📜

දුතියගාථාසඞ්ගණිකං

චොදනාදිපුච්ඡාවිස්සජ්ජනාවණ්ණනා

359. දුතියගාථාසඞ්ගණියං චොදනාති වත්ථුඤ්ච ආපත්තිඤ්ච දස්සෙත්වා චොදනා. සාරණාති දොසසාරණා. සඞ්ඝො කිමත්ථායාති සඞ්ඝසන්නිපාතො කිමත්ථාය. මතිකම්මං පන කිස්ස කාරණාති මතිකම්මං වුච්චති මන්තග්ගහණං; තං කිස්ස කාරණාති අත්ථො.

චොදනා සාරණත්ථායාති වුත්තප්පකාරා චොදනා, තෙන චුදිතකපුග්ගලෙන චොදකදොසසාරණත්ථාය. නිග්ගහත්ථාය සාරණාති දොසසාරණා පන තස්ස පුග්ගලස්ස නිග්ගහත්ථාය. සඞ්ඝො පරිග්ගහත්ථායාති තත්ථ සන්නිපතිතො සඞ්ඝො විනිච්ඡයපරිග්ගහණත්ථාය; ධම්මාධම්මං තුලනත්ථාය සුවිනිච්ඡිතදුබ්බිනිච්ඡිතං ජානනත්ථායාති අත්ථො. මතිකම්මං පන පාටියෙක්කන්ති සුත්තන්තිකත්ථෙරානඤ්ච විනයධරත්ථෙරානඤ්ච මන්තග්ගහණං පාටෙක්කං පාටෙක්කං විනිච්ඡයසන්නිට්ඨාපනත්ථං.

මා ඛො පටිඝන්ති චුදිතකෙ වා චොදකෙ වා කොපං මා ජනයි. සචෙ අනුවිජ්ජකො තුවන්ති සචෙ ත්වං සඞ්ඝමජ්ඣෙ ඔතිණ්ණං අධිකරණං විනිච්ඡිතුං නිසින්නො විනයධරො.

විග්ගාහිකන්ති ‘‘න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසී’’තිආදිනයප්පවත්තං. අනත්ථසංහිතන්ති යා අනත්ථං ජනයති, පරිසං ඛොභෙත්වා උට්ඨාපෙති, එවරූපිං කථං මා අභණි. සුත්තෙ විනයෙ වාතිආදීසු සුත්තං නාම උභතොවිභඞ්ගො. විනයො නාම ඛන්ධකො. අනුලොමො නාම පරිවාරො. පඤ්ඤත්තං නාම සකලං විනයපිටකං. අනුලොමිකං නාම චත්තාරො මහාපදෙසා.

අනුයොගවත්තංනිසාමයාති අනුයුඤ්ජනවත්තං නිසාමෙහි. කුසලෙන බුද්ධිමතා කතන්ති ඡෙකෙන පණ්ඩිතෙන ඤාණපාරමිප්පත්තෙන භගවතා නීහරිත්වා ඨපිතං. සුවුත්තන්ති සුපඤ්ඤාපිතං. සික්ඛාපදානුලොමිකන්ති සික්ඛාපදානං අනුලොමං. අයං තාව පදත්ථො, අයං පනෙත්ථ සාධිප්පායසඞ්ඛෙපවණ්ණනා – ‘‘සචෙ ත්වං අනුවිජ්ජකො, මා සහසා භණි, මා අනත්ථසංහිතං විග්ගාහිකකථං භණි. යං පන කුසලෙන බුද්ධිමතා ලොකනාථෙන එතෙසු සුත්තාදීසු අනුයොගවත්තං කථං සුපඤ්ඤත්තං සබ්බසික්ඛාපදානං අනුලොමං, තං නිසාමය තං උපධාරෙහී’’ති. ගතිං න නාසෙන්තො සම්පරායිකන්ති අත්තනො සම්පරායෙ සුගතිනිබ්බත්තිං අනාසෙන්තො අනුයොගවත්තං නිසාමය. යො හි තං අනිසාමෙත්වා අනුයුඤ්ජති, සො සම්පරායිකං අත්තනො ගතිං නාසෙති, තස්මා ත්වං අනාසෙන්තො නිසාමයාති අත්ථො. ඉදානි තං අනුයොගවත්තං දස්සෙතුං හිතෙසීතිආදිමාහ. තත්ථ හිතෙසීති හිතං එසන්තො ගවෙසන්තො; මෙත්තඤ්ච මෙත්තාපුබ්බභාගඤ්ච උපට්ඨපෙත්වාති අත්ථො. කාලෙනාති යුත්තපත්තකාලෙන; අජ්ඣෙසිතකාලෙයෙව තව භාරෙ කතෙ අනුයුඤ්ජාති අත්ථො.

සහසා වොහාරං මා පධාරෙසීති යො එතෙසං සහසා වොහාරො හොති, සහසා භාසිතං, තං මා පධාරෙසි, මා ගණ්හිත්ථ.

පටිඤ්ඤානුසන්ධිතෙන කාරයෙති එත්ථ අනුසන්ධිතන්ති කථානුසන්ධි වුච්චති, තස්මා පටිඤ්ඤානුසන්ධිනා කාරයෙ; කථානුසන්ධිං සල්ලක්ඛෙත්වා පටිඤ්ඤාය කාරයෙති අත්ථො. අථ වා පටිඤ්ඤාය ච අනුසන්ධිතෙන ච කාරයෙ, ලජ්ජිං පටිඤ්ඤාය කාරයෙ; අලජ්ජිං වත්තානුසන්ධිනාති අත්ථො. තස්මා එව පටිඤ්ඤා ලජ්ජීසූති ගාථමාහ. තත්ථ වත්තානුසන්ධිතෙන කාරයෙති වත්තානුසන්ධිනා කාරයෙ, යා අස්ස වත්තෙන සද්ධිං පටිඤ්ඤා සන්ධියති, තාය පටිඤ්ඤාය කාරයෙති අත්ථො.

සඤ්චිච්චාති ජානන්තො ආපජ්ජති. පරිගූහතීති නිගූහති න දෙසෙති න වුට්ඨාති.

සා අහම්පි ජානාමීති යං තුම්හෙහි වුත්තං, තං සච්චං, අහම්පි නං එවමෙව ජානාමි. අඤ්ඤඤ්ච තාහන්ති අඤ්ඤඤ්ච තං අහං පුච්ඡාමි.

පුබ්බාපරංන ජානාතීති පුරෙකථිතඤ්ච පච්ඡාකථිතඤ්ච න ජානාති. අකොවිදොති තස්මිං පුබ්බාපරෙ අකුසලො. අනුසන්ධිවචනපථං න ජානාතීති කථානුසන්ධිවචනං විනිච්ඡයානුසන්ධිවචනඤ්ච න ජානාති.

සීලවිපත්තියා චොදෙතීති ද්වීහි ආපත්තික්ඛන්ධෙහි චොදෙති. ආචාරදිට්ඨියාති ආචාරවිපත්තියා චෙව දිට්ඨිවිපත්තියා ච. ආචාරවිපත්තියා චොදෙන්තො පඤ්චහාපත්තික්ඛන්ධෙහි චොදෙති, දිට්ඨිවිපත්තියා චොදෙන්තො මිච්ඡාදිට්ඨියා චෙව අන්තග්ගාහිකදිට්ඨියා ච චොදෙති. ආජීවෙනපි චොදෙතීති ආජීවහෙතුපඤ්ඤත්තෙහි ඡහි සික්ඛාපදෙහි චොදෙති. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

දුතියගාථාසඞ්ගණිකවණ්ණනා නිට්ඨිතා.