අට්ඨකථා > විනයපිටක (අට්ඨකථා) > පාචිත්තිය-අට්ඨකථා > 4. පාචිත්තියකණ්ඩං (භික්ඛුනීවිභඞ්ගවණ්ණනා)

793. තත්ථ ලසුණවග්ගස්ස තාව පඨමසික්ඛාපදෙ – ද්වෙ තයො භණ්ඩිකෙති ද්වෙ වා තයො වා පොට්ටලිකෙ; සම්පුණ්ණමිඤ්ජානමෙතං ¶ අධිවචනං. න මත්තං ජානිත්වාති පමාණං අජානිත්වා ඛෙත්තපාලස්ස වාරෙන්තස්ස බහුං ලසුණං හරාපෙසි.

අඤ්ඤතරං හංසයොනින්ති සුවණ්ණහංසයොනිං. සො තාසං එකෙකන්ති සො හංසො ජාතිස්සරො අහොසි, අථ පුබ්බසිනෙහෙන ආගන්ත්වා තාසං එකෙකං පත්තං දෙති, තං තාපනතාලනච්ඡෙදනක්ඛමං සුවණ්ණමෙව හොති.

795. මාගධකන්ති මගධෙසු ජාතං. මගධරට්ඨෙ ජාතලසුණමෙව හි ඉධ ලසුණන්ති අධිප්පෙතං, තම්පි භණ්ඩිකලසුණමෙව, න එකද්විතිමිඤ්ජකං. කුරුන්දියං පන ජාතදෙසං අවත්වා ‘‘මාගධකං නාම භණ්ඩිකලසුණ’’න්ති වුත්තං. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙති එත්ථ සචෙ ද්වෙ තයො භණ්ඩිකෙ එකතොයෙව සඞ්ඛාදිත්වා අජ්ඣොහරති, එකං පාචිත්තියං. භින්දිත්වා එකෙකං මිඤ්ජං ඛාදන්තියා පන පයොගගණනාය පාචිත්තියානීති.

797. පලණ්ඩුකාදීනං ¶ වණ්ණෙන වා මිඤ්ජාය වා නානත්තං වෙදිතබ්බං – වණ්ණෙන තාව පලණ්ඩුකො පණ්ඩුවණ්ණො හොති. භඤ්ජනකො ලොහිතවණ්ණො. හරිතකො හරිතපණ්ණවණ්ණො. මිඤ්ජාය පන පලණ්ඩුකස්ස එකා මිඤ්ජා හොති, භඤ්ජනකස්ස ද්වෙ, හරිතකස්ස තිස්සො. චාපලසුණො අමිඤ්ජකො, අඞ්කුරමත්තමෙව හි තස්ස හොති. මහාපච්චරියාදීසු පන ‘‘පලණ්ඩුකස්ස තීණි මිඤ්ජානි, භඤ්ජනකස්ස ද්වෙ, හරිතකස්ස එක’’න්ති වුත්තං ¶ . එතෙ පලණ්ඩුකාදයො සභාවෙනෙව වට්ටන්ති. සූපසම්පාකාදීසු පන මාගධකම්පි වට්ටති. තඤ්හි පච්චමානෙසු මුග්ගසූපාදීසු වා මච්ඡමංසවිකතියා වා තෙලාදීසු වා බදරසාළවාදීසු වා අම්බිලසාකාදීසු වා උත්තරිභඞ්ගෙසු වා යත්ථ කත්ථචි අන්තමසො යාගුභත්තෙපි පක්ඛිපිතුං වට්ටති. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

799. දුතියෙ – සම්බාධෙති පටිච්ඡන්නොකාසෙ. තස්ස විභාගදස්සනත්ථං පන ‘‘උභො උපකච්ඡකා මුත්තකරණ’’න්ති වුත්තං. එකම්පි ¶ ලොමන්ති කත්තරියා වා සණ්ඩාසකෙන වා ඛුරෙන වා යෙන කෙනචි එකපයොගෙන වා නානාපයොගෙන වා එකං වා බහූනි වා සංහරාපෙන්තියා පයොගගණනාය පාචිත්තියානි, න ලොමගණනාය.

801. ආබාධපච්චයාති කණ්ඩුකච්ඡුආදිආබාධපච්චයා සංහරාපෙන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. චතුසමුට්ඨානං – කායතො කායවාචතො කායචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

803-4. තතියෙ ¶ – තලඝාතකෙති මුත්තකරණතලඝාතනෙ. අන්තමසො උප්පලපත්තෙනාපීති එත්ථ පත්තං තාව මහන්තං, කෙසරෙනාපි පහාරං දෙන්තියා ආපත්තියෙව.

805. ආබාධපච්චයාති ¶ ගණ්ඩං වා වණං වා පහරිතුං වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව. පඨමපාරාජිකසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

806. චතුත්ථෙ – පුරාණරාජොරොධාති පුරාණෙ ගිහිභාවෙ රඤ්ඤො ඔරොධා. චිරාචිරං ගච්ඡතීති චිරෙන චිරෙන ගච්ඡති. ධාරෙථාති සක්කොථ. කස්සිදං කම්මන්ති වුත්තෙ අනාරොචිතෙපි එතා මයි ආසඞ්කං කරිස්සන්තීති මඤ්ඤමානා එවමාහ – ‘‘මය්හිදං කම්ම’’න්ති.

807. ජතුමට්ඨකෙති ජතුනා කතෙ මට්ඨදණ්ඩකෙ. වත්ථුවසෙනෙවෙතං වුත්තං, යංකිඤ්චි පන දණ්ඩකං පවෙසෙන්තියා ආපත්තියෙව. තෙනාහ – ‘‘අන්තමසො උප්පලපත්තම්පි මුත්තකරණං පවෙසෙතී’’ති. එතම්පි ච අතිමහන්තං, කෙසරමත්තම්පි පන පවෙසෙන්තියා ආපත්ති එව. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි තලඝාතකෙ වුත්තසදිසානෙවාති.

810. පඤ්චමෙ ¶ – අතිගම්භීරං උදකසුද්ධිකං ආදියන්තීති අතිඅන්තො පවෙසෙත්වා උදකෙන ධොවනං කුරුමානා.

812. කෙසග්ගමත්තම්පි අතික්කාමෙතීති විත්ථාරතො තතියං වා චතුත්ථං වා අඞ්ගුලං ගම්භීරතො ද්වින්නං පබ්බානං උපරි කෙසග්ගමත්තම්පි පවෙසෙන්තියා පාචිත්තියන්ති අත්ථො. වුත්තඤ්හෙතං මහාපච්චරියං ¶ – ‘‘එකිස්සා අඞ්ගුලියා තීණි පබ්බානි ආදාතුං න ලභති, තිණ්ණං වා චතුන්නං වා එකෙකම්පි පබ්බං ආදාතුං න ¶ ලභතී’’ති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනිපි තලඝාතකෙ වුත්තසදිසානෙවාති.

815. ඡට්ඨෙ – භත්තවිස්සග්ගන්ති භත්තකිච්චං. පානීයෙන ච විධූපනෙන ච උපතිට්ඨිත්වාති එකෙන හත්ථෙන පානීයථාලකං එකෙන බීජනිං ගහෙත්වා බීජමානා සමීපෙ ඨත්වාති අත්ථො. අච්චාවදතීති පුබ්බෙපි තුම්හෙ එවං භුඤ්ජථ, අහං එවං උපට්ඨානං කරොමී’’ති පබ්බජිතචාරිත්තං අතික්කමිත්වා ගෙහස්සිතකථං කථෙතීති අත්ථො.

817. යංකිඤ්චි පානීයන්ති සුද්ධඋදකං වා හොතු, තක්කදධිමත්ථුරසඛීරාදීනං වා අඤ්ඤතරං. යා කාචි බීජනීති අන්තමසො චීවරකණ්ණොපි. හත්ථපාසෙ තිට්ඨති ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති ඉධ ඨානපච්චයාව පාචිත්තියං වුත්තං. පහාරපච්චයා පන ඛන්ධකෙ දුක්කටං පඤ්ඤත්තං.

819. දෙති දාපෙතීති පානීයං වා සූපාදිං වා ඉමං පිවථ, ඉමිනා භුඤ්ජථාති දෙති; තාලවණ්ටං ඉමිනා බීජන්තා භුඤ්ජථාති දෙති; අඤ්ඤෙන වා උභයම්පි දාපෙති, අනාපත්ති. අනුපසම්පන්නං ආණාපෙතීති උපතිට්ඨනත්ථං සාමණෙරිං ආණාපෙති, අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

822. සත්තමෙ ¶ – භුඤ්ජිස්සාමීති පටිග්ගණ්හාති ආපත්ති දුක්කටස්සාති ඉදං පයොගදුක්කටං නාම, තස්මා න කෙවලං පටිග්ගහණෙයෙව ¶ හොති, පටිග්ගණ්හිත්වා පන අරඤ්ඤතො ආහරණෙපි ¶ සුක්ඛාපනෙපි වද්දලිදිවසෙ භජ්ජනත්ථාය උද්ධනසජ්ජනෙපි කපල්ලසජ්ජනෙපි දබ්බිසජ්ජනෙපි දාරූනි ආදාය අග්ගිකරණෙපි කපල්ලම්හි ධඤ්ඤපක්ඛිපනෙපි දබ්බියා සඞ්ඝට්ටනෙසුපි කොට්ටනත්ථං උදුක්ඛලමුසලාදිසජ්ජනෙසුපි කොට්ටනපප්ඵොටනධොවනාදීසුපි යාව මුඛෙ ඨපෙත්වා අජ්ඣොහරණත්ථං දන්තෙහි සඞ්ඛාදති, තාව සබ්බපයොගෙසු දුක්කටානි, අජ්ඣොහරණකාලෙ පන අජ්ඣොහරණගණනාය පාචිත්තියානි. එත්ථ ච විඤ්ඤත්ති චෙව භොජනඤ්ච පමාණං. තස්මා සයං විඤ්ඤාපෙත්වා අඤ්ඤාය භජ්ජනකොට්ටනපචනානි කාරාපෙත්වා භුඤ්ජන්තියාපි ආපත්ති. අඤ්ඤාය විඤ්ඤාපෙත්වා සයං භජ්ජනාදීනි කත්වා භුඤ්ජන්තියාපි ආපත්ති. මහාපච්චරියං පන වුත්තං – ‘‘ඉදං ආමකධඤ්ඤං නාම මාතරම්පි විඤ්ඤාපෙත්වා භුඤ්ජන්තියා පාචිත්තියමෙව, අවිඤ්ඤත්තියා ලද්ධං සයං භජ්ජනාදීනි කත්වා වා කාරාපෙත්වා වා භුඤ්ජන්තියා දුක්කටං. අඤ්ඤාය විඤ්ඤත්තියා ලද්ධං සයං වා භජ්ජනාදීනි කත්වා තාය වා කාරාපෙත්වා අඤ්ඤාය වා කාරාපෙත්වා භුඤ්ජන්තියාපි දුක්කටමෙවා’’ති. පුනපි වුත්තං ‘‘අඤ්ඤාය විඤ්ඤත්තියා ලද්ධං, සයං භජ්ජනාදීනි කත්වා භුඤ්ජන්තියා පාචිත්තියමෙව. භජ්ජනාදීනි කාරාපෙත්වා භුඤ්ජන්තියා පන දුක්කට’’න්ති. තං පුබ්බාපරවිරුද්ධං හොති, න හි භජ්ජනාදීනං කරණෙ වා කාරාපනෙ වා විසෙසො අත්ථි. මහාඅට්ඨකථායං පන ‘‘අඤ්ඤාය විඤ්ඤත්තං භුඤ්ජන්තියා දුක්කට’’න්ති අවිසෙසෙන වුත්තං.

823. ආබාධපච්චයාති සෙදකම්මාදීනං අත්ථාය ධඤ්ඤවිඤ්ඤත්තියා අනාපත්ති. ‘‘අවිඤ්ඤත්තියා ලබ්භමානං පන නවකම්මත්ථාය සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටතී’’ති මහාපච්චරියං වුත්තං. අපරණ්ණං විඤ්ඤාපෙතීති ඨපෙත්වා සත්ත ධඤ්ඤානි මුග්ගමාසාදිං වා ලාබුකුම්භණ්ඩාදිං වා අඤ්ඤං යංකිඤ්චි ඤාතකපවාරිතට්ඨානෙ ¶ විඤ්ඤාපෙන්තියා අනාපත්ති. ආමකධඤ්ඤං පන ඤාතකපවාරිතට්ඨානෙ න වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව.

චතුසමුට්ඨානං – කායතො කායවාචතො කායචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

824. අට්ඨමෙ ¶ – නිබ්බිට්ඨො රාජභටො රඤ්ඤො භති කෙණි එතෙනාති නිබ්බිට්ඨරාජභටො, එකං ¶ ඨානන්තරං කෙණියා ගහෙත්වා තතො ලද්ධඋදයොති අත්ථො. තඤ්ඤෙව භටපථං යාචිස්සාමීති රඤ්ඤො කෙණිං දත්වා පුන තංයෙව ඨානන්තරං යාචිස්සාමීති චින්තෙන්තො. පරිභාසීති තා භික්ඛුනියො ‘‘මා පුන එවං කරිත්ථා’’ති සන්තජ්ජෙසි.

826. සයං ඡඩ්ඩෙතීති චත්තාරිපි වත්ථූනි එකපයොගෙන ඡඩ්ඩෙන්තියා එකාව ආපත්ති, පාටෙක්කං ඡඩ්ඩෙන්තියා වත්ථුගණනාය ආපත්තියො. ආණත්තියම්පි එසෙව නයො. දන්තකට්ඨඡඩ්ඩනෙපි භික්ඛුනියා පාචිත්තියමෙව. භික්ඛුස්ස සබ්බත්ථ දුක්කටං. සෙසං උත්තානමෙව.

ඡසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

830-2. නවමෙ – යං මනුස්සානං උපභොගපරිභොගං රොපිමන්ති ඛෙත්තං වා හොතු නාළිකෙරාදිආරාමො වා, යත්ථ කත්ථචි රොපිමහරිතට්ඨානෙ එතානි වත්ථූනි ඡඩ්ඩෙන්තියා පුරිමනයෙනෙව ආපත්තිභෙදො වෙදිතබ්බො. ඛෙත්තෙ වා ආරාමෙ වා නිසීදිත්වා භුඤ්ජමානා උච්ඡුආදීනි වා ඛාදන්තී; ගච්ඡමානා උච්ඡිට්ඨොදකචලකාදීනි හරිතට්ඨානෙ ඡඩ්ඩෙති, අන්තමසො උදකං පිවිත්වා මත්ථකච්ඡින්නනාළිකෙරම්පි ඡඩ්ඩෙති, පාචිත්තියමෙව. භික්ඛුනො දුක්කටං. කසිතට්ඨානෙ පන නික්ඛිත්තබීජෙ යාව අඞ්කුරං න උට්ඨහති, තාව සබ්බෙසං දුක්කටං ¶ . අනික්ඛිත්තබීජෙසු ඛෙත්තකොණාදීසු වා අසඤ්ජාතරොපිමෙසු ඛෙත්තමරියාදාදීසු වා ඡඩ්ඩෙතුං වට්ටති. මනුස්සානං කචවරඡඩ්ඩනට්ඨානෙපි වට්ටති. ඡඩ්ඩිතඛෙත්තෙති මනුස්සෙසු සස්සං උද්ධරිත්වා ගතෙසු ඡඩ්ඩිතඛෙත්තං නාම හොති, තත්ථ වට්ටති. යත්ථ පන ලායිතම්පි පුබ්බණ්ණාදි පුන උට්ඨහිස්සතීති රක්ඛන්ති, තත්ථ යථාවත්ථුකමෙව. සෙසං උත්තානමෙව. ඡසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං…පෙ… තිවෙදනන්ති.

835. දසමෙ ¶ ¶ – යංකිඤ්චි නච්චන්ති නටාදයො වා නච්චන්තු සොණ්ඩා වා, අන්තමසො මොරසුවමක්කටාදයොපි, සබ්බම්පෙතං නච්චමෙව. යංකිඤ්චි ගීතන්ති යංකිඤ්චි නටාදීනං වා ගීතං හොතු, අරියානං පරිනිබ්බානකාලෙ රතනත්තයගුණූපසංහිතං සාධුකීළිතගීතං වා අසංයතභික්ඛූනං ධම්මභාණකගීතං වා, සබ්බම්පෙතං ගීතමෙව. යංකිඤ්චි වාදිතන්ති තන්තිබද්ධාදිවාදනීයභණ්ඩවාදිතං වා හොතු, කුටභෙරිවාදිතං වා, අන්තමසො උදකභෙරිවාදිතම්පි, සබ්බම්පෙතං වාදිතමෙව.

836. දස්සනාය ගච්ඡති ආපත්ති දුක්කටස්සාති පදවාරගණනාය ආපත්ති දුක්කටස්ස. යත්ථ ඨිතා පස්සති වා සුණාති වාති එකපයොගෙන ඔලොකෙන්තී පස්සති, තෙසංයෙව ගීතවාදිතං සුණාති, එකමෙව පාචිත්තියං. සචෙ පන එකං දිසං ඔලොකෙත්වා නච්චං පස්සති, පුන අඤ්ඤතො ඔලොකෙත්වා ගායන්තෙ පස්සති අඤ්ඤතො වාදෙන්තෙ, පාටෙක්කා ආපත්තියො. භික්ඛුනී සයම්පි නච්චිතුං වා ගායිතුං වා වාදිතුං වා න ලභති, අඤ්ඤෙ ‘‘නච්ච, ගාය, වාදෙහී’’ති වත්තුම්පි න ලභති. ‘‘චෙතියස්ස උපහාරං දෙථ, උපාසකා’’ති වත්තුම්පි ‘‘තුම්හාකං චෙතියස්ස උපට්ඨානං කරොමා’’ති වුත්තෙ ‘‘සාධූ’’ති සම්පටිච්ඡිතුම්පි ¶ න ලභති. සබ්බත්ථ පාචිත්තියන්ති සබ්බඅට්ඨකථාසු වුත්තං. භික්ඛුනො දුක්කටං. ‘‘තුම්හාකං චෙතියස්ස උපට්ඨානං කරොමා’’ති වුත්තෙ පන ‘‘උපට්ඨානකරණං නාම සුන්දර’’න්ති වත්තුං වට්ටති.

837. ආරාමෙ ඨිතාති ආරාමෙ ඨත්වා අන්තරාරාමෙ වා බහිආරාමෙ වා නච්චාදීනි පස්සති වා සුණාති වා, අනාපත්ති. සති කරණීයෙති සලාකභත්තාදීනං වා අත්ථාය අඤ්ඤෙන වා කෙනචි කරණීයෙන ගන්ත්වා ගතට්ඨානෙ පස්සති වා සුණාති වා, අනාපත්ති. ආපදාසූති තාදිසෙන උපද්දවෙන උපද්දුතා සමජ්ජට්ඨානං පවිසති, එවං පවිසිත්වා පස්සන්තියා වා සුණන්තියා වා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

839. අන්ධකාරවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – අප්පදීපෙති පදීපචන්දසූරියඅග්ගීසු එකෙනාපි අනොභාසිතෙ. තෙනෙවස්ස පදභාජනෙ ‘‘අනාලොකෙ’’ති වුත්තං. සල්ලපෙය්ය වාති ගෙහස්සිතකථං කථෙය්ය.

841. අරහොපෙක්ඛා අඤ්ඤවිහිතාති න රහොඅස්සාදාපෙක්ඛා රහොඅස්සාදතො අඤ්ඤවිහිතාව හුත්වා ඤාතිං වා පුච්ඡති, දානෙ වා පූජාය වා මන්තෙති. සෙසං උත්තානමෙව. ථෙය්යසත්ථසමුට්ඨානං – කායචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, ද්විවෙදනන්ති.

842. දුතියෙ – පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙති ඉදමෙව නානං. සෙසං සබ්බං පුරිමසදිසමෙවාති.

846. තතියෙ ¶ – අජ්ඣොකාසෙති නානං, සෙසං සබ්බං තාදිසමෙවාති.

850-3. චතුත්ථෙ ¶ – නිකණ්ණිකන්ති කණ්ණමූලං වුච්චති; කණ්ණමූලෙ ජප්පෙය්යාති වුත්තං හොති. සති කරණීයෙති සලාකභත්තාදීනං ආහරණත්ථාය විහාරෙ වා දුන්නික්ඛිත්තං පටිසාමනත්ථාය. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි පුරිමසදිසානෙවාති.

854. පඤ්චමෙ ¶ – ඝරං සොධෙන්තාති තෙසං කිර එතදහොසි – ‘‘ථෙරියා කොචි කායිකවාචසිකො වීතික්කමො න දිස්සති, ඝරම්පි තාව සොධෙමා’’ති, තතො ඝරං සොධෙන්තා නං අද්දසංසු.

856. අනොවස්සකං අතික්කාමෙන්තියාති පඨමං පාදං අතික්කාමෙන්තියා දුක්කටං, දුතියං අතික්කාමෙන්තියා පාචිත්තියං, උපචාරාතික්කමෙ එසෙව නයො.

858. ගිලානායාති යා තාදිසෙන ගෙලඤ්ඤෙන ආපුච්ඡිතුං න සක්කොති. ආපදාසූති ඝරෙ අග්ගි වා උට්ඨිතො හොති, චොරා වා; එවරූපෙ උපද්දවෙ අනාපුච්ඡා පක්කමති, අනාපත්ති. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

කථිනසමුට්ඨානං – කායවාචතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

860. ඡට්ඨෙ – අභිනිසීදෙය්යාති නිසීදෙය්ය. නිසීදිත්වා ගච්ඡන්තියා එකා ආපත්ති, අනිසීදිත්වා නිපජ්ජිත්වා ගච්ඡන්තියා එකා, නිසීදිත්වා නිපජ්ජිත්වා ගච්ඡන්තියා ද්වෙ.

863. ධුවපඤ්ඤත්තෙති ¶ භික්ඛුනීනං අත්ථාය නිච්චපඤ්ඤත්තෙ. සෙසං උත්තානමෙව. කථිනසමුට්ඨානං…පෙ… තිවෙදනන්ති.

864. සත්තමෙපි ¶ – සබ්බං ඡට්ඨෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං.

869. අට්ඨමෙ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

875. නවමෙ – අභිසපෙය්යාති සපථං කරෙය්ය. නිරයෙන අභිසපති නාම ‘‘නිරයෙ නිබ්බත්තාමි, අවීචිම්හි නිබ්බත්තාමි, නිරයෙ නිබ්බත්තතු, අවීචිම්හි නිබ්බත්තතූ’’ති එවමාදිනා නයෙන අක්කොසති. බ්රහ්මචරියෙන අභිසපති නාම ‘‘ගිහිනී හොමි, ඔදාතවත්ථා හොමි, පරිබ්බාජිකා හොමි, ඉතරා වා එදිසා හොතූ’’ති එවමාදිනා නයෙන අක්කොසති; වාචාය වාචාය පාචිත්තියං. ඨපෙත්වා පන නිරයඤ්ච බ්රහ්මචරියඤ්ච ‘‘සුනඛී සූකරී කාණා කුණී’’තිආදිනා නයෙන අක්කොසන්තියා වාචාය වාචාය දුක්කටං.

878. අත්ථපුරෙක්ඛාරායාති අට්ඨකථං කථෙන්තියා. ධම්මපුරෙක්ඛාරායාති පාළිං වාචෙන්තියා. අනුසාසනිපුරෙක්ඛාරායාති ‘‘ඉදානිපි ත්වං එදිසා, සාධු විරමස්සු, නො චෙ විරමසි, අද්ධා පුන ¶ එවරූපානි කම්මානි කත්වා නිරයෙ උප්පජ්ජිස්සසි, තිරච්ඡානයොනියා උප්පජ්ජිස්සසී’’ති එවං අනුසාසනියං ඨත්වා වදන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

879. දසමෙ – සබ්බං උත්තානමෙව. ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – කායවාචාචිත්තතො සමුට්ඨාති, කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලකම්මං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

883-6. නග්ගවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – බ්රහ්මචරියං චිණ්ණෙනාති බ්රහ්මචරියෙන චිණ්ණෙන; අථ වා බ්රහ්මචරියස්ස චරණෙනාති; එවං කරණත්ථෙ වා සාමිඅත්ථෙ වා උපයොගවචනං වෙදිතබ්බං. අච්ඡින්නචීවරිකායාති ඉදං උදකසාටිකං සන්ධාය වුත්තං, න අඤ්ඤං චීවරං. තස්මා උදකසාටිකාය අච්ඡින්නාය වා නට්ඨාය වා නග්ගාය න්හායන්තියා අනාපත්ති. සචෙපි උදකසාටිකචීවරං මහග්ඝං හොති, න සක්කා නිවාසෙත්වා බහි ගන්තුං, එවම්පි නග්ගාය න්හායිතුං වට්ටති. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

එළකලොමසමුට්ඨානං ¶ – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

887. දුතියෙ – සබ්බං උත්තානමෙව. ඡසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

893-4. තතියෙ – අනන්තරායිකිනීති දසසු අන්තරායෙසු එකෙනපි අන්තරායෙන අනන්තරායා. ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙති ධුරං නික්ඛිපිත්වා සචෙපි පච්ඡා සිබ්බති, ආපත්තියෙවාති අත්ථො. සෙසං උත්තානමෙව.

ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

898-9. චතුත්ථෙ ¶ – පඤ්ච අහානි පඤ්චාහං, පඤ්චාහමෙව පඤ්චාහිකං. සඞ්ඝාටීනං චාරො සඞ්ඝාටිචාරො; පරිභොගවසෙන වා ඔතාපනවසෙන වා සඞ්ඝටිතට්ඨෙන සඞ්ඝාටීති ලද්ධනාමානං පඤ්චන්නං චීවරානං පරිවත්තනන්ති අත්ථො. තස්මායෙව පදභාජනෙ ‘‘පඤ්චමං දිවසං පඤ්ච චීවරානී’’තිආදිමාහ. ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති එත්ථ ච එකස්මිං චීවරෙ එකා ආපත්ති; පඤ්චසු පඤ්ච.

900. ආපදාසූති ¶ මහග්ඝං චීවරං, න සක්කා හොති චොරභයාදීසු පරිභුඤ්ජිතුං; එවරූපෙ උපද්දවෙ අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. කථිනසමුට්ඨානං ¶ – අකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

903. පඤ්චමෙ – චීවරසඞ්කමනීයන්ති සඞ්කමෙතබ්බං චීවරං; අඤ්ඤිස්සා සන්තකං අනාපුච්ඡා ගහිතං පුන පටිදාතබ්බචීවරන්ති අත්ථො.

906. ආපදාසූති සචෙ අපාරුතං වා අනිවත්ථං වා චොරා හරන්ති, එවරූපාසු ආපදාසු ධාරෙන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. කථිනසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

909-10. ඡට්ඨෙ – අඤ්ඤං පරික්ඛාරන්ති යංකිඤ්චි ථාලකාදීනං වා සප්පිතෙලාදීනං වා අඤ්ඤතරං. ආනිසංසන්ති ‘‘කිත්තකං අග්ඝනකං දාතුකාමත්ථා’’ති පුච්ඡති, ‘‘එත්තකං නාමා’’ති වදන්ති, ‘‘ආගමෙථ තාව, ඉදානි වත්ථං මහග්ඝං, කතිපාහෙන කප්පාසෙ ආගතෙ සමග්ඝං භවිස්සතී’’ති එවං වත්වා නිවාරෙන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

තිසමුට්ඨානං ¶ – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

911. සත්තමෙ ¶ – පක්කමිංසූති අඤ්ඤාසම්පි ආගමනං ආගමෙන්තී ‘‘අද්ධා අම්හාකම්පි ආගමෙස්සතී’’ති තත්ථ තත්ථ අගමංසු. පටිබාහෙය්යාති පටිසෙධෙය්ය.

915. ආනිසංසන්ති ‘‘එකිස්සා එකං සාටකං නප්පහොති, ආගමෙථ තාව, කතිපාහෙන උප්පජ්ජිස්සති, තතො භාජෙස්සාමී’’ති එවං ආනිසංසං දස්සෙත්වා පටිබාහන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

916-8. අට්ඨමෙ ¶ – නටා නාම යෙ නාටකං නාටෙන්ති. නටකා නාම යෙ නච්චන්ති. ලඞ්ඝකා නාම යෙ වංසවරත්තාදීසු ලඞ්ඝනකම්මං කරොන්ති. සොකජ්ඣායිකා නාම මායාකාරා. කුම්භථූණිකා නාම ඝටකෙන කීළනකා; බිම්බිසකවාදකාතිපි වදන්ති. දෙති ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති එත්ථ චීවරගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. සෙසං උත්තානමෙව.

ඡසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

921-4. නවමෙ ¶ – දුබ්බලචීවරපච්චාසායාති දුබ්බලාය චීවරපච්චාසාය. ආනිසංසන්ති කිඤ්චාපි ‘‘න මයං අය්යෙ සක්කොමා’’ති වදන්ති, ‘‘ඉදානි පන තෙසං කප්පාසො ආගමිස්සති ¶ , සද්ධො පසන්නො පුරිසො ආගමිස්සති, අද්ධා දස්සතී’’ති එවං ආනිසංසං දස්සෙත්වා නිවාරෙන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

927. දසමෙ – කථිනුද්ධාරං න දස්සන්තීති කීදිසො කථිනුද්ධාරො දාතබ්බො, කීදිසො න දාතබ්බොති? යස්ස අත්ථාරමූලකො ආනිසංසො මහා, උබ්භාරමූලකො අප්පො, එවරූපො න දාතබ්බො. යස්ස පන අත්ථාරමූලකො ආනිසංසො අප්පො, උබ්භාරමූලකො මහා, එවරූපො දාතබ්බො. සමානිසංසොපි සද්ධාපරිපාලනත්ථං දාතබ්බොව.

931. ආනිසංසන්ති භික්ඛුනිසඞ්ඝො ජිණ්ණචීවරො, කථිනානිසංසමූලකො මහාලාභොති ¶ එවරූපං ආනිසංසං දස්සෙත්වා පටිබාහන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

933. තුවට්ටවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – තුවට්ටෙය්යුන්ති නිපජ්ජෙය්යුං. සෙසං උත්තානමෙව. එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

937. දුතියෙ – එකං අත්ථරණඤ්චෙව පාවුරණඤ්ච එතාසන්ති එකත්ථරණපාවුරණා; සංහාරිමානං පාවාරත්ථරණකටසාරකාදීනං එකං අන්තං අත්ථරිත්වා එකං පාරුපිත්වා තුවට්ටෙන්තීනමෙතං අධිවචනං.

940. වවත්ථානං දස්සෙත්වාති මජ්ඣෙ කාසාවං වා කත්තරයට්ඨිං වා අන්තමසො කායබන්ධනම්පි ඨපෙත්වා නිපජ්ජන්තීනං අනාපත්තීති අත්ථො. සෙසං උත්තානමෙව. එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

941. තතියෙ – උළාරසම්භාවිතාති උළාරකුලා පබ්බජිතත්තා ගුණෙහි ච උළාරත්තා උළාරාති සම්භාවිතා. ඉස්සාපකතාති ඉස්සාය අපකතා; අභිභූතාති අත්ථො. සඤ්ඤත්ති බහුලා එතාසන්ති සඤ්ඤත්තිබහුලා; දිවසං මහාජනං සඤ්ඤාපයමානාති අත්ථො. විඤ්ඤත්ති බහුලා එතාසන්ති විඤ්ඤත්තිබහුලා. විඤ්ඤත්තීති හෙතූදාහරණාදීහි විවිධෙහි නයෙහි ඤාපනා වෙදිතබ්බා, න යාචනා.

943. චඞ්කමනෙ ¶ ¶ නිවත්තනගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. තිට්ඨති වාතිආදීසු පයොගගණනාය. උද්දිසති වාතිආදීසු පදාදිගණනාය. සෙසං උත්තානමෙව.

තිසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං ¶ , සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

949. චතුත්ථෙ – සති අන්තරායෙති දසවිධෙ අන්තරායෙ සති. පරියෙසිත්වා න ලභතීති අඤ්ඤං උපට්ඨායිකං න ලභති. ගිලානායාති සයං ගිලානාය. ආපදාසූති තථාරූපෙ උපද්දවෙ සති අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

952. පඤ්චමෙ – අඤ්ඤං ආණාපෙතීති එත්ථ සචෙ නික්කඩ්ඪාති ආණත්තා එකපයොගෙන බහූනිපි ද්වාරානි අතික්කාමෙති, එකා ආපත්ති. අථ ඉමඤ්චිමඤ්ච ද්වාරං අතික්කාමෙහීති එවං ආණත්තා අතික්කාමෙති, ද්වාරගණනාය ආපත්තියො. සෙසං උත්තානමෙව.

955. ඡට්ඨෙ ¶ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. සමනුභාසනසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

7-8-9. සත්තමඅට්ඨමනවමසික්ඛාපදවණ්ණනා

961. සත්තමඅට්ඨමනවමෙසු සබ්බං උත්තානමෙව. සබ්බානි එළකලොමසමුට්ඨානානි, කිරියානි, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛානි, අචිත්තකානි, පණ්ණත්තිවජ්ජානි, කායකම්මානි, තිචිත්තානි තිවෙදනානීති.

973. දසමෙ – ආහුන්දරිකාති සම්බාධා.

975. ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙති සචෙපි ධුරං නික්ඛිපිත්වා පච්ඡා පක්කමති, ආපත්තියෙවාති ¶ අත්ථො. පවාරෙත්වා පඤ්ච යොජනානි ගච්ඡන්තියාපි අනාපත්ති. ඡසු වත්තබ්බමෙව නත්ථි. සචෙ පන තීණි ගන්ත්වා තෙනෙව මග්ගෙන පච්චාගච්ඡති, න වට්ටති. අඤ්ඤෙන මග්ගෙන ආගන්තුං වට්ටති.

976. අන්තරායෙති දසවිධෙ අන්තරායෙ – පරං ගච්ඡිස්සාමීති නික්ඛන්තා, නදීපූරො පන ආගතො, චොරා වා මග්ගෙ හොන්ති, මෙඝො වා උට්ඨාති, නිවත්තිතුං වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව. පඨමපාරාජිකසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

978. චිත්තාගාරවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – රාජාගාරන්ති රඤ්ඤො කීළනඝරං. චිත්තාගාරන්ති කීළනචිත්තසාලං. ආරාමන්ති කීළනඋපවනං. උය්යානන්ති කීළනුය්යානං. පොක්ඛරණීන්ති කීළනපොක්ඛරණිං. තස්මායෙව පදභාජනෙ ‘‘යත්ථ කත්ථචි රඤ්ඤො කීළිතු’’න්තිආදි වුත්තං. දස්සනාය ගච්ඡති ආපත්ති දුක්කටස්සාති එත්ථ පදවාරගණනාය දුක්කටං. යත්ථ ඨිතා පස්සතීති එත්ථ පන සචෙ එකස්මිංයෙව ඨානෙ ඨිතා පදං අනුද්ධරමානා පඤ්චපි පස්සති, එකමෙව පාචිත්තියං. තං තං දිසාභාගං ඔලොකෙත්වා පස්සන්තියා පන පාටෙක්කා ආපත්තියො. භික්ඛුස්ස පන සබ්බත්ථ දුක්කටං.

981. ආරාමෙ ඨිතාති අජ්ඣාරාමෙ රාජාගාරාදීනි කරොන්ති, තානි පස්සන්තියා අනාපත්ති. ගච්ඡන්තී වා ආගච්ඡන්තී වාති පිණ්ඩපාතාදීනං අත්ථාය ගච්ඡන්තියා මග්ගො හොති, තානි පස්සති, අනාපත්ති. සති කරණීයෙ ගන්ත්වාති රඤ්ඤො සන්තිකං කෙනචි කරණීයෙන ගන්ත්වා පස්සති, අනාපත්ති. ආපදාසූති කෙනචි උපද්දුතා පවිසිත්වා පස්සති, අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

982. දුතියෙ ¶ – අභිනිසීදනාභිනිපජ්ජනෙසු පයොගගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. සෙසං උත්තානමෙව.

988. තතියෙ ¶ – උජ්ජවුජ්ජවෙති යත්තකං හත්ථෙන අඤ්ඡිතං හොති, තස්මිං තක්කම්හි වෙඨිතෙ එකා ආපත්ති. කන්තනතො පන පුබ්බෙ කප්පාසවිචිනනං ආදිං කත්වා සබ්බපයොගෙසු හත්ථවාරගණනාය දුක්කටං.

989. කන්තිතසුත්තන්ති දසිකසුත්තාදිං සඞ්ඝාටෙත්වා කන්තති, දුක්කන්තිතං වා පටිකන්තති. සෙසං උත්තානමෙව. එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

992. චතුත්ථෙ – යාගුං වාතිආදීසු තණ්ඩුලකොට්ටනං ආදිං කත්වා සබ්බෙසු පුබ්බපයොගෙසු පයොගගණනාය දුක්කටං. යාගුභත්තෙසු භාජනගණනාය, ඛාදනීයාදීසු රූපගණනාය පාචිත්තියානි.

993. යාගුපානෙති මනුස්සෙහි සඞ්ඝස්සත්ථාය කරියමානෙ යාගුපානෙ වා සඞ්ඝභත්තෙ වා තෙසං සහායිකභාවෙන යංකිඤ්චි පචන්තියා අනාපත්ති. චෙතියපූජාය සහායිකා හුත්වා ගන්ධාදීනි පූජෙති, වට්ටති. අත්තනො වෙය්යාවච්චකරස්සාති සචෙපි මාතාපිතරො ආගච්ඡන්ති, යංකිඤ්චි බීජනිං වා සම්මුඤ්ජනිදණ්ඩකං වා කාරාපෙත්වා වෙය්යාවච්චකරට්ඨානෙ ඨපෙත්වාව යංකිඤ්චි පචිතුං වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි තතියසදිසානෙවාති.

996. පඤ්චමෙ ¶ – අසති අන්තරායෙති දසවිධෙ අන්තරායෙ අසති. ධුරං නික්ඛිපිත්වා පච්ඡා විනිච්ඡිනන්තී ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වාව විනිච්ඡිනාති.

998. පරියෙසිත්වා ¶ න ලභතීති සහායිකා භික්ඛුනියො ¶ න ලභති. සෙසං උත්තානමෙව. ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං දුක්ඛවෙදනන්ති.

999. ඡට්ඨෙ – සබ්බං නග්ගවග්ගෙ ආගාරිකසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. අයං පන විසෙසො, තං ඡසමුට්ඨානං. ඉදං ‘‘සහත්ථා’’ති වුත්තත්තා එළකලොමසමුට්ඨානං, කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1007. සත්තමෙ – පුන පරියායෙනාති පුනවාරෙ. ආපදාසූති මහග්ඝචීවරං සරීරතො මොචෙත්වා සුපටිසාමිතම්පි චොරා හරන්ති, එවරූපාසු ආපදාසු අනිස්සජ්ජිත්වා නිවාසෙන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙවාති.

කථිනසමුට්ඨානං – කායවාචතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1008. අට්ඨමෙ ¶ – අනිස්සජ්ජිත්වාති රක්ඛණත්ථාය අදත්වා; ‘‘ඉමං ජග්ගෙය්යාසී’’ති එවං අනාපුච්ඡිත්වාති අත්ථො.

1012. පරියෙසිත්වා න ලභතීති පටිජග්ගිකං න ලභති. ගිලානායාති වචීභෙදං කාතුං අසමත්ථාය. ආපදාසූති රට්ඨෙ භිජ්ජන්තෙ ආවාසෙ ¶ ඡඩ්ඩෙත්වා ගච්ඡන්ති, එවරූපාසු ආපදාසු අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි අනන්තරසික්ඛාපදසදිසානෙවාති.

1015-6. නවමෙ – බාහිරකං අනත්ථසංහිතන්ති හත්ථිඅස්සරථධනුථරුසිප්පආථබ්බණඛීලනවසීකරණසොසාපනමන්තාගදප්පයොගාදිභෙදං ¶ පරූපඝාතකරං. පරිත්තන්ති යක්ඛපරිත්තනාගමණ්ඩලාදිභෙදං සබ්බම්පි වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව.

පදසොධම්මසමුට්ඨානං – වාචතො වාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1018. දසමෙ වාචෙය්යාති පදං විසෙසො, සෙසං නවමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං සද්ධිං සමුට්ඨානාදීහීති.

1025. ආරාමවග්ගස්ස ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – පරික්ඛෙපං අතික්කාමෙන්තියා, උපචාරං ඔක්කමන්තියාති එත්ථ පඨමපාදෙ දුක්කටං, දුතියපාදෙ පාචිත්තියං.

1027. සීසානුලොකිකාති පඨමං පවිසන්තීනං භික්ඛුනීනං සීසං අනුලොකෙන්තී පවිසති, අනාපත්ති. යත්ථ භික්ඛුනියොති යත්ථ භික්ඛුනියො පඨමතරං පවිසිත්වා සජ්ඣායචෙතියවන්දනාදීනි කරොන්ති, තත්ථ තාසං ¶ සන්තිකං ගච්ඡාමීති ගන්තුං වට්ටති. ආපදාසූති කෙනචි උපද්දුතා හොති, එවරූපාසු ආපදාසු පවිසිතුං වට්ටති. සෙසං උත්තානමෙව.

ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1028. දුතියෙ – ආයස්මා කප්පිතකොති අයං ජටිලසහස්සබ්භන්තරො ථෙරො. සංහරීති සඞ්කාමෙසි. සංහටොති සඞ්කාමිතො. කාසාවටොති න්හාපිතා කාසාවං නිවාසෙත්වා කම්මං කරොන්ති, තං සන්ධායාහංසු. සෙසං උත්තානමෙව.

1036. තතියෙ ¶ ¶ – අනුසාසනිපුරෙක්ඛාරායාති ඉදානිපි ත්වං බාලා අබ්යත්තාතිආදිනා නයෙන අනුසාසනිපක්ඛෙ ඨත්වා වදන්තියා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි අනන්තරසික්ඛාපදසදිසානෙවාති.

1037. චතුත්ථෙ – සබ්බං උත්තානමෙව. චතුසමුට්ඨානං – කායතො කායවාචතො කායචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති. නිමන්තිතාය අනාපුච්ඡා භුඤ්ජන්තියා ආපත්තිසම්භවතො සියා කිරියාකිරියං, පවාරිතාය කප්පියං කාරෙත්වාපි අකාරෙත්වාපි භුඤ්ජන්තියා ආපත්තිසම්භවතො ¶ සියා කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1043. පඤ්චමෙ – කුලෙ මච්ඡරො කුලමච්ඡරො, කුලමච්ඡරො එතිස්සා අත්ථීති කුලමච්ඡරිනී කුලං වා මච්ඡරායතීති කුලමච්ඡරිනී. කුලස්ස අවණ්ණන්ති තං කුලං අස්සද්ධං අප්පසන්නන්ති. භික්ඛුනීනං අවණ්ණන්ති භික්ඛුනියො දුස්සීලා පාපධම්මාති.

1045. සන්තංයෙව ආදීනවන්ති කුලස්ස වා භික්ඛුනීනං වා සන්තං අගුණං. සෙසං උත්තානමෙව. තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං දුක්ඛවෙදනන්ති.

1048. ඡට්ඨෙ ¶ – ඔවාදායාති ගරුධම්මත්ථාය. සංවාසායාති උපොසථපවාරණාපුච්ඡනත්ථාය. අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො. විත්ථාරො පන භික්ඛුනොවාදකසික්ඛාපදවණ්ණනායං වුත්තොයෙව.

1053. සත්තමෙ ¶ – පරියෙසිත්වා න ලභතීති භික්ඛුනිං න ලභති. සෙසං උත්තානමෙව. ඉමස්සාපි විත්ථාරො භික්ඛුනොවාදකෙ වුත්තොයෙව.

ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං ¶ – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1056. අට්ඨමෙ – එකකම්මන්තිආදීහි උපොසථපවාරණායෙව වුත්තා. සෙසං උත්තානමෙව. ඉමස්සාපි විත්ථාරො භික්ඛුනොවාදකෙ වුත්තොයෙව.

පඨමපාරාජිකසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1058. නවමෙ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. ඉමස්සාපි විත්ථාරො භික්ඛුනොවාදකෙ වුත්තොයෙව.

1062. දසමෙ – පසාඛෙති අධොකායෙ. අධොකායො හි යස්මා තතො රුක්ඛස්ස සාඛා විය උභො ඌරූ පභිජ්ජිත්වා ගතා, තස්මා පසාඛොති වුච්චති.

1065. භින්දාතිආදීසු සචෙ ‘‘භින්ද, ඵාලෙහී’’ති සබ්බානි ආණාපෙති, සො ච තථෙව කරොති, ඡ ආණත්තිදුක්කටානි ඡ ච පාචිත්තියානි ආපජ්ජති. අථාපි එවං ආණාපෙති – ‘‘උපාසක, යංකිඤ්චි එත්ථ කාතබ්බං, තං සබ්බං කරොහී’’ති, සො ච සබ්බානිපි භෙදනාදීනි කරොති; එකවාචාය ඡ ¶ දුක්කටානි ඡ පාචිත්තියානීති ද්වාදස ආපත්තියො. සචෙ පන භෙදනාදීසුපි එකංයෙව වත්වා ‘‘ඉදං කරොහී’’ති ආණාපෙති, සො ච සබ්බානි කරොති, යං ආණත්තං, තස්සෙව කරණෙ පාචිත්තියං. සෙසෙසු අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව.

කථිනසමුට්ඨානං – කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං ¶ , අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1069. ගබ්භිනිවග්ගස්ස ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – ආපන්නසත්තාති කුච්ඡිපවිට්ඨසත්තා.

1073-4. දුතියෙ – පායන්තින්ති ථඤ්ඤං පායමානං. මාතා වා හොතීති යං දාරකං පායෙති, තස්ස මාතා වා හොති ධාති වා. සෙසං උත්තානමෙව. උභයම්පි තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1077. තතියෙ – සික්ඛාසම්මුතිං දාතුන්ති කස්මා දාපෙසි? ‘‘මාතුගාමො නාම ලොලො හොති ද්වෙ වස්සානි ඡසු ධම්මෙසු අසික්ඛිත්වා සීලානි පූරයමානො කිලමති, සික්ඛිත්වා පන පච්ඡා න කිලමිස්සති, නිත්ථරිස්සතී’’ති දාපෙසි.

1079. පාණාතිපාතා ¶ වෙරමණිං ද්වෙ වස්සානි අවීතික්කම්ම සමාදානං සමාදියාමීති යං තං පාණාතිපාතා වෙරමණීති පඤ්ඤත්තං සික්ඛාපදං, තං පාණාතිපාතා වෙරමණිසික්ඛාපදං ද්වෙ වස්සානි අවීතික්කමිතබ්බසමාදානං කත්වා සමාදියාමීති අත්ථො. එස නයො සබ්බත්ථ. ඉමා ඡ සික්ඛායො සට්ඨිවස්සායපි පබ්බජිතාය දාතබ්බායෙව, න එතාසු අසික්ඛිතා උපසම්පාදෙතබ්බා.

1084. චතුත්ථෙ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. සචෙ පන පඨමං වුට්ඨානසම්මුති න දින්නා හොති, උපසම්පදමාළකෙපි දාතබ්බායෙව. ඉමා ද්වෙපි මහාසික්ඛමානා නාම.

1090. පඤ්චමෙ ¶ – කිඤ්චාපි ඌනද්වාදසවස්සං පරිපුණ්ණසඤ්ඤාය වුට්ඨාපෙන්තියා අනාපත්ති, සා පන අනුපසම්පන්නාව හොති. සෙසං උත්තානමෙව.

1095. ඡට්ඨෙ – දසවස්සාය ගිහිගතාය සික්ඛාසම්මුතිං දත්වා පරිපුණ්ණද්වාදසවස්සං උපසම්පාදෙතුං වට්ටති.

1101. සත්තමෙ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනිපි සබ්බෙසු දුතියෙ වුත්තසදිසානෙව. අයං පන විසෙසො – යත්ථ සම්මුති අත්ථි, තත්ථ කිරියාකිරියං හොතීති.

1108. අට්ඨමෙ ¶ – න අනුග්ගණ්හාපෙය්යාති ‘‘ඉමිස්සා අය්යෙ උද්දෙසාදීනි දෙහී’’ති එවං උද්දෙසාදීහි න අනුග්ගණ්හාපෙය්ය.

1110. පරියෙසිත්වාති අඤ්ඤං පරියෙසිත්වා න ලභති, සයං ගිලානා හොති, න සක්කොති උද්දෙසාදීනි දාතුං, තස්සා අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1113. නවමෙ – න උපට්ඨහෙය්යාති චුණ්ණෙන මත්තිකාය දන්තකට්ඨෙන මුඛොදකෙනාති එවං තෙන තෙන කරණීයෙන න උපට්ඨහෙය්ය. සෙසං උත්තානමෙව. පඨමපාරාජිකසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1116. දසමෙ – නෙව වූපකාසෙය්යාති න ගහෙත්වා ගච්ඡෙය්ය. න වූපකාසාපෙය්යාති ‘‘ඉමං අය්යෙ ගහෙත්වා ගච්ඡා’’ති අඤ්ඤං න ආණාපෙය්ය. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව. ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – අකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං ¶ , සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1-2-3. පඨමදුතියතතියසික්ඛාපදවණ්ණනා

1119. කුමාරිභූතවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමදුතියතතියසික්ඛාපදානි තීණි තීහි ගිහිගතසික්ඛාපදෙහි සදිසානි. යා පන තා සබ්බපඨමා ද්වෙ මහාසික්ඛමානා, තා අතික්කන්තවීසතිවස්සාති වෙදිතබ්බා. තා ගිහිගතා වා හොන්තු අගිහිගතා වා, සික්ඛමානා ඉච්චෙව වත්තබ්බා, ගිහිගතාති වා කුමාරිභූතාති වා න වත්තබ්බා. ගිහිගතාය දසවස්සකාලෙ සික්ඛාසම්මුතිං දත්වා ද්වාදසවස්සකාලෙ උපසම්පදා කාතබ්බා. එකාදසවස්සකාලෙ දත්වා තෙරසවස්සකාලෙ කාතබ්බා, ද්වාදසතෙරසචුද්දසපන්නරසසොළසසත්තරසඅට්ඨාරසවස්සකාලෙ සම්මුතිං දත්වා වීසතිවස්සකාලෙ උපසම්පදා කාතබ්බා. අට්ඨාරසවස්සකාලතො පට්ඨාය ච පනායං ගිහිගතාතිපි කුමාරිභූතාතිපි වත්තුං වට්ටති, කුමාරිභූතා පන ගිහිගතාති න වත්තබ්බා, කුමාරිභූතා ඉච්චෙව වත්තබ්බා. මහාසික්ඛමානා පන ගිහිගතාතිපි වත්තුං න වට්ටති, කුමාරිභූතාතිපි වත්තුං න වට්ටති, සික්ඛාසම්මුතිදානවසෙන පන තිස්සොපි සික්ඛමානාති වත්තුං වට්ටති.

4-5-6. චතුත්ථපඤ්චමඡට්ඨසික්ඛාපදවණ්ණනා

1136. චතුත්ථපඤ්චමඡට්ඨෙසු සබ්බං උත්තානමෙව. සබ්බානි තිසමුට්ඨානානි චතුත්ථං කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති. පඤ්චමං කිරියාකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං ¶ , කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති. යඤ්චෙත්ථ සඞ්ඝෙන පරිච්ඡින්දිතබ්බාති වුත්තං, තස්ස උපපරික්ඛිතබ්බාති අත්ථො. ඡට්ඨං කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං දුක්ඛවෙදනන්ති. යං පනෙත්ථ ‘‘පරිච්ඡින්දිත්වා’’ති වුත්තං, තස්ස උපපරික්ඛිත්වාති අත්ථො.

1150. සත්තමෙ ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. ධුරනික්ඛෙපසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

1154. අට්ඨමෙපි ¶ – සබ්බං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනිපි අනන්තරසදිසානෙවාති.

1158. නවමෙ – සොකාවාසන්ති සඞ්කෙතං කත්වා අගච්ඡමානා පුරිසානං අන්තො සොකං පවෙසෙතීති සොකාවාසා, තං සොකාවාසං. තෙනෙවාහ – ‘‘සොකාවාසා නාම පරෙසං දුක්ඛං උප්පාදෙතී’’ති. අථ වා ඝරං විය ඝරසාමිකා, අයම්පි පුරිසසමාගමං අලභමානා සොකං ආවිසති. ඉති යං ආවිසති, ස්වාස්සා ආවාසො හොතීති සොකාවාසා. තෙනාහ – ‘‘සොකං ආවිසතී’’ති. අජානන්තීති එදිසා ¶ අයන්ති අජානමානා. සෙසං උත්තානමෙව. තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1164. දසමෙ – අනාපුච්ඡාති අනාපුච්ඡිත්වා. භික්ඛුනීහි ද්වික්ඛත්තුං ආපුච්ඡිතබ්බං – පබ්බජ්ජාකාලෙ ච උපසම්පදාකාලෙ ච, භික්ඛූනං පන සකිං ආපුච්ඡිතෙපි වට්ටති.

1165. අජානන්තීති ¶ මාතාදීනං අත්ථිභාවං අජානන්තී. සෙසං උත්තානමෙව. ඉදං අපුබ්බසමුට්ඨානසීසං. චතුසමුට්ඨානං – වාචතො කායවාචතො වාචාචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති. කථං? අබ්භානකම්මාදීසු කෙනචිදෙව කරණීයෙන ඛණ්ඩසීමායං නිසින්නා ‘‘පක්කොසථ සික්ඛමානං, ඉධෙව නං උපසම්පාදෙස්සාමා’’ති උපසම්පාදෙති; එවං වාචතො සමුට්ඨාති. උපස්සයතො පට්ඨාය උපසම්පාදෙස්සාමීති වත්වා ඛණ්ඩසීමං ගච්ඡන්තියා කායවාචතො සමුට්ඨාති. ද්වීසුපි ඨානෙසු පණ්ණත්තිභාවං ජානිත්වාව වීතික්කමං කරොන්තියා වාචාචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති. අනනුජානාපෙත්වා උපසම්පාදනතො කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1167-8. එකාදසමෙ – පාරිවාසිකඡන්දදානෙනාති පාරිවාසියෙන ඡන්දදානෙන. තත්ථ චතුබ්බිධං පාරිවාසියං – පරිසපාරිවාසියං ¶ , රත්තිපාරිවාසියං, ඡන්දපාරිවාසියං, අජ්ඣාසයපාරිවාසියන්ති. තත්ථ පරිසපාරිවාසියං නාම භික්ඛූ කෙනචිදෙව කරණීයෙන සන්නිපතිතා හොන්ති, අථ මෙඝො වා උට්ඨාති, උස්සාරණා වා කරියති, මනුස්සා වා අජ්ඣොත්ථරන්තා ආගච්ඡන්ති, භික්ඛූ ¶ ‘‘අනොකාසා මයං අඤ්ඤත්ර ගච්ඡාමා’’ති ඡන්දං අවිස්සජ්ජෙත්වාව උට්ඨහන්ති. ඉදං පරිසපාරිවාසියං. කිඤ්චාපි පරිසපාරිවාසියං, ඡන්දස්ස පන අවිස්සට්ඨත්තා කම්මං කාතුං වට්ටති.

පුන භික්ඛූ ‘‘උපොසථාදීනි කරිස්සාමා’’ති රත්තිං සන්නිපතිත්වා ‘‘යාව සබ්බෙ සන්නිපතන්ති, තාව ධම්මං සුණිස්සාමා’’ති එකං අජ්ඣෙසන්ති, තස්මිං ධම්මකථං කථෙන්තෙයෙව අරුණො උග්ගච්ඡති. සචෙ ‘‘චාතුද්දසිකං උපොසථං කරිස්සාමා’’ති නිසින්නා ‘‘පන්නරසො’’ති කාතුං වට්ටති. සචෙ පන්නරසිකං කාතුං නිසින්නා පාටිපදෙ අනුපොසථෙ උපොසථං කාතුං න වට්ටති, අඤ්ඤං පන සඞ්ඝකිච්චං කාතුං වට්ටති. ඉදං රත්තිපාරිවාසියං නාම.

පුන භික්ඛූ ‘‘කිඤ්චිදෙව අබ්භානාදිසඞ්ඝකම්මං කරිස්සාමා’’ති නිසින්නා හොන්ති, තත්රෙකො නක්ඛත්තපාඨකො භික්ඛු එවං වදති – ‘‘අජ්ජ නක්ඛත්තං දාරුණං, මා ඉමං කම්මං කරොථා’’ති. තෙ තස්ස වචනෙන ඡන්දං විස්සජ්ජෙත්වා තත්ථෙව නිසින්නා හොන්ති. අථඤ්ඤො ආගන්ත්වා ‘‘නක්ඛත්තං පටිමානෙන්තං ¶ අත්ථො බාලං උපච්චගා’’ති (ජා. 1.1.49) වත්වා ‘‘කිං නක්ඛත්තෙන කරොථා’’ති වදති. ඉදං ඡන්දපාරිවාසියඤ්චෙව අජ්ඣාසයපාරිවාසියඤ්ච. එතස්මිං පාරිවාසියෙ පුන ඡන්දපාරිසුද්ධිං අනානෙත්වා කම්මං කාතුං න වට්ටති.

වුට්ඨිතාය පරිසායාති ඡන්දං විස්සජ්ජෙත්වා කායෙන වා වාචාය වා ඡන්දවිස්සජ්ජනමත්තෙනෙව වා උට්ඨිතාය පරිසාය.

1169. අනාපත්ති අවුට්ඨිතාය පරිසායාති ඡන්දං අවිස්සජ්ජෙත්වා අවුට්ඨිතාය අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. තිසමුට්ඨානං – කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං ¶ , කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1170. ද්වාදසමෙ – උපස්සයො න සම්මතීති වසනොකාසො නප්පහොති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි අනන්තරසදිසානෙවාති.

1175. තෙරසමෙ ¶ – එකං වස්සං ද්වෙති එකන්තරිකෙ එකස්මිං සංවච්ඡරෙ ද්වෙ වුට්ඨාපෙති. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනිපි වුත්තසදිසානෙවාති.

1181. ඡත්තවග්ගස්ස ¶ පඨමසික්ඛාපදෙ – සකිම්පි ධාරෙති ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති මග්ගගමනෙ එකපයොගෙනෙව දිවසම්පි ධාරෙති, එකාව ආපත්ති. සචෙ කද්දමාදීනි පත්වා උපාහනා ඔමුඤ්චිත්වා ඡත්තමෙව ධාරෙන්තී ගච්ඡති, දුක්කටං. අථාපි ගච්ඡාදීනි දිස්වා ඡත්තං අපනාමෙත්වා උපාහනාරුළ්හාව ගච්ඡති, දුක්කටමෙව. සචෙ ඡත්තම්පි අපනාමෙත්වා උපාහනාපි ඔමුඤ්චිත්වා පුන ධාරෙති, පුන පාචිත්තියං. එවං පයොගගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. සෙසං උත්තානමෙව. එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1184. දුතියෙ – යානෙන යායන්තීති එත්ථාපි ඔරොහිත්වා පුනප්පුනං අභිරුහන්තියා පයොගගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. සෙසං පඨමෙ වුත්තනයමෙවාති.

1190. තතියෙ ¶ – විප්පකිරියිංසූති මණයො විප්පකිණ්ණා. ඉධාපි ඔමුඤ්චිත්වා ධාරෙන්තියා පයොගගණනාය ආපත්තියො. සමුට්ඨානාදීනි වුත්තනයානෙව. කෙවලං ඉධ අකුසලචිත්තං හොතීති.

1194. චතුත්ථෙ ¶ ¶ – සීසූපගාදීසු යං යං ධාරෙති, තස්ස තස්ස වසෙන වත්ථුගණනාය ආපත්තියො වෙදිතබ්බා. සෙසං තතියෙ වුත්තනයමෙවාති.

1199. පඤ්චමෙ – ගන්ධවණ්ණකෙනාති ගන්ධෙන ච වණ්ණකෙන ච. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි තතියසදිසානෙවාති.

1202. ඡට්ඨෙ – සබ්බං පඤ්චමෙ වුත්තසදිසමෙවාති.

1208-9. සත්තමෙ – උම්මද්දාපෙති ආපත්ති පාචිත්තියස්සාති එත්ථ හත්ථං අමොචෙත්වා උම්මද්දනෙ එකාව ආපත්ති, මොචෙත්වා මොචෙත්වා උම්මද්දනෙ පයොගගණනාය ¶ ආපත්තියො. සම්බාහනෙපි එසෙව නයො. ගිලානායාති අන්තමසො මග්ගගමනපරිස්සමෙනාපි සාබාධාය. ආපදාසූති චොරභයාදීහි සරීරකම්පනාදීසු. සෙසං උත්තානමෙව. සමුට්ඨානාදීනි තතියසදිසානෙවාති.

8-9-10. අට්ඨමනවමදසමසික්ඛාපදවණ්ණනා

1210. අට්ඨමාදීසු ¶ තීසු සික්ඛමානාය සාමණෙරියා, ගිහිනියාති ඉදමෙව නානාකරණං, සෙසං සත්තමෙ වුත්තසදිසමෙවාති.

1214. එකාදසමෙ – භික්ඛුස්ස පුරතොති අභිමුඛමෙවාති අත්ථො. ඉදං පන උපචාරං සන්ධාය කථිතන්ති වෙදිතබ්බං. සෙසං උත්තානමෙව. කථිනසමුට්ඨානං – කායවාචතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1219-23. ද්වාදසමෙ – අනොකාසකතන්ති අසුකස්මිං නාම ඨානෙ පුච්ඡාමීති එවං අකතඔකාසං. තෙනෙවාහ – ‘‘අනොකාසකතන්ති අනාපුච්ඡා’’ති ¶ . අනොදිස්සාති අසුකස්මිං නාම ඨානෙ පුච්ඡාමීති එවං අනියමෙත්වා කෙවලං ‘‘පුච්ඡිතබ්බං අත්ථි, පුච්ඡාමි අය්යා’’ති එවං වත්වා. සෙසං උත්තානමෙව. පදසොධම්මසමුට්ඨානං – වාචතො වාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

1226. තෙරසමෙ ¶ ¶ – පරික්ඛෙපං අතික්කාමෙන්තියාති එකෙන පාදෙන අතික්කන්තෙ දුක්කටං, දුතියෙන පාචිත්තියං. උපචාරෙපි එසෙව නයො.

1227. අච්ඡින්නචීවරිකායාතිආදීසු සඞ්කච්චිකචීවරමෙව චීවරන්ති වෙදිතබ්බං. ආපදාසූති මහග්ඝං හොති සඞ්කච්චිකං, පාරුපිත්වා ගච්ඡන්තියාව උපද්දවො උප්පජ්ජති, එවරූපාසු ආපදාසු අනාපත්ති. සෙසං උත්තානමෙව. එළකලොමසමුට්ඨානං – කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

උද්දිට්ඨා ඛො අය්යායො ඡසට්ඨිසතං පාචිත්තියා ධම්මාති එත්ථ සබ්බානෙව භික්ඛුනීනං ඛුද්දකෙසු ඡන්නවුති, භික්ඛූනං ද්වෙනවුතීති අට්ඨාසීතිසතං සික්ඛාපදානි, තතො සකලං භික්ඛුනීවග්ගං, පරම්පරභොජනං, අනතිරිත්තභොජනං, අනතිරිත්තෙන අභිහට්ඨුං පවාරණං, පණීතභොජනවිඤ්ඤත්ති, අචෙලකසික්ඛාපදං, දුට්ඨුල්ලපටිච්ඡාදනං, ඌනවීසතිවස්සුපසම්පාදනං, මාතුගාමෙන සද්ධිං සංවිධාය අද්ධානගමනං, රාජන්තෙපුරප්පවෙසනං, සන්තං භික්ඛුං අනාපුච්ඡා විකාලෙ ගාමප්පවෙසනං, නිසීදනං වස්සිකසාටිකන්ති ඉමානි ද්වාවීසති සික්ඛාපදානි අපනෙත්වා සෙසානි සතඤ්ච ඡසට්ඨි ච සික්ඛාපදානි පාතිමොක්ඛුද්දෙසමග්ගෙන උද්දිට්ඨානි හොන්තීති වෙදිතබ්බානි. තෙනාහ – ‘‘උද්දිට්ඨා ඛො ¶ අය්යායො ඡසට්ඨිසතං පාචිත්තියා ධම්මා…පෙ… එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

තත්රායං සඞ්ඛෙපතො සමුට්ඨානවිනිච්ඡයො – ගිරග්ගසමජ්ජං, චිත්තාගාරසික්ඛාපදං, සඞ්ඝාණි, ඉත්ථාලඞ්කාරො, ගන්ධවණ්ණකො, වාසිතකපිඤ්ඤාකො, භික්ඛුනීආදීහි උම්මද්දනපරිමද්දනානීති ඉමානි දස සික්ඛාපදානි අචිත්තකානි ලොකවජ්ජානි. අයං පනෙත්ථ අධිප්පායො – විනාපි චිත්තෙන ආපජ්ජිතබ්බත්තා අචිත්තකානි, චිත්තෙ පන සති අකුසලෙනෙව ආපජ්ජිතබ්බත්තා ලොකවජ්ජානි. අවසෙසානි අචිත්තකානි, පණ්ණත්තිවජ්ජානෙව. චොරීවුට්ඨාපනං, ගාමන්තරං, ආරාමසික්ඛාපදං ¶ ගබ්භිනිවග්ගෙ ආදිතො පට්ඨාය සත්ත, කුමාරිභූතවග්ගෙ ආදිතො පට්ඨාය පඤ්ච, පුරිසසංසට්ඨං පාරිවාසියඡන්දදානං, අනුවස්සවුට්ඨාපනං, එකන්තරිකවුට්ඨාපනන්ති ¶ ඉමානි එකූනවීසති සික්ඛාපදානි සචිත්තකානි පණ්ණත්තිවජ්ජානි, අවසෙසානි සචිත්තකානි ලොකවජ්ජානෙවාති.

සමන්තපාසාදිකාය විනයසංවණ්ණනාය භික්ඛුනීවිභඞ්ගෙ