📜

4. සමථක්ඛන්ධකං

සම්මුඛාවිනයකථා

186-187. සමථක්ඛන්ධකෙ – ‘‘අධම්මවාදී පුග්ගලො’’තිආදීනි ඡ මාතිකාපදානි නික්ඛිපිත්වා ‘‘අධම්මවාදී පුග්ගලො ධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙතී’’තිආදිනා නයෙන විත්ථාරො වුත්තො. තත්ථ සඤ්ඤාපෙතීති කාරණපතිරූපකානි වත්වා පරිතොසෙත්වා ජානාපෙති. නිජ්ඣාපෙතීති යථා සො තං අත්ථං නිජ්ඣායති, ඔලොකෙති; එවං කරොති. පෙක්ඛති අනුපෙක්ඛතීති යථා සො තං අත්ථං පෙක්ඛති චෙව පුනප්පුනඤ්ච පෙක්ඛති; එවං කරොති. දස්සෙති අනුදස්සෙතීති තෙසඤ්ඤෙව පරියායවචනානි. අධම්මෙන වූපසම්මතීති යස්මා සො අධම්මමෙව ‘‘අයං ධම්මො’’තිආදිනා නයෙන මොහෙත්වා දස්සෙති, තස්මා අධම්මෙන වූපසම්මති නාම.

188. ධම්මෙන වූපසම්මතීති යස්මා ධම්මවාදී ධම්මමෙව ‘‘අයං ධම්මො’’තිආදිනා නයෙන අමොහෙත්වා දස්සෙති, තස්මා ධම්මෙන වූපසම්මති නාම.

සම්මුඛාවිනයකථා නිට්ඨිතා.

සතිවිනයකථා

195. පඤ්චිමානිභික්ඛවෙ ධම්මිකානි සතිවිනයස්ස දානානීති එත්ථ සුද්ධස්ස අනාපත්තිකස්ස දානං එකං, අනුවදිතස්ස දානං එකං, යාචිතස්ස දානං එකං, සඞ්ඝෙන දානං එකං, ධම්මෙන සමග්ගදානං එකන්ති එවං පඤ්ච. එතානි පන එකෙකඅඞ්ගවසෙන න ලබ්භන්ති, තස්මා දෙසනාමත්තමෙවෙතං, පඤ්චඞ්ගසමන්නාගතං පන සතිවිනයදානං ධම්මිකන්ති අයමෙත්ථ අත්ථො. තත්ථ ච අනුවදන්තීති චොදෙන්ති. සෙසං උත්තානමෙව. අයං පන සතිවිනයො ඛීණාසවස්සෙව දාතබ්බො න අඤ්ඤස්ස, අන්තමසො අනාගාමිනොපි. සො ච ඛො අඤ්ඤෙන චොදියමානස්සෙව, න අචොදියමානස්ස. දින්නෙ ච පන තස්මිං චොදකස්ස කථා න රුහති. චොදෙන්තොපි ‘‘අයං ඛීණාසවො සතිවිනයලද්ධො, කො තුය්හං කථං ගහෙස්සතී’’ති අපසාදෙතබ්බතං ආපජ්ජති.

සතිවිනයකථා නිට්ඨිතා.

අමූළ්හවිනයකථා

196. භාසිතපරික්කන්තන්ති වාචාය භාසිතං කායෙන පරික්කන්තං; පරික්කමිත්වා කතන්ති අත්ථො. සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතාති එත්ථ සරතු ආයස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා; ආයස්මා එවරූපියා ආපත්තියාති අයමත්ථො. ආපජ්ජිත්වාති වා පාඨො, තස්සත්ථො – පඨමං ආපජ්ජිත්වා පච්ඡා තං ආපත්තිං සරතු ආයස්මාති.

අමූළ්හවිනයකථා නිට්ඨිතා.

යෙභුය්යසිකාකථා

202. යෙභුය්යසිකාය වූපසමෙතුන්ති එත්ථ යස්සා කිරියාය ධම්මවාදිනො බහුතරා, එසා යෙභුය්යසිකා නාම.

204. අධම්මිකසලාකග්ගාහෙසු ඔරමත්තකන්ති පරිත්තං අප්පමත්තකං භණ්ඩනමත්තමෙව. න ච ගතිගතන්ති ද්වෙ තයො ආවාසෙ න ගතං, තත්ථ තත්ථෙව වා ද්වත්තික්ඛත්තුං අවිනිච්ඡිතං. න ච සරිතසාරිතන්ති ද්වත්තික්ඛත්තුං තෙහි භික්ඛූහි සයං සරිතං වා අඤ්ඤෙහි සාරිතං වා න හොති. ජානාතීති සලාකං ගාහෙන්තො ජානාති ‘‘අධම්මවාදී බහුතරා’’ති. අප්පෙව නාමාති ඉමිනා නීහාරෙන සලාකාය ගාහියමානාය ‘‘අපි නාම අධම්මවාදිනො බහුතරා අස්සූ’’ති අයමස්ස අජ්ඣාසයො හොති. අපරෙසුපි ද්වීසු එසෙව නයො.

අධම්මෙනගණ්හන්තීති අධම්මවාදිනො ‘‘එවං මයං බහූ භවිස්සාමා’’ති ද්වෙ ද්වෙ සලාකායො ගණ්හන්ති. වග්ගා ගණ්හන්තීති ද්වෙ ධම්මවාදිනො එකං ධම්මවාදිසලාකං ගණ්හන්ති ‘‘එවං ධම්මවාදිනො න බහූ භවිස්සන්තී’’ති මඤ්ඤමානා. න ච යථාදිට්ඨියා ගණ්හන්තීති ධම්මවාදිනො හුත්වා ‘‘බලවපක්ඛං භජිස්සාමා’’ති අධම්මවාදිසලාකං ගණ්හන්ති. ධම්මිකසලාකග්ගාහෙසු අයමෙවත්ථො පරිවත්තෙත්වා වෙදිතබ්බො. එවං සලාකං ගාහෙත්වා සචෙ බහුතරා ධම්මවාදිනො හොන්ති; යථා තෙ වදන්ති, එවං තං අධිකරණං වූපසමෙතබ්බං, එවං යෙභුය්යසිකාය වූපසන්තං හොති. අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො. විත්ථාරො පන පරතොපි ආගමිස්සති.

යෙභුය්යසිකාකථා නිට්ඨිතා.

තස්සපාපියසිකාකථා

207. අසුචීති අසුචීහි කායවචීකම්මෙහි සමන්නාගතො. අලජ්ජීති සඤ්චිච්ච ආපජ්ජනාදිනා අලජ්ජිලක්ඛණෙන සමන්නාගතො. සානුවාදොති සඋපවාදො. ඉති ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං අඞ්ගානං වසෙන තීණි කරණානි, සඞ්ඝෙන කරණං, ධම්මෙන සමග්ගෙන කරණන්ති ඉමානි ච ද්වෙති පඤ්ච තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කරණානි නාම හොන්ති. සෙසමෙත්ථ තජ්ජනීයාදීසු වුත්තනයමෙව. අයං පනෙත්ථ වචනත්ථො – ඉදඤ්හි යො පාපුස්සන්නතාය පාපියො පුග්ගලො, තස්ස කත්තබ්බතො ‘‘තස්සපාපියසිකාකම්ම’’න්ති වුච්චති.

තස්සපාපියසිකාකථා නිට්ඨිතා.

තිණවත්ථාරකාදිකථා

212. කක්ඛළත්තාය වාළත්තායාති කක්ඛළභාවාය චෙව වාළභාවාය ච. භෙදායාති සඞ්ඝභෙදාය. සබ්බෙහෙව එකජ්ඣන්ති කස්සචි ඡන්දං අනාහරිත්වා ගිලානෙපි තත්ථෙව ආනෙත්වා එකතො සන්නිපතිතබ්බං. තිණවත්ථාරකෙන වූපසමෙය්යාති එත්ථ ඉදං කම්මං තිණවත්ථාරකසදිසත්තා ‘‘තිණවත්ථාරකො’’ති වුත්තං. යථා හි ගූථං වා මුත්තං වා ඝට්ටියමානං දුග්ගන්ධතාය බාධති, තිණෙහි අවත්ථරිත්වා සුප්පටිච්ඡාදිතස්ස පනස්ස සො ගන්ධො න බාධති; එවමෙව යං අධිකරණං මූලානුමූලං ගන්ත්වා වූපසමියමානං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තති, තං ඉමිනා කම්මෙන වූපසන්තං ගූථං විය තිණවත්ථාරකෙන පටිච්ඡන්නං සුවූපසන්තං හොතීති ඉදං කම්මං තිණවත්ථාරකසදිසත්තා ‘‘තිණවත්ථාරකො’’ති වුත්තං.

213. ථුල්ලවජ්ජන්ති පාරාජිකඤ්චෙව සඞ්ඝාදිසෙසඤ්ච. ගිහිපටිසංයුත්තන්ති ගිහීනං හීනෙන ඛුංසනවම්භනධම්මිකපටිස්සවෙසු ආපන්නං ආපත්තිං.

214. එවඤ්ච පන භික්ඛවෙ තෙ භික්ඛූ තාහි ආපත්තීහි වුට්ඨිතා හොන්තීති එවං තිණවත්ථාරකකම්මවාචාය කතාය කම්මවාචාපරියොසානෙ යත්තකා තත්ථ සන්නිපතිතා අන්තමසො සුත්තාපි සමාපන්නාපි අඤ්ඤවිහිතාපි සබ්බෙ තෙ භික්ඛූ යාව උපසම්පදමණ්ඩලතො පට්ඨාය ථුල්ලවජ්ජඤ්ච ගිහිපටිසංයුත්තඤ්ච ඨපෙත්වා අවසෙසා ආපත්තියො ආපන්නා, සබ්බාහි තාහි ආපත්තීහි වුට්ඨිතා හොන්ති. යෙ පන ‘‘න මෙතං ඛමතී’’ති අඤ්ඤමඤ්ඤං දිට්ඨාවිකම්මං කරොන්ති, තෙහි වා සද්ධිං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වාපි තත්ථ අනාගතා, ආගන්ත්වා වා ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නා, තෙ ආපත්තීහි න වුට්ඨහන්ති. තෙන වුත්තං – ‘‘ඨපෙත්වා දිට්ඨාවිකම්මං ඨපෙත්වා යෙ න තත්ථ හොන්තී’’ති.

තිණවත්ථාරකාදිකථා නිට්ඨිතා.

අධිකරණකථා

215. භික්ඛුනීනං අනුපඛජ්ජාති භික්ඛුනීනං අන්තො පවිසිත්වා. විවාදාධිකරණාදීනං වචනත්ථො දුට්ඨදොසවණ්ණනායං වුත්තොයෙව. විපච්චතාය වොහාරොති චිත්තදුක්ඛත්ථං වොහාරො; ඵරුසවචනන්ති අත්ථො. යො තත්ථ අනුවාදොති යො තෙසු අනුවදන්තෙසු උපවාදො. අනුවදනාති ආකාරනිදස්සනමෙතං; උපවදනාති අත්ථො. අනුල්ලපනා අනුභණනාති උභයං අනුවදනවෙවචනමත්තමෙව. අනුසම්පවඞ්කතාති පුනප්පුනං කායචිත්තවාචාහි තත්ථෙව සම්පවඞ්කතා; අනුවදනභාවොති අත්ථො. අබ්භුස්සහනතාති ‘‘කස්මා එවං න උපවදිස්සාමි, උපවදිස්සාමියෙවා’’ති උස්සාහං කත්වා අනුවදනා. අනුබලප්පදානන්ති පුරිමවචනස්ස කාරණං දස්සෙත්වා පච්ඡිමවචනෙන බලප්පදානං.

කිච්චයතාකරණීයතාති එත්ථ කිච්චමෙව කිච්චයං, කිච්චයස්ස භාවො කිච්චයතා, කරණීයස්ස භාවො කරණීයතා; උභයම්පෙතං සඞ්ඝකම්මස්සෙව අධිවචනං. අපලොකනකම්මන්තිආදි පන තස්සෙව පභෙදවචනං. තත්ථ අපලොකනකම්මං නාම සීමට්ඨකසඞ්ඝං සොධෙත්වා ඡන්දාරහානං ඡන්දං ආහරිත්වා සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා තික්ඛත්තුං සාවෙත්වා කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිදුතියකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා එකාය ච අනුස්සාවනායාති එවං ඤත්තිදුතියාය අනුස්සාවනාය කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා තීහි ච අනුස්සාවනාහීති එවං ඤත්තිචතුත්ථාහි තීහි අනුස්සාවනාහි කත්තබ්බකම්මං.

තත්ථ අපලොකනකම්මං අපලොකෙත්වාව කාතබ්බං, ඤත්තිකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බං. ඤත්තිකම්මම්පි එකං ඤත්තිං ඨපෙත්වාව කාතබ්බං, අපලොකනකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බං. ඤත්තිදුතියකම්මං පන අපලොකෙත්වා කත්තබ්බම්පි අත්ථි, අකත්තබ්බම්පි අත්ථි. තත්ථ සීමාසම්මුති සීමාසමූහනනං කථිනදානං කථිනුබ්භාරො කුටිවත්ථුදෙසනා විහාරවත්ථුදෙසනාති ඉමානි ඡ කම්මානි ගරුකානි, අපලොකෙත්වා කාතුං න වට්ටන්ති. ඤත්තිදුතියකම්මවාචං සාවෙත්වාව කාතබ්බානි. අවසෙසා තෙරස සම්මුතියො සෙනාසනග්ගාහකමතකචීවරදානාදිසම්මුතියො චාති එවරූපානි ලහුකකම්මානි අපලොකෙත්වාපි කාතුං වට්ටන්ති. ඤත්තිකම්මඤත්තිචතුත්ථකම්මවසෙන පන න කාතබ්බමෙව. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං ඤත්තිඤ්ච තිස්සො ච කම්මවාචායො සාවෙත්වාව කාතබ්බං, අපලොකනකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බන්ති අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො.

විත්ථාරතො පන ඉමානි චත්තාරි කම්මානි ‘‘කතිහාකාරෙහි විපජ්ජන්තී’’තිආදිනා නයෙන පරිවාරාවසානෙ කම්මවග්ගෙ එතෙසං විනිච්ඡයො ආගතොයෙව. යං පන තත්ථ අනුත්තානං, තං කම්මවග්ගෙයෙව වණ්ණයිස්සාම. එවඤ්හි සති න අට්ඨානෙ වණ්ණනා භවිස්සති, ආදිතො පට්ඨාය ච තස්ස තස්ස කම්මස්ස විඤ්ඤාතත්තා සුවිඤ්ඤෙය්යො භවිස්සති.

216. විවාදාධිකරණස්ස කිං මූලන්තිආදීනි පාළිවසෙනෙව වෙදිතබ්බානි.

220. ‘‘විවාදාධිකරණංසියා කුසල’’න්තිආදීසු යෙන විවදන්ති, සො චිත්තුප්පාදො විවාදො, සමථෙහි ච අධිකරණීයතාය අධිකරණන්ති එවමාදිනා නයෙන අත්ථො දට්ඨබ්බො.

222. ආපත්තාධිකරණං සියා අකුසලං සියා අබ්යාකතං, නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසලන්ති එත්ථ සන්ධාය භාසිතවසෙන අත්ථො වෙදිතබ්බො. යස්මිඤ්හි පථවිඛණනාදිකෙ ආපත්තාධිකරණෙ කුසලචිත්තං අඞ්ගං හොති, තස්මිං සති න සක්කා වත්තුං ‘‘නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති, තස්මා නයිදං අඞ්ගප්පහොනකචිත්තං සන්ධාය වුත්තං. ඉදං පන සන්ධාය වුත්තං. යං තාව ආපත්තාධිකරණං ලොකවජ්ජං, තං එකන්තතො අකුසලමෙව, තත්ථ ‘‘සියා අකුසල’’න්ති විකප්පො නත්ථි. යං පන පණ්ණත්තිවජ්ජං, තං යස්මා සඤ්චිච්ච ‘‘ඉමං ආපත්තිං වීතික්කමාමී’’ති වීතික්කමන්තස්සෙව අකුසලං හොති, අසඤ්චිච්ච පන කිඤ්චි අජානන්තස්ස සහසෙය්යාදිවසෙන ආපජ්ජතො අබ්යාකතං හොති, තස්මා තත්ථ සඤ්චිච්චාසඤ්චිච්චවසෙන ඉමං විකප්පභාවං සන්ධාය ඉදං වුත්තං – ‘‘ආපත්තාධිකරණං සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං, නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති.

සචෙ පන ‘‘යං කුසලචිත්තො ආපජ්ජති, ඉදං වුච්චති ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති වදෙය්ය, අචිත්තකානං පන එළකලොමපදසොධම්මාදිසමුට්ඨානානම්පි කුසලචිත්තං ආපජ්ජෙය්ය, න ච තත්ථ විජ්ජමානම්පි කුසලචිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං. කායවචීවිඤ්ඤත්තිවසෙන පන චලිතප්පවත්තානං කායවාචානං අඤ්ඤතරමෙව අඞ්ගං, තඤ්ච රූපක්ඛන්ධපරියාපන්නත්තා අබ්යාකතන්ති.

යං ජානන්තොතිආදිම්හි පන අයමත්ථො – යං චිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං හොති, තෙන වත්ථුං ජානන්තො ‘‘ඉදං වීතික්කමාමී’’ති ච වීතික්කමාකාරෙන සද්ධිං ජානන්තො සඤ්ජානන්තො වීතික්කමචෙතනාවසෙන චෙතෙත්වා පකප්පෙත්වා උපක්කමවසෙන මද්දන්තො අභිවිතරිත්වා නිරාසඞ්කචිත්තං පෙසෙත්වා යං ආපත්තාධිකරණං වීතික්කමං ආපජ්ජති, තස්ස එවං වීතික්කමතො යො වීතික්කමො, ඉදං වුච්චති ‘‘ආපත්තාධිකරණං අකුසල’’න්ති.

අබ්යාකතවාරෙපි යං චිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං හොති, තස්ස අභාවෙන අජානන්තො වීතික්කමාකාරෙන ච සද්ධිං අජානන්තො අසඤ්ජානන්තො ආපත්තිඅඞ්ගභූතාය වීතික්කමචෙතනාය අභාවෙන අචෙතෙත්වා සඤ්චිච්ච මද්දනස්ස අභාවෙන අනභිවිතරිත්වා නිරාසඞ්කචිත්තං අපෙසෙත්වා යං ආපත්තාධිකරණං වීතික්කමං ආපජ්ජති, තස්ස එවං වීතික්කමතො යො වීතික්කමො, ඉදං වුච්චති ‘‘ආපත්තාධිකරණං අබ්යාකත’’න්ති.

224. අයං විවාදො නො අධිකරණන්තිආදීසු සමථෙහි අධිකරණීයතාය අභාවතො නොඅධිකරණන්ති එවමත්ථො වෙදිතබ්බො.

අධිකරණකථා නිට්ඨිතා.

අධිකරණවූපසමනසමථකථා

228. යාවතිකා ච භික්ඛූ කම්මප්පත්තාති එත්ථ චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ චත්තාරො, පඤ්චවග්ගකරණෙ පඤ්ච, දසවග්ගකරණෙ දස, වීසතිවග්ගකරණෙ වීසති භික්ඛූ කම්මප්පත්තාති වෙදිතබ්බා.

230. සුපරිග්ගහිතන්ති සුට්ඨු පරිග්ගහිතං කත්වා සම්පටිච්ඡිතබ්බං. සම්පටිච්ඡිත්වා ච පන ‘‘අජ්ජ භණ්ඩකං ධොවාම, අජ්ජ පත්තං පචාම, අජ්ජෙකො පලිබොධො අත්ථී’’ති මානනිග්ගහත්ථාය කතිපාහං අතික්කාමෙතබ්බං.

231. අනන්තානි චෙව භස්සානි ජායන්තීති අපරිමාණානි ඉතො චිතො ච වචනානි උප්පජ්ජන්ති. ‘‘භාසානී’’තිපි පාඨො, අයමෙවත්ථො. උබ්බාහිකාය සම්මන්නිතබ්බොති අපලොකෙත්වා වා සම්මන්නිතබ්බො පරතො වුත්තාය ඤත්තිදුතියාය වා කම්මවාචාය. එවං සම්මතෙහි පන භික්ඛූහි විසුං වා නිසීදිත්වා තස්සායෙව වා පරිසාය ‘‘අඤ්ඤෙහි අසම්මතෙහි න කිඤ්චි කථෙතබ්බ’’න්ති සාවෙත්වා තං අධිකරණං විනිච්ඡිතබ්බං.

233. තත්රාස්සාති තස්සං පරිසති භවෙය්ය. නෙව සුත්තං ආගතන්ති න මාතිකා ආගතා. නො සුත්තවිභඞ්ගොති විනයොපි න පගුණො. බ්යඤ්ජනච්ඡායාය අත්ථං පටිබාහතීති බ්යඤ්ජනමත්තමෙව ගහෙත්වා අත්ථං පටිසෙධෙති. ජාතරූපරජතඛෙත්තවත්ථුපටිග්ගහණාදීසු විනයධරෙහි භික්ඛූහි ආපත්තියා කාරියමානෙ දිස්වා ‘‘කිං ඉමෙ ආපත්තියා කාරෙථ, ‘නනු ජාතරූපරජතපටිග්ගහණා පටිවිරතො හොතී’ති එවං සුත්තෙ පටිවිරතිමත්තමෙව වුත්තං, නත්ථි එත්ථ ආපත්තී’’ති වදති. අපරො ධම්මකථිකො සුත්තස්ස ආගතත්තා ඔලම්බෙත්වා නිවාසෙන්තානං ආපත්තියා ආරොපියමානාය ‘‘කිං ඉමෙසං ආපත්තිං රොපෙථ, ‘නනු පරිමණ්ඩලං නිවාසෙස්සාමීති සික්ඛා කරණීයා’ති එවං සික්ඛාකරණමත්තමෙවෙත්ථ වුත්තං, නත්ථි එත්ථ ආපත්තී’’ති වදති.

234. යථා බහුතරා භික්ඛූති එත්ථ එකෙනපි අධිකා බහුතරාව කො පන වාදො ද්වීහි තීහීති.

අධිකරණවූපසමනසමථකථා නිට්ඨිතා.

තිවිධසලාකග්ගාහකථා

235. සඤ්ඤත්තියාති සඤ්ඤාපනත්ථාය. ගූළ්හකන්තිආදීසු අලජ්ජුස්සන්නාය පරිසාය ගූළ්හකො සලාකග්ගාහො කාතබ්බො, ලජ්ජුස්සන්නාය පරිසාය විවටකො, බාලුස්සන්නාය සකණ්ණජප්පකො. වණ්ණාවණ්ණායො කත්වාති ධම්මවාදීනඤ්ච අධම්මවාදීනඤ්ච සලාකායො නිමිත්තසඤ්ඤං ආරොපෙත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං විසභාගා කාතබ්බා. තතො තා සබ්බාපි චීවරභොගෙ කත්වා වුත්තනයෙන ගාහෙතබ්බා. දුග්ගහොති පච්චුක්කඩ්ඪිතබ්බන්ති ‘‘දුග්ගහිතා සලාකායො’’ති වත්වා පුන ගහෙත්වා යාවතතියං ගාහෙතබ්බා. සුග්ගහොති සාවෙතබ්බන්ති එකස්මිම්පි ධම්මවාදිම්හි අතිරෙකජාතෙ ‘‘සුග්ගහිතා සලාකායො’’ති සාවෙතබ්බං. යථා ච තෙ ධම්මවාදිනො වදන්ති තථා තං අධිකරණං වූපසමෙතබ්බන්ති. අථ යාවතතියම්පි අධම්මවාදිනොව බහුතරා හොන්ති, අජ්ජ ‘‘අකාලො, ස්වෙ ජානිස්සාමා’’ති වුට්ඨහිත්වා අලජ්ජීනං පක්ඛභෙදත්ථාය ධම්මවාදිපක්ඛං පරියෙසිත්වා පුනදිවසෙ සලාකග්ගාහො කාතබ්බො. අයං ගූළ්හකො සලාකග්ගාහො.

සකණ්ණජප්පකෙ පන ගහිතෙ වත්තබ්බොති එත්ථ සචෙ සඞ්ඝත්ථෙරො අධම්මවාදිසලාකං ගණ්හාති, සො එවං අවබොධෙතබ්බො – ‘‘භන්තෙ, තුම්හෙ මහල්ලකා වයොඅනුප්පත්තා, තුම්හාකං එතං න යුත්තං, අයං පන ධම්මවාදිසලාකා’’ති අස්ස ඉතරා සලාකා දස්සෙතබ්බා. සචෙ සො තං ගණ්හාති, දාතබ්බා. අථ නෙව අවබුජ්ඣති, තතො ‘‘මා කස්සචි ආරොචෙහී’’ති වත්තබ්බො. සෙසං වුත්තනයමෙව. විවටකො විවටත්ථොයෙව.

තිවිධසලාකග්ගාහකථා නිට්ඨිතා.

තස්සපාපියසිකාවිනයකථා

238. පාරාජිකසාමන්තංවාති එත්ථ මෙථුනධම්මෙ පාරාජිකසාමන්තං නාම දුක්කටං හොති. අදින්නාදානාදීසු ථුල්ලච්චයං. නිබ්බෙඨෙන්තන්ති ‘‘න සරාමී’’ති වචනෙන නිබ්බෙඨයමානං. අතිවෙඨෙතීති ‘‘ඉඞ්ඝායස්මා’’තිආදිවචනෙහි අතිවෙඨියති. සරාමි ඛො අහං ආවුසොති පාරාජිකපටිච්ඡාදනත්ථාය එවං පටිජානාති. පුන තෙන අතිවෙඨියමානො ‘‘සරාමි ඛො’’ති පටිඤ්ඤං දත්වා ‘‘ඉදානි මං නාසෙස්සන්තී’’ති භයෙන ‘‘දවාය මෙ’’තිආදිමාහ. එතස්ස තස්සපාපියසිකාකම්මං කාතබ්බං. සචෙ සීලවා භවිස්සති, වත්තං පරිපූරෙත්වා පටිප්පස්සද්ධිං ලභති, නො චෙ තථා නාසිතකොව භවිස්සති. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

තස්සපාපියසිකාවිනයකථා නිට්ඨිතා.

සමථක්ඛන්ධකවණ්ණනා නිට්ඨිතා.