො අභයප්පත්තො, අච්චුතගතො අච්චුතප්පත්තො, අමතගතො අමතප්පත්තො, නිබ්බානගතො නිබ්බානප්පත්තො. වෙදානං වා අන්තගතොති වෙදගූ, වෙදෙහි වා අන්තගතොති වෙදගූ, සත්තන්නං වා ධම්මානං විදිතත්තා වෙදගූ. සක්කායදිට්ඨි විදිතා හොති, විචිකිච්ඡා විදිතා හොති, සීලබ්බතපරාමාසො විදිතො හොති, රාගො විදිතො හොති, දොසො විදිතො හොති, මොහො විදිතො හොති, මානො විදිතො හොති, විදිතාස්ස හොන්ති පාපකා අකුසලා ධම්මා සංකිලෙසිකා පොනොභවිකා සදරා දුක්ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා.

වෙදානි විචෙය්ය කෙවලානි, [සභියාති භගවා]

සමණානං යානීධත්ථි [යානිපත්ථි (සී. ස්යා.) සු. නි. 534] බ්රාහ්මණානං;

සබ්බවෙදනාසු වීතරාගො, සබ්බං වෙදමතිච්ච වෙදගූ සොති.

විද්වාච වෙදෙහි සමෙච්ච ධම්මන්ති. සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං. සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනිච්චාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; සබ්බෙ සඞ්ඛාරා දුක්ඛාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; සබ්බෙ ධම්මා අනත්තාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; අවිජ්ජාපච්චයා සඞ්ඛාරාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; සඞ්ඛාරපච්චයා විඤ්ඤාණන්ති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; විඤ්ඤාණපච්චයා නාමරූපන්ති…පෙ… නාමරූපපච්චයා සළායතනන්ති… සළායතනපච්චයා ඵස්සොති… ඵස්සපච්චයා වෙදනාති… වෙදනාපච්චයා තණ්හාති… තණ්හාපච්චයා උපාදානන්ති… උපාදානපච්චයා භවොති… භවපච්චයා ජාතීති… ජාතිපච්චයා ජරාමරණන්ති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; අවිජ්ජානිරොධා සඞ්ඛාරනිරොධොති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; සඞ්ඛාරනිරොධා විඤ්ඤාණනිරොධොති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; විඤ්ඤාණනිරොධා නාමරූපනිරොධොති… නාමරූපනිරොධා සළායතනනිරොධොති… සළායතනනිරොධා ඵස්සනිරොධොති… ඵස්සනිරොධා වෙදනානිරොධොති… වෙදනානිරොධා තණ්හානිරොධොති… තණ්හානිරොධා උපාදානනිරොධොති… උපාදානනිරොධා භවනිරොධොති… භවනිරොධා ජාතිනිරොධොති… ජාතිනිරොධා ජරාමරණනිරොධොති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; ඉදං දුක්ඛන්ති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; අයං දුක්ඛසමුදයොති… අයං දුක්ඛනිරොධොති… අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; ඉමෙ ආසවාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; අයං ආසවසමුදයොති… අයං ආසවනිරොධොති… අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; ඉමෙ ධම්මා අභිඤ්ඤෙය්යාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං; ඉමෙ ධම්මා පරිඤ්ඤෙය්යාති… ඉමෙ ධම්මා පහාතබ්බාති… ඉමෙ ධම්මා භාවෙතබ්බාති … ඉමෙ ධම්මා සච්ඡිකාතබ්බාති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං. ඡන්නං ඵස්සායතනානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං. පඤ්චන්නං උපාදානක්ඛන්ධානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං. චතුන්නං මහාභූතානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මං. යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං සබ්බං තං නිරොධධම්මන්ති සමෙච්ච අභිසමෙච්ච ධම්මන්ති – විද්වා ච වෙදෙහි සමෙච්ච ධම්මං.

න උච්චාවචං ගච්ඡති භූරිපඤ්ඤොති න සත්ථාරතො සත්ථාරං ගච්ඡති, න ධම්මක්ඛානතො ධම්මක්ඛානං ගච්ඡති, න ගණතො ගණං ගච්ඡති, න දිට්ඨියා දිට්ඨිං ගච්ඡති, න පටිපදාය පටිපදං ගච්ඡති, න මග්ගතො මග්ගං ගච්ඡති. භූරිපඤ්ඤොති භූරිපඤ්ඤො මහාපඤ්ඤො පුථුපඤ්ඤො හාසපඤ්ඤො ජවනපඤ්ඤො තික්ඛපඤ්ඤො නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො. භූරි වුච්චති පථවී. තාය පථවිසමාය පඤ්ඤාය විපුලාය විත්ථතාය සමන්නාගතොති – න උච්චාවචං ගච්ඡති භූරිපඤ්ඤො.

තෙනාහ භගවා –

‘‘සයං සමාදාය වතානි ජන්තු, උච්චාවචං ගච්ඡති සඤ්ඤසත්තො;

විද්වා ච වෙදෙහි සමෙච්ච ධම්මං, න උච්චාවචං ගච්ඡති භූරිපඤ්ඤො’’ති.

28.

ස සබ්බධම්මෙසු විසෙනිභූතො,යං කිඤ්චි දිට්ඨං ව සුතං මුතං වා;

තමෙවදස්සිං විවටං චරන්තං, කෙනීධ ලොකස්මි විකප්පයෙය්ය.

ස සබ්බධම්මෙසු විසෙනිභූතො යං කිඤ්චි දිට්ඨං ව සුතං මුතං වාති. සෙනා වුච්චති මාරසෙනා. කායදුච්චරිතං මාරසෙනා, වචීදුච්චරිතං මාරසෙනා, මනොදුච්චරිතං මාරසෙනා, රාගො මාරසෙනා, දොසො මාරසෙනා, මොහො මාරසෙනා, කොධො මාරසෙනා, උපනාහො…පෙ… සබ්බාකුසලාභිසඞ්ඛාරා මාරසෙනා.

වුත්තඤ්හෙතං භගවතා –

‘‘කාමා තෙ පඨමා සෙනා, දුතියා අරති වුච්චති;

තතියා ඛුප්පිපාසා තෙ, චතුත්ථී තණ්හා වුච්චති.

‘‘පඤ්චමී ථිනමිද්ධං තෙ, ඡට්ඨා භීරූ පවුච්චති;

සත්තමී විචිකිච්ඡා තෙ, මක්ඛො ථම්භො තෙ අට්ඨමො.

‘‘ලාභො සිලොකො සක්කාරො, මිච්ඡාලද්ධො ච යො යසො;

යො චත්තානං සමුක්කංසෙ, පරෙ ච අවජානති.

‘‘එසා නමුචි තෙ සෙනා, කණ්හස්සාභිප්පහාරිනී;

න නං අසුරො ජිනාති, ජෙත්වාව ලභතෙ සුඛ’’න්ති.

යතො චතූහි අරියමග්ගෙහි සබ්බා ච මාරසෙනා සබ්බෙ ච පටිසෙනිකරා කිලෙසා ජිතා ච පරාජිතා ච භග්ගා විප්පලුග්ගා පරම්මුඛා, සො වුච්චති විසෙනිභූතො. සො දිට්ඨෙ විසෙනිභූතො, සුතෙ විසෙනිභූතො, මුතෙ විසෙනිභූතො, විඤ්ඤාතෙ විසෙනිභූතොති – ස සබ්බධම්මෙසු විසෙනිභූතො යං කිඤ්චි දිට්ඨං ව සුතං මුතං වා.

තමෙවදස්සිං විවටං චරන්තන්ති. තමෙව සුද්ධදස්සිං විසුද්ධදස්සිං පරිසුද්ධදස්සිං වොදාතදස්සිං පරියොදාතදස්සිං. අථ වා, සුද්ධදස්සනං විසුද්ධදස්සනං පරිසුද්ධදස්සනං වොදාතදස්සනං පරියොදාතදස්සනං. විවටන්ති තණ්හාඡදනං දිට්ඨිඡදනං කිලෙසඡදනං දුච්චරිතඡදනං අවිජ්ජාඡදනං. තානි ඡදනානි විවටානි හොන්ති විද්ධංසිතානි උග්ඝාටිතානි සමුග්ඝාටිතානි පහීනානි සමුච්ඡින්නානි වූපසන්තානි පටිපස්සද්ධානි අභබ්බුප්පත්තිකානි ඤාණග්ගිනා දඩ්ඪානි. චරන්තන්ති චරන්තං විචරන්තං විහරන්තං ඉරියන්තං වත්තෙන්තං පාලෙන්තං යපෙන්තං යාපෙන්තන්ති – තමෙව දස්සිං විවටං චරන්තං.

කෙනීධලොකස්මි විකප්පයෙය්යාති. කප්පාති ද්වෙ කප්පා – තණ්හාකප්පො ච දිට්ඨිකප්පො ච…පෙ… අයං තණ්හාකප්පො…පෙ… අයං දිට්ඨිකප්පො. තස්ස තණ්හාකප්පො පහීනො, දිට්ඨිකප්පො පටිනිස්සට්ඨො. තණ්හාකප්පස්ස පහීනත්තා දිට්ඨිකප්පස්ස පටිනිස්සට්ඨත්තා කෙන රාගෙන කප්පෙය්ය, කෙන දොසෙන කප්පෙය්ය, කෙන මොහෙන කප්පෙය්ය, කෙන මානෙන කප්පෙය්ය, කාය දිට්ඨියා කප්පෙය්ය, කෙන උද්ධච්චෙන කප්පෙය්ය, කාය විචිකිච්ඡාය කප්පෙය්ය, කෙහි අනුසයෙහි කප්පෙය්ය – රත්තොති වා දුට්ඨොති වා මූළ්හොති වා විනිබද්ධොති වා පරාමට්ඨොති වා වික්ඛෙපගතොති වා අනිට්ඨඞ්ගතොති වා ථාමගතොති වා. තෙ අභිසඞ්ඛාරා පහීනා. අභිසඞ්ඛාරානං පහීනත්තා ගතියො කෙන කප්පෙය්ය – නෙරයිකොති වා තිරච්ඡානයොනිකොති වා පෙත්තිවිසයිකොති වා මනුස්සොති වා දෙවොති වා රූපීති වා අරූපීති වා සඤ්ඤීති වා අසඤ්ඤීති වා නෙවසඤ්ඤීනාසඤ්ඤීති වා. සො හෙතු නත්ථි, පච්චයො නත්ථි, කාරණං නත්ථි, යෙන කප්පෙය්ය විකප්පෙය්ය විකප්පං ආපජ්ජෙය්ය. ලොකස්මින්ති අපායලොකෙ මනුස්සලොකෙ දෙවලොකෙ ඛන්ධලොකෙ ධාතුලොකෙ ආයතනලොකෙති – කෙනීධ ලොකස්මිං විකප්පයෙය්ය.

තෙනාහ භගවා –

‘‘ස සබ්බධම්මෙසු විසෙනිභූතො, යං කිඤ්චි දිට්ඨං ව සුතං මුතං වා;

තමෙව දස්සිං විවටං චරන්තං, කෙනීධ ලොකස්මි විකප්පයෙය්යා’’ති.

29.

න කප්පයන්ති න පුරෙක්ඛරොන්ති, අච්චන්තසුද්ධීති න තෙ වදන්ති;

ආදානගන්ථං ගථිතං විසජ්ජ, ආසං න කුබ්බන්ති කුහිඤ්චි ලොකෙ.

න කප්පයන්ති න පුරෙක්ඛරොන්තීති. කප්පාති ද්වෙ කප්පා – තණ්හාකප්පො ච දිට්ඨිකප්පො ච…පෙ… අයං තණ්හාකප්පො…පෙ… අයං දිට්ඨිකප්පො. තෙසං තණ්හාකප්පො පහීනො, දිට්ඨිකප්පො පටිනිස්සට්ඨො. තණ්හාකප්පස්ස පහීනත්තා, දිට්ඨිකප්පස්ස පටිනිස්සට්ඨත්තා තණ්හාකප්පං වා දිට්ඨිකප්පං වා න කප්පෙන්ති න ජනෙන්ති න සඤ්ජනෙන්ති න නිබ්බත්තෙන්ති නාභිනිබ්බත්තෙන්තීති – න කප්පයන්ති . න පුරෙක්ඛරොන්තීති. පුරෙක්ඛාරාති ද්වෙ පුරෙක්ඛාරා – තණ්හාපුරෙක්ඛාරො ච දිට්ඨිපුරෙක්ඛාරො ච…පෙ… අයං තණ්හාපුරෙක්ඛාරො…පෙ… අයං දිට්ඨිපුරෙක්ඛාරො. තෙසං තණ්හාපුරෙක්ඛාරො පහීනො, දිට්ඨිපුරෙක්ඛාරො පටිනිස්සට්ඨො. තණ්හාපුරෙක්ඛාරස්ස පහීනත්තා, දිට්ඨිපුරෙක්ඛාරස්ස පටිනිස්සට්ඨත්තා න තණ්හං වා න දිට්ඨිං වා පුරතො කත්වා චරන්ති, න තණ්හාධජා න තණ්හාකෙතූ න තණ්හාධිපතෙය්යා, න දිට්ඨිධජා න දිට්ඨිකෙතූ න දිට්ඨාධිපතෙය්යා, න තණ්හාය වා න දිට්ඨියා වා පරිවාරිතා චරන්තීති – න කප්පයන්ති න පුරෙක්ඛරොන්ති.

අච්චන්තසුද්ධීති න තෙ වදන්තීති අච්චන්තසුද්ධිං සංසාරසුද්ධිං අකිරියදිට්ඨිං සස්සතවාදං න වදන්ති න කථෙන්ති න භණන්ති න දීපයන්ති න වොහරන්තීති – අච්චන්තසුද්ධීති න තෙ වදන්ති.

ආදානගන්ථංගථිතං විසජ්ජාති. ගන්ථාති චත්තාරො ගන්ථා – අභිජ්ඣා කායගන්ථො, බ්යාපාදො කායගන්ථො, සීලබ්බතපරාමාසො කායගන්ථො, ඉදංසච්චාභිනිවෙසො කායගන්ථො. අත්තනො දිට්ඨියා රාගො අභිජ්ඣා කායගන්ථො; පරවාදෙසු ආඝාතො අප්පච්චයො බ්යාපාදො කායගන්ථො; අත්තනො සීලං වා වතං වා සීලවතං වා පරාමසන්තීති සීලබ්බතපරාමාසො කායගන්ථො, අත්තනො දිට්ඨි ඉදංසච්චාභිනිවෙසො කායගන්ථො. කිංකාරණා වුච්චති ආදානගන්ථො? තෙහි ගන්ථෙහි රූපං ආදියන්ති උපාදියන්ති ගණ්හන්ති පරාමසන්ති අභිනිවිසන්ති; වෙදනං…පෙ… සඤ්ඤං… සඞ්ඛාරෙ… විඤ්ඤාණං… ගතිං … උපපත්තිං… පටිසන්ධිං… භවං… සංසාරවට්ටං ආදියන්ති උපාදියන්ති ගණ්හන්ති පරාමසන්ති අභිනිවිසන්ති. තංකාරණා වුච්චති ආදානගන්ථො. විසජ්ජාති ගන්ථෙ වොසජ්ජිත්වා වා – විසජ්ජ. අථ වා ගන්ථෙ ගධිතෙ ගන්ථිතෙ බන්ධෙ විබන්ධෙ ආබන්ධෙ ලග්ගෙ ලග්ගිතෙ පලිබුද්ධෙ බන්ධනෙ පොටයිත්වා – [ඵොටයිත්වා (ස්යා.)] විසජ්ජ. යථා වය්හං වා රථං වා සකටං වා සන්දමානිකං වා සජ්ජං විසජ්ජං කරොන්ති විකොපෙන්ති; එවමෙව ගන්ථෙ වොසජ්ජිත්වා – විසජ්ජ. අථ වා ගන්ථෙ ගධිතෙ ගන්ථිතෙ බන්ධෙ විබන්ධෙ ආබන්ධෙ ලග්ගෙ ලග්ගිතෙ පලිබුද්ධෙ බන්ධනෙ පොටයිත්වා විසජ්ජාති – ආදානගන්ථං ගථිතං විසජ්ජ.

ආසං න කුබ්බන්ති කුහිඤ්චි ලොකෙති. ආසා වුච්චති තණ්හා යො රාගො සාරාගො…පෙ… අභිජ්ඣා ලොභො අකුසලමූලං. ආසං න කුබ්බන්තීති ආසං න කුබ්බන්ති න ජනෙන්ති න සඤ්ජනෙන්ති න නිබ්බත්තෙන්ති න අභිනිබ්බත්තෙන්ති. කුහිඤ්චීති කුහිඤ්චි කිම්හිචි කත්ථචි අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා අජ්ඣත්තබහිද්ධා වා. ලොකෙති අපායලොකෙ…පෙ… ආයතනලොකෙති – ආසං න කුබ්බන්ති කුහිඤ්චි ලොකෙ.

තෙනාහ භගවා –

‘‘න කප්පයන්ති න පුරෙක්ඛරොන්ති, අච්චන්තසුද්ධීති න තෙ වදන්ති;

ආදානගන්ථං ගථිතං විසජ්ජ, ආසං න කුබ්බන්ති කුහිඤ්චි ලොකෙ’’ති.

30.

සීමාතිගොබ්රාහ්මණො තස්ස නත්ථි, ඤත්වා ච දිස්වා ච සමුග්ගහීතං;

න රාගරාගී න විරාගරත්තො, තස්සීධ නත්ථි පරමුග්ගහීතං.

සීමාතිගොබ්රාහ්මණො තස්ස නත්ථි, ඤත්වා ච දිස්වා ච සමුග්ගහීතන්ති. සීමාති චතස්සො සීමායො – සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසො, දිට්ඨානුසයො, විචිකිච්ඡානුසයො, තදෙකට්ඨා ච කිලෙසා – අයං පඨමා සීමා. ඔළාරිකං කාමරාගසඤ්ඤොජනං, පටිඝසඤ්ඤොජනං, ඔළාරිකො කාමරාගානුසයො, පටිඝානුසයො, තදෙකට්ඨා ච කිලෙසා – අයං දුතියා සීමා. අනුසහගතං කාමරාගසඤ්ඤොජනං, පටිඝසඤ්ඤොජනං, අනුසහගතො කාමරාගානුසයො, පටිඝානුසයො, තදෙකට්ඨා ච කිලෙසා – අයං තතියා සීමා. රූපරාගො අරූපරාගො මානො උද්ධච්චං අවිජ්ජා, මානානුසයො භවරාගානුසයො අවිජ්ජානුසයො, තදෙකට්ඨා ච කිලෙසා – අයං චතුත්ථා සීමා. යතො ච චතූහි අරියමග්ගෙහි ඉමා චතස්සො සීමායො අතික්කන්තො හොති සමතික්කන්තො වීතිවත්තො, සො වුච්චති සීමාතිගො. බ්රාහ්මණොති සත්තන්නං ධම්මානං බාහිතත්තා බ්රාහ්මණො – සක්කායදිට්ඨි බාහිතා හොති, විචිකිච්ඡා බාහිතා හොති , සීලබ්බතපරාමාසො බාහිතො හොති…පෙ… අසිතො තාදි පවුච්චතෙ ස බ්රහ්මා. තස්සාති අරහතො ඛීණාසවස්ස.

ඤත්වාති පරචිත්තඤාණෙන වා ඤත්වා පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිඤාණෙන වා ඤත්වා. දිස්වාති මංසචක්ඛුනා වා දිස්වා දිබ්බචක්ඛුනා වා දිස්වා. සීමාතිගො බ්රාහ්මණො තස්ස නත්ථි, ඤත්වාච දිස්වා ච සමුග්ගහීතන්ති. තස්ස ඉදං පරමං අග්ගං සෙට්ඨං විසිට්ඨං [විසෙට්ඨං (සී. ස්යා.)] පාමොක්ඛං උත්තමං පවරන්ති ගහිතං පරාමට්ඨං අභිනිවිට්ඨං අජ්ඣොසිතං අධිමුත්තං නත්ථි න සන්ති න සංවිජ්ජති නුපලබ්භති, පහීනං සමුච්ඡින්නං වූපසන්තං පටිපස්සද්ධං අභබ්බුප්පත්තිකං ඤාණග්ගිනා දඩ්ඪන්ති – සීමාතිගො බ්රාහ්මණො තස්ස නත්ථි ඤත්වා ච දිස්වා ච සමුග්ගහීතං.

න රාගරාගී න විරාගරත්තොති. රාගරත්තා වුච්චන්ති යෙ පඤ්චසු කාමගුණෙසු රත්තා ගිද්ධා ගධිතා මුච්ඡිතා අජ්ඣොසන්නා ලග්ගා ලග්ගිතා පලිබුද්ධා. විරාගරත්තා වුච්චන්ති යෙ රූපාවචරඅරූපාවචරසමාපත්තීසු රත්තා ගිද්ධා ගධිතා මුච්ඡිතා අජ්ඣොසන්නා ලග්ගා ලග්ගිතා පලිබුද්ධා. න රාගරාගී න විරාගරත්තොති යතො කාමරාගො ච රූපරාගො ච අරූපරාගො ච පහීනා හොන්ති උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා [අනභාවකතා (සී.), අනභාවංගතා (ස්යා.)] ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. එත්තාවතා න රාගරාගී න විරාගරත්තො.

තස්සීධනත්ථි පරමුග්ගහීතන්ති. තස්සාති අරහතො ඛීණාසවස්ස. තස්ස ඉදං පරමං අග්ගං සෙට්ඨං විසිට්ඨං පාමොක්ඛං උත්තමං පවරන්ති ගහිතං පරාමට්ඨං අභිනිවිට්ඨං අජ්ඣොසිතං අධිමුත්තං නත්ථි න සන්ති න සංවිජ්ජති නුපලබ්භති, පහීනං සමුච්ඡින්නං වූපසන්තං පටිපස්සද්ධං අභබ්බුප්පත්තිකං ඤාණග්ගිනා දඩ්ඪන්ති – තස්සීධ නත්ථි පරමුග්ගහීතං.

තෙනාහ භගවා –

‘‘සීමාතිගො බ්රාහ්මණො තස්ස නත්ථි, ඤත්වා ච දිස්වා ච සමුග්ගහීතං;

න රාගරාගී න විරාගරත්තො, තස්සීධ නත්ථි පරමුග්ගහීත’’න්ති.

සුද්ධට්ඨකසුත්තනිද්දෙසො චතුත්ථො.