📜

6. පාටිදෙසනීයකණ්ඩං

1. පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං

ඉමෙ ඛො පනායස්මන්තො චත්තාරො පාටිදෙසනීයා

ධම්මා උද්දෙසං ආගච්ඡන්ති.

552. තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරා භික්ඛුනී සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පටික්කමනකාලෙ අඤ්ඤතරං භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘හන්දාය්ය, භික්ඛං පටිග්ගණ්හා’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති සබ්බෙව අග්ගහෙසි. සා උපකට්ඨෙ කාලෙ නාසක්ඛි පිණ්ඩාය චරිතුං, ඡින්නභත්තා අහොසි. අථ ඛො සා භික්ඛුනී දුතියම්පි දිවසං…පෙ… තතියම්පි දිවසං සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පටික්කමනකාලෙ තං භික්ඛුං පස්සිත්වා එතදවොච – ‘‘හන්දාය්ය, භික්ඛං පටිග්ගණ්හා’’ති. ‘‘සුට්ඨු, භගිනී’’ති සබ්බෙව අග්ගහෙසි. සා උපකට්ඨෙ කාලෙ නාසක්ඛි පිණ්ඩාය චරිතුං, ඡින්නභත්තා අහොසි. අථ ඛො සා භික්ඛුනී චතුත්ථෙ දිවසෙ රථිකාය පවෙධෙන්තී ගච්ඡති. සෙට්ඨි ගහපති රථෙන පටිපථං ආගච්ඡන්තො තං භික්ඛුනිං එතදවොච – ‘‘අපෙහාය්යෙ’’ති. සා වොක්කමන්තී තත්ථෙව පරිපති. සෙට්ඨි ගහපති තං භික්ඛුනිං ඛමාපෙසි – ‘‘ඛමාහාය්යෙ, මයාසි පාතිතා’’ති. ‘‘නාහං, ගහපති, තයා පාතිතා. අපිච, අහමෙව දුබ්බලා’’ති. ‘‘කිස්ස පන ත්වං, අය්යෙ, දුබ්බලා’’ති? අථ ඛො සා භික්ඛුනී සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස එතමත්ථං ආරොචෙසි. සෙට්ඨි ගහපති තං භික්ඛුනිං ඝරං නෙත්වා භොජෙත්වා උජ්ඣායති ඛිය්යති විපාචෙති – ‘‘කථඤ්හි නාම භදන්තා භික්ඛුනියා හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහෙස්සන්ති! කිච්ඡලාභො මාතුගාමො’’ති!

අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තස්ස සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස උජ්ඣායන්තස්ස ඛිය්යන්තස්ස විපාචෙන්තස්ස. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම භික්ඛු භික්ඛුනියා හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහෙස්සතී’’ති …පෙ… සච්චං කිර ත්වං, භික්ඛු, භික්ඛුනියා හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහෙසීති ? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. ‘‘ඤාතිකා තෙ, භික්ඛු, අඤ්ඤාතිකා’’ති? ‘‘අඤ්ඤාතිකා, භගවා’’ති. ‘‘අඤ්ඤාතකො, මොඝපුරිස, අඤ්ඤාතිකාය න ජානාති පතිරූපං වා අප්පතිරූපං වා සන්තං වා අසන්තං වා. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, අඤ්ඤාතිකාය භික්ඛුනියා හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහෙස්සසි! නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

553. ‘‘යො පන භික්ඛු අඤ්ඤාතිකාය භික්ඛුනියා අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං, තං පටිදෙසෙමී’’’ති.

554. යො පනාති යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

අඤ්ඤාතිකා නාම මාතිතො වා . පිතිතො වා යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අසම්බද්ධා.

භික්ඛුනී නාම උභතොසඞ්ඝෙ උපසම්පන්නා.

අන්තරඝරං නාම රථිකා බ්යූහං සිඞ්ඝාටකං ඝරං.

ඛාදනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ඨපෙත්වා අවසෙසං ඛාදනීයං නාම.

භොජනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – ඔදනො, කුම්මාසො, සත්තු, මච්ඡො, මංසං. ‘‘ඛාදිස්සාමි භුඤ්ජිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

555. අඤ්ඤාතිකාය අඤ්ඤාතිකසඤ්ඤී අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. අඤ්ඤාතිකාය වෙමතිකො අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. අඤ්ඤාතිකාය ඤාතිකසඤ්ඤී අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ආහාරත්ථාය පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති දුක්කටස්ස. එකතොඋපසම්පන්නාය හත්ථතො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා – ‘‘ඛාදිස්සාමි භුඤ්ජිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඤාතිකාය අඤ්ඤාතිකසඤ්ඤී, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඤාතිකාය වෙමතිකො, ආපත්ති දුක්කටස්ස. ඤාතිකාය ඤාතිකසඤ්ඤී, අනාපත්ති.

556. අනාපත්ති ඤාතිකාය, දාපෙති න දෙති, උපනික්ඛිපිත්වා දෙති අන්තරාරාමෙ, භික්ඛුනුපස්සයෙ, තිත්ථියසෙය්යාය, පටික්කමනෙ , ගාමතො නීහරිත්වා දෙති, යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දෙති, සික්ඛමානාය, සාමණෙරියා, උම්මත්තකස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං නිට්ඨිතං.

2. දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං

557. තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ කුලෙසු නිමන්තිතා භුඤ්ජන්ති. ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ඡබ්බග්ගියානං භික්ඛූනං වොසාසන්තියො ඨිතා හොන්ති – ‘‘ඉධ සූපං දෙථ, ඉධ ඔදනං දෙථා’’ති. ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ යාවදත්ථං භුඤ්ජන්ති. අඤ්ඤෙ භික්ඛූ න චිත්තරූපං භුඤ්ජන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ භික්ඛුනියො වොසාසන්තියො න නිවාරෙස්සන්තී’’ති…පෙ… සච්චං කිර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනියො වොසාසන්තියො න නිවාරෙථාති? ‘‘සච්චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා …පෙ… කථඤ්හි නාම තුම්හෙ, මොඝපුරිසා, භික්ඛුනියො වොසාසන්තියො න නිවාරෙස්සථ ! නෙතං, මොඝපුරිසා, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

558. ‘‘භික්ඛූපනෙව කුලෙසු නිමන්තිතා භුඤ්ජන්ති, තත්ර චෙ සා [තත්ර චෙ (ස්යා.)] භික්ඛුනී වොසාසමානරූපා ඨිතා හොති – ‘ඉධ සූපං දෙථ, ඉධ ඔදනං දෙථා’ති, තෙහි භික්ඛූහි සා භික්ඛුනී අපසාදෙතබ්බා – ‘අපසක්ක තාව, භගිනි, යාව භික්ඛූ භුඤ්ජන්තී’ති. එකස්ස චෙපි [එකස්සපි චෙ (සී. ස්යා.)] භික්ඛුනො න පටිභාසෙය්ය තං භික්ඛුනිං අපසාදෙතුං – ‘අපසක්ක තාව, භගිනි, යාව භික්ඛූ භුඤ්ජන්තී’ති පටිදෙසෙතබ්බං තෙහි භික්ඛූහි – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිම්හා අසප්පායං පාටිදෙසනීයං, තං පටිදෙසෙමා’’’ති.

559. භික්ඛූ පනෙව කුලෙසු නිමන්තිතා භුඤ්ජන්තීති කුලං නාම චත්තාරි කුලානි – ඛත්තියකුලං, බ්රාහ්මණකුලං, වෙස්සකුලං, සුද්දකුලං.

නිමන්තිතා භුඤ්ජන්තීති පඤ්චන්නං භොජනානං අඤ්ඤතරෙන භොජනෙන නිමන්තිතා භුඤ්ජන්ති.

භික්ඛුනී නාම උභතොසඞ්ඝෙ උපසම්පන්නා.

වොසාසන්තී නාම යථාමිත්තතා යථාසන්දිට්ඨතා යථාසම්භත්තතා යථාසමානුපජ්ඣායකතා යථාසමානාචරියකතා – ‘‘ඉධ සූපං දෙථ, ඉධ ඔදනං දෙථා’’ති. එසා වොසාසන්තී නාම.

තෙහි භික්ඛූහීති භුඤ්ජමානෙහි භික්ඛූහි.

සා භික්ඛුනීති යා සා වොසාසන්තී භික්ඛුනී.

තෙහි භික්ඛූහි සා භික්ඛුනී අපසාදෙතබ්බා – ‘‘අපසක්ක තාව, භගිනි, යාව භික්ඛූ භුඤ්ජන්තී’’ති. එකස්ස චෙපි [එකස්සපි චෙ (සී. ස්යා.)] භික්ඛුනො අනපසාදිතො [අනපසාදිතෙ (සී. ස්යා.)] – ‘‘ඛාදිස්සාමි භුඤ්ජිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

560. උපසම්පන්නාය උපසම්පන්නසඤ්ඤී වොසාසන්තියා න නිවාරෙති, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස . උපසම්පන්නාය වෙමතිකො වොසාසන්තියා න නිවාරෙති, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. උපසම්පන්නාය අනුපසම්පන්නසඤ්ඤී වොසාසන්තියා න නිවාරෙති, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

එකතොඋපසම්පන්නාය වොසාසන්තියා න නිවාරෙති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුපසම්පන්නාය උපසම්පන්නසඤ්ඤී, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුපසම්පන්නාය වෙමතිකො, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුපසම්පන්නාය අනුපසම්පන්නසඤ්ඤී, අනාපත්ති.

561. අනාපත්ති අත්තනො භත්තං දාපෙති න දෙති, අඤ්ඤෙසං භත්තං දෙති න දාපෙති, යං න දින්නං තං දාපෙති, යත්ථ න දින්නං තත්ථ දාපෙති, සබ්බෙසං සමකං දාපෙති, සික්ඛමානා වොසාසති, සාමණෙරී වොසාසති, පඤ්ච භොජනානි ඨපෙත්වා සබ්බත්ථ, අනාපත්ති, උම්මත්තකස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං නිට්ඨිතං.

3. තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං

562. තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං කුලං උභතොපසන්නං හොති. සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති, යං තස්මිං කුලෙ උප්පජ්ජති පුරෙභත්තං ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා තං සබ්බං භික්ඛූනං විස්සජ්ජෙත්වා අප්පෙකදා අනසිතා අච්ඡන්ති. මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම සමණා සක්යපුත්තියා න මත්තං ජානිත්වා පටිග්ගහෙස්සන්ති! ඉමෙ ඉමෙසං දත්වා අප්පෙකදා අනසිතා අච්ඡන්තී’’ති!! අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තෙසං මනුස්සානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, යං කුලං සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති එවරූපස්ස කුලස්ස ඤත්තිදුතියෙන කම්මෙන සෙක්ඛසම්මුතිං දාතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බා. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

563. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමං කුලං සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස කුලස්ස සෙක්ඛසම්මුතිං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමං කුලං සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස කුලස්ස සෙක්ඛසම්මුතිං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස කුලස්ස සෙක්ඛසම්මුතියා දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දින්නා සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමස්ස කුලස්ස සෙක්ඛසම්මුති. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යානි ඛො පන තානි සෙක්ඛසම්මතානි කුලානි, යො පන භික්ඛු තථාරූපෙසු සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං තං පටිදෙසෙමී’’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

564. තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං උස්සවො හොති. මනුස්සා භික්ඛූ නිමන්තෙත්වා භොජෙන්ති. තම්පි ඛො කුලං භික්ඛූ නිමන්තෙසි. භික්ඛූ කුක්කුච්චායන්තා නාධිවාසෙන්ති – ‘‘පටික්ඛිත්තං භගවතා සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතු’’න්ති. තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කිං නු ඛො නාම අම්හාකං ජීවිතෙන යං අය්යා අම්හාකං න පටිග්ගණ්හන්තී’’ති! අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තෙසං මනුස්සානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, නිමන්තිතෙන සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යානි ඛො පන තානි සෙක්ඛසම්මතානි කුලානි, යො පන භික්ඛු තථාරූපෙසු සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු පුබ්බෙ අනිමන්තිතොඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදෙය්යවා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං, තං පටිදෙසෙමී’’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

565. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු තස්ස කුලස්ස කුලූපකො හොති. අථ ඛො සො භික්ඛු පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන තං කුලං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. තෙන ඛො පන සමයෙන සො භික්ඛු ගිලානො හොති. අථ ඛො තෙ මනුස්සා තං භික්ඛුං එතදවොචුං – ‘‘භුඤ්ජථ, භන්තෙ’’ති. අථ ඛො සො භික්ඛු – ‘‘භගවතා පටික්ඛිත්තං අනිමන්තිතෙන සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතු’’න්ති කුක්කුච්චායන්තො න පටිග්ගහෙසි; නාසක්ඛි පිණ්ඩාය චරිතුං; ඡින්නභත්තො අහොසි. අථ ඛො සො භික්ඛු ආරාමං ගන්ත්වා භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ගිලානෙන භික්ඛුනා සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

566. ‘‘යානි ඛො පන තානි සෙක්ඛසම්මතානි කුලානි, යො පන භික්ඛු තථාරූපෙසු සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු පුබ්බෙ අනිමන්තිතො අගිලානො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං, තං පටිදෙසෙමී’’ති.

567. යානි ඛො පන තානි සෙක්ඛසම්මතානි කුලානීති සෙක්ඛසම්මතං නාම කුලං යං කුලං සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති. එවරූපස්ස කුලස්ස ඤත්තිදුතියෙන කම්මෙන සෙක්ඛසම්මුති දින්නා හොති.

යො පනාති යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

තථාරූපෙසු සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසූති එවරූපෙසු සෙක්ඛසම්මතෙසු කුලෙසු.

අනිමන්තිතො නාම අජ්ජතනාය වා ස්වාතනාය වා අනිමන්තිතො, ඝරූපචාරං ඔක්කමන්තෙ නිමන්තෙති, එසො අනිමන්තිතො නාම.

නිමන්තිතො නාම අජ්ජතනාය වා ස්වාතනාය වා නිමන්තිතො, ඝරූපචාරං අනොක්කමන්තෙ නිමන්තෙති, එසො නිමන්තිතො නාම.

අගිලානො නාම සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං.

ගිලානො නාම න සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං.

ඛාදනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ඨපෙත්වා අවසෙසං ඛාදනීයං නාම.

භොජනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – ඔදනො, කුම්මාසො, සත්තු, මච්ඡො, මංසං.

අනිමන්තිතො අගිලානො ‘‘ඛාදිස්සාමි භුඤ්ජිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස . අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

568. සෙක්ඛසම්මතෙ සෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤී අනිමන්තිතො අගිලානො ඛාදනීයං වා භොජනීයංව සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. සෙක්ඛසම්මතෙ වෙමතිකො…පෙ… සෙක්ඛසම්මතෙ අසෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤී අනිමන්තිතො අගිලානො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ආහාරත්ථාය පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති දුක්කටස්ස. අසෙක්ඛසම්මතෙ සෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤී, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අසෙක්ඛසම්මතෙ වෙමතිකො, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අසෙක්ඛසම්මතෙ අසෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤී, අනාපත්ති.

569. අනාපත්ති නිමන්තිතස්ස, ගිලානස්ස, නිමන්තිතස්ස වා ගිලානස්ස වා සෙසකං භුඤ්ජති , අඤ්ඤෙසං භික්ඛා තත්ථ පඤ්ඤත්තා හොති, ඝරතො නීහරිත්වා දෙන්ති, නිච්චභත්තෙ, සලාකභත්තෙ, පක්ඛිකෙ, උපොසථිකෙ, පාටිපදිකෙ, යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං – ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දෙති, උම්මත්තකස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං නිට්ඨිතං.

4. චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං

570. තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා සක්කෙසු විහරති කපිලවත්ථුස්මිං නිග්රොධාරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සාකියදාසකා අවරුද්ධා හොන්ති. සාකියානියො ඉච්ඡන්ති ආරඤ්ඤකෙසු සෙනාසනෙසු භත්තං කාතුං. අස්සොසුං ඛො සාකියදාසකා – ‘‘සාකියානියො කිර ආරඤ්ඤකෙසු සෙනාසනෙසු භත්තං කත්තුකාමා’’ති. තෙ මග්ගෙ පරියුට්ඨිංසු. සාකියානියො පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං ආදාය ආරඤ්ඤකං සෙනාසනං අගමංසු. සාකියදාසකා නික්ඛමිත්වා සාකියානියො අච්ඡින්දිංසු ච දූසෙසුඤ්ච. සාකියා නික්ඛමිත්වා තෙ චොරෙ සභණ්ඩෙ [සහ භණ්ඩෙන (ක.)] ගහෙත්වා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම භදන්තා ආරාමෙ චොරෙ පටිවසන්තෙ නාරොචෙස්සන්තී’’ති! අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ සාකියානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤපෙස්සාමි දස අත්ථවසෙ පටිච්ච – සඞ්ඝසුට්ඨුතාය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

‘‘යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානි සෙනාසනානි සාසඞ්කසම්මතානි සප්පටිභයානි, යො පන භික්ඛු තථාරූපෙසු සෙනාසනෙසු[සෙනාසනෙසු විහරන්තො (සී. ස්යා.)]පුබ්බෙ අප්පටිසංවිදිතං ඛාදනීයංවා භොජනීයං වා අජ්ඣාරාමෙ සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මං ආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං තං පටිදෙසෙමී’’’ති.

එවඤ්චිදං භගවතා භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං හොති.

571. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ආරඤ්ඤකෙසු සෙනාසනෙසු ගිලානො හොති . මනුස්සා ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආදාය ආරඤ්ඤකං සෙනාසනං අගමංසු. අථ ඛො තෙ මනුස්සා තං භික්ඛුං එතදවොචුං – ‘‘භුඤ්ජථ, භන්තෙ’’ති. අථ ඛො සො භික්ඛු – ‘‘භගවතා පටික්ඛිත්තං ආරඤ්ඤකෙසු සෙනාසනෙසු ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතු’’න්ති කුක්කුච්චායන්තො න පටිග්ගහෙසි, නාසක්ඛි පිණ්ඩාය චරිතුං [පවිසිතුං (ක.)], ඡින්නභත්තො අහොසි. අථ ඛො සො භික්ඛු භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ගිලානෙන භික්ඛුනා ආරඤ්ඤකෙසු සෙනාසනෙසු පුබ්බෙ අප්පටිසංවිදිතං ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා ඛාදිතුං භුඤ්ජිතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, ඉමං සික්ඛාපදං උද්දිසෙය්යාථ –

572. ‘‘යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානි සෙනාසනානි සාසඞ්කසම්මතානි සප්පටිභයානි, යො පන භික්ඛු තථාරූපෙසු සෙනාසනෙසු පුබ්බෙ අප්පටිසංවිදිතං ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා අජ්ඣාරාමෙ සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා අගිලානො ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වා, පටිදෙසෙතබ්බං තෙන භික්ඛුනා – ‘ගාරය්හං, ආවුසො, ධම්මංආපජ්ජිං අසප්පායං පාටිදෙසනීයං, තං පටිදෙසෙමී’’’ති.

573. යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානි සෙනාසනානීති ආරඤ්ඤකං නාම සෙනාසනං පඤ්චධනුසතිකං පච්ඡිමං.

සාසඞ්කං නාම ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ චොරානං නිවිට්ඨොකාසො දිස්සති, භුත්තොකාසො දිස්සති, ඨිතොකාසො දිස්සති, නිසින්නොකාසො දිස්සති, නිපන්නොකාසො දිස්සති.

සප්පටිභයං නාම ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ චොරෙහි මනුස්සා හතා දිස්සන්ති, විලුත්තා දිස්සන්ති, ආකොටිතා දිස්සන්ති.

යො පනාති යො යාදිසො…පෙ… භික්ඛූති…පෙ… අයං ඉමස්මිං අත්ථෙ අධිප්පෙතො භික්ඛූති.

තථාරූපෙසු සෙනාසනෙසූති එවරූපෙසු සෙනාසනෙසු.

අප්පටිසංවිදිතං නාම පඤ්චන්නං පටිසංවිදිතං, එතං අප්පටිසංවිදිතං නාම. ආරාමං ආරාමූපචාරං ඨපෙත්වා පටිසංවිදිතං, එතං [එතම්පි (සී.)] අප්පටිසංවිදිතං නාම.

පටිසංවිදිතං නාම යො කොචි ඉත්ථී වා පුරිසො වා ආරාමං ආරාමූපචාරං ආගන්ත්වා ආරොචෙති – ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස, භන්තෙ, ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරිස්සන්තී’’ති. සචෙ සාසඞ්කං හොති, සාසඞ්කන්ති ආචික්ඛිතබ්බං; සචෙ සප්පටිභයං හොති, සප්පටිභයන්ති ආචික්ඛිතබ්බං; සචෙ – ‘‘හොතු, භන්තෙ, ආහරියිස්සතී’’ති භණති, චොරා වත්තබ්බා – ‘‘මනුස්සා ඉධූපචරන්ති අපසක්කථා’’ති. යාගුයා පටිසංවිදිතෙ තස්සා පරිවාරො ආහරිය්යති, එතං පටිසංවිදිතං නාම. භත්තෙන පටිසංවිදිතෙ තස්ස පරිවාරො ආහරිය්යති, එතං පටිසංවිදිතං නාම . ඛාදනීයෙන පටිසංවිදිතෙ තස්ස පරිවාරො ආහරිය්යති, එතං පටිසංවිදිතං නාම. කුලෙන පටිසංවිදිතෙ යො තස්මිං කුලෙ මනුස්සො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරති, එතං පටිසංවිදිතං නාම. ගාමෙන පටිසංවිදිතෙ යො තස්මිං ගාමෙ මනුස්සො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරති, එතං පටිසංවිදිතං නාම. පූගෙන පටිසංවිදිතෙ යො තස්මිං පූගෙ මනුස්සො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරති, එතං පටිසංවිදිතං නාම.

ඛාදනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ඨපෙත්වා අවසෙසං ඛාදනීයං නාම.

භොජනීයං නාම පඤ්ච භොජනානි – ඔදනො, කුම්මාසො, සත්තු, මච්ඡො, මංසං.

අජ්ඣාරාමො නාම පරික්ඛිත්තස්ස ආරාමස්ස අන්තොආරාමො. අපරික්ඛිත්තස්ස උපචාරො.

අගිලානො නාම සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං [ගන්තුං (ක.)].

ගිලානො නාම න සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං [ගන්තුං (ක.)].

අප්පටිසංවිදිතං අගිලානො ‘‘ඛාදිස්සාමි භුඤ්ජිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

574. අප්පටිසංවිදිතෙ අප්පටිසංවිදිතසඤ්ඤී ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා අජ්ඣාරාමෙ සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා අගිලානො ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. අප්පටිසංවිදිතෙ වෙමතිකො ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා අජ්ඣාරාමෙ සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා අගිලානො ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස. අප්පටිසංවිදිතෙ පටිසංවිදිතසඤ්ඤී ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා අජ්ඣාරාමෙ සහත්ථා පටිග්ගහෙත්වා අගිලානො ඛාදති වා භුඤ්ජති වා, ආපත්ති පාටිදෙසනීයස්ස.

යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං ආහාරත්ථාය පටිග්ගණ්හාති, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ආපත්ති දුක්කටස්ස. පටිසංවිදිතෙ අප්පටිසංවිදිතසඤ්ඤී, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පටිසංවිදිතෙ වෙමතිකො, ආපත්ති දුක්කටස්ස. පටිසංවිදිතෙ පටිසංවිදිතසඤ්ඤී, අනාපත්ති.

575. අනාපත්ති පටිසංවිදිතෙ, ගිලානස්ස, පටිසංවිදිතෙ වා ගිලානස්ස වා සෙසකං භුඤ්ජති, බහාරාමෙ පටිග්ගහෙත්වා අන්තොආරාමෙ භුඤ්ජති, තත්ථ ජාතකං මූලං වා තචං වා පත්තං වා පුප්ඵං වා ඵලං වා භුඤ්ජති, යාමකාලිකං සත්තාහකාලිකං යාවජීවිකං සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජති, උම්මත්තකස්ස, ආදිකම්මිකස්සාති.

චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදං නිට්ඨිතං.

උද්දිට්ඨා ඛො, ආයස්මන්තො, චත්තාරො පාටිදෙසනීයා ධම්මා. තත්ථායස්මන්තෙ පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? දුතියම්පි පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? තතියම්පි පුච්ඡාමි – ‘‘කච්චිත්ථ පරිසුද්ධා’’? පරිසුද්ධෙත්ථායස්මන්තො, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමීති.

පාටිදෙසනීයකණ්ඩං නිට්ඨිතං.