📜

1. පාරාජිකකණ්ඩං

1. පඨමපාරාජිකං

සුදින්නභාණවාරො

24. තෙන ¶ ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන වෙසාලියා අවිදූරෙ කලන්දගාමො නාම අත්ථි [කලන්දගාමො නාම හොති (සී.), කලන්දගාමො හොති (ස්යා.)]. තත්ථ සුදින්නො නාම කලන්දපුත්තො සෙට්ඨිපුත්තො හොති. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො සම්බහුලෙහි [සම්පහූලෙහි (සී.)] සහායකෙහි සද්ධිං වෙසාලිං අගමාසි කෙනචිදෙව කරණීයෙන ¶ . තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා මහතියා පරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙන්තො නිසින්නො හොති. අද්දස ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො භගවන්තං මහතියා පරිසාය පරිවුතං ධම්මං දෙසෙන්තං නිසින්නං. දිස්වානස්ස එතදහොසි – ‘‘යංනූනාහම්පි ධම්මං සුණෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො යෙන සා පරිසා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නස්ස ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස එතදහොසි – ‘‘යථා යථා ඛො අහං භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාමි, නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා එකන්තපරිපුණ්ණං එකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං; යංනූනාහං කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො සා පරිසා භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තෙජිතා සම්පහංසිතා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.

25. අථ ¶ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො අචිරවුට්ඨිතාය පරිසාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘යථා යථාහං, භන්තෙ, භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාමි ¶ , නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා එකන්තපරිපුණ්ණං එකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං; ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතුං. පබ්බාජෙතු මං භගවා’’ති. ‘‘අනුඤ්ඤාතොසි පන ත්වං, සුද්දින්න, මාතාපිතූහි අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති? ‘‘න ඛො අහං, භන්තෙ, අනුඤ්ඤාතො මාතාපිතූහි අගාරස්මා අනගාරියං ¶ පබ්බජ්ජායා’’ති. ‘‘න ඛො, සුදින්න, තථාගතා අනනුඤ්ඤාතං මාතාපිතූහි පුත්තං පබ්බාජෙන්තී’’ති. ‘‘සොහං, භන්තෙ, තථා කරිස්සාමි යථා මං මාතාපිතරො අනුජානිස්සන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති.

26. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො වෙසාලියං තං කරණීයං තීරෙත්වා යෙන කලන්දගාමො යෙන මාතාපිතරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මාතාපිතරො එතදවොච – ‘‘අම්මතාතා, යථා යථාහං භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාමි, නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා එකන්තපරිපුණ්ණං එකන්තපරිසුද්ධං ¶ සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං; ඉච්ඡාමහං කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං ¶ පබ්බජිතුං. අනුජානාථ මං අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. එවං වුත්තෙ සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, තාත සුදින්න, අම්හාකං එකපුත්තකො පියො මනාපො සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, තාත සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි මයං තෙ අකාමකා විනා භවිස්සාම, කිං පන මයං තං ජීවන්තං අනුජානිස්සාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. දුතියම්පි ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො මාතාපිතරො එතදවොච – ‘‘අම්මතාතා, යථා යථාහං භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාමි, නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා එකන්තපරිපුණ්ණං එකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං; ඉච්ඡාමහං කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතුං. අනුජානාථ මං අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. දුතියම්පි ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, තාත සුදින්න, අම්හාකං එකපුත්තකො පියො මනාපො සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, තාත සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි මයං තෙ අකාමකා විනා භවිස්සාම, කිං පන මයං තං ජීවන්තං අනුජානිස්සාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති! තතියම්පි ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො මාතාපිතරො එතදවොච – ‘‘අම්මතාතා ¶ , යථා යථාහං භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාමි, නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා එකන්තපරිපුණ්ණං එකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං; ඉච්ඡාමහං කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතුං ¶ . අනුජානාථ මං අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. තතියම්පි ¶ ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, තාත සුදින්න, අම්හාකං එකපුත්තකො පියො මනාපො සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, තාත සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි මයං තෙ අකාමකා විනා භවිස්සාම, කිං පන මයං තං ජීවන්තං අනුජානිස්සාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති!

27. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො – ‘‘න මං මාතාපිතරො අනුජානන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති, තත්ථෙව අනන්තරහිතාය භූමියා නිපජ්ජි – ඉධෙව මෙ මරණං භවිස්සති පබ්බජ්ජා වාති. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො එකම්පි භත්තං න භුඤ්ජි, ද්වෙපි භත්තානි න භුඤ්ජි, තීණිපි භත්තානි න භුඤ්ජි, චත්තාරිපි භත්තානි න භුඤ්ජි, පඤ්චපි භත්තානි න භුඤ්ජි, ඡපි භත්තානි න භුඤ්ජි, සත්තපි භත්තානි න භුඤ්ජි.

28. අථ ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, තාත සුදින්න, අම්හාකං එකපුත්තකො ¶ පියො මනාපො සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, තාත සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි මයං තෙ අකාමකා විනා භවිස්සාම, කිං පන මයං තං ජීවන්තං අනුජානිස්සාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය? උට්ඨෙහි, තාත සුදින්න, භුඤ්ජ ච පිව ච පරිචාරෙහි ච, භුඤ්ජන්තො පිවන්තො පරිචාරෙන්තො කාමෙ පරිභුඤ්ජන්තො පුඤ්ඤානි කරොන්තො අභිරමස්සු. න තං මයං අනුජානාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. එවං වුත්තෙ සුදින්නො කලන්දපුත්තො තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, තාත සුදින්න, අම්හාකං එකපුත්තකො පියො මනාපො සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, තාත සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි මයං තෙ අකාමකා විනා භවිස්සාම, කිං පන මයං තං ජීවන්තං අනුජානිස්සාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය! උට්ඨෙහි, තාත සුදින්න, භුඤ්ජ ච පිව ච පරිචාරෙහි ච, භුඤ්ජන්තො පිවන්තො පරිචාරෙන්තො කාමෙ පරිභුඤ්ජන්තො පුඤ්ඤානි කරොන්තො අභිරමස්සු. න තං මයං අනුජානාම අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. තතියම්පි ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො තුණ්හී අහොසි.

අථ ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස සහායකා යෙන සුදින්නො කලන්දපුත්තො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ¶ සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං ¶ – ‘‘ත්වං ඛොසි, සම්ම සුදින්න, මාතාපිතූනං ¶ එකපුත්තකො පියො මනාපො ¶ සුඛෙධිතො සුඛපරිහතො. න ත්වං, සම්ම සුදින්න, කිඤ්චි දුක්ඛස්ස ජානාසි. මරණෙනපි තෙ මාතාපිතරො අකාමකා විනා භවිස්සන්ති, කිං පන තං ජීවන්තං අනුජානිස්සන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජාය! උට්ඨෙහි, සම්ම සුදින්න, භුඤ්ජ ච පිව ච පරිචාරෙහි ච, භුඤ්ජන්තො පිවන්තො පරිචාරෙන්තො කාමෙ පරිභුඤ්ජන්තො පුඤ්ඤානි කරොන්තො අභිරමස්සු, න තං මාතාපිතරො අනුජානිස්සන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. එවං වුත්තෙ, සුදින්නො කලන්දපුත්තො තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස සහායකා සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, සම්ම සුදින්න…පෙ… තතියම්පි ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො තුණ්හී අහොසි.

29. අථ ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස සහායකා යෙන සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස මාතාපිතරො එතදවොචුං – ‘‘අම්මතාතා, එසො සුදින්නො අනන්තරහිතාය භූමියා නිපන්නො – ‘ඉධෙව මෙ මරණං භවිස්සති පබ්බජ්ජා වා’ති. සචෙ තුම්හෙ සුදින්නං නානුජානිස්සථ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය, තත්ථෙව මරණං ආගමිස්සති. සචෙ පන තුම්හෙ සුදින්නං අනුජානිස්සථ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය, පබ්බජිතම්පි නං දක්ඛිස්සථ. සචෙ සුදින්නො නාභිරමිස්සති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය, කා තස්ස අඤ්ඤා ගති භවිස්සති, ඉධෙව පච්චාගමිස්සති. අනුජානාථ සුදින්නං අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. ‘‘අනුජානාම ¶ , තාතා, සුදින්නං අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති. අථ ඛො සුදින්නස්ස කලන්දපුත්තස්ස සහායකා යෙන සුදින්නො කලන්දපුත්තො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා සුදින්නං කලන්දපුත්තං එතදවොචුං – ‘‘උට්ඨෙහි, සම්ම සුදින්න, අනුඤ්ඤාතොසි මාතාපිතූහි අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති.

30. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො – ‘‘අනුඤ්ඤාතොම්හි කිර මාතාපිතූහි අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජායා’’ති, හට්ඨො උදග්ගො පාණිනා ගත්තානි පරිපුඤ්ඡන්තො වුට්ඨාසි. අථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො කතිපාහං බලං ගාහෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසන්නො ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො ¶ භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අනුඤ්ඤාතො [අනුඤ්ඤාතොම්හි (සී. ස්යා.)] අහං, භන්තෙ, මාතාපිතූහි අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය. පබ්බාජෙතු මං භගවා’’ති ¶ . අලත්ථ ඛො සුදින්නො කලන්දපුත්තො භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං, අලත්ථ උපසම්පදං. අචිරූපසම්පන්නො ච පනායස්මා සුදින්නො එවරූපෙ ධුතගුණෙ සමාදාය වත්තති, ආරඤ්ඤිකො ¶ හොති පිණ්ඩපාතිකො පංසුකූලිකො සපදානචාරිකො, අඤ්ඤතරං වජ්ජිගාමං උපනිස්සාය විහරති.

තෙන ඛො පන සමයෙන වජ්ජී දුබ්භික්ඛා හොති ද්වීහිතිකා සෙතට්ඨිකා සලාකාවුත්තා, න සුකරා උඤ්ඡෙන පග්ගහෙන යාපෙතුං. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස එතදහොසි – ‘‘එතරහි ඛො වජ්ජී දුබ්භික්ඛා ¶ ද්වීහිතිකා සෙතට්ඨිකා සලාකාවුත්තා, න සුකරා උඤ්ඡෙන පග්ගහෙන යාපෙතුං. බහූ ඛො පන මෙ වෙසාලියං ඤාතී අඩ්ඪා මහද්ධනා මහාභොගා පහූතජාතරූපරජතා පහූතවිත්තූපකරණා පහූතධනධඤ්ඤා. යංනූනාහං ඤාතී උපනිස්සාය විහරෙය්යං! ඤාතී මං [ඤාතකාපි මං (ස්යා.)] නිස්සාය දානානි දස්සන්ති පුඤ්ඤානි කරිස්සන්ති, භික්ඛූ ච ලාභං ලච්ඡන්ති, අහඤ්ච පිණ්ඩකෙන න කිලමිස්සාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො සෙනාසනං සංසාමෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන වෙසාලී තෙන පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන යෙන වෙසාලී තදවසරි. තත්ර සුදං ආයස්මා සුදින්නො වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අස්සොසුං ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස ඤාතකා – ‘‘සුදින්නො කිර කලන්දපුත්තො වෙසාලිං අනුප්පත්තො’’ති. තෙ ආයස්මතො සුදින්නස්ස සට්ඨිමත්තෙ ථාලිපාකෙ භත්තාභිහාරං අභිහරිංසු. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො තෙ සට්ඨිමත්තෙ ථාලිපාකෙ භික්ඛූනං විස්සජ්ජෙත්වා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය කලන්දගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. කලන්දගාමෙ සපදානං පිණ්ඩාය චරමානො යෙන සකපිතු නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි.

31. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො සුදින්නස්ස ඤාතිදාසී ආභිදොසිකං කුම්මාසං ඡඩ්ඩෙතුකාමා [ඡට්ටෙතුකාමා (ක.)] හොති. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො තං ඤාතිදාසිං එතදවොච – ‘‘සචෙ තං, භගිනි, ඡඩ්ඩනීයධම්මං ¶ , ඉධ මෙ පත්තෙ ආකිරා’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස ඤාතිදාසී තං ආභිදොසිකං ¶ කුම්මාසං ආයස්මතො සුදින්නස්ස පත්තෙ ආකිරන්තී හත්ථානඤ්ච පාදානඤ්ච සරස්ස ච නිමිත්තං අග්ගහෙසි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස ඤාතිදාසී යෙනායස්මතො සුදින්නස්ස මාතා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතරං එතදවොච – ‘‘යග්ඝෙය්යෙ, ජානෙය්යාසි, අය්යපුත්තො සුදින්නො අනුප්පත්තො’’ති. ‘‘සචෙ, ජෙ, ත්වං සච්චං භණසි, අදාසිං තං කරොමී’’ති.

32. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සුදින්නො තං ආභිදොසිකං කුම්මාසං අඤ්ඤතරං කුට්ටමූලං [කුඩ්ඩමූලං (සී. ස්යා.)] නිස්සාය පරිභුඤ්ජති. පිතාපි ඛො ආයස්මතො ¶ සුදින්නස්ස කම්මන්තා ආගච්ඡන්තො අද්දස ආයස්මන්තං සුදින්නං තං ආභිදොසිකං කුම්මාසං අඤ්ඤතරං කුට්ටමූලං නිස්සාය පරිභුඤ්ජන්තං ¶ . දිස්වාන යෙනායස්මා සුදින්නො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘අත්ථි නාම, තාත සුදින්න, ආභිදොසිකං කුම්මාසං පරිභුඤ්ජිස්සසි! නනු නාම, තාත සුදින්න, සකං ගෙහං ගන්තබ්බ’’න්ති? ‘‘අගමිම්හ [අගමම්හා (ක.)] ඛො තෙ ගහපති, ගෙහං. තතොයං ආභිදොසිකො කුම්මාසො’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පිතා ආයස්මතො සුදින්නස්ස බාහායං ගහෙත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘එහි, තාත සුදින්න, ඝරං ගමිස්සාමා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො යෙන සකපිතු නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි ¶ ; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පිතා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘භුඤ්ජ, තාත සුදින්නා’’ති. ‘‘අලං, ගහපති, කතං මෙ අජ්ජ භත්තකිච්ච’’න්ති. ‘‘අධිවාසෙහි, තාත සුදින්න, ස්වාතනාය භත්ත’’න්ති. අධිවාසෙසි ඛො ආයස්මා සුදින්නො තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො උට්ඨායාසනා පක්කාමි.

33. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා තස්සා රත්තියා අච්චයෙන හරිතෙන ගොමයෙන පථවිං ඔපුඤ්ජාපෙත්වා [ඔපුච්ඡාපෙත්වා (සී. ස්යා.)] ද්වෙ පුඤ්ජෙ කාරාපෙසි – එකං හිරඤ්ඤස්ස, එකං සුවණ්ණස්ස. තාව මහන්තා පුඤ්ජා අහෙසුං, ඔරතො ඨිතො පුරිසො පාරතො ඨිතං පුරිසං න පස්සති; පාරතො ඨිතො පුරිසො ඔරතො ඨිතං පුරිසං න පස්සති. තෙ පුඤ්ජෙ කිලඤ්ජෙහි පටිච්ඡාදාපෙත්වා මජ්ඣෙ ආසනං පඤ්ඤාපෙත්වා තිරොකරණීයං පරික්ඛිපිත්වා ආයස්මතො ¶ සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකං ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, වධු, යෙන අලඞ්කාරෙන අලඞ්කතා පුත්තස්ස මෙ සුදින්නස්ස පියා අහොසි මනාපා තෙන අලඞ්කාරෙන අලඞ්කරා’’ති. ‘‘එවං, අය්යෙ’’ති, ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතුයා පච්චස්සොසි.

34. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන සකපිතු නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස ¶ පිතා යෙනායස්මා සුදින්නො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තෙ පුඤ්ජෙ විවරාපෙත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘ඉදං තෙ, තාත සුදින්න, මාතු මත්තිකං ඉත්ථිකාය ඉත්ථිධනං, අඤ්ඤං පෙත්තිකං අඤ්ඤං පිතාමහං. ලබ්භා, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගා ච භුඤ්ජිතුං පුඤ්ඤානි ච කාතුං. එහි ත්වං, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගෙ ච භුඤ්ජස්සු පුඤ්ඤානි ච කරොහී’’ති ¶ . ‘‘තාත, න උස්සහාමි න විසහාමි, අභිරතො අහං බ්රහ්මචරියං චරාමී’’ති. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පිතා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘ඉදං තෙ, තාත සුදින්න, මාතු මත්තිකං, ඉත්ථිකාය ඉත්ථිධනං, අඤ්ඤං පෙත්තිකං ¶ , අඤ්ඤං පිතාමහං. ලබ්භා, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගා ච භුඤ්ජිතුං පුඤ්ඤානි ච කාතුං. එහි ත්වං, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගෙ ච භුඤ්ජස්සු පුඤ්ඤානි ච කරොහී’’ති. ‘‘වදෙය්යාම ඛො තං, ගහපති, සචෙ ත්වං නාතිකඩ්ඪෙය්යාසී’’ති. ‘‘වදෙහි, තාත සුදින්නා’’ති. තෙන හි ත්වං, ගහපති, මහන්තෙ මහන්තෙ සාණිපසිබ්බකෙ කාරාපෙත්වා හිරඤ්ඤසුවණ්ණස්ස පූරාපෙත්වා සකටෙහි නිබ්බාහාපෙත්වා මජ්ඣෙ ගඞ්ගාය සොතෙ ඔපාතෙහි [ඔසාදෙහි (සී. ස්යා.)]. තං කිස්ස හෙතු? යඤ්හි තෙ, ගහපති, භවිස්සති තතොනිදානං භයං වා ඡම්භිතත්තං වා ලොමහංසො වා ආරක්ඛො වා සො තෙ න භවිස්සතී’’ති. එවං වුත්තෙ, ආයස්මතො සුදින්නස්ස පිතා අනත්තමනො ¶ අහොසි – ‘‘කථඤ්හි නාම පුත්තො සුදින්නො එවං වක්ඛතී’’ති!

35. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පිතා ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකං ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, වධු, ත්වං පියා ච මනාපා ච [ත්වම්පි යාච (සී.)]. අප්පෙව ¶ නාම පුත්තො සුදින්නො තුය්හම්පි වචනං කරෙය්යා’’ති! අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා ආයස්මතො සුදින්නස්ස පාදෙසු ගහෙත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘කීදිසා නාම තා, අය්යපුත්ත, අච්ඡරායො යාසං ත්වං හෙතු බ්රහ්මචරියං චරසී’’ති? ‘‘න ඛො අහං, භගිනි, අච්ඡරානං හෙතු බ්රහ්මචරියං චරාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා – ‘‘අජ්ජතග්ගෙ මං අය්යපුත්තො සුදින්නො භගිනිවාදෙන සමුදාචරතී’’ති, තත්ථෙව මුච්ඡිතා පපතා.

අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො පිතරං එතදවොච – ‘‘සචෙ, ගහපති, භොජනං දාතබ්බං දෙථ, මා නො විහෙඨයිත්ථා’’ති. ‘‘භුඤ්ජ, තාත සුදින්නා’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා ච පිතා ච ආයස්මන්තං සුදින්නං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්ථා සන්තප්පෙසුං සම්පවාරෙසුං. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා ආයස්මන්තං සුදින්නං භුත්තාවිං ඔනීතපත්තපාණිං එතදවොච – ‘‘ඉදං, තාත සුදින්න, කුලං අඩ්ඪං මහද්ධනං මහාභොගං පහූතජාතරූපරජතං පහූතවිත්තූපකරණං පහූතධනධඤ්ඤං. ලබ්භා, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගා ච භුඤ්ජිතුං පුඤ්ඤානි ච කාතුං. එහි ත්වං, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගෙ ච භුඤ්ජස්සු පුඤ්ඤානි ච කරොහී’’ති. ‘‘අම්ම, න උස්සහාමි න විසහාමි ¶ , අභිරතො ¶ අහං බ්රහ්මචරියං චරාමී’’ති. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘ඉදං, තාත සුදින්න, කුලං අඩ්ඪං මහද්ධනං මහාභොගං පහූතජාතරූපරජතං පහූතවිත්තූපකරණං පහූතධනධඤ්ඤං [පහූතධනධඤ්ඤං (ප. චරාමීති) ඉතිපාඨො සබ්බත්ථ නත්ථි, ඌනො මඤ්ඤෙ]. තෙන හි, තාත සුදින්න, බීජකම්පි දෙහි – මා නො අපුත්තකං සාපතෙය්යං ලිච්ඡවයො අතිහරාපෙසු’’න්ති. ‘‘එතං ඛො මෙ, අම්ම, සක්කා ¶ කාතු’’න්ති. ‘‘කහං පන, තාත සුදින්න, එතරහි විහරසී’’ති? ‘‘මහාවනෙ, අම්මා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සුදින්නො උට්ඨායාසනා පක්කාමි.

36. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකං ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, වධු, යදා උතුනී හොසි, පුප්ඵං තෙ උප්පන්නං හොති, අථ මෙ ආරොචෙය්යාසී’’ති. ‘‘එවං අය්යෙ’’ති ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතුයා පච්චස්සොසි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා නචිරස්සෙව ¶ උතුනී අහොසි, පුප්ඵංසා උප්පජ්ජි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතරං එතදවොච – ‘‘උතුනීම්හි, අය්යෙ, පුප්ඵං මෙ උප්පන්න’’න්ති. ‘‘තෙන හි, වධු, යෙන අලඞ්කාරෙන අලඞ්කතා පුත්තස්ස සුදින්නස්ස පියා අහොසි මනාපා තෙන අලඞ්කාරෙන අලඞ්කරා’’ති. ‘‘එවං අය්යෙ’’ති ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතුයා පච්චස්සොසි. අථ ඛො ආයස්මතො ¶ සුදින්නස්ස මාතා ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකං ආදාය යෙන මහාවනං යෙනායස්මා සුදින්නො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘ඉදං, තාත සුදින්න, කුලං අඩ්ඪං මහද්ධනං මහාභොගං පහූතජාතරූපරජතං පහූතවිත්තූපකරණං පහූතධනධඤ්ඤං. ලබ්භා, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගා ච භුඤ්ජිතුං පුඤ්ඤානි ච කාතුං. එහි ත්වං, තාත සුදින්න, හීනායාවත්තිත්වා භොගෙ ච භුඤ්ජස්සු පුඤ්ඤානි ච කරොහී’’ති. ‘‘අම්ම, න උස්සහාමි න විසහාමි, අභිරතො අහං බ්රහ්මචරියං චරාමී’’ති. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස මාතා ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොච – ‘‘ඉදං, තාත සුදින්න, කුලං අඩ්ඪං මහද්ධනං මහාභොගං පහූතජාතරූපරජතං පහූතවිත්තූපකරණං පහූතධනධඤ්ඤං. තෙන හි, තාත සුදින්න, බීජකම්පි දෙහි – මා නො අපුත්තකං සාපතෙය්යං ලිච්ඡවයො අතිහරාපෙසු’’න්ති. ‘‘එතං ඛො මෙ, අම්ම, සක්කා කාතු’’න්ති, පුරාණදුතියිකාය බාහායං ගහෙත්වා මහාවනං අජ්ඣොගාහෙත්වා අපඤ්ඤත්තෙ සික්ඛාපදෙ අනාදීනවදස්සො පුරාණදුතියිකාය තික්ඛත්තුං මෙථුනං ධම්මං අභිවිඤ්ඤාපෙසි. සා තෙන ගබ්භං ගණ්හි. භුම්මා දෙවා සද්දමනුස්සාවෙසුං – ‘‘නිරබ්බුදො වත, භො, භික්ඛුසඞ්ඝො නිරාදීනවො; සුදින්නෙන කලන්දපුත්තෙන අබ්බුදං උප්පාදිතං, ආදීනවො උප්පාදිතො’’ති. භුම්මානං දෙවානං සද්දං සුත්වා චාතුමහාරාජිකා [චාතුම්මහාරාජිකා (සී. ස්යා.)] දෙවා සද්දමනුස්සාවෙසුං…පෙ… තාවතිංසා දෙවා… යාමා දෙවා ¶ … තුසිතා දෙවා… නිම්මානරතී දෙවා… පරනිම්මිතවසවත්තී ¶ දෙවා… බ්රහ්මකායිකා දෙවා සද්දමනුස්සාවෙසුං – ‘‘නිරබ්බුදො වත, භො, භික්ඛුසඞ්ඝො නිරාදීනවො; සුදින්නෙන කලන්දපුත්තෙන අබ්බුදං ¶ උප්පාදිතං, ආදීනවො උප්පාදිතො’’ති. ඉතිහ තෙන ඛණෙන තෙන මුහුත්තෙන යාව බ්රහ්මලොකා සද්දො අබ්භුග්ගච්ඡි.

අථ ¶ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකා තස්ස ගබ්භස්ස පරිපාකමන්වාය පුත්තං විජායි. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස සහායකා තස්ස දාරකස්ස ‘බීජකො’ති නාමං අකංසු. ආයස්මතො සුදින්නස්ස පුරාණදුතියිකාය බීජකමාතාති නාමං අකංසු. ආයස්මතො සුදින්නස්ස බීජකපිතාති නාමං අකංසු. තෙ අපරෙන සමයෙන උභො අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා අරහත්තං සච්ඡාකංසු.

37. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස අහුදෙව කුක්කුච්චං, අහු විප්පටිසාරො – ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා! දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං! යොහං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා නාසක්ඛිං යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතු’’න්ති. සො තෙනෙව කුක්කුච්චෙන තෙන විප්පටිසාරෙන කිසො අහොසි ලූඛො දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො අන්තොමනො ලීනමනො දුක්ඛී දුම්මනො විප්පටිසාරී පජ්ඣායි.

38. අථ ඛො ආයස්මතො සුදින්නස්ස සහායකා භික්ඛූ ආයස්මන්තං සුදින්නං එතදවොචුං – ‘‘පුබ්බෙ ඛො ත්වං, ආවුසො සුදින්න, වණ්ණවා අහොසි පීණින්ද්රියො පසන්නමුඛවණ්ණො විප්පසන්නඡවිවණ්ණො; සො දානි ත්වං එතරහි කිසො ¶ ලූඛො දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො අන්තොමනො ලීනමනො දුක්ඛී දුම්මනො විප්පටිසාරී පජ්ඣායසි. කච්චි නො ත්වං, ආවුසො සුදින්න, අනභිරතො බ්රහ්මචරියං චරසී’’ති? ‘‘න ඛො අහං, ආවුසො, අනභිරතො බ්රහ්මචරියං චරාමි. අත්ථි මෙ පාපකම්මං කතං; පුරාණදුතියිකාය මෙථුනො ධම්මො පටිසෙවිතො; තස්ස මය්හං, ආවුසො, අහුදෙව කුක්කුච්චං අහු විප්පටිසාරො – ‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; යොහං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා නාසක්ඛිං යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතු’’න්ති. ‘‘අලඤ්හි තෙ, ආවුසො සුදින්න, කුක්කුච්චාය අලං විප්පටිසාරාය යං ත්වං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා න සක්ඛිස්සසි යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුං. නනු, ආවුසො, භගවතා අනෙකපරියායෙන විරාගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සරාගාය; විසංයොගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සංයොගාය; අනුපාදානාය ධම්මො දෙසිතො, නො සඋපාදානාය. තත්ථ ¶ නාම ත්වං, ආවුසො, භගවතා ¶ විරාගාය ධම්මෙ දෙසිතෙ සරාගාය චෙතෙස්සසි, විසංයොගාය ධම්මෙ දෙසිතෙ ¶ සංයොගාය චෙතෙස්සසි, අනුපාදානාය ධම්මෙ දෙසිතෙ සඋපාදානාය චෙතෙස්සසි! නනු, ආවුසො, භගවතා අනෙකපරියායෙන රාගවිරාගාය ධම්මො දෙසිතො, මදනිම්මදනාය පිපාසවිනයාය ආලයසමුග්ඝාතාය වට්ටුපච්ඡෙදාය තණ්හාක්ඛයාය ¶ විරාගාය නිරොධාය නිබ්බානාය ධම්මො දෙසිතො! නනු, ආවුසො, භගවතා අනෙකපරියායෙන කාමානං පහානං අක්ඛාතං, කාමසඤ්ඤානං පරිඤ්ඤා අක්ඛාතා, කාමපිපාසානං පටිවිනයො අක්ඛාතො, කාමවිතක්කානං සමුග්ඝාතො අක්ඛාතො, කාමපරිළාහානං වූපසමො අක්ඛාතො! නෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානං වා පසාදාය, පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය. අථ ඛ්වෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති.

39. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මන්තං සුදින්නං අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා ආයස්මන්තං සුදින්නං පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර ත්වං, සුදින්න, පුරාණදුතියිකාය මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවී’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං [අනනුච්ඡවියං (සී.)], මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පටිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා න සක්ඛිස්සසි යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුං! නනු මයා, මොඝපුරිස, අනෙකපරියායෙන විරාගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සරාගාය; විසංයොගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සංයොගාය; අනුපාදානාය ධම්මො දෙසිතො, නො සඋපාදානාය! තත්ථ නාම ත්වං, මොඝපුරිස, මයා විරාගාය ධම්මෙ දෙසිතෙ සරාගාය චෙතෙස්සසි ¶ , විසංයොගාය ධම්මෙ දෙසිතෙ සංයොගාය චෙතෙස්සසි, අනුපාදානාය ධම්මෙ දෙසිතෙ සඋපාදානාය චෙතෙස්සසි! නනු මයා, මොඝපුරිස, අනෙකපරියායෙන රාගවිරාගාය ධම්මො දෙසිතො! මදනිම්මදනාය පිපාසවිනයාය ආලයසමුග්ඝාතාය වට්ටුපච්ඡෙදාය තණ්හාක්ඛයාය විරාගාය නිරොධාය නිබ්බානාය ධම්මො දෙසිතො! නනු මයා, මොඝපුරිස, අනෙකපරියායෙන කාමානං ¶ පහානං අක්ඛාතං, කාමසඤ්ඤානං පරිඤ්ඤා අක්ඛාතා, කාමපිපාසානං පටිවිනයො අක්ඛාතො, කාමවිතක්කානං සමුග්ඝාතො අක්ඛාතො, කාමපරිළාහානං වූපසමො අක්ඛාතො! වරං තෙ, මොඝපුරිස, ආසිවිසස්ස [ආසීවිසස්ස (සී. ස්යා.)] ඝොරවිසස්ස මුඛෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මාතුගාමස්ස අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. වරං තෙ, මොඝපුරිස, කණ්හසප්පස්ස මුඛෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මාතුගාමස්ස අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. වරං තෙ, මොඝපුරිස, අඞ්ගාරකාසුයා ආදිත්තාය සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය අඞ්ගජාතං ¶ පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මාතුගාමස්ස අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. තං කිස්ස හෙතු? තතොනිදානඤ්හි, මොඝපුරිස, මරණං වා නිගච්ඡෙය්ය මරණමත්තං වා දුක්ඛං, න ත්වෙව තප්පච්චයා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය්ය. ඉතොනිදානඤ්ච ඛො, මොඝපුරිස, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං ¶ විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය්ය. තත්ථ නාම ත්වං, මොඝපුරිස, යං ත්වං අසද්ධම්මං ගාමධම්මං ¶ වසලධම්මං දුට්ඨුල්ලං ඔදකන්තිකං රහස්සං ද්වයංද්වයසමාපත්තිං සමාපජ්ජිස්සසි, බහූනං ඛො ත්වං, මොඝපුරිස, අකුසලානං ධම්මානං ආදිකත්තා පුබ්බඞ්ගමො. නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය, පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය; අථ ඛ්වෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය, පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති.

අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං සුදින්නං අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා දුබ්භරතාය දුප්පොසතාය මහිච්ඡතාය අසන්තුට්ඨිතාය [අසන්තුට්ඨතාය (ස්යා.)] සඞ්ගණිකාය කොසජ්ජස්ස අවණ්ණං භාසිත්වා අනෙකපරියායෙන සුභරතාය සුපොසතාය අප්පිච්ඡස්ස සන්තුට්ඨස්ස සල්ලෙඛස්ස ධුතස්ස පාසාදිකස්ස අපචයස්ස වීරියාරම්භස්ස [වීරියාරබ්භස්ස (ක.)] වණ්ණං භාසිත්වා භික්ඛූනං තදනුච්ඡවිකං තදනුලොමිකං ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤපෙස්සාමි [පඤ්ඤාපෙස්සාමි (සී. ස්යා.)] දස අත්ථවසෙ පටිච්ච – සඞ්ඝසුට්ඨුතාය, සඞ්ඝඵාසුතාය, දුම්මඞ්කූනං පුග්ගලානං නිග්ගහාය, පෙසලානං භික්ඛූනං ඵාසුවිහාරාය, දිට්ඨධම්මිකානං ආසවානං සංවරාය, සම්පරායිකානං ආසවානං පටිඝාතාය, අප්පසන්නානං පසාදාය, පසන්නානං භිය්යොභාවාය, සද්ධම්මට්ඨිතියා, විනයානුග්ගහාය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යො ¶ පන භික්ඛු මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

සුදින්නභාණවාරො නිට්ඨිතො.

මක්කටීවත්ථු

40. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වෙසාලියං මහාවනෙ මක්කටිං ආමිසෙන උපලාපෙත්වා තස්සා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවති. අථ ඛො සො භික්ඛු පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරං ¶ ආදාය වෙසාලිං පිණ්ඩාය පාවිසි. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තා යෙන තස්ස භික්ඛුනො විහාරො තෙනුපසඞ්කමිංසු. අද්දස ඛො සා මක්කටී තෙ භික්ඛූ දූරතොව ආගච්ඡන්තෙ. දිස්වාන යෙන තෙ භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තෙසං භික්ඛූනං පුරතො කටිම්පි චාලෙසි ඡෙප්පම්පි චාලෙසි, කටිම්පි ¶ ඔඩ්ඩි, නිමිත්තම්පි අකාසි. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො සො භික්ඛු ඉමිස්සා මක්කටියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවතී’’ති. එකමන්තං නිලීයිංසු. අථ ඛො සො භික්ඛු වෙසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පිණ්ඩපාතං ආදාය පටික්කමි.

41. අථ ඛො සා මක්කටී යෙන සො භික්ඛු තෙනුපසඞ්කමි. අථ ඛො සො භික්ඛු තං පිණ්ඩපාතං එකදෙසං භුඤ්ජිත්වා එකදෙසං තස්සා මක්කටියා අදාසි. අථ ඛො සා මක්කටී තං පිණ්ඩපාතං භුඤ්ජිත්වා තස්ස භික්ඛුනො කටිං ඔඩ්ඩි. අථ ඛො සො භික්ඛු තස්සා මක්කටියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ තං භික්ඛුං එතදවොචුං – ‘‘නනු, ආවුසො, භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං; කිස්ස ත්වං, ආවුසො, මක්කටියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවසී’’ති? ‘‘සච්චං, ආවුසො, භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං; තඤ්ච ඛො ¶ මනුස්සිත්ථියා ¶ , නො තිරච්ඡානගතායා’’ති. ‘‘නනු, ආවුසො, තථෙව තං හොති. අනනුච්ඡවිකං, ආවුසො, අනනුලොමිකං අප්පටිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, ආවුසො, එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා න සක්ඛිස්සසි යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුං! නනු, ආවුසො, භගවතා අනෙකපරියායෙන විරාගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සරාගාය…පෙ… කාමපරිළාහානං වූපසමො අක්ඛාතො! නෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානං වා පසාදාය පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය. අථ ඛ්වෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය, පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ තං භික්ඛුං අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා භගවතො එතමත්ථං අරොචෙසුං.

42. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා තං භික්ඛුං පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර ත්වං, භික්ඛු, මක්කටියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවී’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා න සක්ඛිස්සසි යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුං! නනු මයා, මොඝපුරිස, අනෙකපරියායෙන විරාගාය ධම්මො දෙසිතො, නො සරාගාය ¶ …පෙ… කාමපරිළාහානං වූපසමො අක්ඛාතො! වරං තෙ, මොඝපුරිස, ආසීවිසස්ස ඝොරවිසස්ස මුඛෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මක්කටියා අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. වරං තෙ, මොඝපුරිස, කණ්හසප්පස්ස මුඛෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මක්කටියා අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. වරං ¶ තෙ, මොඝපුරිස, අඞ්ගාරකාසුයා ආදිත්තාය සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං, න ත්වෙව මක්කටියා අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පක්ඛිත්තං. තං කිස්ස හෙතු? තතොනිදානඤ්හි, මොඝපුරිස, මරණං වා නිගච්ඡෙය්ය මරණමත්තං වා දුක්ඛං; න ත්වෙව තප්පච්චයා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය්ය. ඉතොනිදානඤ්ච ඛො, මොඝපුරිස, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය්ය. තත්ථ නාම ත්වං, මොඝපුරිස, යං ත්වං අසද්ධම්මං ගාමධම්මං වසලධම්මං දුට්ඨුල්ලං ඔදකන්තිකං රහස්සං ද්වයංද්වයසමාපත්තිං සමාපජ්ජිස්සසි! නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යො ¶ පන භික්ඛු මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය අන්තමසො තිරච්ඡානගතායපි, පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

මක්කටීවත්ථු නිට්ඨිතං.

සන්ථතභාණවාරො

43. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා වෙසාලිකා වජ්ජිපුත්තකා භික්ඛූ යාවදත්ථං භුඤ්ජිංසු, යාවදත්ථං සුපිංසු, යාවදත්ථං න්හායිංසු. යාවදත්ථං භුඤ්ජිත්වා යාවදත්ථං සුපිත්වා යාවදත්ථං න්හායිත්වා අයොනිසො මනසි කරිත්වා සික්ඛං අපච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං අනාවිකත්වා මෙථුනං ¶ ධම්මං පටිසෙවිංසු. තෙ අපරෙන සමයෙන ඤාතිබ්යසනෙනපි ඵුට්ඨා භොගබ්යසනෙනපි ඵුට්ඨා රොගබ්යසනෙනපි ඵුට්ඨා ආයස්මන්තං ආනන්දං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදන්ති – ‘‘න මයං, භන්තෙ ආනන්ද, බුද්ධගරහිනො න ධම්මගරහිනො න සඞ්ඝගරහිනො; අත්තගරහිනො මයං, භන්තෙ ආනන්ද, අනඤ්ඤගරහිනො. මයමෙවම්හා අලක්ඛිකා මයං අප්පපුඤ්ඤා, යෙ මයං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිත්වා නාසක්ඛිම්හා යාවජීවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරිතුං. ඉදානි චෙපි ¶ [ඉදානිපි චෙ (ස්යා.)] මයං, භන්තෙ ආනන්ද, ලභෙය්යාම භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං ලභෙය්යාම උපසම්පදං, ඉදානිපි මයං විපස්සකා කුසලානං ධම්මානං පුබ්බරත්තාපරරත්තං බොධිපක්ඛිකානං ධම්මානං භාවනානුයොගමනුයුත්තා විහරෙය්යාම. සාධු, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙහී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්මා ආනන්දො වෙසාලිකානං වජ්ජිපුත්තකානං පටිස්සුණිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි.

‘‘අට්ඨානමෙතං, ආනන්ද, අනවකාසො යං තථාගතො වජ්ජීනං වා වජ්ජිපුත්තකානං වා කාරණා සාවකානං පාරාජිකං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං සමූහනෙය්යා’’ති.

අථ ¶ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘යො, භික්ඛවෙ [යො පන භික්ඛවෙ භික්ඛු (සී.) යො ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු (ස්යා.)], සික්ඛං අපච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං අනාවිකත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවති සො ආගතො න උපසම්පාදෙතබ්බො ¶ ; යො ච ඛො, භික්ඛවෙ [යො ච ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු (සී. ස්යා.)], සික්ඛං පච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං ආවිකත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවති සො ආගතො උපසම්පාදෙතබ්බො. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

44. ‘‘යො පන භික්ඛු භික්ඛූනං සික්ඛාසාජීවසමාපන්නො සික්ඛං අපච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං අනාවිකත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය අන්තමසො තිරච්ඡානගතායපි, පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

45. යො පනාති යො යාදිසො යථායුත්තො යථාජච්චො යථානාමො යථාගොත්තො ¶ යථාසීලො යථාවිහාරී යථාගොචරො ථෙරො වා නවො වා මජ්ඣිමො වා. එසො වුච්චති ‘යො පනා’ති.

[විභ. 510, ඣානවිභඞ්ගෙපි]භික්ඛූති භික්ඛකොති භික්ඛු, භික්ඛාචරියං අජ්ඣුපගතොති භික්ඛු, භින්නපටධරොති භික්ඛු, සමඤ්ඤාය භික්ඛු, පටිඤ්ඤාය භික්ඛු, එහි භික්ඛූති භික්ඛු, තීහි සරණගමනෙහි උපසම්පන්නොති භික්ඛු, භද්රො භික්ඛු, සාරො භික්ඛු, සෙඛො භික්ඛු, අසෙඛො භික්ඛු, සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන ඤත්තිචතුත්ථෙන කම්මෙන අකුප්පෙන ඨානාරහෙන උපසම්පන්නොති භික්ඛු. තත්ර ය්වායං භික්ඛු සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන ඤත්තිචතුත්ථෙන කම්මෙන අකුප්පෙන ඨානාරහෙන උපසම්පන්නො, අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

[දී. නි. 3.305]සික්ඛාති ¶ තිස්සො සික්ඛා – අධිසීලසික්ඛා, අධිචිත්තසික්ඛා, අධිපඤ්ඤාසික්ඛා ¶ . තත්ර යායං අධිසීලසික්ඛා, අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතා සික්ඛාති.

සාජීවං නාම යං භගවතා පඤ්ඤත්තං සික්ඛාපදං, එතං සාජීවං නාම. තස්මිං සික්ඛති, තෙන වුච්චති සාජීවසමාපන්නොති.

සික්ඛං ¶ අපච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං අනාවිකත්වාති අත්ථි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා; අත්ථි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා. ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො උපාසකභාවං පත්ථයමානො ආරාමිකභාවං පත්ථයමානො සාමණෙරභාවං පත්ථයමානො තිත්ථියභාවං පත්ථයමානො තිත්ථියසාවකභාවං පත්ථයමානො අස්සමණභාවං පත්ථයමානො අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘යංනූනාහං බුද්ධං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘යංනූනාහං ධම්මං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… යංනූනාහං සඞ්ඝං… යංනූනාහං සික්ඛං… යංනූනාහං ¶ විනයං… යංනූනාහං පාතිමොක්ඛං… යංනූනාහං උද්දෙසං… යංනූනාහං ¶ උපජ්ඣායං… යංනූනාහං ආචරියං… යංනූනාහං සද්ධිවිහාරිකං… යංනූනාහං අන්තෙවාසිකං… යංනූනාහං සමානුපජ්ඣායකං… යංනූනාහං සමානාචරියකං යංනූනාහං සබ්රහ්මචාරිං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති. ‘යංනූනාහං ගිහී අස්ස’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති. ‘යංනූනාහං උපාසකො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං ආරාමිකො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං සාමණෙරො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං තිත්ථියො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං තිත්ථියසාවකො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං අස්සමණො අස්ස’න්ති… ‘යංනූනාහං අසක්යපුත්තියො අස්ස’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

46. ‘‘අථ ¶ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘යදි පනාහං බුද්ධං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති ¶ විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘යදි පනාහං අසක්යපුත්තියො අස්ස’න්ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘අපාහං බුද්ධං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘අපාහං අසක්යපුත්තියො අස්ස’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘හන්දාහං බුද්ධං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘හන්දාහං අසක්යපුත්තියො අස්ස’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘හොති මෙ බුද්ධං පච්චක්ඛෙය්ය’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘හොති මෙ අසක්යපුත්තියො අස්ස’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

47. ‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො ‘මාතරං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පිතරං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භාතරං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භගිනිං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පුත්තං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ධීතරං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පජාපතිං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ඤාතකෙ සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘මිත්තෙ සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ගාමං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘නිගමං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ඛෙත්තං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘වත්ථුං සරාමි’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘හිරඤ්ඤං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සුවණ්ණං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සිප්පං සරාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පුබ්බෙ හසිතං ලපිතං කීළිතං සමනුස්සරාමී’ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව ¶ හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

48. ‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘මාතා මෙ අත්ථි, සා මයා පොසෙතබ්බා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පිතා මෙ අත්ථි, සො මයා පොසෙතබ්බො’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භාතා මෙ අත්ථි, සො මයා පොසෙතබ්බො’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භගිනී මෙ අත්ථි, සා මයා පොසෙතබ්බා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පුත්තො මෙ අත්ථි, සො මයා පොසෙතබ්බො’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ධීතා මෙ අත්ථි, සා මයා පොසෙතබ්බා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පජාපති මෙ අත්ථි, සා මයා පොසෙතබ්බා’ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති ¶ … ‘ඤාතකා මෙ අත්ථි, තෙ මයා පොසෙතබ්බා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘මිත්තා මෙ අත්ථි, තෙ මයා පොසෙතබ්බා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

49. ‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘මාතා මෙ අත්ථි, සා මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පිතා මෙ අත්ථි, සො මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භාතා මෙ අත්ථි, සො මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘භගිනී මෙ අත්ථි, සා මං පොසෙස්සතී’ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පුත්තො මෙ අත්ථි, සො මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ධීතා මෙ අත්ථි, සා මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පජාපති මෙ අත්ථි, සා මං පොසෙස්සතී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ඤාතකා මෙ අත්ථි, තෙ මං පොසෙස්සන්තී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘මිත්තා මෙ අත්ථි, තෙ මං පොසෙස්සන්තී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ගාමො මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘නිගමො මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ඛෙත්තං මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘වත්ථු මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘හිරඤ්ඤං මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සුවණ්ණං මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සිප්පං මෙ අත්ථි, තෙනාහං ජීවිස්සාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

50. ‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො ‘දුක්කර’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න සුකර’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘දුච්චර’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න සුචර’න්ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න උස්සහාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න විසහාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න රමාමී’ති වදති ¶ විඤ්ඤාපෙති… ‘නාභිරමාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි ඛො, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච අපච්චක්ඛාතා.

51. ‘‘කථඤ්ච ¶ , භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා? ඉධ ¶ , භික්ඛවෙ, භික්ඛු උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘බුද්ධං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා.

‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘ධම්මං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සඞ්ඝං ¶ පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සික්ඛං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘විනයං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘පාතිමොක්ඛං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘උද්දෙසං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘උපජ්ඣායං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ආචරියං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සද්ධිවිහාරිකං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘අන්තෙවාසිකං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සමානුපජ්ඣායකං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සමානාචරියකං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සබ්රහ්මචාරිං පච්චක්ඛාමී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ගිහීති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘උපාසකොති මං ධාරෙහී’ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘ආරාමිකොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සාමණෙරොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘තිත්ථියොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘තිත්ථියසාවකොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘අස්සමණොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘අසක්යපුත්තියොති මං ධාරෙහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා.

52. ‘‘අථ වා පන උක්කණ්ඨිතො අනභිරතො සාමඤ්ඤා චවිතුකාමො භික්ඛුභාවං අට්ටීයමානො හරායමානො ජිගුච්ඡමානො ගිහිභාවං පත්ථයමානො…පෙ… අසක්යපුත්තියභාවං පත්ථයමානො – ‘අලං මෙ බුද්ධෙනා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘අලං මෙ සබ්රහ්මචාරීහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි…පෙ… අථ වා පන…පෙ… ‘කිං නු මෙ බුද්ධෙනා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘කිං නු මෙ සබ්රහ්මචාරීහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘න මමත්ථො බුද්ධෙනා’ති වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘න මමත්ථො සබ්රහ්මචාරීහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති… ‘සුමුත්තාහං බුද්ධෙනා’ති ¶ වදති විඤ්ඤාපෙති…පෙ… ‘සුමුත්තාහං සබ්රහ්මචාරීහී’ති වදති විඤ්ඤාපෙති. එවම්පි, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා.

53. ‘‘යානි ¶ වා පනඤ්ඤානිපි අත්ථි බුද්ධවෙවචනානි වා ධම්මවෙවචනානි වා සඞ්ඝවෙවචනානි වා සික්ඛාවෙවචනානි වා විනයවෙවචනානි වා පාතිමොක්ඛවෙවචනානි වා උද්දෙසවෙවචනානි වා උපජ්ඣායවෙවචනානි වා ¶ ආචරියවෙවචනානි වා සද්ධිවිහාරිකවෙවචනානි වා අන්තෙවාසිකවෙවචනානි වා සමානුපජ්ඣායකවෙවචනානි වා සමානාචරියකවෙවචනානි වා සබ්රහ්මචාරිවෙවචනානි වා ගිහිවෙවචනානි වා උපාසකවෙවචනානි වා ආරාමිකවෙවචනානි වා සාමණෙරවෙවචනානි වා තිත්ථියවෙවචනානි වා තිත්ථියසාවකවෙවචනානි වා අස්සමණවෙවචනානි වා අසක්යපුත්තියවෙවචනානි වා, තෙහි ආකාරෙහි තෙහි ලිඞ්ගෙහි තෙහි නිමිත්තෙහි වදති විඤ්ඤාපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, දුබ්බල්යාවිකම්මඤ්චෙව හොති සික්ඛා ච පච්චක්ඛාතා.

54. ‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා? ඉධ, භික්ඛවෙ, යෙහි ආකාරෙහි යෙහි ලිඞ්ගෙහි යෙහි නිමිත්තෙහි සික්ඛා පච්චක්ඛාතා හොති තෙහි ආකාරෙහි තෙහි ලිඞ්ගෙහි තෙහි නිමිත්තෙහි උම්මත්තකො සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. උම්මත්තකස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. ඛිත්තචිත්තො සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. ඛිත්තචිත්තස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. වෙදනාට්ටො සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. වෙදනාට්ටස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. දෙවතාය සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. තිරච්ඡානගතස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා ¶ හොති සික්ඛා. අරියකෙන මිලක්ඛස්ස [මිලක්ඛකස්ස (සී. ස්යා.) මිලක්ඛුස්ස (ක.)] සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, සො ච න පටිවිජානාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. මිලක්ඛකෙන අරියකස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, සො ච න පටිවිජානාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. අරියකෙන අරියස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, සො ච න පටිවිජානාති ¶ , අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. මිලක්ඛකෙන මිලක්ඛස්ස ¶ සන්තිකෙ සික්ඛං පච්චක්ඛාති, සො ච න පටිවිජානාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. දවාය සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. රවාය සික්ඛං පච්චක්ඛාති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. අසාවෙතුකාමො සාවෙති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. සාවෙතුකාමො න සාවෙති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. අවිඤ්ඤුස්ස සාවෙති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. විඤ්ඤුස්ස න සාවෙති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. සබ්බසො ¶ වා පන න සාවෙති, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, අපච්චක්ඛාතා හොති සික්ඛා’’.

55. [මහානි. 49, 50, 51]මෙථුනධම්මො නාම යො සො අසද්ධම්මො ගාමධම්මො වසලධම්මො දුට්ඨුල්ලං ඔදකන්තිකං රහස්සං ද්වයංද්වයසමාපත්ති, එසො මෙථුනධම්මො නාම.

පටිසෙවති නාම යො නිමිත්තෙන නිමිත්තං අඞ්ගජාතෙන අඞ්ගජාතං අන්තමසො තිලඵලමත්තම්පි පවෙසෙති, එසො පටිසෙවති නාම.

අන්තමසො ¶ තිරච්ඡානගතායපීති තිරච්ඡානගතිත්ථියාපි මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිත්වා අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියො, පගෙව මනුස්සිත්ථියා. තෙන වුච්චති – ‘අන්තමසො තිරච්ඡානගතායපී’ති.

පාරාජිකො හොතීති සෙය්යථාපි නාම පුරිසො සීසච්ඡින්නො අභබ්බො තෙන සරීරබන්ධනෙන ජීවිතුං, එවමෙව භික්ඛු මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිත්වා අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියො. තෙන වුච්චති – ‘පාරාජිකො හොතී’ති.

අසංවාසොති සංවාසො නාම එකකම්මං එකුද්දෙසො සමසික්ඛතා – එසො සංවාසො නාම. සො තෙන සද්ධිං නත්ථි. තෙන වුච්චති – ‘අසංවාසො’ති.

56. තිස්සො ඉත්ථියො – මනුස්සිත්ථී, අමනුස්සිත්ථී, තිරච්ඡානගතිත්ථී. තයො උභතොබ්යඤ්ජනකා – මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකො, අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකො, තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකො. තයො පණ්ඩකා – මනුස්සපණ්ඩකො, අමනුස්සපණ්ඩකො ¶ , තිරච්ඡානගතපණ්ඩකො. තයො පුරිසා – මනුස්සපුරිසො, අමනුස්සපුරිසො, තිරච්ඡානගතපුරිසො.

මනුස්සිත්ථියා තයො මග්ගෙ මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – වච්චමග්ගෙ, පස්සාවමග්ගෙ, මුඛෙ. අමනුස්සිත්ථියා…පෙ… තිරච්ඡානගතිත්ථියා තයො මග්ගෙ මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – වච්චමග්ගෙ, පස්සාවමග්ගෙ, මුඛෙ. මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස තයො ¶ මග්ගෙ මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – වච්චමග්ගෙ, පස්සාවමග්ගෙ, මුඛෙ. මනුස්සපණ්ඩකස්ස ද්වෙ මග්ගෙ ¶ මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – වච්චමග්ගෙ, මුඛෙ. අමනුස්සපණ්ඩකස්ස… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකස්ස… මනුස්සපුරිසස්ස… අමනුස්සපුරිසස්ස… තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස ද්වෙ මග්ගෙ මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – වච්චමග්ගෙ, මුඛෙ.

57. භික්ඛුස්ස ¶ සෙවනචිත්තං උපට්ඨිතෙ මනුස්සිත්ථියා වච්චමග්ගං අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුස්ස සෙවනචිත්තං උපට්ඨිතෙ මනුස්සිත්ථියා පස්සාවමග්ගං… මුඛං අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුස්ස සෙවනචිත්තං උපට්ඨිතෙ අමනුස්සිත්ථියා… තිරච්ඡානගතිත්ථියා… මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… වච්චමග්ගං පස්සාවමග්ගං මුඛං අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුස්ස සෙවනචිත්තං උපට්ඨිතෙ මනුස්සපණ්ඩකස්ස වච්චමග්ගං මුඛං අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුස්ස සෙවනචිත්තං උපට්ඨිතෙ අමනුස්සපණ්ඩකස්ස… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකස්ස… මනුස්සපුරිසස්ස… අමනුස්සපුරිසස්ස… තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස වච්චමග්ගං මුඛං අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

58. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන ¶ අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති [පවිසනං සාදයති (ක.)], පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං න සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ¶ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං න සාදියති, පවිට්ඨං න සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං න සාදියති, පවිට්ඨං න සාදියති, ඨිතං න සාදියති, උද්ධරණං සාදියති ආපත්ති පාරාජිකස්ස. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං න සාදියති, පවිට්ඨං න සාදියති, ඨිතං න සාදියති, උද්ධරණං න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

59. භික්ඛුපච්චත්ථිකා ¶ මනුස්සිත්ථිං ජාගරන්තිං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ¶ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං ¶ සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා අමනුස්සිත්ථිං… තිරච්ඡානගතිත්ථිං… මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකං… අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකං… තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකං ජාගරන්තං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති ¶ , පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සපණ්ඩකං… අමනුස්සපණ්ඩකං… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා තිරච්ඡානගතපණ්ඩකං ජාගරන්තං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං ¶ … මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ¶ ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

60. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සපුරිසං… අමනුස්සපුරිසං… තිරච්ඡානගතපුරිසං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා තිරච්ඡානගතපුරිසං ජාගරන්තං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

61. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සිත්ථිං භික්ඛුස්ස ¶ සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතාය අසන්ථතස්ස, අසන්ථතාය සන්ථතස්ස, සන්ථතාය සන්ථතස්ස, අසන්ථතාය අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති ¶ .

භික්ඛුපච්චත්ථිකා ¶ මනුස්සිත්ථිං ජාගරන්තිං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති, සන්ථතාය අසන්ථතස්ස, අසන්ථතාය සන්ථතස්ස, සන්ථතාය සන්ථතස්ස, අසන්ථතාය අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා අමනුස්සිත්ථිං… තිරච්ඡානගතිත්ථිං… මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකං… අමනස්සුභතොබ්යඤ්ජනකං ¶ … තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකං ජාගරන්තං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… පස්සාවමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති, සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති ¶ , උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

62. භික්ඛුපච්චත්ථිකා මනුස්සපණ්ඩකං… අමනුස්සපණ්ඩකං… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකං… මනුස්සපුරිසං… අමනුස්සපුරිසං… තිරච්ඡානගතපුරිසං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා ¶ තිරච්ඡානගතපුරිසං ජාගරන්තං… සුත්තං… මත්තං… උම්මත්තං… පමත්තං… මතං අක්ඛායිතං… මතං යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතං යෙභුය්යෙන ඛායිතං භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා වච්චමග්ගෙන… මුඛෙන අඞ්ගජාතං අභිනිසීදෙන්ති, සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො ච පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති ¶ , ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

63. භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං මනුස්සිත්ථියා සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… පස්සාවමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති ¶ , ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං මනුස්සිත්ථියා ජාගරන්තියා… සුත්තාය… මත්තාය… උම්මත්තාය… පමත්තාය ¶ … මතාය අක්ඛායිතාය… මතාය යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතාය…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතාය යෙභුය්යෙන ඛායිතාය සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… පස්සාවමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං අමනුස්සිත්ථියා… තිරච්ඡානගතිත්ථියා… මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… මනුස්සපණ්ඩකස්ස… අමනුස්සපණ්ඩකස්ස… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකස්ස… මනුස්සපුරිසස්ස… අමනුස්සපුරිසස්ස… තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස ජාගරන්තස්ස… සුත්තස්ස… මත්තස්ස… උම්මත්තස්ස… පමත්තස්ස… මතස්ස අක්ඛායිතස්ස… මතස්ස යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතස්ස…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතස්ස යෙභුය්යෙන ඛායිතස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති. සො ¶ චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

64. භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං මනුස්සිත්ථියා සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන ¶ වච්චමග්ගං… පස්සාවමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතාය, අසන්ථතස්ස සන්ථතාය, සන්ථතස්ස සන්ථතාය, අසන්ථතස්ස අසන්ථතාය. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා ¶ භික්ඛුං මනුස්සිත්ථියා ජාගරන්තියා… සුත්තාය… මත්තාය… උම්මත්තාය… පමත්තාය… මතාය අක්ඛායිතාය… මතාය යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතාය…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතාය යෙභුය්යෙන ඛායිතාය සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන ¶ වච්චමග්ගං… පස්සාවමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතාය, අසන්ථතස්ස සන්ථතාය, සන්ථතස්ස සන්ථතාය, අසන්ථතස්ස අසන්ථතාය. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

භික්ඛුපච්චත්ථිකා භික්ඛුං අමනුස්සිත්ථියා… තිරච්ඡානගතිත්ථියා… මනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… අමනුස්සුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… තිරච්ඡානගතුභතොබ්යඤ්ජනකස්ස… මනුස්සපණ්ඩකස්ස… අමනුස්සපණ්ඩකස්ස… තිරච්ඡානගතපණ්ඩකස්ස… මනුස්සපුරිසස්ස… අමනුස්සපුරිසස්ස… තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

65. භික්ඛුපච්චත්ථිකා ¶ භික්ඛුං තිරච්ඡානගතපුරිසස්ස ජාගරන්තස්ස… සුත්තස්ස… මත්තස්ස… උම්මත්තස්ස… පමත්තස්ස… මතස්ස අක්ඛායිතස්ස… මතස්ස යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතස්ස…පෙ… ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මතස්ස යෙභුය්යෙන ඛායිතස්ස සන්තිකෙ ආනෙත්වා අඞ්ගජාතෙන වච්චමග්ගං… මුඛං අභිනිසීදෙන්ති සන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස සන්ථතස්ස, සන්ථතස්ස ¶ සන්ථතස්ස, අසන්ථතස්ස අසන්ථතස්ස. සො චෙ පවෙසනං සාදියති, පවිට්ඨං සාදියති, ඨිතං සාදියති, උද්ධරණං සාදියති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… න සාදියති, අනාපත්ති.

යථා භික්ඛුපච්චත්ථිකා විත්ථාරිතා, එවං විත්ථාරෙතබ්බා.

රාජපච්චත්ථිකා… චොරපච්චත්ථිකා… ධුත්තපච්චත්ථිකා… උප්පළගන්ධපච්චත්ථිකා. සංඛිත්තං.

66. මග්ගෙන මග්ගං පවෙසෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මග්ගෙන අමග්ගං පවෙසෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. අමග්ගෙන මග්ගං පවෙසෙති, ආපත්ති ¶ පාරාජිකස්ස. අමග්ගෙන අමග්ගං පවෙසෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

භික්ඛු සුත්තභික්ඛුම්හි විප්පටිපජ්ජති; පටිබුද්ධො සාදියති, උභො නාසෙතබ්බා. පටිබුද්ධො න සාදියති, දූසකො නාසෙතබ්බො. භික්ඛු සුත්තසාමණෙරම්හි විප්පටිපජ්ජති; පටිබුද්ධො සාදියති, උභො නාසෙතබ්බා. පටිබුද්ධො න සාදියති, දූසකො නාසෙතබ්බො. සාමණෙරො සුත්තභික්ඛුම්හි විප්පටිපජ්ජති; පටිබුද්ධො සාදියති, උභො නාසෙතබ්බා. පටිබුද්ධො න සාදියති, දූසකො නාසෙතබ්බො. සාමණෙරො සුත්තසාමණෙරම්හි විප්පටිපජ්ජති; පටිබුද්ධො සාදියති, උභො නාසෙතබ්බා ¶ . පටිබුද්ධො න සාදියති, දූසකො නාසෙතබ්බො.

අනාපත්ති අජානන්තස්ස, අසාදියන්තස්ස, උම්මත්තකස්ස, ඛිත්තචිත්තස්ස, වෙදනාට්ටස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

සන්ථතභාණවාරො නිට්ඨිතො.

විනීතවත්ථුඋද්දානගාථා

මක්කටී වජ්ජිපුත්තා ච, ගිහී නග්ගො ච තිත්ථියා;

දාරිකුප්පලවණ්ණා ච, බ්යඤ්ජනෙහිපරෙ දුවෙ.

මාතා ¶ ධීතා භගිනී ච, ජායා ච මුදු ලම්බිනා;

ද්වෙ ¶ වණා ලෙපචිත්තඤ්ච, දාරුධීතලිකාය ච.

සුන්දරෙන සහ පඤ්ච, පඤ්ච සිවථිකට්ඨිකා;

නාගී යක්ඛී ච පෙතී ච, පණ්ඩකොපහතො ඡුපෙ.

භද්දියෙ අරහං සුත්තො, සාවත්ථියා චතුරො පරෙ;

වෙසාලියා තයො මාලා, සුපිනෙ භාරුකච්ඡකො.

සුපබ්බා ¶ සද්ධා භික්ඛුනී, සික්ඛමානා සාමණෙරී ච;

වෙසියා පණ්ඩකො ගිහී, අඤ්ඤමඤ්ඤං වුඩ්ඪපබ්බජිතො මිගොති.

විනීතවත්ථු

67. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මක්කටියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා වෙසාලිකා වජ්ජිපුත්තකා භික්ඛූ සික්ඛං අපච්චක්ඛාය දුබ්බල්යං අනාවිකත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො මයං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘එවං මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, ගිහිලිඞ්ගෙන මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘එවං මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, නග්ගො හුත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘එවං මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, කුසචීරං නිවාසෙත්වා… වාකචීරං නිවාසෙත්වා… ඵලකචීරං නිවාසෙත්වා… කෙසකම්බලං නිවාසෙත්වා… වාලකම්බලං නිවාසෙත්වා… උලූකපක්ඛිකං නිවාසෙත්වා… අජිනක්ඛිපං නිවාසෙත්වා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පිණ්ඩචාරිකො භික්ඛු පීඨකෙ නිපන්නං දාරිකං පස්සිත්වා සාරත්තො අඞ්ගුට්ඨං අඞ්ගජාතං පවෙසෙසි. සා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති ¶ , භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සඞ්ඝාදිසෙසස්සා’’ති.

68. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො මාණවකො උප්පලවණ්ණාය භික්ඛුනියා පටිබද්ධචිත්තො හොති. අථ ඛො සො මාණවකො උප්පලවණ්ණාය භික්ඛුනියා ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨාය කුටිකං පවිසිත්වා නිලීනො අච්ඡි. උප්පලවණ්ණා භික්ඛුනී පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තා පාදෙ පක්ඛාලෙත්වා කුටිකං පවිසිත්වා මඤ්චකෙ නිසීදි. අථ ඛො සො මාණවකො උප්පලවණ්ණං භික්ඛුනිං උග්ගහෙත්වා දූසෙසි. උප්පලවණ්ණා භික්ඛුනී භික්ඛුනීනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛුනියො භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, අසාදියන්තියා’’ති.

69. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො ඉත්ථිලිඞ්ගං පාතුභූතං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තංයෙව උපජ්ඣං තමෙව උපසම්පදං තානියෙව [තානි (සී. ස්යා.)] වස්සානි භික්ඛුනීහි සඞ්ගමිතුං [සඞ්කමිතුං (සී. ස්යා.)]. යා ආපත්තියො භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි සාධාරණා තා ආපත්තියො භික්ඛුනීනං සන්තිකෙ වුට්ඨාතුං. යා ආපත්තියො භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි අසාධාරණා තාහි ආපත්තීහි අනාපත්තී’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරිස්සා භික්ඛුනියා පුරිසලිඞ්ගං පාතුභූතං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තංයෙව උපජ්ඣං තමෙව උපසම්පදං තානියෙව [තානි (සී. ස්යා.)] වස්සානි භික්ඛූහි සඞ්ගමිතුං [සඞ්කමිතුං (සී. ස්යා.)]. යා ආපත්තියො ¶ භික්ඛුනීනං භික්ඛූහි සාධාරණා තා ආපත්තියො භික්ඛූනං සන්තිකෙ වුට්ඨාතුං. යා ආපත්තියො භික්ඛුනීනං භික්ඛූහි අසාධාරණා ¶ තාහි ආපත්තීහි අනාපත්තී’’ති.

70. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘එවං මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, මාතුයා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි… ධීතුයා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි… භගිනියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි… තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පුරාණදුතියිකාය මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

71. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මුදුපිට්ඨිකො හොති. සො අනභිරතියා පීළිතො අත්තනො අඞ්ගජාතං මුඛෙන අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ලම්බී හොති. සො අනභිරතියා පීළිතො අත්තනො අඞ්ගජාතං අත්තනො වච්චමග්ගං පවෙසෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මතසරීරං පස්සි. තස්මිඤ්ච සරීරෙ අඞ්ගජාතසාමන්තා වණො හොති. සො – ‘එවං මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, අඞ්ගජාතෙ අඞ්ගජාතං පවෙසෙත්වා වණෙන නීහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මතසරීරං පස්සි. තස්මිඤ්ච සරීරෙ අඞ්ගජාතසාමන්තා වණො හොති. සො – ‘එවං ¶ මෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’ති, වණෙ අඞ්ගජාතං පවෙසෙත්වා අඞ්ගජාතෙන නීහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාරත්තො ලෙපචිත්තස්ස නිමිත්තං අඞ්ගජාතෙන ඡුපි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාරත්තො දාරුධීතලිකාය නිමිත්තං අඞ්ගජාතෙන ඡුපි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

72. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සුන්දරො නාම භික්ඛු රාජගහා පබ්බජිතො රථිකාය [රථියාය (ක.)] ගච්ඡති. අඤ්ඤතරා ඉත්ථී – ‘මුහුත්තං [ඉත්ථී තං පස්සිත්වා එතදවොච මුහුත්තං (ස්යා.)], භන්තෙ, ආගමෙහි, වන්දිස්සාමී’ති සා වන්දන්තී අන්තරවාසකං උක්ඛිපිත්වා මුඛෙන අඞ්ගජාතං අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘සාදියි ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, සාදියි’’න්ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසාදියන්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ඉත්ථී භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. ‘‘අලං, භගිනි, නෙතං කප්පතී’’ති. ‘‘එහි, භන්තෙ, අහං වායමිස්සාමි, ත්වං මා වායමි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති. සො භික්ඛු තථා අකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං ¶ අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ඉත්ථී භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. ‘‘අලං, භගිනි, නෙතං කප්පතී’’ති. ‘‘එහි භන්තෙ, ත්වං වායම, අහං න වායමිස්සාමි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති. සො භික්ඛු තථා අකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ඉත්ථී භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. ‘‘අලං, භගිනි, නෙතං කප්පතී’’ති. ‘‘එහි, භන්තෙ, අබ්භන්තරං ඝට්ටෙත්වා බහි මොචෙහි…පෙ… බහි ඝට්ටෙත්වා අබ්භන්තරං මොචෙහි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති. සො භික්ඛු තථා අකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

73. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා අක්ඛායිතං සරීරං පස්සිත්වා තස්මිං මෙථුනං ධම්මං ¶ පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා යෙභුය්යෙන අක්ඛායිතං සරීරං ¶ පස්සිත්වා තස්මිං මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා යෙභුය්යෙන ඛායිතං ¶ සරීරං පස්සිත්වා තස්මිං මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා ඡින්නසීසං පස්සිත්වා වට්ටකතෙ මුඛෙ ඡුපන්තං අඞ්ගජාතං පවෙසෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා ඡින්නසීසං පස්සිත්වා වට්ටකතෙ මුඛෙ අච්ඡුපන්තං අඞ්ගජාතං පවෙසෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරිස්සා ඉත්ථියා පටිබද්ධචිත්තො හොති. සා කාලඞ්කතා [කාලකතා (සී. ස්යා.)] සුසානෙ ඡඩ්ඩිතා. අට්ඨිකානි විප්පකිණ්ණානි හොන්ති. අථ ඛො සො භික්ඛු සිවථිකං ගන්ත්වා අට්ඨිකානි සඞ්කඩ්ඪිත්වා නිමිත්තෙ අඞ්ගජාතං පටිපාදෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු නාගියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි… යක්ඛිනියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි… පෙතියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි ¶ … පණ්ඩකස්ස මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු උපහතින්ද්රියො හොති. සො – ‘නාහං වෙදියාමි [වෙදයාමි (ක.)] සුඛං වා දුක්ඛං වා, අනාපත්ති මෙ භවිස්සතී’ති, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවි. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘වෙදයි වා සො, භික්ඛවෙ, මොඝපුරිසො න වා වෙදයි, ආපත්ති පාරාජිකස්සා’’ති.

තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘ඉත්ථියා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිස්සාමී’ති, ඡුපිතමත්තෙ විප්පටිසාරී අහොසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සඞ්ඝාදිසෙසස්සා’’ති.

74. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු භද්දියෙ ජාතියාවනෙ දිවාවිහාරගතො නිපන්නො හොති. තස්ස අඞ්ගමඞ්ගානි වාතූපත්ථද්ධානි හොන්ති. අඤ්ඤතරා ඉත්ථී පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදිත්වා යාවදත්ථං කත්වා පක්කාමි. භික්ඛූ කිලින්නං පස්සිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘පඤ්චහි ¶ , භික්ඛවෙ, ආකාරෙහි අඞ්ගජාතං කම්මනියං හොති – රාගෙන, වච්චෙන, පස්සාවෙන, වාතෙන, උච්චාලිඞ්ගපාණකදට්ඨෙන. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහාකාරෙහි අඞ්ගජාතං කම්මනියං හොති ¶ . අට්ඨානමෙතං, භික්ඛවෙ, අනවකාසො යං තස්ස භික්ඛුනො රාගෙන අඞ්ගජාතං කම්මනියං අස්ස. අරහං සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, තස්ස භික්ඛුනො’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාවත්ථියා අන්ධවනෙ දිවාවිහාරගතො නිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරා ගොපාලිකා පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදි. සො භික්ඛු පවෙසනං සාදියි, පවිට්ඨං සාදියි, ඨිතං සාදියි, උද්ධරණං සාදියි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාවත්ථියා අන්ධවනෙ දිවාවිහාරගතො නිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරා අජපාලිකා පස්සිත්වා… අඤ්ඤතරා කට්ඨහාරිකා පස්සිත්වා… අඤ්ඤතරා ගොමයහාරිකා පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදි. සො භික්ඛු පවෙසනං සාදියි, පවිට්ඨං සාදියි, ඨිතං සාදියි, උද්ධරණං සාදියි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

75. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වෙසාලියං මහාවනෙ දිවාවිහාරගතො නිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරා ඉත්ථී පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදිත්වා යාවදත්ථං කත්වා සාමන්තා හසමානා ඨිතා හොති ¶ . සො භික්ඛු පටිබුජ්ඣිත්වා තං ඉත්ථිං එතදවොච – ‘‘තුය්හිදං කම්ම’’න්ති? ‘‘ආම, මය්හං කම්ම’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘සාදියි ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, ජානාමී’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අජානන්තස්සා’’ති.

76. තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වෙසාලියං මහාවනෙ දිවාවිහාරගතො රුක්ඛං අපස්සාය නිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරා ඉත්ථී පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදි. සො භික්ඛු සහසා වුට්ඨාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘සාදියි ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, සාදියි’’න්ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසාදියන්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වෙසාලියං මහාවනෙ දිවාවිහාරගතො රුක්ඛං අපස්සාය නිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරා ඉත්ථී පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදි. සො භික්ඛු අක්කමිත්වා පවත්තෙසි [පවට්ටෙසි (සී. ස්යා.)]. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘සාදියි ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, සාදියි’’න්ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසාදියන්තස්සා’’ති.

77. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වෙසාලියං මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං දිවාවිහාරගතො ද්වාරං විවරිත්වා නිපන්නො හොති. තස්ස අඞ්ගමඞ්ගානි වාතූපත්ථද්ධානි හොන්ති. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා ඉත්ථියො ගන්ධඤ්ච මාලඤ්ච ¶ ආදාය ආරාමං ආගමංසු විහාරපෙක්ඛිකායො. අථ ඛො තා ඉත්ථියො තං භික්ඛුං පස්සිත්වා අඞ්ගජාතෙ අභිනිසීදිත්වා යාවදත්ථං කත්වා, පුරිසූසභො වතායන්ති වත්වා ගන්ධඤ්ච මාලඤ්ච ආරොපෙත්වා පක්කමිංසු. භික්ඛූ කිලින්නං පස්සිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ආකාරෙහි අඞ්ගජාතං කම්මනියං හොති – රාගෙන, වච්චෙන, පස්සාවෙන, වාතෙන, උච්චාලිඞ්ගපාණකදට්ඨෙන. ඉමෙහි ¶ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහාකාරෙහි අඞ්ගජාතං කම්මනියං හොති. අට්ඨානමෙතං, භික්ඛවෙ, අනවකාසො, යං තස්ස භික්ඛුනො රාගෙන අඞ්ගජාතං කම්මනියං අස්ස. අරහං සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, තස්ස භික්ඛුනො. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, දිවා පටිසල්ලීයන්තෙන ද්වාරං සංවරිත්වා පටිසල්ලීයිතු’’න්ති.

78. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භාරුකච්ඡකො භික්ඛු සුපිනන්තෙ [සුපිනන්තෙන (සී. ස්යා.)] පුරාණදුතියිකාය මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිත්වා – ‘අස්සමණො අහං, විබ්භමිස්සාමී’ති, භාරුකච්ඡං ගච්ඡන්තො අන්තරාමග්ගෙ ආයස්මන්තං උපාලිං පස්සිත්වා එතමත්ථං ආරොචෙසි. ආයස්මා උපාලි එවමාහ – ‘‘අනාපත්ති, ආවුසො, සුපිනන්තෙනා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහෙ සුපබ්බා නාම උපාසිකා මුධප්පසන්නා [මුද්ධප්පසන්නා (සී.)] හොති. සා එවංදිට්ඨිකා හොති – ‘‘යා මෙථුනං ධම්මං දෙති සා අග්ගදානං දෙතී’’ති. සා භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ¶ ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. ‘‘අලං, භගිනි, නෙතං කප්පතී’’ති. ‘‘එහි, භන්තෙ, ඌරුන්තරිකාය [ඌරන්තරිකාය (සී.)] ඝට්ටෙහි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති…පෙ… ¶ එහි, භන්තෙ, නාභියං ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, උදරවට්ටියං ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, උපකච්ඡකෙ ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, ගීවායං ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, කණ්ණච්ඡිද්දෙ ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, කෙසවට්ටියං ඝට්ටෙහි… එහි, භන්තෙ, අඞ්ගුලන්තරිකාය ඝට්ටෙහි… ‘‘එහි, භන්තෙ, හත්ථෙන උපක්කමිත්වා මොචෙස්සාමි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති. සො භික්ඛු තථා අකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සඞ්ඝාදිසෙසස්සා’’ති.

79. තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං සද්ධා නාම උපාසිකා මුධප්පසන්නා හොති. සා එවංදිට්ඨිකා හොති – ‘‘යා මෙථුනං ධම්මං දෙති සා අග්ගදානං දෙතී’’ති. සා භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. ‘‘අලං, භගිනි, නෙතං කප්පතී’’ති. ‘‘එහි, භන්තෙ, ඌරුන්තරිකාය ඝට්ටෙහි…පෙ… ¶ එහි, භන්තෙ, හත්ථෙන උපක්කමිත්වා මොචෙස්සාමි, එවං තෙ අනාපත්ති භවිස්සතී’’ති. සො භික්ඛු තථා අකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සඞ්ඝාදිසෙසස්සා’’ති.

80. තෙන ඛො පන සමයෙන වෙසාලියං ලිච්ඡවිකුමාරකා භික්ඛුං ගහෙත්වා භික්ඛුනියා විප්පටිපාදෙසුං… සික්ඛමානාය විප්පටිපාදෙසුං… සාමණෙරියා විප්පටිපාදෙසුං. උභො ¶ සාදියිංසු. උභො නාසෙතබ්බා. උභො න සාදියිංසු. උභින්නං අනාපත්ති.

81. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන වෙසාලියං ලිච්ඡවිකුමාරකා භික්ඛුං ගහෙත්වා වෙසියා විප්පටිපාදෙසුං… පණ්ඩකෙ විප්පටිපාදෙසුං… ගිහිනියා ¶ විප්පටිපාදෙසුං. භික්ඛු සාදියි. භික්ඛු නාසෙතබ්බො. භික්ඛු න සාදියි. භික්ඛුස්ස අනාපත්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන වෙසාලියං ලිච්ඡවිකුමාරකා භික්ඛූ ගහෙත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං විප්පටිපාදෙසුං. උභො සාදියිංසු. උභො නාසෙතබ්බා. උභො න සාදියිංසු. උභින්නං අනාපත්ති.

82. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො වුඩ්ඪපබ්බජිතො භික්ඛු පුරාණදුතියිකාය දස්සනං අගමාසි. සා – ‘එහි, භන්තෙ, විබ්භමා’ති අග්ගහෙසි. සො භික්ඛු පටික්කමන්තො උත්තානො පරිපති. සා උබ්භජිත්වා [උබ්භුජිත්වා (සී. ස්යා.)] අඞ්ගජාතෙ [අඞ්ගජාතෙන (සී.)] අභිනිසීදි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි ¶ …පෙ… ‘‘සාදියි ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, සාදියි’’න්ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසාදියන්තස්සා’’ති.

83. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අරඤ්ඤෙ විහරති. මිගපොතකො තස්ස පස්සාවට්ඨානං ආගන්ත්වා පස්සාවං පිවන්තො මුඛෙන අඞ්ගජාතං අග්ගහෙසි. සො භික්ඛු සාදියි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

පඨමපාරාජිකං සමත්තං.

2. දුතියපාරාජිකං

84. තෙන ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා රාජගහෙ විහරති ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා සන්දිට්ඨා සම්භත්තා භික්ඛූ ඉසිගිලිපස්සෙ තිණකුටියො කරිත්වා වස්සං උපගච්ඡිංසු. ආයස්මාපි ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තිණකුටිකං කරිත්වා වස්සං උපගච්ඡි. අථ ඛො තෙ ¶ භික්ඛූ වස්සංවුට්ඨා තෙමාසච්චයෙන තිණකුටියො භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච පටිසාමෙත්වා ජනපදචාරිකං පක්කමිංසු. ආයස්මා පන ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තත්ථෙව වස්සං වසි, තත්ථ හෙමන්තං, තත්ථ ගිම්හං. අථ ඛො ආයස්මතො ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු. දුතියම්පි ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච සංකඩ්ඪිත්වා තිණකුටිකං අකාසි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මතො ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු. තතියම්පි ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච සංකඩ්ඪිත්වා තිණකුටිකං අකාසි. තතියම්පි ඛො ආයස්මතො ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු.

අථ ඛො ආයස්මතො ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස ¶ එතදහොසි – ‘‘යාවතතියකං ඛො මෙ ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු. අහං ඛො පන සුසික්ඛිතො අනවයො සකෙ ආචරියකෙ කුම්භකාරකම්මෙ පරියොදාතසිප්පො ¶ . යංනූනාහං සාමං චික්ඛල්ලං මද්දිත්වා සබ්බමත්තිකාමයං කුටිකං කරෙය්ය’’න්ති! අථ ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො සාමං චික්ඛල්ලං මද්දිත්වා සබ්බමත්තිකාමයං ¶ කුටිකං කරිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ගොමයඤ්ච සංකඩ්ඪිත්වා තං කුටිකං පචි. සා අහොසි කුටිකා අභිරූපා දස්සනීයා පාසාදිකා ලොහිතිකා [ලොහිතකා (ස්යා.)], සෙය්යථාපි ඉන්දගොපකො. සෙය්යථාපි නාම කිඞ්කණිකසද්දො [කිඞ්කිණිකසද්දො (සී. ස්යා.)] එවමෙවං තස්සා කුටිකාය සද්දො අහොසි.

85. අථ ඛො භගවා සම්බහුලෙහි භික්ඛූහි සද්ධිං ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දස තං කුටිකං අභිරූපං දස්සනීයං පාසාදිකං ලොහිතිකං. දිස්වාන භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘කිං එතං, භික්ඛවෙ, අභිරූපං දස්සනීයං පාසාදිකං ලොහිතිකං, සෙය්යථාපි ඉන්දගොපකො’’ති? අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, භික්ඛවෙ, තස්ස මොඝපුරිසස්ස අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං ¶ අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම සො, භික්ඛවෙ, මොඝපුරිසො සබ්බමත්තිකාමයං කුටිකං කරිස්සති! න හි නාම, භික්ඛවෙ, තස්ස මොඝපුරිසස්ස පාණෙසු අනුද්දයා අනුකම්පා අවිහෙසා භවිස්සති! ගච්ඡථෙතං, භික්ඛවෙ, කුටිකං ¶ භින්දථ. මා පච්ඡිමා ජනතා පාණෙසු පාතබ්යතං ආපජ්ජි. න ච, භික්ඛවෙ, සබ්බමත්තිකාමයා කුටිකා කාතබ්බා. යො කරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති, ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පටිස්සුණිත්වා යෙන සා කුටිකා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා තං කුටිකං භින්දිංසු. අථ ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘කිස්ස මෙ තුම්හෙ, ආවුසො, කුටිකං භින්දථා’’ති? ‘‘භගවා, ආවුසො, භෙදාපෙතී’’ති. ‘‘භින්දථාවුසො, සචෙ ධම්මස්සාමී භෙදාපෙතී’’ති.

86. අථ ඛො ආයස්මතො ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස එතදහොසි – ‘‘යාවතතියකං ඛො මෙ ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු. යාපි මයා සබ්බමත්තිකාමයා කුටිකා කතා සාපි භගවතා භෙදාපිතා. අත්ථි ච මෙ දාරුගහෙ ගණකො සන්දිට්ඨො. යංනූනාහං දාරුගහෙ ගණකං දාරූනි යාචිත්වා දාරුකුටිකං කරෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො යෙන දාරුගහෙ ගණකො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා දාරුගහෙ ගණකං එතදවොච – ‘‘යාවතතියකං ඛො මෙ, ආවුසො, ගාමං පිණ්ඩාය පවිට්ඨස්ස තිණහාරියො කට්ඨහාරියො තිණකුටිකං භින්දිත්වා තිණඤ්ච කට්ඨඤ්ච ආදාය අගමංසු. යාපි මයා සබ්බමත්තිකාමයා කුටිකා කතා සාපි භගවතා භෙදාපිතා ¶ . දෙහි මෙ, ආවුසො, දාරූනි. ඉච්ඡාමි දාරුකුටිකං [දාරුකුඩ්ඩිකං කුටිකං (සී.)] කාතු’’න්ති. ‘‘නත්ථි, භන්තෙ, තාදිසානි දාරූනි යානාහං ¶ අය්යස්ස දදෙය්යං. අත්ථි ¶ , භන්තෙ, දෙවගහදාරූනි නගරපටිසඞ්ඛාරිකානි ආපදත්ථාය නික්ඛිත්තානි. සචෙ තානි දාරූනි රාජා දාපෙති හරාපෙථ, භන්තෙ’’ති. ‘‘දින්නානි, ආවුසො, රඤ්ඤා’’ති. අථ ඛො දාරුගහෙ ගණකස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉමෙ ඛො සමණා සක්යපුත්තියා ධම්මචාරිනො සමචාරිනො [සම්මචාරිනො (ක.)] බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා. රාජාපිමෙසං අභිප්පසන්නො. නාරහති අදින්නං දින්නන්ති වත්තු’’න්ති. අථ ඛො දාරුගහෙ ¶ ගණකො ආයස්මන්තං ධනියං කුම්භකාරපුත්තං එතදවොච – ‘‘හරාපෙථ, භන්තෙ’’ති. අථ ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො තානි දාරූනි ඛණ්ඩාඛණ්ඩිකං ඡෙදාපෙත්වා සකටෙහි නිබ්බාහාපෙත්වා දාරුකුටිකං අකාසි.

87. අථ ඛො වස්සකාරො බ්රාහ්මණො මගධමහාමත්තො රාජගහෙ කම්මන්තෙ අනුසඤ්ඤායමානො යෙන දාරුගහෙ ගණකො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා දාරුගහෙ ගණකං එතදවොච – ‘‘යානි තානි, භණෙ, දෙවගහදාරූනි නගරපටිසඞ්ඛාරිකානි ආපදත්ථාය නික්ඛිත්තානි කහං තානි දාරූනී’’ති? ‘‘තානි, සාමි, දාරූනි දෙවෙන අය්යස්ස ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස දින්නානී’’ති. අථ ඛො වස්සකාරො බ්රාහ්මණො මගධමහාමත්තො ¶ අනත්තමනො අහොසි – ‘‘කථඤ්හි නාම දෙවො දෙවගහදාරූනි නගරපටිසඞ්ඛාරිකානි ආපදත්ථාය නික්ඛිත්තානි ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස දස්සතී’’ති! අථ ඛො වස්සකාරො බ්රාහ්මණො මගධමහාමත්තො යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රාජානං මාගධං සෙනියං බිම්බිසාරං එතදවොච – ‘‘සච්චං කිර, දෙවෙන [සච්චං කිර දෙව දෙවෙන (සී.)] දෙවගහදාරූනි නගරපටිසඞ්ඛාරිකානි ආපදත්ථාය නික්ඛිත්තානි ධනියස්ස කුම්භකාරපුත්තස්ස දින්නානී’’ති? ‘‘කො එවමාහා’’ති? ‘‘දාරුගහෙ ගණකො, දෙවා’’ති. ‘‘තෙන හි, බ්රාහ්මණ, දාරුගහෙ ගණකං ආණාපෙහී’’ති. අථ ඛො වස්සකාරො බ්රාහ්මණො මගධමහාමත්තො දාරුගහෙ ගණකං බන්ධං [බද්ධං (සී.)] ආණාපෙසි. අද්දස ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො දාරුගහෙ ගණකං බන්ධං නිය්යමානං. දිස්වාන දාරුගහෙ ගණකං එතදවොච – ‘‘කිස්ස ත්වං, ආවුසො, බන්ධො නිය්යාසී’’ති? ‘‘තෙසං, භන්තෙ, දාරූනං කිච්චා’’ති. ‘‘ගච්ඡාවුසො, අහම්පි ආගච්ඡාමී’’ති. ‘‘එය්යාසි, භන්තෙ, පුරාහං හඤ්ඤාමී’’ති.

88. අථ ඛො ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො යෙන රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො රාජා මාගධො ¶ සෙනියො බිම්බිසාරො යෙනායස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො ¶ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං ¶ ධනියං කුම්භකාරපුත්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො ආයස්මන්තං ධනියං කුම්භකාරපුත්තං ¶ එතදවොච – ‘‘සච්චං කිර මයා, භන්තෙ, දෙවගහදාරූනි නගරපටිසඞ්ඛාරිකානි ආපදත්ථාය නික්ඛිත්තානි අය්යස්ස දින්නානී’’ති? ‘‘එවං, මහාරාජා’’ති. ‘‘මයං ඛො, භන්තෙ, රාජානො නාම බහුකිච්චා බහුකරණීයා, දත්වාපි න සරෙය්යාම; ඉඞ්ඝ, භන්තෙ, සරාපෙහී’’ති. ‘‘සරසි ත්වං, මහාරාජ, පඨමාභිසිත්තො එවරූපිං වාචං භාසිතා – ‘‘දින්නඤ්ඤෙව සමණබ්රාහ්මණානං තිණකට්ඨොදකං පරිභුඤ්ජන්තූ’’ති. ‘‘සරාමහං, භන්තෙ. සන්ති, භන්තෙ, සමණබ්රාහ්මණා ලජ්ජිනො කුක්කුච්චකා සික්ඛාකාමා. තෙසං අප්පමත්තකෙපි කුක්කුච්චං උප්පජ්ජති. තෙසං මයා සන්ධාය භාසිතං, තඤ්ච ඛො අරඤ්ඤෙ අපරිග්ගහිතං. සො ත්වං, භන්තෙ, තෙන ලෙසෙන දාරූනි අදින්නං හරිතුං මඤ්ඤසි! කථඤ්හි නාම මාදිසො සමණං වා බ්රාහ්මණං වා විජිතෙ වසන්තං හනෙය්ය වා බන්ධෙය්ය වා පබ්බාජෙය්ය වා! ගච්ඡ, භන්තෙ, ලොමෙන ත්වං මුත්තොසි. මාස්සු පුනපි එවරූපං අකාසී’’ති. මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා මුසාවාදිනො. ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො ¶ සමචාරිනො බ්රාහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති! නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං! අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා, අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. රාජානම්පි ඉමෙ වඤ්චෙන්ති, කිං පනඤ්ඤෙ මනුස්සෙ’’ති! අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තෙසං මනුස්සානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා සන්තුට්ඨා ලජ්ජිනො කුක්කුච්චකා සික්ඛාකාමා තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා ධනියො කුම්භකාරපුත්තො රඤ්ඤො දාරූනි අදින්නං ආදියිස්සතී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මන්තං ධනියං කුම්භකාරපුත්තං අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා ආයස්මන්තං ධනියං කුම්භකාරපුත්තං පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර ත්වං, ධනිය, රඤ්ඤො දාරූනි අදින්නං ආදියී’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස ¶ , රඤ්ඤො දාරූනි අදින්නං ආදියිස්සසි! නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය; අථඛ්වෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති.

තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පුරාණවොහාරිකො ¶ මහාමත්තො භික්ඛූසු පබ්බජිතො භගවතො අවිදූරෙ නිසින්නො හොති. අථ ඛො භගවා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘කිත්තකෙන ඛො භික්ඛු රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො චොරං ගහෙත්වා හනති වා බන්ධති වා පබ්බාජෙති වා’’ති? ‘‘පාදෙන වා, භගවා, පාදාරහෙන වා’’ති [පාදාරහෙනවා අතිරෙකපාදෙනවාති (ස්යා.)]. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහෙ පඤ්චමාසකො පාදො හොති. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ධනියං කුම්භකාරපුත්තං අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා දුබ්භරතාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

89. ‘‘යො පන භික්ඛු අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදියෙය්ය, යථාරූපෙ අදින්නාදානෙ රාජානො චොරං ගහෙත්වා හනෙය්යුං වා බන්ධෙය්යුං වා පබ්බාජෙය්යුං වා – ‘චොරොසි බාලොසි මූළ්හොසි ථෙනොසී’ති, තථාරූපං භික්ඛු අදින්නං ආදියමානො අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

90. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ රජකත්ථරණං ගන්ත්වා රජකභණ්ඩිකං අවහරිත්වා ආරාමං හරිත්වා භාජෙසුං. භික්ඛූ එවමාහංසු – ‘‘මහාපුඤ්ඤත්ථ තුම්හෙ, ආවුසො. බහුං තුම්හාකං චීවරං උප්පන්න’’න්ති. ‘‘කුතො ආවුසො, අම්හාකං පුඤ්ඤං, ඉදානි මයං රජකත්ථරණං ගන්ත්වා රජකභණ්ඩිකං අවහරිම්හා’’ති. ‘‘නනු, ආවුසො, භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. කිස්ස තුම්හෙ, ආවුසො, රජකභණ්ඩිකං අවහරිත්ථා’’ති ¶ ? ‘‘සච්චං, ආවුසො, භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. තඤ්ච ඛො ගාමෙ, නො අරඤ්ඤෙ’’ති. ‘‘නනු, ආවුසො, තථෙවෙතං හොති. අනනුච්ඡවිකං, ආවුසො, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තුම්හෙ, ආවුසො, රජකභණ්ඩිකං අවහරිස්සථ! නෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානං වා පසාදාය පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය; අථඛ්වෙතං, ආවුසො, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ ඡබ්බග්ගියෙ භික්ඛූ අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා ¶ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ¶ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා ඡබ්බග්ගියෙ භික්ඛූ පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, රජකත්ථරණං ගන්ත්වා රජකභණ්ඩිකං අවහරිත්ථා’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිසා, අනනුලොමිකං අප්පටිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තුම්හෙ, මොඝපුරිසා, රජකභණ්ඩිකං ¶ අවහරිස්සථ! නෙතං, මොඝපුරිසා, අප්පසන්නානං වා පසාදාය පසන්නානං වා භිය්යොභාවාය; අථ ඛ්වෙතං, මොඝපුරිසා, අප්පසන්නානඤ්චෙව අප්පසාදාය පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තායා’’ති. අථ ඛො භගවා ඡබ්බග්ගියෙ භික්ඛූ අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා දුබ්භරතාය…පෙ… වීරියාරම්භස්ස වණ්ණං භාසිත්වා භික්ඛූනං තදනුච්ඡවිකං තදනුලොමිකං ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි…පෙ… ‘‘එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

91. ‘‘යො පන භික්ඛු ගාමා වා අරඤ්ඤා වා අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදියෙය්ය, යථාරූපෙ අදින්නාදානෙ ¶ රාජානො චොරං ගහෙත්වා හනෙය්යුං වා බන්ධෙය්යුං වා පබ්බාජෙය්යුං වා – ‘චොරොසි බාලොසි මූළ්හොසි ථෙනොසී’ති, තථාරූපං භික්ඛු අදින්නං ආදියමානො අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

92. යො පනාති යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

ගාමො නාම එකකුටිකොපි ගාමො, ද්විකුටිකොපි ගාමො, තිකුටිකොපි ගාමො, චතුකුටිකොපි ගාමො, සමනුස්සොපි ගාමො, අමනුස්සොපි ගාමො, පරික්ඛිත්තොපි ගාමො, අපරික්ඛිත්තොපි ගාමො, ගොනිසාදිනිවිට්ඨොපි ගාමො, යොපි සත්ථො අතිරෙකචතුමාසනිවිට්ඨො සොපි වුච්චති ගාමො.

ගාමූපචාරො නාම පරික්ඛිත්තස්ස ගාමස්ස ඉන්දඛීලෙ [ඉන්දඛිලෙ (ක.)] ඨිතස්ස මජ්ඣිමස්ස පුරිසස්ස ලෙඩ්ඩුපාතො, අපරික්ඛිත්තස්ස ගාමස්ස ඝරූපචාරෙ ඨිතස්ස මජ්ඣිමස්ස පුරිසස්ස ලෙඩ්ඩුපාතො.

අරඤ්ඤං ¶ නාම ඨපෙත්වා ගාමඤ්ච ගාමූපචාරඤ්ච අවසෙසං අරඤ්ඤං නාම.

අදින්නං නාමං යං අදින්නං අනිස්සට්ඨං අපරිච්චත්තං රක්ඛිතං ගොපිතං මමායිතං පරපරිග්ගහිතං. එතං අදින්නං නාම.

ථෙය්යසඞ්ඛාතන්ති ථෙය්යචිත්තො අවහරණචිත්තො.

ආදියෙය්යාති ¶ ආදියෙය්ය හරෙය්ය අවහරෙය්ය ඉරියාපථං විකොපෙය්ය ඨානා චාවෙය්ය සඞ්කෙතං වීතිනාමෙය්ය.

යථාරූපං නාම පාදං වා පාදාරහං වා අතිරෙකපාදං වා.

රාජානො ¶ නාම පථබ්යාරාජා පදෙසරාජා මණ්ඩලිකා අන්තරභොගිකා ¶ අක්ඛදස්සා මහාමත්තා, යෙ වා පන ඡෙජ්ජභෙජ්ජං කරොන්තා අනුසාසන්ති. එතෙ රාජානො නාම.

චොරො නාම යො පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදියති. එසො චොරො නාම.

හනෙය්යුං වාති හත්ථෙන වා පාදෙන වා කසාය වා වෙත්තෙන වා අඩ්ඪදණ්ඩකෙන වා ඡෙජ්ජාය වා හනෙය්යුං.

බන්ධෙය්යුං වාති රජ්ජුබන්ධනෙන වා අන්දුබන්ධනෙන වා සඞ්ඛලිකබන්ධනෙන වා ඝරබන්ධනෙන වා නගරබන්ධනෙන වා ගාමබන්ධනෙන වා නිගමබන්ධනෙන වා බන්ධෙය්යුං, පුරිසගුත්තිං වා කරෙය්යුං.

පබ්බාජෙය්යුං වාති ගාමා වා නිගමා වා නගරා වා ජනපදා වා ජනපදපදෙසා වා පබ්බාජෙය්යුං.

චොරොසි බාලොසි මූළ්හොසි ථෙනොසීති පරිභාසො එසො.

තථාරූපං නාම පාදං වා පාදාරහං වා අතිරෙකපාදං වා.

ආදියමානොති ආදියමානො හරමානො අවහරමානො ඉරියාපථං විකොපයමානො ඨානා චාවයමානො සඞ්කෙතං වීතිනාමයමානො.

අයම්පීති ¶ පුරිමං උපාදාය වුච්චති.

පාරාජිකො ¶ හොතීති සෙය්යථාපි නාම පණ්ඩුපලාසො බන්ධනා පවුත්තො [හරිතත්තාය (සී. ස්යා.)] අභබ්බො හරිතත්ථාය [හරිතත්තාය (සී. ස්යා.)], එවමෙව භික්ඛු පාදං වා පාදාරහං වා අතිරෙකපාදං වා අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදියිත්වා අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියො. තෙන වුච්චති – ‘පාරාජිකො හොතී’ති.

අසංවාසොති සංවාසො නාම එකකම්මං එකුද්දෙසො ¶ සමසික්ඛතා. එසො සංවාසො නාම. සො තෙන සද්ධිං නත්ථි. තෙන වුච්චති – ‘අසංවාසො’ති.

93. භූමට්ඨං ථලට්ඨං ආකාසට්ඨං වෙහාසට්ඨං උදකට්ඨං නාවට්ඨං යානට්ඨං භාරට්ඨං ආරාමට්ඨං විහාරට්ඨං ඛෙත්තට්ඨං වත්ථුට්ඨං ගාමට්ඨං අරඤ්ඤට්ඨං උදකං දන්තපොණං [දන්තපොනං (සී. ක.)] වනප්පති හරණකං උපනිධි සුඞ්කඝාතං පාණො අපදං ද්විපදං චතුප්පදං බහුප්පදං ඔචරකො ඔණිරක්ඛො සංවිදාවහාරො සඞ්කෙතකම්මං නිමිත්තකම්මන්ති.

94. භූමට්ඨං නාම භණ්ඩං භූමියං නික්ඛිත්තං හොති නිඛාතං පටිච්ඡන්නං. භූමට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති කුදාලං වා පිටකං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තත්ථ ජාතකං ¶ කට්ඨං වා ලතං වා ඡින්දති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තත්ථ පංසුං ඛණති වා බ්යූහති [වියූහති (ස්යා.)] වා උද්ධරති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. කුම්භිං ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. අත්තනො භාජනං පවෙසෙත්වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. අත්තනො භාජනගතං වා කරොති මුට්ඨිං වා ඡින්දති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. සුත්තාරුළ්හං භණ්ඩං පාමඞ්ගං වා කණ්ඨසුත්තකං ¶ වා කටිසුත්තකං වා සාටකං වා වෙඨනං වා ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. කොටියං ගහෙත්වා උච්චාරෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඝංසන්තො නීහරති, ආපත්ති ¶ ථුල්ලච්චයස්ස. අන්තමසො කෙසග්ගමත්තම්පි කුම්භිමුඛා මොචෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. සප්පිං වා තෙලං වා මධුං වා ඵාණිතං වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො එකෙන පයොගෙන පිවති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. තත්ථෙව භින්දති වා ඡඩ්ඩෙති වා ඣාපෙති වා අපරිභොගං වා කරොති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

95. ථලට්ඨං නාම භණ්ඩං ථලෙ නික්ඛිත්තං හොති. ථලට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො ¶ දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

96. ආකාසට්ඨං නාම භණ්ඩං ආකාසගතං හොති. මොරො වා කපිඤ්ජරො වා තිත්තිරො වා වට්ටකො වා, සාටකං වා වෙඨනං වා හිරඤ්ඤං වා සුවණ්ණං වා ඡිජ්ජමානං පතති. ආකාසට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස ¶ . ගමනං උපච්ඡින්දති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

97. වෙහාසට්ඨං නාම භණ්ඩං වෙහාසගතං හොති. මඤ්චෙ වා පීඨෙ වා චීවරවංසෙ වා චීවරරජ්ජුයා වා භිත්තිඛිලෙ වා නාගදන්තෙ වා රුක්ඛෙ වා ලග්ගිතං හොති, අන්තමසො පත්තාධාරකෙපි. වෙහාසට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

98. උදකට්ඨං ¶ නාම භණ්ඩං උදකෙ නික්ඛිත්තං හොති. උදකට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. නිමුජ්ජති වා උම්මුජ්ජති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. තත්ථ ජාතකං උප්පලං වා පදුමං වා පුණ්ඩරීකං වා භිසං වා මච්ඡං වා කච්ඡපං වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

99. නාවා ¶ නාම යාය තරති. නාවට්ඨං නාම භණ්ඩං නාවාය නික්ඛිත්තං හොති. ‘‘නාවට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමී’’ති ථෙය්යචිත්තො දුතියං ¶ වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. නාවං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ¶ ථුල්ලච්චයස්ස. බන්ධනං මොචෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. බන්ධනං මොචෙත්වා ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. උද්ධං වා අධො වා තිරියං වා අන්තමසො කෙසග්ගමත්තම්පි සඞ්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

100. යානං නාම වය්හං රථො සකටං සන්දමානිකා. යානට්ඨං නාම භණ්ඩං යානෙ නික්ඛිත්තං හොති. යානට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. යානං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

101. භාරො නාම සීසභාරො ඛන්ධභාරො කටිභාරො ඔලම්බකො. සීසෙ භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඛන්ධං ඔරොපෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ඛන්ධෙ ¶ භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. කටිං ඔරොපෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. කටියා භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. හත්ථෙන ගණ්හාති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. හත්ථෙ භාරං ථෙය්යචිත්තො භූමියං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ථෙය්යචිත්තො භූමිතො ගණ්හාති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

102. ආරාමො නාම පුප්ඵාරාමො ඵලාරාමො. ආරාමට්ඨං නාම භණ්ඩං ආරාමෙ චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති – භූමට්ඨං ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. ආරාමට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ¶ ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ¶ ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. තත්ථ ජාතකං මූලං වා තචං වා පත්තං වා පුප්ඵං වා ඵලං වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ආරාමං අභියුඤ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සාමිකස්ස විමතිං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සාමිකො න මය්හං භවිස්සතීති ධුරං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො සාමිකං පරාජෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො පරජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

103. විහාරට්ඨං ¶ ¶ නාම භණ්ඩං විහාරෙ චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති – භූමට්ඨං, ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. විහාරට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. විහාරං අභියුඤ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සාමිකස්ස විමතිං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සාමිකො න මය්හං භවිස්සතීති ධුරං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො සාමිකං පරාජෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො පරජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

104. ඛෙත්තං නාම යත්ථ පුබ්බණ්ණං වා අපරණ්ණං වා ජායති. ඛෙත්තට්ඨං නාම භණ්ඩං ඛෙත්තෙ චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති – භූමට්ඨං, ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. ඛෙත්තට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති, දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. තත්ථ ජාතකං පුබ්බණ්ණං වා අපරණ්ණං වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ඛෙත්තං අභියුඤ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සාමිකස්ස විමතිං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සාමිකො න ¶ මය්හං භවිස්සතීති ධුරං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො සාමිකං පරාජෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො පරජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඛිලං වා රජ්ජුං ¶ වා වතිං වා මරියාදං වා සඞ්කාමෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. එකං පයොගං අනාගතෙ, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. තස්මිං පයොගෙ ආගතෙ, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

105. වත්ථු නාම ආරාමවත්ථු විහාරවත්ථු. වත්ථුට්ඨං නාම භණ්ඩං වත්ථුස්මිං චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති – භූමට්ඨං, ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. වත්ථුට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. වත්ථුං අභියුඤ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සාමිකස්ස විමතිං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සාමිකො න මය්හං භවිස්සතීති ධුරං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො සාමිකං පරාජෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො පරජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඛීලං ¶ වා රජ්ජුං වා වතිං වා පාකාරං වා සඞ්කාමෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. එකං පයොගං අනාගතෙ ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. තස්මිං පයොගෙ ආගතෙ ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

106. ගාමට්ඨං නාම භණ්ඩං ගාමෙ චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති ¶ – භූමට්ඨං, ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. ගාමට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

107. අරඤ්ඤං ¶ නාම යං මනුස්සානං පරිග්ගහිතං හොති, තං අරඤ්ඤං. අරඤ්ඤට්ඨං නාම භණ්ඩං අරඤ්ඤෙ චතූහි ඨානෙහි නික්ඛිත්තං හොති – භූමට්ඨං, ථලට්ඨං, ආකාසට්ඨං, වෙහාසට්ඨං. අරඤ්ඤට්ඨං භණ්ඩං අවහරිස්සාමීති ථෙය්යචිත්තො දුතියං වා පරියෙසති ගච්ඡති වා, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. තත්ථ ජාතකං කට්ඨං වා ලතං වා තිණං වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

108. උදකං ¶ නාම භාජනගතං වා හොති පොක්ඛරණියා වා තළාකෙ වා. ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස ¶ . අත්තනො භාජනං පවෙසෙත්වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං උදකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. අත්තනො භාජනගතං කරොති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මරියාදං භින්දති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. මරියාදං භින්දිත්වා පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං උදකං නික්ඛාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. අතිරෙකමාසකං වා ඌනපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං උදකං නික්ඛාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මාසකං වා ඌනමාසකං වා අග්ඝනකං උදකං නික්ඛාමෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

109. දන්තපොණං නාම ඡින්නං වා අච්ඡින්නං වා. පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

110. වනප්පති ¶ නාම යො මනුස්සානං පරිග්ගහිතො හොති රුක්ඛො පරිභොගො. ථෙය්යචිත්තො ඡින්දති, පහාරෙ පහාරෙ ආපත්ති දුක්කටස්ස. එකං පහාරං අනාගතෙ, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. තස්මිං පහාරෙ ආගතෙ, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

111. හරණකං නාම අඤ්ඤස්ස හරණකං භණ්ඩං. ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. සහභණ්ඩහාරකං පදසා නෙස්සාමීති ¶ පඨමං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. දුතියං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පතිතං භණ්ඩං ගහෙස්සාමීති පාතාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පතිතං භණ්ඩං පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

112. උපනිධි නාම උපනික්ඛිත්තං භණ්ඩං. දෙහි මෙ භණ්ඩන්ති වුච්චමානො නාහං ගණ්හාමීති භණති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සාමිකස්ස විමතිං උප්පාදෙති ¶ , ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස ¶ . සාමිකො න මය්හං දස්සතීති ධුරං නික්ඛිපති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො සාමිකං පරාජෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. ධම්මං චරන්තො පරජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

113. සුඞ්කඝාතං නාම රඤ්ඤා ඨපිතං හොති පබ්බතඛණ්ඩෙ වා නදීතිත්ථෙ වා ගාමද්වාරෙ වා – ‘අත්ර පවිට්ඨස්ස සුඞ්කං ගණ්හන්තූ’ති. තත්ර පවිසිත්වා රාජග්ගං [රාජග්ඝං (සී. ස්යා.)] භණ්ඩං පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. පඨමං පාදං සුඞ්කඝාතං අතික්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. දුතියං පාදං අතික්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. අන්තොසුඞ්කඝාතෙ ඨිතො බහිසුඞ්කඝාතං පාතෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. සුඞ්කං පරිහරති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

114. පාණො ¶ නාම මනුස්සපාණො වුච්චති. ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පදසා නෙස්සාමීති පඨමං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. දුතියං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

අපදං ¶ නාම අහි මච්ඡා. පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

115. ද්විපදං නාම මනුස්සා, පක්ඛජාතා. ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පදසා නෙස්සාමීති පඨමං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. දුතියං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

116. චතුප්පදං නාම – හත්ථී අස්සා ඔට්ඨා ගොණා ගද්රභා පසුකා. ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පදසා නෙස්සාමීති පඨමං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. දුතියං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ¶ ථුල්ලච්චයස්ස. තතියං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. චතුත්ථං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති ¶ පාරාජිකස්ස.

117. බහුප්පදං නාම – විච්ඡිකා සතපදී උච්චාලිඞ්ගපාණකා. පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පදසා නෙස්සාමීති සඞ්කාමෙති, පදෙ පදෙ ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. පච්ඡිමං පාදං සඞ්කාමෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

118. ඔචරකො නාම භණ්ඩං ඔචරිත්වා ආචික්ඛති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

ඔණිරක්ඛො ¶ නාම ආහටං භණ්ඩං ගොපෙන්තො පඤ්චමාසකං වා අතිරෙකපඤ්චමාසකං වා අග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

සංවිදාවහාරො නාම සම්බහුලා සංවිදහිත්වා එකො භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති සබ්බෙසං පාරාජිකස්ස.

119. සඞ්කෙතකම්මං ¶ නාම සඞ්කෙතං කරොති – ‘‘පුරෙභත්තං වා පච්ඡාභත්තං වා රත්තිං වා දිවා වා තෙන සඞ්කෙතෙන තං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන සඞ්කෙතෙන තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස. තං සඞ්කෙතං පුරෙ වා පච්ඡා ¶ වා තං භණ්ඩං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. අවහාරකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

120. නිමිත්තකම්මං නාම නිමිත්තං කරොති. අක්ඛිං වා නිඛණිස්සාමි භමුකං වා උක්ඛිපිස්සාමි සීසං වා උක්ඛිපිස්සාමි, තෙන නිමිත්තෙන තං භණ්ඩං අවහරාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන නිමිත්තෙන තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස. තං නිමිත්තං පුරෙ වා පච්ඡා වා තං භණ්ඩං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. අවහාරකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

121. භික්ඛු ¶ භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං මඤ්ඤමානො තං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. අවහාරකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො තං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. අවහාරකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස පාවද – ‘ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමස්ස පාවදතු – ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමං ¶ භණ්ඩං අවහරතූ’’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ඉතරස්ස ආරොචෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අවහාරකො පටිග්ගණ්හාති, මූලට්ඨස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සො තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති සබ්බෙසං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු ¶ භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස පාවද – ‘ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමස්ස පාවදතු – ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරතූ’’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං ආණාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අවහාරකො පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං භණ්ඩං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. ආණාපකස්ස ච අවහාරකස්ස ච ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ¶ භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ගන්ත්වා පුන පච්චාගච්ඡති – ‘‘නාහං සක්කොමි තං භණ්ඩං අවහරිතු’’න්ති. සො පුන ආණාපෙති – ‘‘යදා සක්කොසි තදා තං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු ¶ භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී න සාවෙති – ‘‘මා අවහරී’’ති. සො තං භණ්ඩං අවහරති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී සාවෙති – ‘‘මා අවහරී’’ති. සො ‘‘ආණත්තො අහං තයා’’ති, තං භණ්ඩං අවහරති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. අවහාරකස්ස ¶ ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී සාවෙති – ‘‘මා අවහරී’’ති. සො ‘‘සාධූ’’ති [සුට්ඨූති (ක.)]? ඔරමති, උභින්නං අනාපත්ති.

122. පඤ්චහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පරපරිග්ගහිතඤ්ච හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ගරුකො ච හොති පරික්ඛාරො, පඤ්චමාසකො වා අතිරෙකපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

123. පඤ්චහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස – පරපරිග්ගහිතඤ්ච හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො, අතිරෙකමාසකො ¶ වා ඌනපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

124. පඤ්චහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. පරපරිග්ගහිතඤ්ච හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො, මාසකො වා ඌනමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

125. ඡහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. න ¶ ච සකසඤ්ඤී, න ච විස්සාසග්ගාහී, න ච තාවකාලිකං, ගරුකො ච හොති ¶ පරික්ඛාරො, පඤ්චමාසකො වා අතිරෙකපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

126. ඡහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. න ච සකසඤ්ඤී, න ච විස්සාසග්ගාහී, න ච තාවකාලිකං, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො අතිරෙකමාසකො ¶ වා ඌනපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

127. ඡහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. න ච සකසඤ්ඤී, න ච විස්සාසග්ගාහී, න ච තාවකාලිකං, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො, මාසකො වා ඌනමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

128. පඤ්චහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. න ච පරපරිග්ගහිතං හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ගරුකො ච හොති පරික්ඛාරො, පඤ්චමාසකො වා අතිරෙකපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

129. පඤ්චහි ¶ ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. න ¶ ච පරපරිග්ගහිතං හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො, අතිරෙකමාසකො වා ඌනපඤ්චමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

130. පඤ්චහි ආකාරෙහි අදින්නං ආදියන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. න ච පරපරිග්ගහිතං හොති, පරපරිග්ගහිතසඤ්ඤී ච, ලහුකො ච හොති පරික්ඛාරො, මාසකො වා ඌනමාසකො වා, ථෙය්යචිත්තඤ්ච පච්චුපට්ඨිතං හොති. ආමසති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඵන්දාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඨානා චාවෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

131. අනාපත්ති ¶ සසඤ්ඤිස්ස, විස්සාසග්ගාහෙ, තාවකාලිකෙ, පෙතපරිග්ගහෙ, තිරච්ඡානගතපරිග්ගහෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්ස, උම්මත්තකස්ස, (ඛිත්තචිත්තස්ස වෙදනාට්ටස්ස) [(ඛිත්තචිත්තස්ස වෙදනාට්ටස්ස) කත්ථචි නත්ථි] ආදිකම්මිකස්සාති.

අදින්නාදානම්හි පඨමභාණවාරො නිට්ඨිතො.

විනීතවත්ථුඋද්දානගාථා

රජකෙහි පඤ්ච අක්ඛාතා, චතුරො අත්ථරණෙහි ච;

අන්ධකාරෙන වෙ පඤ්ච, පඤ්ච හාරණකෙන ච.

නිරුත්තියා පඤ්ච අක්ඛාතා, වාතෙහි අපරෙ දුවෙ;

අසම්භින්නෙ කුසාපාතො, ජන්තග්ගෙන [ජන්තාඝරෙන (ස්යා.)] සහා දස.

විඝාසෙහි පඤ්ච අක්ඛාතා, පඤ්ච චෙව අමූලකා;

දුබ්භික්ඛෙ කුරමංසඤ්ච [කූරමංසඤ්ච (ස්යා.)], පූවසක්ඛලිමොදකා.

ඡපරික්ඛාරථවිකා ¶ , භිසිවංසා න නික්ඛමෙ;

ඛාදනීයඤ්ච විස්සාසං, සසඤ්ඤායපරෙ දුවෙ.

සත්ත ¶ නාවහරාමාති, සත්ත චෙව අවාහරුං;

සඞ්ඝස්ස අවහරුං සත්ත, පුප්ඵෙහි අපරෙ දුවෙ.

තයො ච වුත්තවාදිනො, මණි තීණි අතික්කමෙ;

සූකරා ච මිගා මච්ඡා, යානඤ්චාපි පවත්තයි.

දුවෙ පෙසී දුවෙ දාරූ, පංසුකූලං දුවෙ දකා;

අනුපුබ්බවිධානෙන ¶ , තදඤ්ඤො න පරිපූරයි.

සාවත්ථියා ¶ චතුරො මුට්ඨී, ද්වෙ විඝාසා දුවෙ තිණා;

සඞ්ඝස්ස භාජයුං සත්ත, සත්ත චෙව අස්සාමිකා.

දාරුදකා මත්තිකා ද්වෙ තිණානි;

සඞ්ඝස්ස සත්ත අවහාසි සෙය්යං;

සස්සාමිකං න චාපි නීහරෙය්ය;

හරෙය්ය සස්සාමිකං තාවකාලිකං.

චම්පා රාජගහෙ චෙව, වෙසාලියා ච අජ්ජුකො;

බාරාණසී ච කොසම්බී, සාගලා දළ්හිකෙන චාති.

විනීතවත්ථු

132. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ රජකත්ථරණං ගන්ත්වා රජකභණ්ඩිකං අවහරිංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. කච්චි නු ඛො මයං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නා’’ති ¶ . භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු රජකත්ථරණං ගන්ත්වා මහග්ඝං දුස්සං පස්සිත්වා ථෙය්යචිත්තං උප්පාදෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො ¶ අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, චිත්තුප්පාදෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු රජකත්ථරණං ගන්ත්වා මහග්ඝං දුස්සං පස්සිත්වා ථෙය්යචිත්තො ආමසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු රජකත්ථරණං ගන්ත්වා මහග්ඝං දුස්සං පස්සිත්වා ථෙය්යචිත්තො ඵන්දාපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු රජකත්ථරණං ගන්ත්වා මහග්ඝං දුස්සං පස්සිත්වා ථෙය්යචිත්තො ඨානා චාවෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

133. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පිණ්ඩචාරිකො භික්ඛු මහග්ඝං උත්තරත්ථරණං පස්සිත්වා ථෙය්යචිත්තං උප්පාදෙසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ආමසි…පෙ… ¶ ථෙය්යචිත්තො ඵන්දාපෙසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ඨානා චාවෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

134. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දිවා භණ්ඩං පස්සිත්වා නිමිත්තං අකාසි – ‘රත්තිං අවහරිස්සාමී’ති. සො තං මඤ්ඤමානො තං අවහරි…පෙ… තං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරි…පෙ… අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො තං අවහරි…පෙ… අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති ¶ .

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දිවා භණ්ඩං පස්සිත්වා නිමිත්තං අකාසි – ‘‘රත්තිං අවහරිස්සාමී’’ති. සො තං මඤ්ඤමානො අත්තනො භණ්ඩං අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤස්ස භණ්ඩං හරන්තො සීසෙ භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ඵන්දාපෙසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ඛන්ධං ඔරොපෙසි…පෙ… ¶ ඛන්ධෙ භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ඵන්දාපෙසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො කටිං ඔරොපෙසි…පෙ… කටියා භාරං ථෙය්යචිත්තො ආමසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො ඵන්දාපෙසි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො හත්ථෙන අග්ගහෙසි…පෙ… හත්ථෙ භාරං ථෙය්යචිත්තො භූමියං නික්ඛිපි…පෙ… ථෙය්යචිත්තො භූමිතො අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

135. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අජ්ඣොකාසෙ චීවරං පත්ථරිත්වා විහාරං පාවිසි. අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘මායිදං චීවරං නස්සී’ති, පටිසාමෙසි. සො නික්ඛමිත්වා තං භික්ඛුං පුච්ඡි – ‘‘ආවුසො, මය්හං චීවරං කෙන අවහට’’න්ති ¶ ? සො එවමාහ – ‘‘මයා අවහට’’න්ති. ‘‘සො තං ආදියි, අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ…. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නිරුත්තිපථො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නිරුත්තිපථෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පීඨෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා. පීඨෙ නිසීදනං නික්ඛිපිත්වා… හෙට්ඨාපීඨෙ පත්තං නික්ඛිපිත්වා විහාරං පාවිසි. අඤ්ඤතරො භික්ඛු – ‘‘මායං පත්තො නස්සී’’ති පටිසාමෙසි. සො නික්ඛමිත්වා තං භික්ඛුං පුච්ඡි – ‘‘ආවුසො, මය්හං පත්තො කෙන අවහටො’’ති? සො එවමාහ – ‘‘මයා අවහටො’’ති. ‘‘සො තං ආදියි, අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නිරුත්තිපථෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා භික්ඛුනී වතියා චීවරං පත්ථරිත්වා විහාරං පාවිසි. අඤ්ඤතරා භික්ඛුනී – ‘මායිදං ¶ චීවරං නස්සී’ති පටිසාමෙසි. සා නික්ඛමිත්වා තං භික්ඛුනිං පුච්ඡි – ‘‘අය්යෙ, මය්හං චීවරං කෙන අවහට’’න්ති? සා එවමාහ – ‘‘මයා අවහට’’න්ති. ‘‘සා තං ආදියි, අස්සමණීසි ත්ව’’න්ති. තස්සා කුක්කුච්චං අහොසි. අථ ඛො සා භික්ඛුනී භික්ඛුනීනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛුනියො භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නිරුත්තිපථෙ’’ති.

136. තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වාතමණ්ඩලිකාය උක්ඛිත්තං සාටකං පස්සිත්වා සාමිකානං දස්සාමීති, අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං භික්ඛූ’’ති? ‘‘අථෙය්යචිත්තො අහං, භගවා’’ති. අනාපත්ති, භික්ඛු, අථෙය්යචිත්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වාතමණ්ඩලිකාය උක්ඛිත්තං වෙඨනං පස්සිත්වා ‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’ති ථෙය්යචිත්තො අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

137. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සුසානං ගන්ත්වා අභින්නෙ සරීරෙ පංසුකූලං අග්ගහෙසි. තස්මිඤ්ච සරීරෙ පෙතො අධිවත්ථො හොති ¶ . අථ ඛො සො පෙතො තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘මා, භන්තෙ, මය්හං සාටකං අග්ගහෙසී’’ති. සො භික්ඛු අනාදියන්තො අගමාසි ¶ . අථ ඛො තං සරීරං උට්ඨහිත්වා තස්ස භික්ඛුනො පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො අනුබන්ධි. අථ ඛො සො භික්ඛු විහාරං පවිසිත්වා ද්වාරං ථකෙසි. අථ ඛො තං සරීරං තත්ථෙව පරිපති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, අභින්නෙ සරීරෙ පංසුකූලං ගහෙතබ්බං. සො ගණ්හෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

138. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස චීවරෙ භාජීයමානෙ ථෙය්යචිත්තො කුසං සඞ්කාමෙත්වා චීවරං අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

139. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ආනන්දො ජන්තාඝරෙ අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො අන්තරවාසකං අත්තනො මඤ්ඤමානො නිවාසෙසි. අථ ඛො සො භික්ඛු ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොච – ‘‘කිස්ස මෙ ත්වං, ආවුසො ආනන්ද, අන්තරවාසකං නිවාසෙසී’’ති? ‘‘සකසඤ්ඤී අහං, ආවුසො’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, සකසඤ්ඤිස්සා’’ති.

140. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තා සීහවිඝාසං ¶ පස්සිත්වා පචාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, සීහවිඝාසෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තා බ්යග්ඝවිඝාසං පස්සිත්වා… දීපිවිඝාසං ¶ පස්සිත්වා… තරච්ඡවිඝාසං පස්සිත්වා… කොකවිඝාසං පස්සිත්වා පචාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, තිරච්ඡානගතපරිග්ගහෙ’’ති.

141. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස ඔදනෙ භාජීයමානෙ – ‘අපරස්ස භාගං දෙහී’ති අමූලකං අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සම්පජානමුසාවාදෙ පාචිත්තියස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස ඛාදනීයෙ භාජියමානෙ… සඞ්ඝස්ස පූවෙ භාජියමානෙ… සඞ්ඝස්ස උච්ඡුම්හි භාජියමානෙ… සඞ්ඝස්ස තිම්බරූසකෙ භාජියමානෙ – ‘අපරස්ස භාගං දෙහී’ති අමූලකං අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ…. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති සම්පජානමුසාවාදෙ පාචිත්තියස්සා’’ති.

142. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දුබ්භික්ඛෙ ඔදනීයඝරං පවිසිත්වා පත්තපූරං ඔදනං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දුබ්භික්ඛෙ සූනඝරං [සූනාඝරං (සී. ස්යා)] පවිසිත්වා පත්තපූරං මංසං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දුබ්භික්ඛෙ පූවඝරං පවිසිත්වා පත්තපූරං පූවං ථෙය්යචිත්තො අවහරි…පෙ… පත්තපූරා සක්ඛලියො ථෙය්යචිත්තො අවහරි…පෙ… පත්තපූරෙ ¶ මොදකෙ ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

143. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දිවා පරික්ඛාරං පස්සිත්වා නිමිත්තං අකාසි – ‘‘රත්තිං අවහරිස්සාමී’’ති. සො තං මඤ්ඤමානො තං අවහරි…පෙ… තං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරි…පෙ… අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො තං අවහරි…පෙ… අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු දිවා පරික්ඛාරං පස්සිත්වා නිමිත්තං අකාසි – ‘‘රත්තිං අවහරිස්සාමී’’ති. සො තං මඤ්ඤමානො අත්තනො පරික්ඛාරං අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

144. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පීඨෙ ථවිකං පස්සිත්වා – ‘‘ඉතො ගණ්හන්තො පාරාජිකො භවිස්සාමී’’ති සහ පීඨකෙන සඞ්කාමෙත්වා ¶ අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස භිසිං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

145. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු චීවරවංසෙ චීවරං ¶ ථෙය්යචිත්තො ¶ අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු විහාරෙ චීවරං අවහරිත්වා – ‘‘ඉතො නික්ඛමන්තො පාරාජිකො භවිස්සාමී’’ති විහාරා න නික්ඛමි…පෙ… භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘නික්ඛමි [නික්ඛමෙය්ය (සී. ස්යා.)] වා සො, භික්ඛවෙ, මොඝපුරිසො න වා නික්ඛමි [නික්ඛමෙය්ය (සී. ස්යා.)], ආපත්ති පාරාජිකස්සා’’ති.

146. තෙන ඛො පන සමයෙන ද්වෙ භික්ඛූ සහායකා හොන්ති. එකො භික්ඛු ගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. දුතියො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස ඛාදනීයෙ භාජීයමානෙ සහායකස්ස භාගං ගහෙත්වා තස්ස ¶ විස්සසන්තො පරිභුඤ්ජි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිං චිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘විස්සාසග්ගාහො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, විස්සාසග්ගාහෙ’’ති.

147. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ චීවරකම්මං කරොන්ති. සඞ්ඝස්ස ඛාදනීයෙ භාජීයමානෙ සබ්බෙසං පටිවිසා ආහරිත්වා උපනික්ඛිත්තා හොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො පටිවිසං අත්තනො මඤ්ඤමානො පරිභුඤ්ජි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘සකසඤ්ඤී අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, සකසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ චීවරකම්මං ¶ කරොන්ති. සඞ්ඝස්ස ඛාදනීයෙ භාජියමානෙ අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො පත්තෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො ¶ පටිවිසො ආහරිත්වා උපනික්ඛිත්තො හොති. පත්තසාමිකො භික්ඛු අත්තනො මඤ්ඤමානො පරිභුඤ්ජි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, සකසඤ්ඤිස්සා’’ති.

148. තෙන ඛො පන සමයෙන අම්බචොරකා අම්බං පාතෙත්වා භණ්ඩිකං ආදාය අගමංසු. සාමිකා තෙ චොරකෙ අනුබන්ධිංසු. චොරකා සාමිකෙ පස්සිත්වා භණ්ඩිකං පාතෙත්වා පලායිංසු. භික්ඛූ පංසුකූලසඤ්ඤිනො පටිග්ගහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘කිංචිත්තා තුම්හෙ, භික්ඛවෙ’’ති? ‘‘පංසුකූලසඤ්ඤිනො මයං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ජම්බුචොරකා… ලබුජචොරකා… පනසචොරකා… තාලපක්කචොරකා… උච්ඡුචොරකා… තිම්බරූසකචොරකා තිම්බරූසකෙ ¶ උච්චිනිත්වා භණ්ඩිකං ආදාය අගමංසු. සාමිකා තෙ චොරකෙ අනුබන්ධිංසු. චොරකා සාමිකෙ පස්සිත්වා භණ්ඩිකං පාතෙත්වා පලායිංසු. භික්ඛූ පංසුකූලසඤ්ඤිනො පටිග්ගහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අම්බචොරකා අම්බං පාතෙත්වා භණ්ඩිකං ¶ ආදාය අගමංසු. සාමිකා තෙ චොරකෙ අනුබන්ධිංසු. චොරකා සාමිකෙ පස්සිත්වා භණ්ඩිකං පාතෙත්වා පලායිංසු. භික්ඛූ – ‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’ති, ථෙය්යචිත්තා පරිභුඤ්ජිංසු. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ජම්බුචොරකා… ලබුජචොරකා… පනසචොරකා… තාලපක්කචොරකා… උච්ඡුචොරකා… තිම්බරූසකචොරකා තිම්බරූසකෙ උච්චිනිත්වා භණ්ඩිකං ආදාය අගමංසු. සාමිකා තෙ චොරකෙ අනුබන්ධිංසු. චොරකා සාමිකෙ පස්සිත්වා භණ්ඩිකං පාතෙත්වා ¶ පලායිංසු. භික්ඛූ – ‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’ති, ථෙය්යචිත්තා පරිභුඤ්ජිංසු. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස අම්බං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… සඞ්ඝස්ස ජම්බුං… සඞ්ඝස්ස ලබුජං… සඞ්ඝස්ස පනසං… සඞ්ඝස්ස තාලපක්කං… සඞ්ඝස්ස උච්ඡුං… සඞ්ඝස්ස තිම්බරූසකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

149. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පුප්ඵාරාමං ගන්ත්වා ඔචිතං පුප්ඵං පඤ්චමාසග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො ¶ පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පුප්ඵාරාමං ගන්ත්වා පුප්ඵං ඔචිනිත්වා පඤ්චමාසග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

150. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගාමකං ගච්ඡන්තො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, තුය්හං උපට්ඨාකකුලං වුත්තො වජ්ජෙමී’’ති. සො ගන්ත්වා එකං සාටකං ආහරාපෙත්වා අත්තනා පරිභුඤ්ජි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං ¶ අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, වුත්තො වජ්ජෙමීති වත්තබ්බො. යො වදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගාමකං ගච්ඡති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, මය්හං උපට්ඨාකකුලං වුත්තො වජ්ජෙහී’’ති. සො ගන්ත්වා යුගසාටකං ආහරාපෙත්වා එකං අත්තනා පරිභුඤ්ජි, එකං තස්ස භික්ඛුනො අදාසි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, වුත්තො වජ්ජෙහීති වත්තබ්බො. යො වදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගාමකං ගච්ඡන්තො ¶ අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, තුය්හං උපට්ඨාකකුලං වුත්තො වජ්ජෙමී’’ති. සොපි එවමාහ – ‘‘වුත්තො වජ්ජෙහී’’ති. සො ගන්ත්වා ආළ්හකං සප්පිං තුලං ගුළං දොණං තණ්ඩුලං ආහරාපෙත්වා අත්තනා පරිභුඤ්ජි. සො ජානිත්වා තං චොදෙසි ¶ – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, වුත්තො වජ්ජෙමීති වත්තබ්බො, න ච වුත්තො වජ්ජෙහීති වත්තබ්බො. යො වදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

151. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පුරිසො මහග්ඝං මණිං ආදාය අඤ්ඤතරෙන භික්ඛුනා සද්ධිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො හොති. අථ ඛො සො පුරිසො සුඞ්කට්ඨානං පස්සිත්වා තස්ස භික්ඛුනො අජානන්තස්ස ථවිකාය මණිං පක්ඛිපිත්වා සුඞ්කට්ඨානං අතික්කමිත්වා අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, ජානාමී’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අජානන්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පුරිසො මහග්ඝං මණිං ආදාය අඤ්ඤතරෙන භික්ඛුනා සද්ධිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො හොති. අථ ඛො සො පුරිසො සුඞ්කට්ඨානං පස්සිත්වා ගිලානාලයං කරිත්වා අත්තනො භණ්ඩිකං තස්ස භික්ඛුනො අදාසි. අථ ඛො සො පුරිසො සුඞ්කට්ඨානං අතික්කමිත්වා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආහර මෙ, භන්තෙ, භණ්ඩිකං; නාහං අකල්ලකො’’ති. ‘‘කිස්ස පන ත්වං, ආවුසො, එවරූපං අකාසී’’ති? අථ ඛො සො පුරිසො තස්ස භික්ඛුනො එතමත්ථං ¶ ආරොචෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, ජානාමී’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අජානන්තස්සා’’ති.

152. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සත්ථෙන සද්ධිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො හොති. අඤ්ඤතරො පුරිසො ¶ තං භික්ඛුං ආමිසෙන උපලාපෙත්වා සුඞ්කට්ඨානං පස්සිත්වා මහග්ඝං මණිං තස්ස භික්ඛුනො අදාසි – ‘‘ඉමං, භන්තෙ, මණිං සුඞ්කට්ඨානං අතික්කාමෙහී’’ති. අථ ඛො සො භික්ඛු තං මණිං සුඞ්කට්ඨානං අතික්කාමෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

153. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පාසෙ බන්ධං සූකරං කාරුඤ්ඤෙන මුඤ්චි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘කාරුඤ්ඤාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, කාරුඤ්ඤාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පාසෙ බන්ධං සූකරං – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති, ථෙය්යචිත්තො මුඤ්චි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පාසෙ බන්ධං මිගං කාරුඤ්ඤෙන මුඤ්චි… පාසෙ බන්ධං මිගං – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති, ථෙය්යචිත්තො මුඤ්චි ¶ … කුමිනෙ බන්ධෙ මච්ඡෙ කාරුඤ්ඤෙන මුඤ්චි… කුමිනෙ බන්ධෙ මච්ඡෙ – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති ථෙය්යචිත්තො මුඤ්චි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු යානෙ භණ්ඩං පස්සිත්වා – ‘‘ඉතො ගණ්හන්තො පාරාජිකො භවිස්සාමී’’ති, අතික්කමිත්වා පවට්ටෙත්වා [පවත්තෙත්වා (ක.)] අග්ගහෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං ¶ , භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු කුලලෙන උක්ඛිත්තං මංසපෙසිං – ‘‘සාමිකානං දස්සාමී’’ති අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අථෙය්යචිත්තස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු කුලලෙන උක්ඛිත්තං මංසපෙසිං – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති, ථෙය්යචිත්තො අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

154. තෙන ඛො පන සමයෙන මනුස්සා උළුම්පං බන්ධිත්වා අචිරවතියා නදියා ඔසාරෙන්ති. බන්ධනෙ ඡින්නෙ කට්ඨානි විප්පකිණ්ණානි අගමංසු. භික්ඛූ පංසුකූලසඤ්ඤිනො උත්තාරෙසුං. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ ¶ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන මනුස්සා උළුම්පං බන්ධිත්වා අචිරවතියා නදියා ඔසාරෙන්ති. බන්ධනෙ ඡින්නෙ කට්ඨානි විප්පකිණ්ණානි අගමංසු. භික්ඛූ – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති, ථෙය්යචිත්තා උත්තාරෙසුං. සාමිකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො ගොපාලකො රුක්ඛෙ සාටකං ආලග්ගෙත්වා උච්චාරං අගමාසි. අඤ්ඤතරො භික්ඛු පංසුකූලසඤ්ඤී අග්ගහෙසි ¶ . අථ ඛො සො ගොපාලකො තං භික්ඛුං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො නදිං තරන්තස්ස රජකානං හත්ථතො මුත්තං සාටකං පාදෙ ලග්ගං හොති. සො භික්ඛු – ‘‘සාමිකානං දස්සාමී’’ති අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අථෙය්යචිත්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො නදිං තරන්තස්ස රජකානං හත්ථතො මුත්තං සාටකං පාදෙ ලග්ගං හොති ¶ . සො භික්ඛු – ‘‘පුරෙ සාමිකා පස්සන්තී’’ති, ථෙය්යචිත්තො අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

155. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සප්පිකුම්භිං පස්සිත්වා ථොකං ථොකං පරිභුඤ්ජි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ සංවිදහිත්වා අගමංසු – ‘‘භණ්ඩං අවහරිස්සාමා’’ති. එකො භණ්ඩං අවහරි. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න ¶ මයං පාරාජිකා. යො අවහටො සො පාරාජිකො’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං… ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ සංවිදහිත්වා භණ්ඩං අවහරිත්වා භාජෙසුං ¶ . තෙහි භාජීයමානෙ එකමෙකස්ස පටිවිසො න පඤ්චමාසකො පූරි. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං පාරාජිකා’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාවත්ථියං දුබ්භික්ඛෙ ආපණිකස්ස තණ්ඩුලමුට්ඨිං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සාවත්ථියං දුබ්භික්ඛෙ ආපණිකස්ස මුග්ගමුට්ඨිං… මාසමුට්ඨිං… තිලමුට්ඨිං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං අන්ධවනෙ චොරකා ගාවිං හන්ත්වා මංසං ඛාදිත්වා සෙසකං පටිසාමෙත්වා අගමංසු. භික්ඛූ පංසුකූලසඤ්ඤිනො පටිග්ගහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. චොරකා තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං අන්ධවනෙ චොරකා සූකරං හන්ත්වා මංසං ඛාදිත්වා සෙසකං පටිසාමෙත්වා අගමංසු. භික්ඛූ පංසුකූලසඤ්ඤිනො පටිග්ගහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. චොරකා තෙ ¶ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පංසුකූලසඤ්ඤිස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු තිණක්ඛෙත්තං ගන්ත්වා ලූතං තිණං පඤ්චමාසග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි ¶ …පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු තිණක්ඛෙත්තං ගන්ත්වා තිණං ලායිත්වා පඤ්චමාසග්ඝනකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

156. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ආගන්තුකා භික්ඛූ සඞ්ඝස්ස අම්බං භාජාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. ආවාසිකා භික්ඛූ තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘කිංචිත්තා තුම්හෙ, භික්ඛවෙ’’ති? ‘‘පරිභොගත්ථාය [පරිභොගත්ථා (සී.)] මයං භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පරිභොගත්ථායා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආගන්තුකා භික්ඛූ සඞ්ඝස්ස ජම්බුං… සඞ්ඝස්ස ලබුජං… සඞ්ඝස්ස පනසං… සඞ්ඝස්ස තාලපක්කං… සඞ්ඝස්ස උච්ඡුං… සඞ්ඝස්ස තිම්බරූසකං භාජාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. ආවාසිකා භික්ඛූ තෙ භික්ඛූ චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණාත්ථ, තුම්හෙ’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පරිභොගත්ථායා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අම්බපාලකා භික්ඛූනං අම්බඵලං දෙන්ති. භික්ඛූ – ‘‘ගොපෙතුං ඉමෙ ඉස්සරා, නයිමෙ දාතු’’න්ති, කුක්කුච්චායන්තා න පටිග්ගණ්හන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, ගොපකස්ස දානෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ජම්බුපාලකා… ලබුජපාලකා… පනසපාලකා… තාලපක්කපාලකා… උච්ඡුපාලකා… තිම්බරූසකපාලකා භික්ඛූනං තිම්බරූසකං දෙන්ති. භික්ඛූ ¶ – ‘‘ගොපෙතුං ඉමෙ ඉස්සරා, නයිමෙ දාතු’’න්ති, කුක්කුච්චායන්තා න පටිග්ගණ්හන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, ගොපකස්ස දානෙ’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස දාරුං තාවකාලිකං හරිත්වා අත්තනො විහාරස්ස කුට්ටං උපත්ථම්භෙසි. භික්ඛූ තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘තාවකාලිකො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, තාවකාලිකෙ’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස උදකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… සඞ්ඝස්ස මත්තිකං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… සඞ්ඝස්ස පුඤ්ජකිතං තිණං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස පුඤ්ජකිතං තිණං ථෙය්යචිත්තො ඣාපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස මඤ්චං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සඞ්ඝස්ස පීඨං… සඞ්ඝස්ස භිසිං… සඞ්ඝස්ස බිබ්බොහනං [බිම්බොහනං (සී. ස්යා.)] … සඞ්ඝස්ස ¶ කවාටං… සඞ්ඝස්ස ආලොකසන්ධිං… සඞ්ඝස්ස ගොපානසිං ථෙය්යචිත්තො අවහරි… තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

157. [චූළව. 324] තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ අඤ්ඤතරස්ස උපාසකස්ස විහාරපරිභොගං ¶ සෙනාසනං අඤ්ඤත්ර පරිභුඤ්ජන්ති. අථ ඛො සො උපාසකො උජ්ඣායති ඛිය්යති විපාචෙති – ‘‘කථඤ්හි නාම භදන්තා අඤ්ඤත්ර පරිභොගං අඤ්ඤත්ර පරිභුඤ්ජිස්සන්තී’’ති! භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘න, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤත්ර පරිභොගො අඤ්ඤත්ර පරිභුඤ්ජිතබ්බො. යො පරිභුඤ්ජෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

[චූළව. 324] තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ උපොසථග්ගම්පි සන්නිසජ්ජම්පි හරිතුං කුක්කුච්චායන්තා ඡමායං නිසීදන්ති. ගත්තානිපි චීවරානිපි පංසුකිතානි හොන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තාවකාලිකං හරිතු’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන චම්පායං ථුල්ලනන්දාය භික්ඛුනියා අන්තෙවාසිනී භික්ඛුනී ථුල්ලනන්දාය භික්ඛුනියා උපට්ඨාකකුලං ගන්ත්වා – ‘‘අය්යා ඉච්ඡති ¶ තෙකටුලයාගුං පාතු’’න්ති, පචාපෙත්වා හරිත්වා අත්තනා පරිභුඤ්ජි. සා ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණීසි ත්ව’’න්ති. තස්සා කුක්කුච්චං අහොසි. අථ ඛො සා භික්ඛුනී භික්ඛුනීනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛුනියො භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති සම්පජානමුසාවාදෙ ¶ පාචිත්තියස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහෙ ථුල්ලනන්දාය භික්ඛුනියා අන්තෙවාසිනී භික්ඛුනී ථුල්ලනන්දාය භික්ඛුනියා උපට්ඨාකකුලං ගන්ත්වා – ‘‘අය්යා ඉච්ඡති මධුගොළකං ඛාදිතු’’න්ති, පචාපෙත්වා හරිත්වා අත්තනා පරිභුඤ්ජි. සා ජානිත්වා තං චොදෙසි – ‘‘අස්සමණීසි ත්ව’’න්ති. තස්සා කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති සම්පජානමුසාවාදෙ පාචිත්තියස්සා’’ති.

158. තෙන ඛො පන සමයෙන වෙසාලියං ආයස්මතො අජ්ජුකස්ස උපට්ඨාකස්ස ගහපතිනො ද්වෙ දාරකා හොන්ති – පුත්තො ච භාගිනෙය්යො ච. අථ ඛො සො ගහපති ආයස්මන්තං අජ්ජුකං එතදවොච – ‘‘ඉමං, භන්තෙ, ඔකාසං යො ඉමෙසං ද්වින්නං දාරකානං සද්ධො හොති පසන්නො තස්ස ආචික්ඛෙය්යාසී’’ති [ආචික්ඛෙය්යාසීති සො කාලමකාසි (ස්යා.)]. තෙන ඛො පන සමයෙන තස්ස ගහපතිනො භාගිනෙය්යො සද්ධො හොති පසන්නො. අථ ඛො ආයස්මා අජ්ජුකො තං ඔකාසං තස්ස දාරකස්ස ආචික්ඛි. සො තෙන සාපතෙය්යෙන කුටුම්බඤ්ච සණ්ඨපෙසි දානඤ්ච පට්ඨපෙසි. අථ ඛො තස්ස ගහපතිනො පුත්තො ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොච – ‘‘කො නු ඛො, භන්තෙ ආනන්ද, පිතුනො දායජ්ජො – පුත්තො වා භාගිනෙය්යො වා’’ති? ‘‘පුත්තො ඛො, ආවුසො, පිතුනො දායජ්ජො’’ති. ‘‘අයං, භන්තෙ, අය්යො අජ්ජුකො අම්හාකං සාපතෙය්යං ¶ අම්හාකං මෙථුනකස්ස ආචික්ඛී’’ති. ‘‘අස්සමණො, ආවුසො, ආයස්මා අජ්ජුකො’’ති. අථ ඛො ආයස්මා අජ්ජුකො ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොච – ‘‘දෙහි මෙ, ආවුසො ආනන්ද, විනිච්ඡය’’න්ති. තෙන ඛො ¶ පන සමයෙන ආයස්මා උපාලි ආයස්මතො අජ්ජුකස්ස පක්ඛො හොති. අථ ඛො ආයස්මා උපාලි ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොච – ‘‘යො ¶ නු ඛො, ආවුසො ආනන්ද, සාමිකෙන ‘ඉමං ඔකාසං ඉත්ථන්නාමස්ස ආචික්ඛෙය්යාසී’ති වුත්තො තස්ස ආචික්ඛති, කිං සො ආපජ්ජතී’’ති? ‘‘න, භන්තෙ, කිඤ්චි ආපජ්ජති, අන්තමසො දුක්කටමත්තම්පී’’ති. ‘‘අයං, ආවුසො, ආයස්මා අජ්ජුකො ¶ සාමිකෙන – ‘ඉමං ඔකාසං ඉත්ථන්නාමස්ස ආචික්ඛා’ති වුත්තො තස්ස ආචික්ඛති; අනාපත්ති, ආවුසො, ආයස්මතො අජ්ජුකස්සා’’ති.

159. තෙන ඛො පන සමයෙන බාරාණසියං ආයස්මතො පිලින්දවච්ඡස්ස උපට්ඨාකකුලං චොරෙහි උපද්දුතං හොති. ද්වෙ ච දාරකා නීතා හොන්ති. අථ ඛො ආයස්මා පිලින්දවච්ඡො තෙ දාරකෙ ඉද්ධියා ආනෙත්වා පාසාදෙ ඨපෙසි. මනුස්සා තෙ දාරකෙ පස්සිත්වා – ‘‘අය්යස්සායං පිලින්දවච්ඡස්ස ඉද්ධානුභාවො’’ති, ආයස්මන්තෙ පිලින්දවච්ඡෙ අභිප්පසීදිංසු. භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා පිලින්දවච්ඡො චොරෙහි නීතෙ දාරකෙ ආනෙස්සතී’’ති! භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ [ඉද්ධිමතො (සී.), ඉද්ධිමන්තස්ස (ස්යා.)], ඉද්ධිමස්ස ඉද්ධිවිසයෙ’’ති.

160. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ද්වෙ භික්ඛූ සහායකා හොන්ති – පණ්ඩුකො ච කපිලො ච. එකො ගාමකෙ විහරති, එකො කොසම්බියං. අථ ඛො තස්ස භික්ඛුනො ගාමකා කොසම්බිං ගච්ඡන්තස්ස අන්තරාමග්ගෙ නදිං තරන්තස්ස සූකරිකානං හත්ථතො මුත්තා මෙදවට්ටි පාදෙ ලග්ගා හොති. සො භික්ඛු – ‘‘සාමිකානං දස්සාමී’’ති අග්ගහෙසි. සාමිකා තං භික්ඛුං චොදෙසුං – ‘‘අස්සමණොසි ත්ව’’න්ති. තං උත්තිණ්ණං ගොපාලිකා [අඤ්ඤතරා ගොපාලිකා (සී. ස්යා.)] පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘එහි, භන්තෙ, මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවා’’ති. සො – ‘‘පකතියාපාහං අස්සමණො’’ති තස්සා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිත්වා කොසම්බිං ගන්ත්වා භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ඔරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, අදින්නාදානෙ පාරාජිකස්ස; ආපත්ති මෙථුනධම්මසමායොගෙ පාරාජිකස්සා’’ති.

161. තෙන ඛො පන සමයෙන සාගලායං ආයස්මතො දළ්හිකස්ස සද්ධිවිහාරිකො භික්ඛු අනභිරතියා පීළිතො ආපණිකස්ස වෙඨනං අවහරිත්වා ¶ ආයස්මන්තං දළ්හිකං එතදවොච – ‘‘අස්සමණො අහං, භන්තෙ, විබ්භමිස්සාමී’’ති. ‘‘කිං තයා, ආවුසො, කත’’න්ති? සො තමත්ථං ආරොචෙසි. ආහරාපෙත්වා අග්ඝාපෙසි. තං අග්ඝාපෙන්තං න පඤ්චමාසකෙ අග්ඝති ¶ . ‘‘අනාපත්ති, ආවුසො, පාරාජිකස්සා’’ති. ධම්මකථං අකාසි. සො භික්ඛු අභිරමතීති [අභිරමීති (සී. ස්යා.)].

දුතියපාරාජිකං සමත්තං.

3. තතියපාරාජිකං

162. [ඉදං වත්ථු සං. නි. 5.985] තෙන ¶ ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා භික්ඛූනං අනෙකපරියායෙන අසුභකථං කථෙති, අසුභාය වණ්ණං භාසති, අසුභභාවනාය වණ්ණං භාසති, ආදිස්ස ආදිස්ස අසුභසමාපත්තියා වණ්ණං භාසති. අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ඉච්ඡාමහං, භික්ඛවෙ, අද්ධමාසං පටිසල්ලීයිතුං. නම්හි කෙනචි උපසඞ්කමිතබ්බො, අඤ්ඤත්ර එකෙන පිණ්ඩපාතනීහාරකෙනා’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති, ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පටිස්සුණිත්වා නාස්සුධ කොචි භගවන්තං උපසඞ්කමති, අඤ්ඤත්ර එකෙන පිණ්ඩපාතනීහාරකෙන. භික්ඛූ – ‘‘භගවා ඛො අනෙකපරියායෙන අසුභකථං කථෙති, අසුභාය වණ්ණං භාසති, අසුභභාවනාය වණ්ණං භාසති, ආදිස්ස ආදිස්ස අසුභසමාපත්තියා වණ්ණං භාසතී’’ති (තෙ) [( ) (?) එවමුපරිපි ඊදිසෙසු ඨානෙසු] අනෙකාකාරවොකාරං අසුභභාවනානුයොගමනුයුත්තා විහරන්ති. තෙ සකෙන කායෙන අට්ටීයන්ති හරායන්ති ජිගුච්ඡන්ති. සෙය්යථාපි නාම ඉත්ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්ඩනකජාතිකො සීසංන්හාතො අහිකුණපෙන වා කුක්කුරකුණපෙන වා මනුස්සකුණපෙන වා කණ්ඨෙ ආසත්තෙන අට්ටීයෙය්ය හරායෙය්ය ජිගුච්ඡෙය්ය, එවමෙව තෙ භික්ඛූ සකෙන කායෙන අට්ටීයන්තා හරායන්තා ජිගුච්ඡන්තා අත්තනාපි අත්තානං ජීවිතා වොරොපෙන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤම්පි ජීවිතා වොරොපෙන්ති, මිගලණ්ඩිකම්පි ¶ සමණකුත්තකං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදන්ති – ‘‘සාධු නො, ආවුසො, ජීවිතා වොරොපෙහි ¶ . ඉදං තෙ පත්තචීවරං භවිස්සතී’’ති. අථ ඛො මිගලණ්ඩිකො සමණකුත්තකො පත්තචීවරෙහි භටො සම්බහුලෙ භික්ඛූ ජීවිතා වොරොපෙත්වා ලොහිතකං [ලොහිතගතං (ක.)] අසිං ආදාය යෙන වග්ගමුදා නදී තෙනුපසඞ්කමි.

163. අථ ඛො මිගලණ්ඩිකස්ස සමණකුත්තකස්ස ලොහිතකං තං අසිං ධොවන්තස්ස අහුදෙව කුක්කුච්චං අහු විප්පටිසාරො – ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං ¶ . බහුං වත මයා අපුඤ්ඤං පසුතං, යොහං භික්ඛූ සීලවන්තෙ කල්යාණධම්මෙ ජීවිතා වොරොපෙසි’’න්ති. අථ ඛො අඤ්ඤතරා මාරකායිකා දෙවතා අභිජ්ජමානෙ උදකෙ ආගන්ත්වා මිගලණ්ඩිකං සමණකුත්තකං එතදවොච – ‘‘සාධු සාධු සප්පුරිස, ලාභා තෙ සප්පුරිස, සුලද්ධං තෙ සප්පුරිස. බහුං තයා සප්පුරිස පුඤ්ඤං පසුතං, යං ත්වං අතිණ්ණෙ තාරෙසී’’ති. අථ ඛො මිගලණ්ඩිකො සමණකුත්තකො – ‘‘ලාභා කිර මෙ, සුලද්ධං කිර මෙ, බහුං ¶ කිර මයා පුඤ්ඤං පසුතං, අතිණ්ණො කිරාහං තාරෙමී’’ති තිණ්හං අසිං ආදාය විහාරෙන විහාරං පරිවෙණෙන පරිවෙණං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදෙති – ‘‘කො අතිණ්ණො, කං තාරෙමී’’ති? තත්ථ යෙ තෙ භික්ඛූ අවීතරාගා තෙසං තස්මිං සමයෙ හොතියෙව භයං හොති ඡම්භිතත්තං හොති ලොමහංසො. යෙ පන තෙ භික්ඛූ වීතරාගා තෙසං තස්මිං සමයෙ න හොති ¶ භයං න හොති ඡම්භිතත්තං න හොති ලොමහංසො. අථ ඛො මිගලණ්ඩිකො සමණකුත්තකො එකම්පි භික්ඛුං එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, ද්වෙපි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, තයොපි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, චත්තාරොපි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, පඤ්චපි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, දසපි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, වීසම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, තිංසම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, චත්තාලීසම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, පඤ්ඤාසම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි, සට්ඨිම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි.

164. අථ ඛො භගවා තස්ස අද්ධමාසස්ස අච්චයෙන පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘කිං නු ඛො, ආනන්ද, තනුභූතො විය භික්ඛුසඞ්ඝො’’ති? ‘‘තථා හි පන, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං අනෙකපරියායෙන ¶ අසුභකථං කථෙති, අසුභාය වණ්ණං භාසති, අසුභභාවනාය වණ්ණං භාසති, ආදිස්ස ආදිස්ස අසුභසමාපත්තියා වණ්ණං භාසති. තෙ ච, භන්තෙ, භික්ඛූ – ‘භගවා ඛො අනෙකපරියායෙන අසුභකථං කථෙති, අසුභාය වණ්ණං භාසති, අසුභභාවනාය වණ්ණං භාසති, ආදිස්ස ආදිස්ස අසුභසමාපත්තියා වණ්ණං භාසතී’ති, තෙ අනෙකාකාරවොකාරං අසුභභාවනානුයොගමනුයුත්තා විහරන්ති. තෙ සකෙන කායෙන අට්ටීයන්ති හරායන්ති ජිගුච්ඡන්ති. සෙය්යථාපි නාම ඉත්ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්ඩනකජාතිකො ¶ සීසංන්හාතො අහිකුණපෙන වා කුක්කුරකුණපෙන වා මනුස්සකුණපෙන වා කණ්ඨෙ ආසත්තෙන අට්ටීයෙය්ය හරායෙය්ය ජිගුච්ඡෙය්ය, එවමෙව තෙ භික්ඛූ සකෙන කායෙන අට්ටීයන්තා ¶ හරායන්තා ජිගුච්ඡන්තා අත්තනාපි අත්තානං ජීවිතා වොරොපෙන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤම්පි ජීවිතා වොරොපෙන්ති, මිගලණ්ඩිකම්පි සමණකුත්තකං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදන්ති – ‘සාධු නො, ආවුසො, ජීවිතා වොරොපෙහි. ඉදං තෙ පත්තචීවරං භවිස්සතී’ති. අථ ඛො, භන්තෙ, මිගලණ්ඩිකො සමණකුත්තකො පත්තචීවරෙහි භටො එකම්පි භික්ඛුං එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි…පෙ… සට්ඨිම්පි භික්ඛූ එකාහෙන ජීවිතා වොරොපෙසි. සාධු, භන්තෙ, භගවා අඤ්ඤං පරියායං ආචික්ඛතු යථායං භික්ඛුසඞ්ඝො අඤ්ඤාය සණ්ඨහෙය්යා’’ති. ‘‘තෙනහානන්ද, යාවතිකා භික්ඛූ වෙසාලිං උපනිස්සාය විහරන්ති තෙ සබ්බෙ උපට්ඨානසාලායං සන්නිපාතෙහී’’ති ¶ . ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති, ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පටිස්සුණිත්වා යාවතිකා භික්ඛූ වෙසාලිං උපනිස්සාය විහරන්ති තෙ සබ්බෙ උපට්ඨානසාලායං සන්නිපාතෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සන්නිපතිතො, භන්තෙ භික්ඛුසඞ්ඝො; යස්ස දානි, භන්තෙ, භගවා කාලං මඤ්ඤතී’’ති.

165. අථ ඛො භගවා යෙන උපට්ඨානසාලා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අයම්පි ඛො, භික්ඛවෙ, ආනාපානස්සතිසමාධි භාවිතො බහුලීකතො සන්තො චෙව පණීතො ච අසෙචනකො ච සුඛො ච විහාරො උප්පන්නුප්පන්නෙ ¶ ච පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ ඨානසො අන්තරධාපෙති වූපසමෙති. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ගිම්හානං පච්ඡිමෙ මාසෙ උහතං [ඌහතං (ක.)] රජොජල්ලං තමෙනං ¶ මහා අකාලමෙඝො ඨානසො අන්තරධාපෙති වූපසමෙති, එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ආනාපානස්සතිසමාධි භාවිතො බහුලීකතො සන්තො චෙව පණීතො ච අසෙචනකො ච සුඛො ච විහාරො උප්පන්නුප්පන්නෙ ච පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ ඨානසො අන්තරධාපෙති වූපසමෙති. කථං භාවිතො ච, භික්ඛවෙ, ආනාපානස්සතිසමාධි කථං බහුලීකතො සන්තො චෙව පණීතො ච අසෙචනකො ච සුඛො ච විහාරො උප්පන්නුප්පන්නෙ ච පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ ඨානසො අන්තරධාපෙති වූපසමෙති? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතො වා රුක්ඛමූලගතො වා සුඤ්ඤාගාරගතො වා නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපෙත්වා. සො සතොව අස්සසති සතො පස්සසති. දීඝං වා අස්සසන්තො දීඝං අස්සසාමීති පජානාති, දීඝං වා පස්සසන්තො දීඝං පස්සසාමීති පජානාති. රස්සං වා අස්සසන්තො රස්සං අස්සසාමීති පජානාති, රස්සං වා පස්සසන්තො රස්සං පස්සසාමීති පජානාති. සබ්බකායප්පටිසංවෙදී අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. සබ්බකායප්පටිසංවෙදී ¶ පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පීතිප්පටිසංවෙදී අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පීතිප්පටිසංවෙදී පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. සුඛප්පටිසංවෙදී අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. සුඛප්පටිසංවෙදී පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. චිත්තසඞ්ඛාරප්පටිසංවෙදී ¶ අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. චිත්තසඞ්ඛාරප්පටිසංවෙදී පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. චිත්තප්පටිසංවෙදී අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. චිත්තප්පටිසංවෙදී පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. අභිප්පමොදයං චිත්තං…පෙ… සමාදහං චිත්තං…පෙ… විමොචයං චිත්තං…පෙ… අනිච්චානුපස්සී…පෙ… විරාගානුපස්සී…පෙ… නිරොධානුපස්සී…පෙ… පටිනිස්සග්ගානුපස්සී ¶ අස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. පටිනිස්සග්ගානුපස්සී පස්සසිස්සාමීති සික්ඛති. එවං භාවිතො ඛො, භික්ඛවෙ, ආනාපානස්සතිසමාධි එවං බහුලීකතො සන්තො චෙව පණීතො ච අසෙචනකො ච සුඛො ච විහාරො උප්පන්නුප්පන්නෙ ච පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ ඨානසො අන්තරධාපෙති වූපසමෙතී’’ති.

166. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා භික්ඛූ පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ අත්තනාපි අත්තානං ජීවිතා වොරොපෙන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤම්පි ජීවිතා වොරොපෙන්ති මිගලණ්ඩිකම්පි ¶ සමණකුත්තකං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදන්ති – ‘සාධු නො, ආවුසො ¶ , ජීවිතා වොරොපෙහි, ඉදං තෙ පත්තචීවරං භවිස්සතී’’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, භික්ඛවෙ, තෙසං භික්ඛූනං අනනුලොමිකං අප්පටිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ අත්තනාපි අත්තානං ජීවිතා වොරොපෙස්සන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤම්පි ජීවිතා වොරොපෙස්සන්ති, මිගලණ්ඩිකම්පි සමණකුත්තකං උපසඞ්කමිත්වා එවං වක්ඛන්ති – ‘සාධු නො, ආවුසො, ජීවිතා වොරොපෙහි, ඉදං තෙ පත්තචීවරං භවිස්සතී’ති. නෙතං, භික්ඛවෙ, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

167. ‘‘යො පන භික්ඛු සඤ්චිච්ච මනුස්සවිග්ගහං ජීවිතා වොරොපෙය්ය සත්ථහාරකං වාස්ස පරියෙසෙය්ය, අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

168. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො උපාසකො ගිලානො හොති. තස්ස පජාපති අභිරූපා හොති දස්සනීයා පාසාදිකා. ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ තස්සා ඉත්ථියා පටිබද්ධචිත්තා හොන්ති. අථ ඛො ඡබ්බග්ගියානං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘සචෙ ඛො සො, ආවුසො ¶ , උපාසකො ජීවිස්සති න මයං තං ඉත්ථිං ලභිස්සාම. හන්ද මයං, ආවුසො, තස්ස උපාසකස්ස මරණවණ්ණං සංවණ්ණෙමා’’ති. අථ ඛො ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ යෙන සො උපාසකො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා තං උපාසකං එතදවොචුං – ‘‘ත්වං ඛොසි, උපාසක, කතකල්යාණො කතකුසලො කතභීරුත්තාණො අකතපාපො අකතලුද්දො අකතකිබ්බිසො. කතං තයා කල්යාණං, අකතං තයා ¶ පාපං ¶ . කිං තුය්හිමිනා පාපකෙන දුජ්ජීවිතෙන! මතං තෙ ජීවිතා සෙය්යො. ඉතො ත්වං කාලඞ්කතො කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජිස්සසි. තත්ථ දිබ්බෙහි පඤ්චහි කාමගුණෙහි සමප්පිතො සමඞ්ගීභූතො පරිචාරෙස්සසී’’ති.

169. අථ ඛො සො උපාසකො – ‘‘සච්චං ඛො අය්යා ආහංසු. අහඤ්හි කතකල්යාණො කතකුසලො කතභීරුත්තාණො අකතපාපො අකතලුද්දො අකතකිබ්බිසො. කතං මයා කල්යාණං, අකතං මයා පාපං ¶ . කිං මය්හිමිනා පාපකෙන දුජ්ජීවිතෙන! මතං මෙ ජීවිතා සෙය්යො. ඉතො අහං කාලඞ්කතො කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජිස්සාමි. තත්ථ දිබ්බෙහි පඤ්චහි කාමගුණෙහි සමප්පිතො සමඞ්ගීභූතො පරිචාරෙස්සාමී’’ති, සො අසප්පායානි චෙව භොජනානි භුඤ්ජි අසප්පායානි ච ඛාදනීයානි ඛාදි අසප්පායානි ච සායනීයානි සායි අසප්පායානි ච පානානි පිවි. තස්ස අසප්පායානි චෙව භොජනානි භුඤ්ජතො අසප්පායානි ච ඛාදනීයානි ඛාදතො අසප්පායානි ච සායනීයානි සායතො අසප්පායානි ච පානානි පිවතො ඛරො ආබාධො උප්පජ්ජි. සො තෙනෙව ආබාධෙන කාලමකාසි. තස්ස පජාපති උජ්ඣායති ඛිය්යති විපාචෙති – ‘‘අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා මුසාවාදිනො. ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො සමචාරිනො බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති! නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං ¶ කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. ඉමෙ මෙ සාමිකස්ස මරණවණ්ණං සංවණ්ණෙසුං. ඉමෙහි මෙ සාමිකො මාරිතො’’ති. අඤ්ඤෙපි මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා මුසාවාදිනො. ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො සමචාරිනො බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති! නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං, අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. ඉමෙ උපාසකස්ස මරණවණ්ණං සංවණ්ණෙසුං. ඉමෙහි උපාසකො මාරිතො’’ති. අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තෙසං මනුස්සානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ උපාසකස්ස මරණවණ්ණං සංවණ්ණිස්සන්තී’’ති!

170. අථ ඛො ¶ තෙ භික්ඛූ ඡබ්බග්ගියෙ භික්ඛූ අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා භගවතො ¶ එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, උපාසකස්ස මරණවණ්ණං සංවණ්ණෙථා’’ති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිසා, අනනුලොමිකං අප්පටිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තුම්හෙ, මොඝපුරිසා, උපාසකස්ස ¶ මරණවණ්ණං සංවණ්ණිස්සථ! නෙතං, මොඝපුරිසා, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ ¶ –

171. ‘‘යො පන භික්ඛු සඤ්චිච්ච මනුස්සවිග්ගහං ජීවිතා වොරොපෙය්ය සත්ථහාරකං වාස්ස පරියෙසෙය්ය මරණවණ්ණං වා සංවණ්ණෙය්ය මරණාය වා සමාදපෙය්ය – ‘අම්භො පුරිස, කිං තුය්හිමිනා පාපකෙන දුජ්ජීවිතෙන, මතං තෙ ජීවිතා සෙය්යො’ති, ඉති චිත්තමනො චිත්තසඞ්කප්පො අනෙකපරියායෙන මරණවණ්ණං වා සංවණ්ණෙය්ය, මරණාය වා සමාදපෙය්ය, අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

172. යො පනාති යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

සඤ්චිච්චාති ජානන්තො සඤ්ජානන්තො චෙච්ච අභිවිතරිත්වා වීතික්කමො.

මනුස්සවිග්ගහො නාම යං මාතුකුච්ඡිස්මිං පඨමං චිත්තං උප්පන්නං පඨමං විඤ්ඤාණං පාතුභූතං, යාව මරණකාලා එත්ථන්තරෙ එසො මනුස්සවිග්ගහො නාම.

ජීවිතා වොරොපෙය්යාති ජීවිතින්ද්රියං උපච්ඡින්දති උපරොධෙති සන්තතිං විකොපෙති.

සත්ථහාරකං වාස්ස පරියෙසෙය්යාති අසිං වා සත්තිං වා භෙණ්ඩිං වා [භෙන්දිං වා (ක.)] ලගුළං වා [සූලංවා ලගුළංවා (ස්යා.)] පාසාණං වා සත්ථං වා විසං වා රජ්ජුං වා.

මරණවණ්ණං වා සංවණ්ණෙය්යාති ජීවිතෙ ආදීනවං දස්සෙති, මරණෙ වණ්ණං භණති.

මරණාය වා සමාදපෙය්යාති සත්ථං වා ආහර, විසං වා ඛාද, රජ්ජුයා වා උබ්බන්ධිත්වා කාලඞ්කරොහීති.

අම්භො ¶ ¶ පුරිසාති ආලපනාධිවචනමෙතං.

කිං ¶ තුය්හිමිනා පාපකෙන දුජ්ජීවිතෙනාති පාපකං නාම ජීවිතං අඩ්ඪානං ජීවිතං උපාදාය දලිද්දානං ජීවිතං පාපකං ලාමකං, සධනානං ජීවිතං උපාදාය අධනානං ජීවිතං පාපකං, දෙවානං ජීවිතං උපාදාය මනුස්සානං ජීවිතං පාපකං ¶ .

දුජ්ජීවිතං නාම හත්ථච්ඡින්නස්ස පාදච්ඡින්නස්ස හත්ථපාදච්ඡින්නස්ස කණ්ණච්ඡින්නස්ස නාසච්ඡින්නස්ස කණ්ණනාසච්ඡින්නස්ස, ඉමිනා ච පාපකෙන ඉමිනා ච දුජ්ජීවිතෙන මතං තෙ ජීවිතා සෙය්යොති.

ඉති චිත්තමනොති යං චිත්තං තං මනො, යං මනො තං චිත්තං.

චිත්තසඞ්කප්පොති මරණසඤ්ඤී මරණචෙතනො මරණාධිප්පායො.

අනෙකපරියායෙනාති උච්චාවචෙහි ආකාරෙහි.

මරණවණ්ණං වා සංවණ්ණෙය්යාති ජීවිතෙ ආදීනවං දස්සෙති, මරණෙ වණ්ණං භණති – ‘‘ඉතො ත්වං කාලඞ්කතො කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජිස්සසි, තත්ථ දිබ්බෙහි පඤ්චහි කාමගුණෙහි සමප්පිතො සමඞ්ගීභූතො පරිචාරෙස්සසී’’ති.

මරණාය වා සමාදපෙය්යාති සත්ථං වා ආහර, විසං වා ඛාද, රජ්ජුයා වා උබ්බන්ධිත්වා කාලඞ්කරොහි, සොබ්භෙ වා නරකෙ වා පපාතෙ වා පපතාති.

අයම්පීති පුරිමෙ උපාදාය වුච්චති.

පාරාජිකො හොතීති සෙය්යථාපි නාම පුථුසිලා ද්විධා භින්නා [ද්වෙධා භින්නා (ස්යා.)] අප්පටිසන්ධිකා හොති, එවමෙව භික්ඛු සඤ්චිච්ච මනුස්සවිග්ගහං ජීවිතා වොරොපෙත්වා අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියො. තෙන වුච්චති – ‘පාරාජිකො හොතී’ති.

අසංවාසොති ¶ ¶ සංවාසො ¶ නාම එකකම්මං එකුද්දෙසො සමසික්ඛතා – එසො සංවාසො නාම. සො තෙන සද්ධිං නත්ථි, තෙන වුච්චති අසංවාසොති.

173. සාමං, අධිට්ඨාය, දූතෙන, දූතපරංපරාය, විසක්කියෙන දූතෙන, ගතපච්චාගතෙන දූතෙන, අරහො රහොසඤ්ඤී, රහො අරහොසඤ්ඤී, අරහො අරහොසඤ්ඤී, රහො රහොසඤ්ඤී කායෙන සංවණ්ණෙති, වාචාය සංවණ්ණෙති, කායෙන වාචාය සංවණ්ණෙති, දූතෙන සංවණ්ණෙති, ලෙඛාය සංවණ්ණෙති, ඔපාතං අපස්සෙනං, උපනික්ඛිපනං, භෙසජ්ජං, රූපූපහාරො, සද්දූපහාරො, ගන්ධූපහාරො, රසූපහාරො, ඵොට්ඨබ්බූපහාරො, ධම්මූපහාරො, ආචික්ඛනා, අනුසාසනී, සඞ්කෙතකම්මං, නිමිත්තකම්මන්ති.

174. සාමන්ති සයං හනති කායෙන වා කායපටිබද්ධෙන වා නිස්සග්ගියෙන වා.

අධිට්ඨායාති අධිට්ඨහිත්වා ආණාපෙති – ‘‘එවං විජ්ඣ, එවං පහර, එවං ඝාතෙහී’’ති.

භික්ඛු ¶ භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං මඤ්ඤමානො තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං ජීවිතා වොරොපෙත්ති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. වධකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති ¶ – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං ජීවිතා වොරොපෙති; මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති, වධකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු ¶ භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස පාවද – ‘ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමස්ස පාවදතු ¶ – ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙතූ’’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ඉතරස්ස ආරොචෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. වධකො පටිග්ගණ්හාති, මූලට්ඨස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. සො තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති සබ්බෙසං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස පාවද – ‘ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමස්ස පාවදතු – ඉත්ථන්නාමො ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙතූ’’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො අඤ්ඤං ආණාපෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. වධකො පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං ජීවිතා වොරොපෙති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති; ආණාපකස්ස ච වධකස්ස ච ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ගන්ත්වා පුන පච්චාගච්ඡති – ‘‘නාහං සක්කොමි තං ජීවිතා වොරොපෙතු’’න්ති. සො පුන ආණාපෙති – ‘‘යදා සක්කොසි තදා තං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති ¶ දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී න සාවෙති – ‘‘මා ඝාතෙහී’’ති. සො තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී සාවෙති – ‘‘මා ඝාතෙහී’’ති. සො – ‘‘ආණත්තො අහං තයා’’ති තං ජීවිතා වොරොපෙති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති. වධකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භික්ඛු භික්ඛුං ආණාපෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සො ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරී සාවෙති – ‘‘මා ඝාතෙහී’’ති. සො සාධූති ඔරමති, උභින්නං අනාපත්ති.

175. අරහො රහොසඤ්ඤී උල්ලපති – ‘‘අහො ඉත්ථන්නාමො හතො අස්සා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. රහො අරහොසඤ්ඤී උල්ලපති – ‘‘අහො ඉත්ථන්නාමො ¶ හතො අස්සා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අරහො අරහොසඤ්ඤී උල්ලපති – ‘‘අහො ¶ ඉත්ථන්නාමො හතො අස්සා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස ¶ . රහො රහොසඤ්ඤී උල්ලපති – ‘‘අහො ඉත්ථන්නාමො හතො අස්සා’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

කායෙන සංවණ්ණෙති නාම කායෙන විකාරං කරොති – ‘‘යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තාය සංවණ්ණනාය මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

වාචාය සංවණ්ණෙති නාම වාචාය භණති – ‘‘යො එවං මරති සො ධනං ¶ වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තාය සංවණ්ණනාය මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

කායෙන වාචාය සංවණ්ණෙති නාම කායෙන ච විකාරං කරොති, වාචාය ච භණති – ‘‘යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තාය සංවණ්ණනාය මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

දූතෙන සංවණ්ණෙති නාම දූතස්ස සාසනං ආරොචෙති – ‘‘යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. දූතස්ස සාසනං සුත්වා මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

176. ලෙඛාය සංවණ්ණෙති නාම ලෙඛං ඡින්දති – ‘‘යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, අක්ඛරක්ඛරාය ආපත්ති දුක්කටස්ස. ලෙඛං පස්සිත්වා මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

ඔපාතං නාම මනුස්සං උද්දිස්ස ඔපාතං ඛනති – ‘‘පපතිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පපතිතෙ දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ¶ ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. අනොදිස්ස ඔපාතං ඛනති – ‘‘යො කොචි පපතිත්වා ¶ මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. මනුස්සො තස්මිං පපතති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පපතිතෙ දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති ¶ , ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. යක්ඛො වා පෙතො වා තිරච්ඡානගතමනුස්සවිග්ගහො වා තස්මිං පපතති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පපතිතෙ දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. මරති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. තිරච්ඡානගතො තස්මිං පපතති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පපතිතෙ දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. මරති, ආපත්ති පාචිත්තියස්ස.

177. අපස්සෙනං නාම අපස්සෙනෙ සත්ථං වා ඨපෙති විසෙන වා මක්ඛෙති දුබ්බලං වා කරොති සොබ්භෙ වා නරකෙ වා පපාතෙ වා ඨපෙති – ‘‘පපතිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. සත්ථෙන වා විසෙන වා පපතිතෙන වා දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති ¶ , ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

උපනික්ඛිපනං නාම අසිං වා සත්තිං වා භෙණ්ඩිං වා ලගුළං වා පාසාණං වා සත්ථං වා විසං වා රජ්ජුං වා උපනික්ඛිපති – ‘‘ඉමිනා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ‘‘තෙන මරිස්සාමී’’ති ¶ දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

භෙසජ්ජං නාම සප්පිං වා නවනීතං වා තෙලං වා මධුං වා ඵාණිතං වා දෙති – ‘‘ඉමං සායිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සායිතෙ දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

178. රූපූපහාරො නාම අමනාපිකං රූපං උපසංහරති භයානකං භෙරවං – ‘‘ඉමං පස්සිත්වා උත්තසිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං පස්සිත්වා උත්තසති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මනාපිකං රූපං උපසංහරති [උපසංහරති පෙමනීයං හදයඞ්ගමං (ස්යා.)] – ‘‘ඉමං පස්සිත්වා අලාභකෙන සුස්සිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං පස්සිත්වා අලාභකෙන සුස්සති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

සද්දූපහාරො නාම අමනාපිකං සද්දං උපසංහරති භයානකං භෙරවං – ‘‘ඉමං සුත්වා උත්තසිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සුත්වා උත්තසති ¶ , ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මනාපිකං සද්දං උපසංහරති පෙමනීයං හදයඞ්ගමං – ‘‘ඉමං සුත්වා අලාභකෙන ¶ සුස්සිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සුත්වා අලාභකෙන සුස්සති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති ¶ , ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

ගන්ධූපහාරො නාම අමනාපිකං ගන්ධං උපසංහරති ජෙගුච්ඡං පාටිකුල්යං [පටිකූලං (?)] – ‘‘ඉමං ඝායිත්වා ජෙගුච්ඡතා පාටිකුල්යතා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං ඝායිතෙ ජෙගුච්ඡතා පාටිකුල්යතා දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මනාපිකං ගන්ධං උපසංහරති – ‘‘ඉමං ඝායිත්වා අලාභකෙන සුස්සිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං ඝායිත්වා අලාභකෙන සුස්සති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

රසූපහාරො නාම අමනාපිකං රසං උපසංහරති ජෙගුච්ඡං පාටිකුල්යං [පටිකූලං (?)] – ‘‘ඉමං සායිත්වා ජෙගුච්ඡතා පාටිකුල්යතා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සායිතෙ ජෙගුච්ඡතා පාටිකුල්යතා දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මනාපිකං රසං උපසංහරති – ‘‘ඉමං සායිත්වා අලාභකෙන සුස්සිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සායිත්වා අලාභකෙන සුස්සති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

ඵොට්ඨබ්බූපහාරො නාම අමනාපිකං ¶ ඵොට්ඨබ්බං උපසංහරති දුක්ඛසම්ඵස්සං ඛරසම්ඵස්සං – ‘‘ඉමිනා ඵුට්ඨො මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන ඵුට්ඨස්ස දුක්ඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. මනාපිකං ඵොට්ඨබ්බං උපසංහරති සුඛසම්ඵස්සං මුදුසම්ඵස්සං – ‘‘ඉමිනා ඵුට්ඨො අලාභකෙන සුස්සිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන ඵුට්ඨො ¶ අලාභකෙන සුස්සති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

ධම්මූපහාරො නාම නෙරයිකස්ස නිරයකථං කථෙති – ‘‘ඉමං සුත්වා උත්තසිත්වා මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සුත්වා උත්තසති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස. කල්යාණකම්මස්ස සග්ගකථං කථෙති – ‘‘ඉමං සුත්වා අධිමුත්තො මරිස්සතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තං සුත්වා ¶ අධිමුත්තො මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

179. ආචික්ඛනා ¶ නාම පුට්ඨො භණති – ‘‘එවං මරස්සු. යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තාය ආචික්ඛනාය මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

අනුසාසනී නාම අපුට්ඨො භණති – ‘‘එවං මරස්සු. යො එවං මරති සො ධනං වා ලභති යසං වා ලභති සග්ගං වා ගච්ඡතී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තාය අනුසාසනියා මරිස්සාමීති දුක්ඛං වෙදනං උප්පාදෙති, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. මරති, ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

සඞ්කෙතකම්මං නාම සඞ්කෙතං කරොති පුරෙභත්තං වා පච්ඡාභත්තං වා රත්තිං වා දිවා වා – ‘‘තෙන සඞ්කෙතෙන තං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන සඞ්කෙතෙන තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස. තං සඞ්කෙතං පුරෙ වා පච්ඡා ¶ වා තං ජීවිතා වොරොපෙති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති, වධකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

නිමිත්තකම්මං නාම නිමිත්තං කරොති – ‘‘අක්ඛිං වා නිඛණිස්සාමි භමුකං වා උක්ඛිපිස්සාමි සීසං වා උක්ඛිපිස්සාමි, තෙන නිමිත්තෙන තං ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. තෙන නිමිත්තෙන තං ජීවිතා වොරොපෙති, ආපත්ති උභින්නං පාරාජිකස්ස. තං නිමිත්තං පුරෙ වා පච්ඡා වා තං ජීවිතා වොරොපෙති, මූලට්ඨස්ස අනාපත්ති, වධකස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

අනාපත්ති අසඤ්චිච්ච අජානන්තස්ස නමරණාධිප්පායස්ස උම්මත්තකස්ස [උම්මත්තකස්ස ඛිත්තචිත්තස්ස වෙදනාට්ටස්ස (ස්යා.)] ආදිකම්මිකස්සාති.

මනුස්සවිග්ගහපාරාජිකම්හි පඨමභාණවාරො නිට්ඨිතො.

විනීතවත්ථුඋද්දානගාථා

සංවණ්ණනා ¶ ¶ නිසීදන්තො, මුසලොදුක්ඛලෙන ච;

වුඩ්ඪපබ්බජිතාභිසන්නො, අග්ගවීමංසනාවිසං.

තයො ¶ ච වත්ථුකම්මෙහි, ඉට්ඨකාහිපරෙ තයො;

වාසී ගොපානසී චෙව, අට්ටකොතරණං පති.

සෙදං නත්ථුඤ්ච සම්බාහො, න්හාපනබ්භඤ්ජනෙන ච;

උට්ඨාපෙන්තො නිපාතෙන්තො, අන්නපානෙන මාරණං.

ජාරගබ්භො සපත්තී ච, මාතා පුත්තං උභො වධි;

උභො ¶ න මිය්යරෙ මද්දා, තාපං වඤ්ඣා විජායිනී.

පතොදං නිග්ගහෙ යක්ඛො, වාළයක්ඛඤ්ච පාහිණි;

තං මඤ්ඤමානො පහරි, සග්ගඤ්ච නිරයං භණෙ.

ආළවියා තයො රුක්ඛා, දායෙහි අපරෙ තයො;

මා කිලමෙසි න තුය්හං, තක්කං සොවීරකෙන චාති.

විනීතවත්ථු

180. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තස්ස භික්ඛූ කාරුඤ්ඤෙන මරණවණ්ණං සංවණ්ණෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො මයං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘ආපත්තිං තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පිණ්ඩචාරිකො භික්ඛු පීඨකෙ පිලොතිකාය පටිච්ඡන්නං දාරකං නිසීදන්තො ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, කච්චි නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, අප්පටිවෙක්ඛිත්වා ආසනෙ නිසීදිතබ්බං; යො නිසීදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු භත්තග්ගෙ අන්තරඝරෙ ආසනං පඤ්ඤපෙන්තො මුසලෙ උස්සිතෙ ¶ එකං මුසලං අග්ගහෙසි. දුතියො මුසලො පරිපතිත්වා අඤ්ඤතරස්ස දාරකස්ස මත්ථකෙ අවත්ථාසි. සො ¶ ¶ කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘අසඤ්චිච්ච අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු භත්තග්ගෙ අන්තරඝරෙ ආසනං පඤ්ඤපෙන්තො උදුක්ඛලභණ්ඩිකං අක්කමිත්වා පවට්ටෙසි. අඤ්ඤතරං දාරකං ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන පිතාපුත්තා භික්ඛූසු පබ්බජිතා හොන්ති. කාලෙ ආරොචිතෙ පුත්තො පිතරං එතදවොච – ‘‘ගච්ඡ, භන්තෙ, සඞ්ඝො තං පතිමානෙතී’’ති පිට්ඨියං ගහෙත්වා පණාමෙසි. සො පපතිත්වා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ¶ ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, මරණාධිප්පායො’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන පිතාපුත්තා භික්ඛූසු පබ්බජිතා හොන්ති. කාලෙ ආරොචිතෙ පුත්තො පිතරං එතදවොච – ‘‘ගච්ඡ, භන්තෙ, සඞ්ඝො තං පතිමානෙතී’’ති මරණාධිප්පායො පිට්ඨියං ගහෙත්වා පණාමෙසි. සො පපතිත්වා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන පිතාපුත්තා භික්ඛූසු පබ්බජිතා හොන්ති. කාලෙ ආරොචිතෙ පුත්තො පිතරං එතදවොච – ‘‘ගච්ඡ, භන්තෙ, සඞ්ඝො තං පතිමානෙතී’’ති මරණාධිප්පායො පිට්ඨියං ගහෙත්වා පණාමෙසි. සො පපතිත්වා න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස ¶ ; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

181. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො භුඤ්ජන්තස්ස මංසං කණ්ඨෙ විලග්ගං හොති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු තස්ස භික්ඛුනො ගීවායං පහාරං අදාසි. සලොහිතං මංසං පති. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො භුඤ්ජන්තස්ස මංසං කණ්ඨෙ විලග්ගං හොති. අඤ්ඤතරො ¶ භික්ඛු මරණාධිප්පායො තස්ස භික්ඛුනො ගීවායං පහාරං අදාසි. සලොහිතං මංසං පති. සො භික්ඛු කාලමකාසි ¶ . තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො භුඤ්ජන්තස්ස මංසං කණ්ඨෙ විලග්ගං හොති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො තස්ස භික්ඛුනො ගීවායං පහාරං අදාසි. සලොහිතං මංසං පති. සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පිණ්ඩචාරිකො භික්ඛු විසගතං පිණ්ඩපාතං ලභිත්වා පටික්කමනං හරිත්වා භික්ඛූනං අග්ගකාරිකං අදාසි. තෙ භික්ඛූ කාලමකංසු. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, ජානාමී’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අජානන්තස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු වීමංසාධිප්පායො ¶ අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො විසං අදාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘වීමංසාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

182. තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා [ආළවිකා (ස්යා.)] භික්ඛූ විහාරවත්ථුං කරොන්ති ¶ . අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා සිලං උච්චාරෙසි. උපරිමෙන භික්ඛුනා දුග්ගහිතා සිලා හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ අවත්ථාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ විහාරවත්ථුං කරොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා සිලං උච්චාරෙසි. උපරිමො භික්ඛු මරණාධිප්පායො හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ සිලං මුඤ්චි. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ විහාරස්ස කුට්ටං උට්ඨාපෙන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා ඉට්ඨකං උච්චාරෙසි. උපරිමෙන භික්ඛුනා දුග්ගහිතා ඉට්ඨකා හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ අවත්ථාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ විහාරස්ස කුට්ටං උට්ඨාපෙන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු ¶ හෙට්ඨා හුත්වා ඉට්ඨකං උච්චාරෙසි. උපරිමො භික්ඛු මරණාධිප්පායො හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ ඉට්ඨකං මුඤ්චි. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

183. තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා වාසිං උච්චාරෙසි. උපරිමෙන භික්ඛුනා දුග්ගහිතා වාසී හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ අවත්ථාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා වාසිං උච්චාරෙසි. උපරිමො භික්ඛු මරණාධිප්පායො හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ වාසිං මුඤ්චි. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා හුත්වා ගොපානසිං උච්චාරෙසි. උපරිමෙන භික්ඛුනා දුග්ගහිතා ගොපානසී හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ අවත්ථාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අසඤ්චිච්චා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු හෙට්ඨා ¶ හුත්වා ගොපානසිං උච්චාරෙසි. උපරිමො භික්ඛු මරණාධිප්පායො හෙට්ඨිමස්ස භික්ඛුනො මත්ථකෙ ගොපානසිං මුඤ්චි. සො ¶ භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්තා අට්ටකං බන්ධන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, අත්රට්ඨිතො බන්ධාහී’’ති. සො තත්රට්ඨිතො බන්ධන්තො පරිපතිත්වා කාලමකාසි ¶ . තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘නාහං, භගවා, මරණාධිප්පායො’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්තා අට්ටකං බන්ධන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, අත්රට්ඨිතො බන්ධාහී’’ති. සො තත්රට්ඨිතො බන්ධන්තො පරිපතිත්වා කාලමකාසි…පෙ… පරිපතිත්වා න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු විහාරං ඡාදෙත්වා ඔතරති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, ඉතො ඔතරාහී’’ති. සො තෙන ඔතරන්තො පරිපතිත්වා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු විහාරං ඡාදෙත්වා ඔතරති ¶ . අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, ඉතො ඔතරාහී’’ති. සො තෙන ඔතරන්තො පරිපතිත්වා කාලමකාසි…පෙ… පරිපතිත්වා න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අනභිරතියා පීළිතො ගිජ්ඣකූටං පබ්බතං අභිරුහිත්වා පපාතෙ පපතන්තො අඤ්ඤතරං විලීවකාරං ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, අත්තානං පාතෙතබ්බං. යො පාතෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ ගිජ්ඣකූටං පබ්බතං අභිරුහිත්වා දවාය සිලං පවිජ්ඣිංසු. සා අඤ්ඤතරං ගොපාලකං ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි ¶ …පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, දවාය සිලා පවිජ්ඣිතබ්බා. යො පවිජ්ඣෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

184. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ සෙදෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති ¶ . තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා සෙදෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි.…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ¶ අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො සීසාභිතාපො හොති. තස්ස භික්ඛූ නත්ථුං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො සීසාභිතාපො හොති. තස්ස භික්ඛූ මරණාධිප්පායා නත්ථුං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ සම්බාහෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා සම්බාහෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛු න්හාපෙසුං. සො භික්ඛු ¶ කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො ¶ භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා න්හාපෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ තෙලෙන අබ්භඤ්ජිංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා තෙලෙන අබ්භඤ්ජිංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

185. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ උට්ඨාපෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා උට්ඨාපෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති ¶ .

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ නිපාතෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ මරණාධිප්පායා ¶ නිපාතෙසුං. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තස්ස භික්ඛූ අන්නං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තස්ස භික්ඛූ මරණාධිප්පායා අන්නං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තස්ස භික්ඛු පානං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තස්ස භික්ඛූ මරණාධිප්පායා පානං අදංසු. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ ¶ , පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

186. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ඉත්ථී පවුත්ථපතිකා ජාරෙන ගබ්භිනී හොති. සා කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ඉඞ්ඝාය්ය ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා ගබ්භපාතනං අදාසි. දාරකො කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස පුරිසස්ස ද්වෙ පජාපතියො හොන්ති – එකා වඤ්ඣා, එකා විජායිනී. වඤ්ඣා ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘සචෙ සා, භන්තෙ, විජායිස්සති සබ්බස්ස කුටුම්බස්ස ඉස්සරා භවිස්සති. ඉඞ්ඝාය්ය, තස්සා ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති ¶ .‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා ගබ්භපාතනං අදාසි. දාරකො කාලමකාසි, මාතා න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස පුරිසස්ස ද්වෙ පජාපතියො හොන්ති – එකා වඤ්ඣා, එකා විජායිනී. වඤ්ඣා ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘සචෙ සා, භන්තෙ, විජායිස්සති සබ්බස්ස කුටුම්බස්ස ඉස්සරා භවිස්සති. ඉඞ්ඝාය්ය, තස්සා ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා ගබ්භපාතනං අදාසි. මාතා කාලමකාසි, දාරකො න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස ¶ ; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස පුරිසස්ස ද්වෙ පජාපතියො හොන්ති – එකා වඤ්ඣා ¶ , එකා විජායිනී. වඤ්ඣා ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘සචෙ සා, භන්තෙ, විජායිස්සති සබ්බස්ස කුටුම්බස්ස ඉස්සරා භවිස්සති. ඉඞ්ඝාය්ය, තස්සා ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා ගබ්භපාතනං අදාසි. උභො කාලමකංසු…පෙ… උභො න කාලමකංසු. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

187. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ගබ්භිනී ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ඉඞ්ඝාය්ය, ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති. ‘‘තෙන හි, භගිනි, මද්දස්සූ’’ති. සා මද්දාපෙත්වා ගබ්භං පාතෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා ගබ්භිනී ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ඉඞ්ඝාය්ය, ගබ්භපාතනං ජානාහී’’ති. ‘‘තෙන හි, භගිනි, තාපෙහී’’ති. සා තාපෙත්වා ගබ්භං පාතෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා වඤ්ඣා ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ඉඞ්ඝාය්ය, භෙසජ්ජං ජානාහි යෙනාහං විජායෙය්ය’’න්ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා භෙසජ්ජං අදාසි ¶ . සා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා විජායිනී ඉත්ථී කුලූපකං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ඉඞ්ඝාය්ය, භෙසජ්ජං ජානාහි යෙනාහං න විජායෙය්ය’’න්ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති තස්සා භෙසජ්ජං අදාසි. සා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති ¶ , භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ සත්තරසවග්ගියං භික්ඛුං අඞ්ගුලිපතොදකෙන හාසෙසුං. සො භික්ඛු උත්තන්තො අනස්සාසකො කාලමකාසි. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්සා’’ති [පාරාජිකස්ස, ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති (ස්යා.)].

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සත්තරසවග්ගියා භික්ඛූ ඡබ්බග්ගියං භික්ඛුං කම්මං කරිස්සාමාති ඔත්ථරිත්වා මාරෙසුං. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භූතවෙජ්ජකො භික්ඛු යක්ඛං ජීවිතා වොරොපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං වාළයක්ඛවිහාරං පාහෙසි. තං යක්ඛා ජීවිතා වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං වාළයක්ඛවිහාරං පාහෙසි. තං යක්ඛා ජීවිතා වොරොපෙසුං…පෙ… තං යක්ඛා ජීවිතා න වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති ¶ .

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං වාළකන්තාරං පාහෙසි ¶ . තං වාළා ජීවිතා වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං වාළකන්තාරං පාහෙසි. තං වාළා ජීවිතා වොරොපෙසුං…පෙ… තං වාළා ජීවිතා න වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං චොරකන්තාරං පාහෙසි. තං චොරා ජීවිතා වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං චොරකන්තාරං පාහෙසි. තං චොරා ජීවිතා වොරොපෙසුං…පෙ… තං චොරා ජීවිතා න වොරොපෙසුං. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

188. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු තං මඤ්ඤමානො තං ජීවිතා වොරොපෙසි…පෙ… තං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං ජීවිතා වොරොපෙසි…පෙ… අඤ්ඤං මඤ්ඤමානො තං ජීවිතා වොරොපෙසි…පෙ… අඤ්ඤං ¶ මඤ්ඤමානො අඤ්ඤං ජීවිතා වොරොපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අමනුස්සෙන ගහිතො හොති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු තස්ස භික්ඛුනො පහාරං අදාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු ¶ , නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අමනුස්සෙන ගහිතො හොති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො තස්ස භික්ඛුනො පහාරං අදාසි. සො භික්ඛු කාලමකාසි…පෙ… සො භික්ඛු න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු කල්යාණකම්මස්ස සග්ගකථං කථෙසි. සො අධිමුත්තො කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො කල්යාණකම්මස්ස සග්ගකථං කථෙසි. සො අධිමුත්තො කාලමකාසි…පෙ… සො අධිමුත්තො න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු නෙරයිකස්ස නිරයකථං කථෙසි. සො උත්තසිත්වා කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො නෙරයිකස්ස නිරයකථං කථෙසි. සො උත්තසිත්වා කාලමකාසි…පෙ… සො උත්තසිත්වා න කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

189. තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්තා රුක්ඛං ඡින්දන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච ¶ – ‘‘ආවුසො, අත්රට්ඨිතො ඡින්දාහී’’ති. තං තත්රට්ඨිතං ඡින්දන්තං රුක්ඛො ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි ¶ . තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආළවකා භික්ඛූ නවකම්මං කරොන්තා රුක්ඛං ඡින්දන්ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු මරණාධිප්පායො අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, අත්රට්ඨිතො ඡින්දාහී’’ති. තං තත්රට්ඨිතං ඡින්දන්තං රුක්ඛො ඔත්ථරිත්වා මාරෙසි…පෙ… රුක්ඛො ඔත්ථරිත්වා න මාරෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

190. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ දායං ආලිම්පෙසුං [ආළිම්පෙසුං (ස්යා. ක.)]; මනුස්සා දඩ්ඪා කාලමකංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, නමරණාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ මරණාධිප්පායා දායං ආලිම්පෙසුං. මනුස්සා දඩ්ඪා කාලමකංසු…පෙ… මනුස්සා දඩ්ඪා න කාලමකංසු. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

191. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ආඝාතනං ගන්ත්වා චොරඝාතං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, මායිමං කිලමෙසි. එකෙන පහාරෙන ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භන්තෙ’’ති එකෙන පහාරෙන ජීවිතා වොරොපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ආඝාතනං ගන්ත්වා චොරඝාතං එතදවොච – ‘‘ආවුසො, මායිමං කිලමෙසි ¶ . එකෙන පහාරෙන ජීවිතා වොරොපෙහී’’ති. සො – ‘‘නාහං තුය්හං වචනං කරිස්සාමී’’ති තං ජීවිතා වොරොපෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

192. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පුරිසො ඤාතිඝරෙ හත්ථපාදච්ඡින්නො ඤාතකෙහි සම්පරිකිණ්ණො හොති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු තෙ මනුස්සෙ එතදවොච – ‘‘ආවුසො, ඉච්ඡථ ඉමස්ස මරණ’’න්ති? ‘‘ආම, භන්තෙ, ඉච්ඡාමා’’ති. ‘‘තෙන හි තක්කං පායෙථා’’ති. තෙ තං තක්කං පායෙසුං. සො ¶ කාලමකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො පුරිසො කුලඝරෙ හත්ථපාදච්ඡින්නො ඤාතකෙහි සම්පරිකිණ්ණො හොති. අඤ්ඤතරා භික්ඛුනී තෙ මනුස්සෙ එතදවොච – ‘‘ආවුසො, ඉච්ඡථ ඉමස්ස මරණ’’න්ති? ‘‘ආමය්යෙ, ඉච්ඡාමා’’ති. ‘‘තෙන හි ලොණසොවීරකං පායෙථා’’ති. තෙ තං ලොණසොවීරකං පායෙසුං. සො කාලමකාසි. තස්සා කුක්කුච්චං අහොසි. අථ ඛො සා භික්ඛුනී භික්ඛුනීනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛුනියො භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛූ ¶ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘ආපත්තිං සා, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනී ආපන්නා පාරාජික’’න්ති.

තතියපාරාජිකං සමත්තං.

4. චතුත්ථපාරාජිකං

193. [ඉදං වත්ථු පාචි. 67] තෙන ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා සන්දිට්ඨා සම්භත්තා භික්ඛූ වග්ගුමුදාය නදියා තීරෙ වස්සං උපගච්ඡිංසු. තෙන ඛො පන සමයෙන වජ්ජී දුබ්භික්ඛා හොති ද්වීහිතිකා සෙතට්ඨිකා සලාකාවුත්තා, න සුකරා උඤ්ඡෙන පග්ගහෙන යාපෙතුං. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘එතරහි ඛො වජ්ජී දුබ්භික්ඛා ද්වීහිතිකා සෙතට්ඨිකා සලාකාවුත්තා, න සුකරා උඤ්ඡෙන පග්ගහෙන යාපෙතුං. කෙන නු ඛො මයං උපායෙන සමග්ගා සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසෙය්යාම, න ච පිණ්ඩකෙන කිලමෙය්යාමා’’ති? එකච්චෙ එවමාහංසු – ‘‘හන්ද මයං, ආවුසො, ගිහීනං කම්මන්තං අධිට්ඨෙම, එවං තෙ අම්හාකං දාතුං මඤ්ඤිස්සන්ති. එවං මයං සමග්ගා සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිස්සාම, න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිස්සාමා’’ති. එකච්චෙ එවමාහංසු – ‘‘අලං, ආවුසො, කිං ගිහීනං ¶ කම්මන්තං අධිට්ඨිතෙන! හන්ද මයං ¶ , ආවුසො, ගිහීනං දූතෙය්යං හරාම, එවං තෙ අම්හාකං දාතුං මඤ්ඤිස්සන්ති. එවං මයං සමග්ගා සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිස්සාම, න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිස්සාමා’’ති. එකච්චෙ එවමාහංසු – ‘‘අලං, ආවුසො, කිං ගිහීනං කම්මන්තං අධිට්ඨිතෙන! කිං ගිහීනං දූතෙය්යං හටෙන! හන්ද මයං, ආවුසො, ගිහීනං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස උත්තරිමනුස්සධම්මස්ස වණ්ණං භාසිස්සාම – ‘අසුකො භික්ඛු පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභී, අසුකො භික්ඛු දුතියස්ස ඣානස්ස ලාභී, අසුකො භික්ඛු තතියස්ස ඣානස්ස ලාභී, අසුකො භික්ඛු චතුත්ථස්ස ඣානස්ස ලාභී, අසුකො භික්ඛු සොතාපන්නො, අසුකො භික්ඛු සකදාගාමී, අසුකො භික්ඛු අනාගාමී, අසුකො භික්ඛු අරහා, අසුකො භික්ඛු තෙවිජ්ජො, අසුකො භික්ඛු ඡළභිඤ්ඤො’ති. එවං තෙ අම්හාකං දාතුං මඤ්ඤිස්සන්ති. එවං මයං සමග්ගා සම්මොදමානා ¶ අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිස්සාම, න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිස්සාමා’’ති. ‘‘එසොයෙව ඛො, ආවුසො, සෙය්යො යො අම්හාකං ගිහීනං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස උත්තරිමනුස්සධම්මස්ස වණ්ණො භාසිතො’’ති.

194. ¶ අථ ඛො තෙ භික්ඛූ ගිහීනං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස උත්තරිමනුස්සධම්මස්ස වණ්ණං භාසිංසු – ‘‘අසුකො භික්ඛු පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභී…පෙ… අසුකො භික්ඛු ඡළභිඤ්ඤො’’ති. අථ ඛො තෙ මනුස්සා – ‘‘ලාභා වත නො, සුලද්ධං වත නො, යෙසං වත නො එවරූපා භික්ඛූ වස්සං උපගතා; න වත නො ඉතො පුබ්බෙ එවරූපා භික්ඛූ වස්සං උපගතා යථයිමෙ භික්ඛූ සීලවන්තො කල්යාණධම්මා’’ති, තෙ න තාදිසානි භොජනානි අත්තනා පරිභුඤ්ජන්ති මාතාපිතූනං දෙන්ති පුත්තදාරස්ස දෙන්ති දාසකම්මකරපොරිසස්ස දෙන්ති මිත්තාමච්චානං දෙන්ති ඤාතිසාලොහිතානං දෙන්ති, යාදිසානි භික්ඛූනං ¶ දෙන්ති. තෙ න තාදිසානි ඛාදනීයානි සායනීයානි පානානි අත්තනා ඛාදන්ති සායන්ති පිවන්ති මාතාපිතූනං දෙන්ති පුත්තදාරස්ස දෙන්ති දාසකම්මකරපොරිසස්ස දෙන්ති මිත්තාමච්චානං දෙන්ති ඤාතිසාලොහිතානං දෙන්ති, යාදිසානි භික්ඛූනං දෙන්ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ වණ්ණවා අහෙසුං පීණින්ද්රියා පසන්නමුඛවණ්ණා විප්පසන්නඡවිවණ්ණා.

ආචිණ්ණං ඛො පනෙතං වස්සංවුට්ඨානං භික්ඛූනං භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ වස්සංවුට්ඨා තෙමාසච්චයෙන සෙනාසනං සංසාමෙත්වා පත්තචීවරං ආදාය යෙන වෙසාලී තෙන පක්කමිංසු. අනුපුබ්බෙන යෙන වෙසාලී මහාවනං කූටාගාරසාලා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන දිසාසු වස්සංවුට්ඨා භික්ඛූ කිසා හොන්ති ලූඛා දුබ්බණ්ණා උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතා ධමනිසන්ථතගත්තා; වග්ගුමුදාතීරියා පන භික්ඛූ වණ්ණවා හොන්ති පීණින්ද්රියා පසන්නමුඛවණ්ණා ¶ විප්පසන්නඡවිවණ්ණා. ආචිණ්ණං ඛො පනෙතං බුද්ධානං භගවන්තානං ආගන්තුකෙහි භික්ඛූහි සද්ධිං පටිසම්මොදිතුං. අථ ඛො භගවා වග්ගුමුදාතීරියෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘කච්චි, භික්ඛවෙ, ඛමනීයං කච්චි යාපනීයං කච්චි සමග්ගා සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිත්ථ න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිත්ථා’’ති? ‘‘ඛමනීයං, භගවා, යාපනීයං, භගවා. සමග්ගා ච මයං, භන්තෙ, සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිම්හා, න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිම්හා’’ති. ජානන්තාපි තථාගතා පුච්ඡන්ති, ජානන්තාපි ¶ න පුච්ඡන්ති…පෙ… ද්වීහාකාරෙහි බුද්ධා භගවන්තො භික්ඛූ පටිපුච්ඡන්ති – ධම්මං වා දෙසෙස්සාම, සාවකානං වා සික්ඛාපදං පඤ්ඤාපෙස්සාමාති. අථ ඛො භගවා වග්ගුමුදාතීරියෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘යථා කථං පන තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, සමග්ගා සම්මොදමානා අවිවදමානා ඵාසුකං වස්සං වසිත්ථ න ච පිණ්ඩකෙන කිලමිත්ථා’’ති? අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං ¶ – ‘‘කච්චි පන වො, භික්ඛවෙ, භූත’’න්ති? ‘‘අභූතං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිසා, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තුම්හෙ, මොඝපුරිසා, උදරස්ස කාරණා ගිහීනං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස උත්තරිමනුස්සධම්මස්ස වණ්ණං භාසිස්සථ! වරං තුම්හෙහි, මොඝපුරිසා, තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන ¶ [ගොවිකත්තනෙන (සී. ක.)] කුච්ඡිං පරිකන්තො, න ත්වෙව උදරස්ස කාරණා ගිහීනං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස උත්තරිමනුස්සධම්මස්ස වණ්ණො භාසිතො! තං කිස්ස හෙතු? තතො නිදානඤ්හි, මොඝපුරිසා, මරණං වා නිගච්ඡෙය්ය මරණමත්තං වා දුක්ඛං, න ත්වෙව තප්පච්චයා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය. ඉතො නිදානඤ්ච ඛො, මොඝපුරිසා, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජෙය්ය. නෙතං, මොඝපුරිසා, අප්පසන්නානං වා පසාදාය’’…පෙ… විගරහිත්වා ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

195. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, මහාචොරා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස මහාචොරස්ස එවං හොති – ‘කුදාස්සු නාමාහං සතෙන වා සහස්සෙන වා පරිවුතො ගාමනිගමරාජධානීසු ¶ ආහිණ්ඩිස්සාමි හනන්තො ඝාතෙන්තො ඡින්දන්තො ඡෙදාපෙන්තො පචන්තො පාචෙන්තො’ති! සො අපරෙන සමයෙන සතෙන වා සහස්සෙන වා පරිවුතො ගාමනිගමරාජධානීසු ආහිණ්ඩති හනන්තො ඝාතෙන්තො ඡින්දන්තො ඡෙදාපෙන්තො පචන්තො පාචෙන්තො. එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චස්ස පාපභික්ඛුනො එවං හොති – ‘කුදාස්සු නාමාහං සතෙන වා සහස්සෙන වා පරිවුතො ගාමනිගමරාජධානීසු චාරිකං චරිස්සාමි සක්කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො ගහට්ඨානඤ්චෙව පබ්බජිතානඤ්ච, ලාභී චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’න්ති ¶ ! සො අපරෙන සමයෙන සතෙන වා සහස්සෙන වා පරිවුතො ගාමනිගමරාජධානීසු චාරිකං චරති සක්කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො ¶ ගහට්ඨානඤ්චෙව පබ්බජිතානඤ්ච, ලාභී චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරානං. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො මහාචොරො සන්තො සංවිජ්ජමානො ලොකස්මිං.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පාපභික්ඛු තථාගතප්පවෙදිතං ධම්මවිනයං පරියාපුණිත්වා අත්තනො දහති. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො මහාචොරො සන්තො සංවිජ්ජමානො ලොකස්මිං.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පාපභික්ඛු සුද්ධං බ්රහ්මචාරිං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරන්තං ¶ අමූලකෙන අබ්රහ්මචරියෙන අනුද්ධංසෙති. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො මහාචොරො සන්තො සංවිජ්ජමානො ලොකස්මිං.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පාපභික්ඛු යානි තානි සඞ්ඝස්ස ගරුභණ්ඩානි ගරුපරික්ඛාරානි, සෙය්යථිදං – ආරාමො ආරාමවත්ථු විහාරො විහාරවත්ථු මඤ්චො පීඨං භිසි බිම්බොහනං [බිම්බොහනං (සී. ස්යා.)] ලොහකුම්භී ලොහභාණකං ලොහවාරකො ලොහකටාහං වාසී පරසු [ඵරසු (සී. ස්යා.)] කුඨාරී කුදාලො නිඛාදනං වල්ලි වෙළු මුඤ්ජං පබ්බජං තිණං මත්තිකා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං, තෙහි ගිහීං සඞ්ගණ්හාති උපලාපෙති. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො මහාචොරො සන්තො සංවිජ්ජමානො ලොකස්මිං.

‘‘සදෙවකෙ, භික්ඛවෙ, ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය අයං අග්ගො මහාචොරො යො අසන්තං අභූතං උත්තරිමනුස්සධම්මං ¶ උල්ලපති. තං කිස්ස හෙතු? ථෙය්යාය වො, භික්ඛවෙ, රට්ඨපිණ්ඩො භුත්තො’’ති.

[සං. නි. 1.35] අඤ්ඤථා ¶ සන්තමත්තානං, අඤ්ඤථා යො පවෙදයෙ;

නිකච්ච කිතවස්සෙව, භුත්තං ථෙය්යෙන තස්ස තං.

[ධ. ප. 307 ධම්මපදෙපි] කාසාවකණ්ඨා බහවො, පාපධම්මා අසඤ්ඤතා;

පාපා පාපෙහි කම්මෙහි, නිරයං තෙ උපපජ්ජරෙ.

[ධ. ප. 307 ධම්මපදෙපි] සෙය්යො අයොගුළො භුත්තො, තත්තො අග්ගිසිඛූපමො;

යඤ්චෙ භුඤ්ජෙය්ය දුස්සීලො, රට්ඨපිණ්ඩං අසඤ්ඤතොති.

අථ ඛො භගවා තෙ වග්ගුමුදාතීරියෙ භික්ඛූ අනෙකපරියායෙන විගරහිත්වා දුබ්භරතාය දුප්පොසතාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යො පන භික්ඛු අනභිජානං උත්තරිමනුස්සධම්මං අත්තුපනායිකං අලමරියඤාණදස්සනං සමුදාචරෙය්ය – ‘ඉති ජානාමි ඉති පස්සාමී’ති, තතො අපරෙන සමයෙන සමනුග්ගාහීයමානො වා අසමනුග්ගාහීයමානො වා ආපන්නො විසුද්ධාපෙක්ඛො එවං වදෙය්ය – ‘අජානමෙවං, ආවුසො, අවචං ජානාමි ¶ ¶ , අපස්සං පස්සාමි. තුච්ඡං මුසා විලපි’න්ති, අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

196. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ අදිට්ඨෙ දිට්ඨසඤ්ඤිනො අපත්තෙ පත්තසඤ්ඤිනො අනධිගතෙ අධිගතසඤ්ඤිනො අසච්ඡිකතෙ සච්ඡිකතසඤ්ඤිනො ¶ අධිමානෙන අඤ්ඤං බ්යාකරිංසු. තෙසං අපරෙන සමයෙන රාගායපි චිත්තං නමති දොසායපි චිත්තං නමති මොහායපි චිත්තං නමති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. මයඤ්චම්හ අදිට්ඨෙ දිට්ඨසඤ්ඤිනො අපත්තෙ පත්තසඤ්ඤිනො අනධිගතෙ අධිගතසඤ්ඤිනො අසච්ඡිකතෙ සච්ඡිකතසඤ්ඤිනො, අධිමානෙන අඤ්ඤං බ්යාකරිම්හා. කච්චි නු ඛො මයං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නා’’ති? තෙ ආයස්මතො ආනන්දස්ස එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ආයස්මා ආනන්දො භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘හොන්ති යෙ තෙ, ආනන්ද [හොන්ති යෙවානන්ද (ස්යා.), හොන්ති තෙ ආනන්ද (සී.)], භික්ඛූ අදිට්ඨෙ දිට්ඨසඤ්ඤිනො අපත්තෙ පත්තසඤ්ඤිනො අනධිගතෙ අධිගතසඤ්ඤිනො අසච්ඡිකතෙ සච්ඡිකතසඤ්ඤිනො අධිමානෙන අඤ්ඤං බ්යාකරොන්ති. තඤ්ච ඛො එතං අබ්බොහාරික’’න්ති.

‘‘එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

197. ‘‘යො ¶ පන භික්ඛු අනභිජානං උත්තරිමනුස්සධම්මං අත්තුපනායිකං අලමරියඤාණදස්සනං සමුදාචරෙය්ය – ‘ඉති ජානාමි ඉති පස්සාමී’ති, තතො අපරෙන සමයෙන සමනුග්ගාහීයමානො වා අසමනුග්ගාහීයමානො වා ආපන්නො විසුද්ධාපෙක්ඛො එවං වදෙය්ය – ‘අජානමෙවං, ආවුසො, අවචං ජානාමි, අපස්සං පස්සාමි. තුච්ඡං මුසා විලපි’න්ති, අඤ්ඤත්ර අධිමානා, අයම්පි පාරාජිකො හොති අසංවාසො’’ති.

198. යො පනාති ¶ යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

අනභිජානන්ති අසන්තං අභූතං අසංවිජ්ජමානං අජානන්තො අපස්සන්තො අත්තනි කුසලං ධම්මං – අත්ථි මෙ කුසලො ධම්මොති.

[පාචි. 70]උත්තරිමනුස්සධම්මො ¶ නාම ඣානං විමොක්ඛො [විමොක්ඛං (සී. ස්යා.)] සමාධි සමාපත්ති ඤාණදස්සනං මග්ගභාවනා ඵලසච්ඡිකිරියා කිලෙසප්පහානං විනීවරණතා චිත්තස්ස සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති.

අත්තුපනායිකන්ති තෙ වා කුසලෙ ධම්මෙ අත්තනි උපනෙති අත්තානං වා තෙසු කුසලෙසු ධම්මෙසු උපනෙති.

ඤාණන්ති තිස්සො විජ්ජා. දස්සනන්ති යං ඤාණං තං දස්සනං. යං දස්සනං තං ඤාණං.

සමුදාචරෙය්යාති ¶ ආරොචෙය්ය ඉත්ථියා වා පුරිසස්ස වා ගහට්ඨස්ස වා පබ්බජිතස්ස වා.

ඉති ජානාමි ඉති පස්සාමීති ජානාමහං එතෙ ධම්මෙ, පස්සාමහං එතෙ ධම්මෙ අත්ථි ච එතෙ ධම්මා මයි, අහඤ්ච එතෙසු ධම්මෙසු සන්දිස්සාමීති.

තතො අපරෙන සමයෙනාති යස්මිං ඛණෙ සමුදාචිණ්ණං හොති තං ඛණං තං ලයං තං මුහුත්තං වීතිවත්තෙ.

සමනුග්ගාහීයමානොති යං වත්ථු පටිඤ්ඤාතං හොති තස්මිං වත්ථුස්මිං සමනුග්ගාහීයමානො – ‘‘කින්තෙ අධිගතං, කින්ති තෙ අධිගතං, කදා තෙ අධිගතං, කත්ථ තෙ අධිගතං, කතමෙ තෙ කිලෙසා පහීනා, කතමෙසං ත්වං ධම්මානං ලාභී’’ති.

අසමනුග්ගාහීයමානොති ¶ න කෙනචි වුච්චමානො.

ආපන්නොති පාපිච්ඡො ඉච්ඡාපකතො ¶ අසන්තං අභූතං උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපිත්වා පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො හොති.

විසුද්ධාපෙක්ඛොති ගිහී වා හොතුකාමො උපාසකො වා හොතුකාමො ආරාමිකො වා හොතුකාමො සාමණෙරො වා හොතුකාමො.

අජානමෙවං ¶ , ආවුසො, අවචං – ජානාමි, අපස්සං පස්සාමීති නාහං එතෙ ධම්මෙ ජානාමි, නාහං එතෙ ධම්මෙ පස්සාමි, නත්ථි ච එතෙ ධම්මා මයි, න චාහං එතෙසු ධම්මෙසු සන්දිස්සාමීති.

තුච්ඡං මුසා විලපින්ති තුච්ඡකං මයා භණිතං, මුසා මයා භණිතං, අභූතං මයා භණිතං, අජානන්තෙන මයා භණිතං.

අඤ්ඤත්ර අධිමානාති ඨපෙත්වා අධිමානං.

අයම්පීති පුරිමෙ උපාදාය වුච්චති.

පාරාජිකො හොතීති සෙය්යථාපි නාම තාලො මත්ථකච්ඡින්නො අභබ්බො පුන විරූළ්හියා, එවමෙව භික්ඛු පාපිච්ඡො ඉච්ඡාපකතො අසන්තං අභූතං උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපිත්වා අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියො. තෙන වුච්චති – ‘‘පාරාජිකො හොතී’’ති.

අසංවාසොති සංවාසො නාම එකකම්මං එකුද්දෙසො සමසික්ඛතා – එසො සංවාසො නාම. සො තෙන සද්ධිං නත්ථි. තෙන වුච්චති – ‘‘අසංවාසො’’ති.

199. උත්තරිමනුස්සධම්මො නාම ඣානං විමොක්ඛො සමාධි සමාපත්ති ඤාණදස්සනං මග්ගභාවනා ඵලසච්ඡිකිරියා කිලෙසප්පහානං විනීවරණතා චිත්තස්ස සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති.

[පාචි. 70]ඣානන්ති පඨමං ඣානං දුතියං ඣානං ¶ තතියං ඣානං චතුත්ථං ඣානං.

[පාචි. 70]විමොක්ඛොති සුඤ්ඤතො විමොක්ඛො අනිමිත්තො විමොක්ඛො අප්පණිහිතො විමොක්ඛො.

[පාචි. 70]සමාධීති ¶ සුඤ්ඤතො සමාධි අනිමිත්තො සමාධි අප්පණිහිතො සමාධි.

[පාචි. 70]සමාපත්තීති ¶ සුඤ්ඤතා සමාපත්ති අනිමිත්තා සමාපත්ති අප්පණිහිතා සමාපත්ති.

[පාචි. 70]ඤාණදස්සනන්ති තිස්සො විජ්ජා.

[පාචි. 70]මග්ගභාවනාති ¶ චත්තාරො සතිපට්ඨානා, චත්තාරො සම්මප්පධානා, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා, පඤ්චින්ද්රියානි, පඤ්ච බලානි, සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො.

[පාචි. 70]ඵලසච්ඡිකිරියාති සොතාපත්තිඵලස්ස සච්ඡිකිරියා, සකදාගාමිඵලස්ස සච්ඡිකිරියා, අනාගාමිඵලස්ස සච්ඡිකිරියා, අරහත්තස්ස [අරහත්තඵලස්ස (ස්යා.)] සච්ඡිකිරියා.

[පාචි. 70]කිලෙසප්පහානන්ති රාගස්ස පහානං දොසස්ස පහානං මොහස්ස පහානං.

[පාචි. 70]විනීවරණතා චිත්තස්සාති රාගා චිත්තං විනීවරණතා, දොසා චිත්තං විනීවරණතා, මොහා චිත්තං විනීවරණතා.

[පාචි. 70]සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරතීති පඨමෙන ඣානෙන සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති, දුතියෙන ඣානෙන සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති, තතියෙන ඣානෙන සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති, චතුත්ථෙන ඣානෙන සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරති.

200. තීහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස, පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස ¶ හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි ¶ පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස ¶ – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

201. තීහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි ¶ පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

202. තීහාකාරෙහි ¶ ¶ පඨමං ඣානං සමාපන්නොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපන්නොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපන්නොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති ¶ පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපන්නොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපන්නොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

203. තීහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි ¶ ¶ පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති ¶ , භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

204. තීහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස වසීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස වසීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස වසීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය ¶ දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි පඨමස්ස ඣානස්ස වසීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි ¶ පඨමස්ස ඣානස්ස වසීම්හීති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

205. තීහාකාරෙහි ¶ ¶ පඨමං ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති.

චතූහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං.

පඤ්චහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං.

ඡහාකාරෙහි පඨමං ඣානං ¶ සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං.

සත්තහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

යථා ඉදං පඨමං ඣානං විත්ථාරිතං තං සබ්බම්පි විත්ථාරෙතබ්බං.

206. තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි දුතියං ඣානං…පෙ… තතියං ඣානං…පෙ… චතුත්ථං ¶ ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… චතුත්ථස්ස ¶ ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… චතුත්ථං ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

207. තීහාකාරෙහි සුඤ්ඤතං විමොක්ඛං… අනිමිත්තං විමොක්ඛං… අප්පණිහිතං විමොක්ඛං… සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… අප්පණිහිතස්ස විමොක්ඛස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… අප්පණිහිතො විමොක්ඛො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා ¶ භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ….

තීහාකාරෙහි සුඤ්ඤතං සමාධිං… අනිමිත්තං සමාධිං… අප්පණිහිතං සමාධිං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… අප්පණිහිතස්ස සමාධිස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… අප්පණිහිතො සමාධි සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි සුඤ්ඤතං සමාපත්තිං… අනිමිත්තං සමාපත්තිං… අප්පණිහිතං සමාපත්තිං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… අප්පණිහිතාය සමාපත්තියා ලාභීම්හි… වසීම්හි… අප්පණිහිතා සමාපත්ති සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි තිස්සො විජ්ජා සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි සමාපන්නො… තිස්සන්නං විජ්ජානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… තිස්සො විජ්ජා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි චත්තාරො සතිපට්ඨානෙ… චත්තාරො සම්මප්පධානෙ… චත්තාරො ඉද්ධිපාදෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… චතුන්නං ඉද්ධිපාදානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… චත්තාරො ඉද්ධිපාදා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඤ්චින්ද්රියානි… පඤ්ච බලානි සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො ¶ … පඤ්චන්නං බලානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඤ්චබලානි සච්ඡිකතානි මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ සත්ත බොජ්ඣඞ්ගෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… සත්තන්නං බොජ්ඣඞ්ගානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… අරියස්ස අට්ඨඞ්ගිකස්ස මග්ගස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි සොතාපත්තිඵලං… සකදාගාමිඵලං… අනාගාමිඵලං… අරහත්තං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… අරහත්තස්ස ලාභීම්හි වසීම්හි අරහත්තං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස ¶ .

තීහාකාරෙහි රාගො මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි දොසො මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහො මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි රාගා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි දොසා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ …පෙ… සත්තහාකාරෙහි මොහා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති ¶ පාරාජිකස්ස – පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

සුද්ධිකං නිට්ඨිතං.

208. තීහාකාරෙහි ¶ පඨමඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස දුතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ….

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස තතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස චතුත්ථස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං… පඨමඤ්ච ඣානං අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස අප්පණිහිතස්ස ච විමොක්ඛස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතො ¶ ච විමොක්ඛො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං… පඨමඤ්ච ඣානං අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො පඨමස්ස ¶ ච ඣානස්ස අප්පණිහිතස්ස ච සමාධිස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතො ච සමාධි සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං… පඨමඤ්ච ඣානං අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො පඨමස්ස ච ඣානස්ස අප්පණිහිතාය ච සමාපත්තියා ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං අප්පණිහිතා ච සමාපත්ති සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං තිස්සො ච විජ්ජා සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස තිස්සන්නඤ්ච විජ්ජානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං තිස්සො ච විජ්ජා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ පඨමඤ්ච ඣානං චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ… පඨමඤ්ච ඣානං චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ… පඨමඤ්ච ඣානං චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස ¶ චතුන්නඤ්ච ඉද්ධිපාදානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං පඤ්ච ච ඉන්ද්රියානි… පඨමඤ්ච ඣානං පඤ්ච ච බලානි ¶ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස පඤ්චන්නඤ්ච බලානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං පඤ්ච ච බලානි සච්ඡිකතානි මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

209. තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස සත්තන්නඤ්ච බොජ්ඣඞ්ගානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ පඨමඤ්ච ඣානං අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස අරියස්ස ච අට්ඨඞ්ගිකස්ස මග්ගස්ස ලාභීම්හි වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං අරියො ච අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සොතාපත්තිඵලඤ්ච… පඨමඤ්ච ඣානං සකදාගාමිඵලඤ්ච… පඨමඤ්ච ඣානං අනාගාමිඵලඤ්ච… පඨමඤ්ච ඣානං ¶ අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස අරහත්තස්ස ච ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං අරහත්තඤ්ච සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයා, රාගො ච මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… පඨමස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… පඨමඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයා, රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… මොහා ¶ ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

ඛණ්ඩචක්කං නිට්ඨිතං.

210. තීහාකාරෙහි ¶ දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… දුතියස්ස ච ඣානස්ස තතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ දුතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… දුතියස්ස ච ඣානස්ස චතුත්ථස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… දුතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි දුතියඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං… අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං… අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං… සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං… අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං… අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං… සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං… අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං… අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං… තිස්සො ච විජ්ජා… චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ… චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ… චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ… පඤ්ච ච ඉන්ද්රියානි… පඤ්ච ච බලානි… සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ… අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං… සොතාපත්තිඵලඤ්ච… සකදාගාමිඵලඤ්ච… අනාගාමිඵලඤ්ච… අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… දුතියස්ස ච ඣානස්ස අරහත්තස්ස ච ලාභීම්හි… වසීම්හි… දුතියඤ්ච ඣානං අරහත්තඤ්ච සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි දුතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… දුතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… දුතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයා, රාගො ච ¶ මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ …පෙ… සත්තහාකාරෙහි දුතියඤ්ච ඣානං පඨමඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… දුතියස්ස ච ඣානස්ස පඨමස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… දුතියඤ්ච ඣානං පඨමඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස…පෙ… විනිධාය භාවං.

බද්ධචක්කං.

එවං එකෙකං මූලං කාතුන බද්ධචක්කං පරිවත්තකං කත්තබ්බං.

ඉදං සංඛිත්තං.

211. තීහාකාරෙහි ¶ තතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං…පෙ… තතියඤ්ච ඣානං අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… තතියස්ස ච ඣානස්ස අරහත්තස්ස ච ලාභීම්හි… වසීම්හි… තතියඤ්ච ඣානං අරහත්තඤ්ච සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි තතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… තතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… තතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයා, රාගො ච මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි තතියඤ්ච ඣානං පඨමඤ්ච ඣානං… තතියඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… තතියස්ස ච ඣානස්ස දුතියස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… තතියඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඨමඤ්ච ඣානං…පෙ… දුතියඤ්ච ඣානං… තතියඤ්ච ඣානං… චතුත්ථඤ්ච ඣානං ¶ සමාපජ්ජිං සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං චතුත්ථස්ස ච ඣානස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

212. තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං… අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං… අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතස්ස ච විමොක්ඛස්ස ¶ ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතො ච විමොක්ඛො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං… අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං… ¶ අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතස්ස ච සමාධිස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතො ච සමාධි සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං… අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං… අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං සමාපජ්ජිං සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතාය ච සමාපත්තියා ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අප්පණිහිතා ච සමාපත්ති සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං තිස්සො ච විජ්ජා සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… ‘මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං තිස්සන්නඤ්ච විජ්ජානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං තිස්සො ච විජ්ජා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ… චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ… චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං චතුන්නඤ්ච ඉද්ධිපාදානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

213. තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඤ්ච ච ඉන්ද්රියානි… පඤ්ච ච බලානි සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඤ්චන්නඤ්ච බලානං ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඤ්ච ච බලානි සච්ඡිකතානි මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සත්තන්නඤ්ච බොජ්ඣඞ්ගානං ලාභීම්හි ¶ … වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගා සච්ඡිකතා මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අරියස්ස ච අට්ඨඞ්ගිකස්ස මග්ගස්ස ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අරියො ච අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො සච්ඡිකතො මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං සොතාපත්තිඵලඤ්ච… සකදාගාමිඵලඤ්ච… අනාගාමිඵලඤ්ච… අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අරහත්තස්ස ච ලාභීම්හි… වසීම්හි… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං අරහත්තඤ්ච සච්ඡිකතං මයාති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං, රාගො ච මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… ¶ සත්තහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

එකමූලකං නිට්ඨිතං. [එකමූලකං සඞ්ඛිත්තං නිට්ඨිතං (ස්යා.)]

යථා එකමූලකං විත්ථාරිතං එවමෙව දුමූලකාදිපි විත්ථාරෙතබ්බං.

ඉදං සබ්බමූලකං

214. තීහාකාරෙහි ¶ …පෙ… සත්තහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ¶ ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං ¶ අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං තිස්සො ච විජ්ජා චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ පඤ්ච ච ඉන්ද්රියානි පඤ්ච ච බලානි සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං සොතාපත්තිඵලඤ්ච සකදාගාමිඵලඤ්ච අනාගාමිඵලඤ්ච අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං… සමාපජ්ජාමි… සමාපන්නො…පෙ… රාගො ච මෙ චත්තො, දොසො ච මෙ චත්තො, මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං, දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං, මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

සබ්බමූලකං නිට්ඨිතං.

සුද්ධිකවාරකථා නිට්ඨිතා.

215. තීහාකාරෙහි ¶ පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො දුතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො තතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි ¶ …පෙ… සත්තහාකාරෙහි පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො සුඤ්ඤතං ¶ විමොක්ඛං… අනිමිත්තං විමොක්ඛං… අප්පණිහිතං විමොක්ඛං… සුඤ්ඤතං සමාධිං… අනිමිත්තං සමාධිං… අප්පණිහිතං සමාධිං… සුඤ්ඤතං සමාපත්තිං… අනිමිත්තං සමාපත්තිං… අප්පණිහිතං සමාපත්තිං… තිස්සො විජ්ජා… චත්තාරො සතිපට්ඨානෙ… චත්තාරො සම්මප්පධානෙ… චත්තාරො ඉද්ධිපාදෙ… පඤ්චින්ද්රියානි… පඤ්ච බලානි… සත්ත බොජ්ඣඞ්ගෙ… අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං… සොතාපත්තිඵලං… සකදාගාමිඵලං… අනාගාමිඵලං… අරහත්තං සමාපජ්ජිං…පෙ… රාගො මෙ චත්තො… දොසො මෙ චත්තො… මොහො මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා මෙ චිත්තං විනීවරණං… මොහා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා ¶ භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

වත්ථුවිසාරකස්ස එකමූලකස්ස ඛණ්ඩචක්කං නිට්ඨිතං.

216. තීහාකාරෙහි ¶ දුතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො තතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි දුතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජින්ති…පෙ… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි දුතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස ¶ ; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… විනිධාය භාවං.

වත්ථුවිසාරකස්ස එකමූලකස්ස බද්ධචක්කං.

මූලං සංඛිත්තං.

217. තීහාකාරෙහි ¶ ¶ මොහා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති වත්තුකාමො පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි මොහා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති වත්තුකාමො දොසා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස…පෙ… විනිධාය භාවං.

වත්ථුවිසාරකස්ස එකමූලකං නිට්ඨිතං.

යථා එකමූලකං විත්ථාරිතං එවමෙව දුමූලකාදිපි විත්ථාරෙතබ්බං.

ඉදං සබ්බමූලකං

218. තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි පඨමඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං තිස්සො ච විජ්ජා චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ පඤ්ච ච ඉන්ද්රියානි පඤ්ච ච බලානි සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං සොතාපත්තිඵලඤ්ච සකදාගාමිඵලඤ්ච අනාගාමිඵලඤ්ච අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං…පෙ… රාගො ච මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති වත්තුකාමො මොහා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස ¶ පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. [[ ] එත්ථන්තරෙ පාඨා ස්යාමපොත්ථකෙ නත්ථි]

219. තීහාකාරෙහි දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං සුඤ්ඤතඤ්ච විමොක්ඛං අනිමිත්තඤ්ච විමොක්ඛං අප්පණිහිතඤ්ච විමොක්ඛං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාධිං අනිමිත්තඤ්ච සමාධිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාධිං සුඤ්ඤතඤ්ච සමාපත්තිං අනිමිත්තඤ්ච සමාපත්තිං අප්පණිහිතඤ්ච සමාපත්තිං තිස්සො ච විජ්ජා චත්තාරො ච සතිපට්ඨානෙ චත්තාරො ච සම්මප්පධානෙ චත්තාරො ච ඉද්ධිපාදෙ පඤ්ච ¶ ච ඉන්ද්රියානි පඤ්ච ච බලානි සත්ත ච බොජ්ඣඞ්ගෙ අරියඤ්ච අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං ¶ සොතාපත්තිඵලඤ්ච සකදාගාමිඵලඤ්ච අනාගාමිඵලඤ්ච අරහත්තඤ්ච සමාපජ්ජිං…පෙ… රාගො ච මෙ චත්තො… දොසො ච මෙ චත්තො… මොහො ච මෙ චත්තො වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතො. රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… දොසා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති වත්තුකාමො පඨමං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි තතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං…පෙ… මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඨමඤ්ච ඣානං සමාපජ්ජින්ති වත්තුකාමො දුතියං ඣානං සමාපජ්ජින්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි මොහා ච මෙ චිත්තං විනීවරණං පඨමඤ්ච ඣානං දුතියඤ්ච ඣානං තතියඤ්ච ඣානං චතුත්ථඤ්ච ඣානං…පෙ… රාගා ච මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති වත්තුකාමො දොසා මෙ චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති පාරාජිකස්ස ¶ ; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

වත්ථුවිසාරකස්ස සබ්බමූලකං නිට්ඨිතං.

වත්ථුවිසාරකස්ස චක්කපෙය්යාලං නිට්ඨිතං.

වත්ථුකාමවාරකථා නිට්ඨිතා.

220. තීහාකාරෙහි ¶ යො තෙ විහාරෙ වසි සො භික්ඛු පඨමං ඣානං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා පඨමං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස.

චතූහාකාරෙහි ¶ … පඤ්චහාකාරෙහි… ඡහාකාරෙහි… සත්තහාකාරෙහි යො තෙ විහාරෙ වසි සො ¶ භික්ඛු පඨමං ඣානං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු පඨමස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා පඨමං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

තීහාකාරෙහි යො තෙ විහාරෙ වසි සො භික්ඛු දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං… සුඤ්ඤතං විමොක්ඛං… අනිමිත්තං විමොක්ඛං… අප්පණිහිතං විමොක්ඛං… සුඤ්ඤතං සමාධිං… අනිමිත්තං සමාධිං… අප්පණිහිතං සමාධිං… සුඤ්ඤතං සමාපත්තිං… අනිමිත්තං සමාපත්තිං… අප්පණිහිතං සමාපත්තිං… තිස්සො විජ්ජා… චත්තාරො සතිපට්ඨානෙ… චත්තාරො සම්මප්පධානෙ… චත්තාරො ඉද්ධිපාදෙ… පඤ්ච ඉන්ද්රියානි… පඤ්ච බලානි… සත්ත බොජ්ඣඞ්ගෙ… අරියං අට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං… සොතාපත්තිඵලං… සකදාගාමිඵලං… අනාගාමිඵලං… අරහත්තං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු අරහත්තස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා අරහත්තං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස.

තීහාකාරෙහි යො තෙ විහාරෙ වසි, තස්ස භික්ඛුනො රාගො චත්තො… දොසො චත්තො… මොහො චත්තො ¶ වන්තො මුත්තො පහීනො පටිනිස්සට්ඨො උක්ඛෙටිතො සමුක්ඛෙටිතොති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි යො තෙ විහාරෙ වසි, තස්ස භික්ඛුනො රාගා චිත්තං විනීවරණං… දොසා චිත්තං විනීවරණං… මොහා චිත්තං විනීවරණන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස…පෙ… පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි යො තෙ විහාරෙ වසි සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ පඨමං ඣානං… දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජි ¶ … සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා සුඤ්ඤාගාරෙ ¶ චතුත්ථං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ¶ ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති මුසා භණිස්සන්ති, භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති භණිතස්ස හොති, මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

යථා ඉදං විත්ථාරිතං එවමෙව සෙසානිපි විත්ථාරෙතබ්බානි.

221. තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි යො තෙ චීවරං පරිභුඤ්ජි… යො තෙ පිණ්ඩපාතං පරිභුඤ්ජි… යො තෙ සෙනාසනං පරිභුඤ්ජි… යො තෙ ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං පරිභුඤ්ජි සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා ¶ භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස…පෙ… විනිධාය භාවං.

තීහාකාරෙහි…පෙ… සත්තහාකාරෙහි යෙන තෙ විහාරො පරිභුත්තො… යෙන තෙ චීවරං පරිභුත්තං… යෙන තෙ පිණ්ඩපාතො පරිභුත්තො… යෙන තෙ සෙනාසනං පරිභුත්තං… යෙන තෙ ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරො පරිභුත්තො… සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති දුක්කටස්ස…පෙ… විනිධාය භාවං.

තීහාකාරෙහි ¶ …පෙ… සත්තහාකාරෙහි යං ත්වං ආගම්ම විහාරං අදාසි… චීවරං අදාසි… පිණ්ඩපාතං අදාසි… සෙනාසනං අදාසි… ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං අදාසි සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජි… සමාපජ්ජති… සමාපන්නො… සො භික්ඛු සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථස්ස ඣානස්ස ලාභී… වසී… තෙන භික්ඛුනා සුඤ්ඤාගාරෙ චතුත්ථං ඣානං සච්ඡිකතන්ති සම්පජානමුසා භණන්තස්ස පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්ස; න පටිවිජානන්තස්ස ආපත්ති ¶ දුක්කටස්ස. පුබ්බෙවස්ස හොති ¶ මුසා භණිස්සන්ති ¶ , භණන්තස්ස හොති මුසා භණාමීති, භණිතස්ස හොති මුසා මයා භණිතන්ති, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං.

පෙය්යාලපන්නරසකං නිට්ඨිතං.

පච්චයප්පටිසංයුත්තවාරකථා නිට්ඨිතා.

උත්තරිමනුස්සධම්මචක්කපෙය්යාලං නිට්ඨිතං.

222. අනාපත්ති අධිමානෙන, අනුල්ලපනාධිප්පායස්ස, උම්මත්තකස්ස, ඛිත්තචිත්තස්ස, වෙදනාට්ටස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

විනීතවත්ථුඋද්දානගාථා

අධිමානෙ ¶ [අධිමානෙන (පී.)] අරඤ්ඤම්හි, පිණ්ඩොපජ්ඣාරියාපථො;

සංයොජනා රහොධම්මා, විහාරො පච්චුපට්ඨිතො.

න දුක්කරං වීරියමථොපි මච්චුනො;

භායාවුසො විප්පටිසාරි සම්මා;

විරියෙන යොගෙන ආරාධනාය;

අථ වෙදනාය අධිවාසනා දුවෙ.

බ්රාහ්මණෙ පඤ්ච වත්ථූනි, අඤ්ඤං බ්යාකරණා තයො;

අගාරාවරණා කාමා, රති චාපි අපක්කමි.

අට්ඨි පෙසි උභො ගාවඝාතකා;

පිණ්ඩො සාකුණිකො නිච්ඡවි ඔරබ්භි;

අසි ච සූකරිකො සත්ති මාගවි;

උසු ච කාරණිකො සූචි සාරථි.

යො ච සිබ්බීයති සූචකො හි සො;

අණ්ඩභාරි අහු ගාමකූටකො;

කූපෙ නිමුග්ගො හි සො පාරදාරිකො;

ගූථඛාදී අහු දුට්ඨබ්රාහ්මණො.

නිච්ඡවිත්ථී ¶ ¶ අතිචාරිනී අහු;

මඞ්ගුලිත්ථී අහු ඉක්ඛණිත්ථිකා;

ඔකිලිනී ¶ හි සපත්තඞ්ගාරොකිරි;

සීසච්ඡින්නො අහු චොරඝාතකො.

භික්ඛු භික්ඛුනී සික්ඛමානා;

සාමණෙරො අථ සාමණෙරිකා;

කස්සපස්ස විනයස්මිං පබ්බජං;

පාපකම්මමකරිංසු තාවදෙ.

තපොදා රාජගහෙ යුද්ධං, නාගානොගාහනෙන ච;

සොභිතො අරහං භික්ඛු, පඤ්චකප්පසතං සරෙති.

විනීතවත්ථු

223. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අධිමානෙන අඤ්ඤං බ්යාකාසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. කච්චි නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අධිමානෙනා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පණිධාය අරඤ්ඤෙ ¶ විහරති – ‘‘එවං මං ජනො සම්භාවෙස්සතී’’ති. තං ජනො සම්භාවෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, පණිධාය අරඤ්ඤෙ වත්ථබ්බං. යො වසෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පණිධාය පිණ්ඩාය චරති – ‘‘එවං මං ජනො සම්භාවෙස්සතී’’ති. තං ජනො සම්භාවෙසි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, පණිධාය පිණ්ඩාය චරිතබ්බං. යො චරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘යෙ, ආවුසො, අම්හාකං උපජ්ඣායස්ස සද්ධිවිහාරිකා සබ්බෙව අරහන්තො’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘උල්ලපනාධිප්පායො ¶ අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘යෙ, ආවුසො, අම්හාකං උපජ්ඣායස්ස අන්තෙවාසිකා සබ්බෙව මහිද්ධිකා මහානුභාවා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘උල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු පණිධාය චඞ්කමති… පණිධාය තිට්ඨති… පණිධාය නිසීදති… පණිධාය සෙය්යං කප්පෙති – ‘‘එවං මං ජනො සම්භාවෙස්සතී’’ති. තං ජනො සම්භාවෙසි. තස්ස ¶ කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස. න ච, භික්ඛවෙ, පණිධාය සෙය්යා කප්පෙතබ්බා. යො කප්පෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. සොපි එවමාහ – ‘‘මය්හම්පි, ආවුසො, සංයොජනා පහීනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

224. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු රහොගතො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. පරචිත්තවිදූ භික්ඛු තං භික්ඛුං අපසාදෙසි – ‘‘මා, ආවුසො, එවරූපං අභණි. නත්ථෙසො තුය්හ’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො ¶ භික්ඛු රහොගතො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. දෙවතා තං භික්ඛුං අපසාදෙසි – ‘‘මා, භන්තෙ, එවරූපං අභණි. නත්ථෙසො තුය්හ’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං උපාසකං එතදවොච – ‘‘යො, ආවුසො ¶ , තුය්හං විහාරෙ වසති සො භික්ඛු අරහා’’ති ¶ . සො ච තස්ස විහාරෙ වසති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘උල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං උපාසකං එතදවොච – ‘‘යං ත්වං, ආවුසො, උපට්ඨෙසි චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන සො භික්ඛු අරහා’’ති. සො ච තං උපට්ඨෙති චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘උල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

225. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථායස්මතො උත්තරිමනුස්සධම්මො’’ති? ‘‘නාවුසො, දුක්කරං අඤ්ඤං බ්යාකාතු’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘යෙ ඛො තෙ භගවතො සාවකා තෙ එවං වදෙය්යුං. අහඤ්චම්හි න භගවතො සාවකො. කච්චි නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘අනුල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති ¶ .

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථායස්මතො උත්තරිමනුස්සධම්මො’’ති? ‘‘ආරාධනීයො ඛො, ආවුසො, ධම්මො ආරද්ධවීරියෙනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘මා ඛො, ආවුසො, භායී’’ති. නාහං, ආවුසො, මච්චුනො භායාමී’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘මා ඛො, ආවුසො, භායී’’ති. ‘‘යො නූනාවුසො, විප්පටිසාරී අස්ස සො භායෙය්යා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ¶ අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථායස්මතො උත්තරිමනුස්සධම්මො’’ති? ‘‘ආරාධනීයො ඛො, ආවුසො, ධම්මො සම්මාපයුත්තෙනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ¶ ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථායස්මතො උත්තරිමනුස්සධම්මො’’ති? ‘‘ආරාධනීයො ඛො, ආවුසො, ධම්මො ආරද්ධවීරියෙනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථායස්මතො උත්තරිමනුස්සධම්මො’’ති? ‘‘ආරාධනීයො ඛො, ආවුසො, ධම්මො යුත්තයොගෙනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘කච්චාවුසො, ඛමනීයං, කච්චි යාපනීය’’න්ති? ‘‘නාවුසො, සක්කා යෙන වා තෙන වා අධිවාසෙතු’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. තං භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘කච්චාවුසො ඛමනීයං, කච්චි යාපනීය’’න්ති? ‘‘නාවුසො, සක්කා පුථුජ්ජනෙන අධිවාසෙතු’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘උල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, පාරාජිකස්ස; ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

226. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො බ්රාහ්මණො භික්ඛූ නිමන්තෙත්වා එතදවොච – ‘‘ආයන්තු, භොන්තො අරහන්තො’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘මයඤ්චම්හ න අරහන්තො [අනරහන්තො (සී.)]. අයඤ්ච බ්රාහ්මණො අම්හෙ ¶ අරහන්තවාදෙන සමුදාචරති. කථං නු ඛො අම්හෙහි පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පසාදභඤ්ඤෙ’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො බ්රාහ්මණො භික්ඛූ නිමන්තෙත්වා එතදවොච – ‘‘නිසීදන්තු, භොන්තො අරහන්තො’’ති… ‘‘භුඤ්ජන්තු, භොන්තො අරහන්තො’’ති… ‘‘තප්පෙන්තු, භොන්තො අරහන්තො’’ති… ‘‘ගච්ඡන්තු, භොන්තො අරහන්තො’’ති. තෙසං කුක්කුච්චං අහොසි – ‘‘මයඤ්චම්හ න අරහන්තො ¶ . අයඤ්ච බ්රාහ්මණො අම්හෙ අරහන්තවාදෙන සමුදාචරති. කථං නු ඛො අම්හෙහි පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, පසාදභඤ්ඤෙ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. සොපි එවමාහ – ‘‘මය්හම්පි, ආවුසො, ආසවා පහීනා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො ¶ පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. සොපි එවමාහ – ‘‘මය්හම්පි, ආවුසො, එතෙ ධම්මා සංවිජ්ජන්තී’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති. සොපි එවමාහ – ‘‘අහම්පාවුසො, තෙසු ධම්මෙසු සන්දිස්සාමී’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං ¶ , භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ඤාතකා එතදවොචුං – ‘‘එහි, භන්තෙ, අගාරං අජ්ඣාවසා’’ති. ‘‘අභබ්බො ඛො, ආවුසො, මාදිසො අගාරං අජ්ඣාවසිතු’’න්ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

227. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ඤාතකා එතදවොචුං – ‘‘එහි, භන්තෙ, කාමෙ පරිභුඤ්ජා’’ති. ‘‘ආවටා මෙ, ආවුසො, කාමා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ඤාතකා එතදවොචුං – ‘‘අභිරමසි, භන්තෙ’’ති? ‘‘අභිරතො අහං, ආවුසො, පරමාය අභිරතියා’’ති. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි. ‘‘යෙ ඛො තෙ භගවතො සාවකා තෙ එවං වදෙය්යුං! අහඤ්චම්හි න භගවතො සාවකො. කච්චි ¶ නු ඛො අහං පාරාජිකං ආපත්තිං ආපන්නො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කිංචිත්තො ත්වං, භික්ඛූ’’ති? ‘‘අනුල්ලපනාධිප්පායො අහං, භගවා’’ති. ‘‘අනාපත්ති, භික්ඛු, අනුල්ලපනාධිප්පායස්සා’’ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කතිකං කත්වා අඤ්ඤතරස්මිං ආවාසෙ වස්සං උපගච්ඡිංසු – ‘‘යො ඉමම්හා ආවාසා පඨමං පක්කමිස්සති තං මයං අරහාති ජානිස්සාමා’’ති. අඤ්ඤතරො භික්ඛු ¶ – ‘‘මං අරහාති ජානන්තූ’’ති, තම්හා ආවාසා පඨමං පක්කාමි. තස්ස කුක්කුච්චං අහොසි…පෙ… ‘‘ආපත්තිං ත්වං, භික්ඛු, ආපන්නො පාරාජික’’න්ති.

228. [ඉමානි වත්ථුනි සං. නි. 2.202 ආගතානි] තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ච ලක්ඛණො ආයස්මා ච මහාමොග්ගල්ලානො ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ විහරන්ති. අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරං ආදාය යෙනායස්මා ලක්ඛණො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං ලක්ඛණං එතදවොච – ‘‘ආයාමාවුසො ලක්ඛණ, රාජගහං පිණ්ඩාය පවිසිස්සාමා’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්මා ලක්ඛණො ආයස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස පච්චස්සොසි. අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ¶ ඔරොහන්තො අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ සිතං පාත්වාකාසි. අථ ඛො ආයස්මා ලක්ඛණො ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං එතදවොච – ‘‘කො නු ඛො, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, හෙතු කො පච්චයො සිතස්ස පාතුකම්මායා’’ති? ‘‘අකාලො ඛො, ආවුසො ලක්ඛණ, එතස්ස පඤ්හස්ස [පඤ්හස්ස බ්යාකරණාය (ස්යා.)]. භගවතො මං සන්තිකෙ එතං පඤ්හං පුච්ඡාති. අථ ඛො ආයස්මා ච ලක්ඛණො ආයස්මා ච මහාමොග්ගල්ලානො ¶ රාජගහෙ පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ලක්ඛණො ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං එතදවොච – ‘‘ඉධායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ සිතං පාත්වාකාසි. කො නු ඛො, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, හෙතු කො පච්චයො සිතස්ස පාතුකම්මායා’’ති? ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං අට්ඨිකසඞ්ඛලිකං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා ඵාසුළන්තරිකාහි විතුඩෙන්ති [විතුදෙන්ති විතච්ඡෙන්ති විරාජෙන්ති (ස්යා.)]. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොති. තස්ස මය්හං, ආවුසො, එතදහොසි – ‘අච්ඡරියං වත භො, අබ්භුතං වත භො, එවරූපොපි නාම සත්තො භවිස්සති! එවරූපොපි ¶ නාම ¶ යක්ඛො භවිස්සති! එවරූපොපි නාම අත්තභාවප්පටිලාභො භවිස්සතී’’’ති! භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො උල්ලපතී’’ති. අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි ¶ – ‘‘චක්ඛුභූතා වත, භික්ඛවෙ, සාවකා විහරන්ති. ඤාණභූතා වත, භික්ඛවෙ, සාවකා විහරන්ති. යත්ර හි නාම සාවකො එවරූපං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සක්ඛිං වා කරිස්සති. පුබ්බෙව මෙ සො, භික්ඛවෙ, සත්තො දිට්ඨො අහොසි. අපි චාහං න බ්යාකාසිං. අහඤ්චෙතං බ්යාකරෙය්යං පරෙ ච මෙ න සද්දහෙය්යුං. යෙ මෙ න සද්දහෙය්යුං තෙසං තං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ ගොඝාතකො අහොසි. සො තස්ස කම්මස්ස විපාකෙන බහූනි වස්සානි බහූනි වස්සසතානි බහූනි වස්සසහස්සානි බහූනි වස්සසතසහස්සානි නිරයෙ පච්චිත්වා තස්සෙව කම්මස්ස විපාකාවසෙසෙන එවරූපං අත්තභාවප්පටිලාභං පටිසංවෙදෙති. සච්චං, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානස්සා’’ති.

229. ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං මංසපෙසිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති [විතුදෙන්ති විතච්ඡෙන්ති විරාජෙන්ති (ස්යා.)]. සා සුදං අට්ටස්සරං ¶ කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ ගොඝාතකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං මංසපිණ්ඩං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සාකුණිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං නිච්ඡවිං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… ¶ එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ ඔරබ්භිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං අසිලොමං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං ¶ . තස්ස තෙ අසී උප්පතිත්වා උප්පතිත්වා තස්සෙව කායෙ නිපතන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සූකරිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං සත්තිලොමං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස තා සත්තියො උප්පතිත්වා උප්පතිත්වා තස්සෙව කායෙ නිපතන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ මාගවිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං උසුලොමං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස තෙ උසූ උප්පතිත්වා උප්පතිත්වා තස්සෙව කායෙ නිපතන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ කාරණිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං සූචිලොමං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස තා සූචියො උප්පතිත්වා උප්පතිත්වා තස්සෙව ¶ කායෙ නිපතන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සාරථිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං සූචිලොමං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස තා සූචියො සීසෙ පවිසිත්වා මුඛතො නික්ඛමන්ති; මුඛෙ පවිසිත්වා උරතො නික්ඛමන්ති; උරෙ පවිසිත්වා උදරතො නික්ඛමන්ති; උදරෙ පවිසිත්වා ඌරූහි නික්ඛමන්ති; ඌරූසු පවිසිත්වා ජඞ්ඝාහි නික්ඛමන්ති; ජඞ්ඝාසු පවිසිත්වා පාදෙහි නික්ඛමන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සූචකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං කුම්භණ්ඩං පුරිසං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. සො ගච්ඡන්තොපි තෙව අණ්ඩෙ ඛන්ධෙ ආරොපෙත්වා ගච්ඡති, නිසීදන්තොපි තෙස්වෙව අණ්ඩෙසු නිසීදති. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි ¶ කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ ගාමකූටො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං පුරිසං ගූථකූපෙ සසීසකං නිමුග්ගං…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ පාරදාරිකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං ¶ , ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං ¶ පුරිසං ගූථකූපෙ සසීසකං නිමුග්ගං උභොහි හත්ථෙහි ගූථං ඛාදන්තං…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ දුට්ඨබ්රාහ්මණො ¶ අහොසි. සො කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ භික්ඛුසඞ්ඝං භත්තෙන නිමන්තෙත්වා දොණියො [දොණියො (ඉතිපි)] ගූථස්ස පූරාපෙත්වා කාලං ආරොචාපෙත්වා එතදවොච – ‘අතො [ඉතො (ස්යා.) අහො (ඉතිපි)], භොන්තො, යාවදත්ථං භුඤ්ජන්තු චෙව හරන්තු චා’’’ති…පෙ….

230. ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං නිච්ඡවිං ඉත්ථිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසා, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ අතිචාරිනී අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං ඉත්ථිං දුග්ගන්ධං මඞ්ගුලිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසා, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ ඉක්ඛණිකා අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං ඉත්ථිං උප්පක්කං ඔකිලිනිං ඔකිරිනිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසා, භික්ඛවෙ ¶ , ඉත්ථී කාලිඞ්ගස්ස රඤ්ඤො අග්ගමහෙසී අහොසි. සා ඉස්සාපකතා සපත්තිං අඞ්ගාරකටාහෙන ඔකිරි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං අසීසකං කබන්ධං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස උරෙ අක්ඛීනි චෙව හොන්ති මුඛඤ්ච. තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විභජ්ජෙන්ති. සො ¶ සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ හාරිකො නාම චොරඝාතකො අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං ¶ , ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං භික්ඛුං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. තස්ස සඞ්ඝාටිපි ආදිත්තා සම්පජ්ජලිතා සජොතිභූතා, පත්තොපි ආදිත්තො සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො, කායබන්ධනම්පි ආදිත්තං සම්පජ්ජලිතං සජොතිභූතං, කායොපි ආදිත්තො සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො. සො සුදං අට්ටස්සරං කරොති…පෙ… එසො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපභික්ඛු අහොසි…පෙ….

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං භික්ඛුනිං… අද්දසං සික්ඛමානං… අද්දසං සාමණෙරං… අද්දසං සාමණෙරිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තස්සා සඞ්ඝාටිපි ආදිත්තා සම්පජ්ජලිතා සජොතිභූතා, පත්තොපි ආදිත්තො සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො, කායබන්ධනම්පි ආදිත්තං සම්පජ්ජලිතං සජොතිභූතං, කායොපි ආදිත්තො ¶ සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොති. තස්ස මය්හං, ආවුසො, එතදහොසි – ‘අච්ඡරියං වත භො, අබ්භුතං වත භො, එවරූපොපි නාම සත්තො භවිස්සති! එවරූපොපි නාම යක්ඛො භවිස්සති! එවරූපොපි නාම අත්තභාවප්පටිලාභො භවිස්සතී’’’ති! භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො උල්ලපතී’’ති.

අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘චක්ඛුභූතා වත, භික්ඛවෙ, සාවකා විහරන්ති. ඤාණභූතා වත ¶ , භික්ඛවෙ, සාවකා විහරන්ති. යත්ර හි නාම සාවකො එවරූපං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සක්ඛිං වා කරිස්සති! පුබ්බෙව මෙ සා, භික්ඛවෙ, සාමණෙරී දිට්ඨා අහොසි. අපි චාහං න බ්යාකාසිං. අහඤ්චෙතං බ්යාකරෙය්යං පරෙ ච මෙ න සද්දහෙය්යුං. යෙ මෙ න සද්දහෙය්යුං තෙසං තං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. එසා, භික්ඛවෙ, සාමණෙරී කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපසාමණෙරී අහොසි. සා තස්ස කම්මස්ස විපාකෙන බහූනි වස්සානි බහූනි වස්සසතානි බහූනි වස්සසහස්සානි බහූනි වස්සසතසහස්සානි නිරයෙ පච්චිත්වා තස්සෙව කම්මස්ස විපාකාවසෙසෙන එවරූපං අත්තභාවප්පටිලාභං පටිසංවෙදෙති. සච්චං, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානස්සා’’ති.

231. අථ ¶ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘යතායං, ආවුසො, තපොදා සන්දති සො දහො අච්ඡොදකො සීතොදකො සාතොදකො සෙතකො සුප්පතිත්ථො රමණීයො පහූතමච්ඡකච්ඡපො චක්කමත්තානි ච පදුමානි පුප්ඵන්තී’’ති. භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො එවං වක්ඛති – ‘යතායං, ආවුසො ¶ , තපොදා සන්දති සො දහො අච්ඡොදකො සීතොදකො සාතොදකො සෙතකො සුප්පතිත්ථො රමණීයො පහූතමච්ඡකච්ඡපො චක්කමත්තානි ¶ ච පදුමානි පුප්ඵන්තී’ති. අථ ච පනායං තපොදා කුථිතා සන්දති. උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො උල්ලපතී’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘යතායං, භික්ඛවෙ, තපොදා සන්දති සො දහො අච්ඡොදකො සීතොදකො සාතොදකො සෙතකො සුප්පතිත්ථො රමණීයො පහූතමච්ඡකච්ඡපො චක්කමත්තානි ච පදුමානි පුප්ඵන්ති. අපි චායං, භික්ඛවෙ, තපොදා ද්වින්නං මහානිරයානං අන්තරිකාය ආගච්ඡති. තෙනායං තපොදා කුථිතා සන්දති. සච්චං, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො ලිච්ඡවීහි සද්ධිං සඞ්ගාමෙන්තො පභග්ගො අහොසි. අථ රාජා පච්ඡා සෙනං සඞ්කඩ්ඪිත්වා ලිච්ඡවයො පරාජෙසි. සඞ්ගාමෙ ච නන්දි චරති – ‘‘රඤ්ඤා ලිච්ඡවී පභග්ගා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘රාජා, ආවුසො, ලිච්ඡවීහි පභග්ගො’’ති. භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො එවං වක්ඛති – ‘රාජා ¶ , ආවුසො, ලිච්ඡවීහි පභග්ගො’ති! සඞ්ගාමෙ ච නන්දිං චරති – ‘රඤ්ඤා ලිච්ඡවී පභග්ගා’ති! උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො උල්ලපතී’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘පඨමං, භික්ඛවෙ, රාජා ලිච්ඡවීහි පභග්ගො. අථ ¶ රාජා පච්ඡා සෙනං සඞ්කඩ්ඪිත්වා ලිච්ඡවයො පරාජෙසි. සච්චං, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානස්සා’’ති.

232. අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සප්පිනිකාය නදියා තීරෙ ආනෙඤ්ජං සමාධිං සමාපන්නො නාගානං ඔගය්හ උත්තරන්තානං කොඤ්චං කරොන්තානං සද්දං අස්සොසි’’න්ති. භික්ඛූ ¶ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ආනෙඤ්ජං සමාධිං සමාපන්නො සද්දං සොස්සති! උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො උල්ලපතී’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අත්ථෙසො, භික්ඛවෙ, සමාධි සො ච ඛො අපරිසුද්ධො. සච්චං, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, මොග්ගල්ලානස්සා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා සොභිතො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අහං, ආවුසො, පඤ්ච කප්පසතානි ¶ අනුස්සරාමී’’ති. භික්ඛූ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා සොභිතො එවං වක්ඛති – ‘අහං, ආවුසො ¶ , පඤ්ච කප්පසතානි අනුස්සරාමී’ති! උත්තරිමනුස්සධම්මං ආයස්මා සොභිතො උල්ලපතී’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අත්ථෙසා, භික්ඛවෙ, සොභිතස්ස. සා ච ඛො එකායෙව ජාති. සච්චං, භික්ඛවෙ, සොභිතො ආහ. අනාපත්ති, භික්ඛවෙ, සොභිතස්සාති.

චතුත්ථපාරාජිකං සමත්තං.

233. උද්දිට්ඨා ඛො ආයස්මන්තො චත්තාරො පාරාජිකා ධම්මා, යෙසං භික්ඛු අඤ්ඤතරං වා අඤ්ඤතරං වා ආපජ්ජිත්වා න ලභති භික්ඛූහි සද්ධිං සංවාසං, යථා පුරෙ තථා පච්ඡා, පාරාජිකො හොති අසංවාසො. තත්ථායස්මන්තෙ පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? දුතියම්පි පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? තතියම්පි පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? පරිසුද්ධෙත්ථායස්මන්තො, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමීති.

පාරාජිකං නිට්ඨිතං.

තස්සුද්දානං –

මෙථුනාදින්නාදානඤ්ච, මනුස්සවිග්ගහුත්තරි;

පාරාජිකානි චත්තාරි, ඡෙජ්ජවත්ථූ අසංසයාති.

පාරාජිකකණ්ඩං නිට්ඨිතං.