මූල > විනයපිටක > මහාවග්ගපාළි

326. තෙන ¶ ¶ ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන වෙසාලී ඉද්ධා චෙව හොති ඵිතා [ඵීතා (බහූසු)] ච බහුජනා ච ආකිණ්ණමනුස්සා ච සුභික්ඛා ච; සත්ත ච පාසාදසහස්සානි සත්ත ච පාසාදසතානි සත්ත ච පාසාදා; සත්ත ච කූටාගාරසහස්සානි සත්ත ච කූටාගාරසතානි සත්ත ච කූටාගාරානි; සත්ත ච ආරාමසහස්සානි සත්ත ච ආරාමසතානි සත්ත ච ආරාමා; සත්ත ච පොක්ඛරණීසහස්සානි සත්ත ච පොක්ඛරණීසතානි සත්ත ච පොක්ඛරණියො; අම්බපාලී ච ගණිකා අභිරූපා හොති දස්සනීයා පාසාදිකා පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතා, පදක්ඛිණා [පදක්ඛා (ස්යා.)] නච්චෙ ච ගීතෙ ච වාදිතෙ ච, අභිසටා අත්ථිකානං අත්ථිකානං මනුස්සානං පඤ්ඤාසාය ච රත්තිං ගච්ඡති; තාය ච වෙසාලී භිය්යොසොමත්තාය උපසොභති. අථ ඛො රාජගහකො නෙගමො වෙසාලිං අගමාසි කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අද්දසා ඛො රාජගහකො නෙගමො වෙසාලිං ඉද්ධඤ්චෙව ඵිතඤ්ච බහුජනඤ්ච ආකිණ්ණමනුස්සඤ්ච සුභික්ඛඤ්ච; සත්ත ච පාසාදසහස්සානි සත්ත ච පාසාදසතානි සත්ත ච පාසාදෙ; සත්ත ච කූටාගාරසහස්සානි සත්ත ච කූටාගාරසතානි සත්ත ච කූටාගාරානි; සත්ත ච ආරාමසහස්සානි සත්ත ච ආරාමසතානි සත්ත ච ආරාමෙ; සත්ත ච පොක්ඛරණීසහස්සානි සත්ත ච පොක්ඛරණීසතානි සත්ත ච පොක්ඛරණියො ¶ ; අම්බපාලිඤ්ච ගණිකං අභිරූපං දස්සනීයං පාසාදිකං පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතං, පදක්ඛිණං [පදක්ඛං (ස්යා.)] නච්චෙ ච ගීතෙ ච වාදිතෙ ච, අභිසටං අත්ථිකානං අත්ථිකානං මනුස්සානං පඤ්ඤාසාය ච රත්තිං ගච්ඡන්තිං, තාය ච වෙසාලිං භිය්යොසොමත්තාය උපසොභන්තිං.

327. අථ ඛො රාජගහකො නෙගමො වෙසාලියං තං කරණීයං තීරෙත්වා පුනදෙව රාජගහං පච්චාගඤ්ඡි. යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා රාජානං මාගධං ¶ සෙනියං බිම්බිසාරං ¶ එතදවොච – ‘‘වෙසාලී, දෙව, ඉද්ධා චෙව ඵිතා ච බහුජනා ච ආකිණ්ණමනුස්සා ච සුභික්ඛා ච; සත්ත ච පාසාදසහස්සානි…පෙ… තාය ච වෙසාලී භිය්යොසොමත්තාය උපසොභති. සාධු, දෙව, මයම්පි ගණිකං වුට්ඨාපෙස්සාමා’’ති [වුට්ඨාපෙය්යාම (ක.)]. ‘‘තෙන හි, භණෙ, තාදිසිං කුමාරිං ජානාථ යං තුම්හෙ ගණිකං වුට්ඨාපෙය්යාථා’’ති. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහෙ සාලවතී නාම ¶ කුමාරී අභිරූපා හොති දස්සනීයා පාසාදිකා පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතා. අථ ඛො රාජගහකො නෙගමො සාලවතිං කුමාරිං ගණිකං ¶ වුට්ඨාපෙසි. අථ ඛො සාලවතී ගණිකා නචිරස්සෙව පදක්ඛිණා අහොසි නච්චෙ ච ගීතෙ ච වාදිතෙ ච, අභිසටා අත්ථිකානං අත්ථිකානං මනුස්සානං පටිසතෙන ච රත්තිං ගච්ඡති. අථ ඛො සාලවතී ගණිකා නචිරස්සෙව ගබ්භිනී අහොසි. අථ ඛො සාලවතියා ගණිකාය එතදහොසි – ‘‘ඉත්ථී ඛො ගබ්භිනී පුරිසානං අමනාපා. සචෙ මං කොචි ජානිස්සති සාලවතී ගණිකා ගබ්භිනීති, සබ්බො මෙ සක්කාරො භඤ්ජිස්සති [ පරිහායිස්සති (සී. ස්යා.)]. යංනූනාහං ගිලානං පටිවෙදෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො සාලවතී ගණිකා දොවාරිකං ආණාපෙසි – ‘‘මා, භණෙ දොවාරික, කොචි පුරිසො පාවිසි. යො ච මං පුච්ඡති, ‘ගිලානා’ති පටිවෙදෙහී’’ති. ‘‘එවං, අය්යෙ’’ති ඛො සො දොවාරිකො සාලවතියා ගණිකාය පච්චස්සොසි. අථ ඛො සාලවතී ගණිකා තස්ස ගබ්භස්ස පරිපාකමන්වාය පුත්තං විජායි. අථ ඛො සාලවතී ගණිකා දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘හන්ද, ජෙ, ඉමං දාරකං කත්තරසුප්පෙ පක්ඛිපිත්වා නීහරිත්වා සඞ්කාරකූටෙ ඡඩ්ඩෙහී’’ති. ‘‘එවං, අය්යෙ’’ති ඛො සා දාසී සාලවතියා ගණිකාය පටිස්සුත්වා තං දාරකං කත්තරසුප්පෙ පක්ඛිපිත්වා නීහරිත්වා සඞ්කාරකූටෙ ඡඩ්ඩෙසි.

328. තෙන ඛො පන සමයෙන අභයො නාම රාජකුමාරො කාලස්සෙව රාජුපට්ඨානං ගච්ඡන්තො අද්දස තං දාරකං කාකෙහි සම්පරිකිණ්ණං ¶ , දිස්වාන මනුස්සෙ පුච්ඡි – ‘‘කිං එතං, භණෙ, කාකෙහි සම්පරිකිණ්ණ’’න්ති? ‘‘දාරකො, දෙවා’’ති. ‘‘ජීවති, භණෙ’’ති? ‘‘ජීවති, දෙවා’’ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ, තං දාරකං අම්හාකං අන්තෙපුරං නෙත්වා ධාතීනං දෙථ පොසෙතු’’න්ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො තෙ මනුස්සා අභයස්ස රාජකුමාරස්ස පටිස්සුත්වා තං ¶ දාරකං අභයස්ස රාජකුමාරස්ස අන්තෙපුරං නෙත්වා ධාතීනං අදංසු – ‘‘පොසෙථා’’ති. තස්ස ජීවතීති ‘ජීවකො’ති නාමං අකංසු. කුමාරෙන පොසාපිතොති ‘කොමාරභච්චො’ති නාමං අකංසු. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො නචිරස්සෙව විඤ්ඤුතං පාපුණි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන අභයො රාජකුමාරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අභයං රාජකුමාරං එතදවොච – ‘‘කා මෙ, දෙව, මාතා, කො පිතා’’ති? ‘‘අහම්පි ඛො තෙ, භණෙ ජීවක, මාතරං න ජානාමි; අපි චාහං තෙ පිතා; මයාසි [මයාපි (ක.)] පොසාපිතො’’ති. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉමානි ¶ ඛො රාජකුලානි න සුකරානි අසිප්පෙන උපජීවිතුං. යංනූනාහං සිප්පං සික්ඛෙය්ය’’න්ති.

329. තෙන ඛො පන සමයෙන තක්කසිලායං [තක්කසීලායං (ක.)] දිසාපාමොක්ඛො වෙජ්ජො පටිවසති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො අභයං රාජකුමාරං අනාපුච්ඡා යෙන තක්කසිලා තෙන ¶ පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන යෙන තක්කසිලා, යෙන වෙජ්ජො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං වෙජ්ජං එතදවොච – ‘‘ඉච්ඡාමහං, ආචරිය, සිප්පං සික්ඛිතු’’න්ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ ¶ ජීවක, සික්ඛස්සූ’’ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො බහුඤ්ච ගණ්හාති ලහුඤ්ච ගණ්හාති සුට්ඨු ච උපධාරෙති, ගහිතඤ්චස්ස න සම්මුස්සති [න පමුස්සති (සී. ස්යා.)]. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස සත්තන්නං වස්සානං අච්චයෙන එතදහොසි – ‘‘අහං, ඛො බහුඤ්ච ගණ්හාමි ලහුඤ්ච ගණ්හාමි සුට්ඨු ච උපධාරෙමි, ගහිතඤ්ච මෙ න සම්මුස්සති, සත්ත ච මෙ වස්සානි අධීයන්තස්ස, නයිමස්ස සිප්පස්ස අන්තො පඤ්ඤායති. කදා ඉමස්ස සිප්පස්ස අන්තො පඤ්ඤායිස්සතී’’ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන සො වෙජ්ජො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා තං වෙජ්ජං එතදවොච – ‘‘අහං ඛො, ආචරිය, බහුඤ්ච ගණ්හාමි ලහුඤ්ච ගණ්හාමි සුට්ඨු ච උපධාරෙමි, ගහිතඤ්ච මෙ න සම්මුස්සති, සත්ත ච මෙ වස්සානි අධීයන්තස්ස, නයිමස්ස සිප්පස්ස අන්තො පඤ්ඤායති. කදා ඉමස්ස සිප්පස්ස අන්තො පඤ්ඤායිස්සතී’’ති? ‘‘තෙන හි, භණෙ ජීවක, ඛණිත්තිං ආදාය තක්කසිලාය සමන්තා යොජනං ආහිණ්ඩිත්වා යං කිඤ්චි අභෙසජ්ජං පස්සෙය්යාසි තං ආහරා’’ති. ‘‘එවං, ආචරියා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තස්ස වෙජ්ජස්ස පටිස්සුත්වා ඛණිත්තිං ආදාය තක්කසිලාය ¶ සමන්තා යොජනං ආහිණ්ඩන්තො න කිඤ්චි අභෙසජ්ජං අද්දස. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන සො වෙජ්ජො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා තං වෙජ්ජං එතදවොච – ‘‘ආහිණ්ඩන්තොම්හි, ආචරිය, තක්කසිලාය සමන්තා යොජනං, න කිඤ්චි [ආහිණ්ටන්තො න කිඤ්චි (ක.)] අභෙසජ්ජං අද්දස’’න්ති. ‘‘සුසික්ඛිතොසි ¶ , භණෙ ජීවක. අලං තෙ එත්තකං ජීවිකායා’’ති ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස පරිත්තං පාථෙය්යං පාදාසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තං පරිත්තං පාථෙය්යං ආදාය යෙන රාජගහං තෙන පක්කාමි. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස තං පරිත්තං පාථෙය්යං අන්තරාමග්ගෙ සාකෙතෙ පරික්ඛයං අගමාසි. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉමෙ ඛො මග්ගා කන්තාරා අප්පොදකා අප්පභක්ඛා, න සුකරා අපාථෙය්යෙන ගන්තුං. යංනූනාහං පාථෙය්යං පරියෙසෙය්ය’’න්ති.

330. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සාකෙතෙ සෙට්ඨිභරියාය සත්තවස්සිකො සීසාබාධො හොති. බහූ මහන්තා මහන්තා දිසාපාමොක්ඛා වෙජ්ජා ආගන්ත්වා නාසක්ඛිංසු අරොගං කාතුං. බහුං හිරඤ්ඤං ආදාය අගමංසු. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො සාකෙතං පවිසිත්වා මනුස්සෙ පුච්ඡි – ‘‘කො, භණෙ, ගිලානො, කං තිකිච්ඡාමී’’ති? ‘‘එතිස්සා, ආචරිය, සෙට්ඨිභරියාය සත්තවස්සිකො ¶ සීසාබාධො; ගච්ඡ, ආචරිය, සෙට්ඨිභරියං තිකිච්ඡාහී’’ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා දොවාරිකං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ දොවාරික, සෙට්ඨිභරියාය පාවද – ‘වෙජ්ජො, අය්යෙ, ආගතො, සො තං දට්ඨුකාමො’’’ති. ‘‘එවං, ආචරියා’’ති ඛො සො දොවාරිකො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස පටිස්සුත්වා යෙන සෙට්ඨිභරියා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා සෙට්ඨිභරියං එතදවොච – ‘‘වෙජ්ජො ¶ , අය්යෙ, ආගතො; සො තං දට්ඨුකාමො’’ති. ‘‘කීදිසො, භණෙ දොවාරික, වෙජ්ජො’’ති? ‘‘දහරකො, අය්යෙ’’ති. ‘‘අලං, භණෙ දොවාරික, කිං මෙ දහරකො වෙජ්ජො කරිස්සති? බහූ මහන්තා මහන්තා දිසාපාමොක්ඛා වෙජ්ජා ආගන්ත්වා ¶ නාසක්ඛිංසු අරොගං කාතුං. බහුං හිරඤ්ඤං ආදාය අගමංසූ’’ති. අථ ඛො සො දොවාරිකො යෙන ජීවකො කොමාරභච්චො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘සෙට්ඨිභරියා, ආචරිය, එවමාහ – ‘අලං, භණෙ දොවාරික, කිං මෙ දහරකො වෙජ්ජො කරිස්සති? බහූ මහන්තා මහන්තා දිසාපාමොක්ඛා වෙජ්ජා ආගන්ත්වා නාසක්ඛිංසු අරොගං කාතුං. බහුං හිරඤ්ඤං ආදාය අගමංසූ’’’ති. ‘‘ගච්ඡ, භණෙ දොවාරික, සෙට්ඨිභරියාය පාවද – ‘වෙජ්ජො, අය්යෙ, එවමාහ – මා කිර, අය්යෙ, පුරෙ කිඤ්චි අදාසි. යදා අරොගා අහොසි තදා යං ඉච්ඡෙය්යාසි තං දජ්ජෙය්යාසී’’’ති. ‘‘එවං, ආචරියා’’ති ඛො සො දොවාරිකො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස පටිස්සුත්වා යෙන සෙට්ඨිභරියා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා සෙට්ඨිභරියං එතදවොච – ‘‘වෙජ්ජො, අය්යෙ, එවමාහ – ‘මා කිර, අය්යෙ, පුරෙ කිඤ්චි අදාසි. යදා අරොගා අහොසි තදා යං ඉච්ඡෙය්යාසි තං දජ්ජෙය්යාසී’’’ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ දොවාරික, වෙජ්ජො ආගච්ඡතූ’’ති. ‘‘එවං, අය්යෙ’’ති ඛො සො දොවාරිකො සෙට්ඨිභරියාය පටිස්සුත්වා යෙන ජීවකො කොමාරභච්චො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘සෙට්ඨිභරියා තං, ආචරිය, පක්කොසතී’’ති ¶ .

අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන සෙට්ඨිභරියා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා සෙට්ඨිභරියාය විකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා සෙට්ඨිභරියං එතදවොච – ‘‘පසතෙන, අය්යෙ, සප්පිනා අත්ථො’’ති ¶ . අථ ඛො සෙට්ඨිභරියා ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස පසතං සප්පිං දාපෙසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තං පසතං සප්පිං නානාභෙසජ්ජෙහි නිප්පචිත්වා සෙට්ඨිභරියං මඤ්චකෙ උත්තානං නිපාතෙත්වා [නිපජ්ජාපෙත්වා (සී. ස්යා.)] නත්ථුතො අදාසි. අථ ඛො තං සප්පිං නත්ථුතො දින්නං මුඛතො උග්ගඤ්ඡි. අථ ඛො සෙට්ඨිභරියා පටිග්ගහෙ නිට්ඨුභිත්වා දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘හන්ද, ජෙ, ඉමං සප්පිං පිචුනා ගණ්හාහී’’ති. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘අච්ඡරියං [අච්ඡරියං වත භො (ස්යා.)] යාව ලූඛායං ඝරණී, යත්ර හි නාම ඉමං ඡඩ්ඩනීයධම්මං සප්පිං පිචුනා ගාහාපෙස්සති. බහුකානි ¶ ච මෙ මහග්ඝානි [මහග්ඝානි මහග්ඝානි (සී. ස්යා.)] භෙසජ්ජානි උපගතානි. කිම්පි මායං කිඤ්චි [කඤ්චි (ස්යා.)] දෙය්යධම්මං දස්සතී’’ති. අථ ඛො සෙට්ඨිභරියා ජීවකස්ස ¶ කොමාරභච්චස්ස විකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘කිස්ස ත්වං, ආචරිය, විමනොසී’’ති? ඉධ මෙ එතදහොසි – ‘‘අච්ඡරියං යාව ලූඛායං ධරණී, යත්ර හි නාම ඉමං ඡඩ්ඩනීයධම්මං සප්පිං පිචුනා ගාහාපෙස්සති. බහුකානි ච මෙ මහග්ඝානි සජ්ජානි උපගතානි. කිම්පි මායං කිඤ්චි දෙය්යධම්මං දස්සතී’’ති. ‘‘මයං ¶ ඛො, ආචරිය, ආගාරිකා නාම උපජානාමෙතස්ස සංයමස්ස. වරමෙතං සප්පි දාසානං වා කම්මකරානං වා පාදබ්භඤ්ජනං වා පදීපකරණෙ වා ආසිත්තං. මා ඛො ත්වං, ආචරිය, විමනො අහොසි. න තෙ දෙය්යධම්මො හායිස්සතී’’ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො සෙට්ඨිභරියාය සත්තවස්සිකං සීසාබාධං එකෙනෙව නත්ථුකම්මෙන අපකඩ්ඪි. අථ ඛො සෙට්ඨිභරියා අරොගා සමානා ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස චත්තාරි සහස්සානි පාදාසි. පුත්තො – මාතා මෙ අරොගා ඨිතාති චත්තාරි සහස්සානි පාදාසි. සුණිසා – සස්සු මෙ අරොගා ඨිතාති චත්තාරි සහස්සානි පාදාසි. සෙට්ඨි ගහපති – භරියා මෙ අරොගා ඨිතාති චත්තාරි සහස්සානි පාදාසි දාසඤ්ච දාසිඤ්ච අස්සරථඤ්ච.

අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තානි සොළසසහස්සානි ආදාය දාසඤ්ච දාසිඤ්ච අස්සරථඤ්ච යෙන රාජගහං තෙන පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන යෙන රාජගහං යෙන අභයො රාජකුමාරො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා අභයං රාජකුමාරං එතදවොච – ‘‘ඉදං මෙ, දෙව, පඨමකම්මං සොළසසහස්සානි දාසො ච දාසී ච අස්සරථො ච. පටිග්ගණ්හාතු මෙ දෙවො පොසාවනික’’න්ති. ‘‘අලං, භණෙ ජීවක; තුය්හමෙව හොතු. අම්හාකඤ්ඤෙව අන්තෙපුරෙ නිවෙසනං මාපෙහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො අභයස්ස රාජකුමාරස්ස පටිස්සුත්වා අභයස්ස රාජකුමාරස්ස අන්තෙපුරෙ නිවෙසනං මාපෙසි.

331. තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස භගන්දලාබාධො හොති. සාටකා ලොහිතෙන මක්ඛියන්ති. දෙවියො දිස්වා උප්පණ්ඩෙන්ති – ‘‘උතුනී දානි දෙවො, පුප්ඵං දෙවස්ස උප්පන්නං, න චිරං [නචිරස්සෙව (ස්යා.)] දෙවො විජායිස්සතී’’ති. තෙන රාජා මඞ්කු හොති ¶ . අථ ඛො රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො අභයං රාජකුමාරං එතදවොච – ‘‘මය්හං ඛො, භණෙ අභය, තාදිසො ආබාධො, සාටකා ලොහිතෙන මක්ඛියන්ති, දෙවියො මං දිස්වා උප්පණ්ඩෙන්ති – ‘උතුනී දානි දෙවො, පුප්ඵං දෙවස්ස උප්පන්නං, න චිරං දෙවො විජායිස්සතී’ති. ඉඞ්ඝ, භණෙ අභය, තාදිසං වෙජ්ජං ජානාහි යො මං තිකිච්ඡෙය්යා’’ති. ‘‘අයං, දෙව, අම්හාකං ජීවකො වෙජ්ජො තරුණො භද්රකො. සො දෙවං තිකිච්ඡිස්සතී’’ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ අභය, ජීවකං ¶ වෙජ්ජං ආණාපෙහි; සො මං තිකිච්ඡිස්සතී’’ති. අථ ඛො අභයො රාජකුමාරො ජීවකං කොමාරභච්චං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ ජීවක, රාජානං තිකිච්ඡාහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො අභයස්ස රාජකුමාරස්ස පටිස්සුත්වා නඛෙන භෙසජ්ජං ආදාය යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා රාජානං මාගධං සෙනියං බිම්බිසාරං එතදවොච – ‘‘ආබාධං තෙ, දෙව, පස්සාමා’’ති [පස්සාමීති (ස්යා.)]. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස භගන්දලාබාධං එකෙනෙව ආලෙපෙන අපකඩ්ඪි. අථ ඛො රාජා මාගධො ¶ සෙනියො බිම්බිසාරො අරොගො සමානො පඤ්ච ඉත්ථිසතානි සබ්බාලඞ්කාරං භූසාපෙත්වා ඔමුඤ්චාපෙත්වා පුඤ්ජං කාරාපෙත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘එතං, භණෙ ජීවක, පඤ්චන්නං ඉත්ථිසතානං සබ්බාලඞ්කාරං තුය්හං හොතූ’’ති. ‘‘අලං, දෙව, අධිකාරං මෙ දෙවො සරතූ’’ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ ජීවක, මං උපට්ඨහ, ඉත්ථාගාරඤ්ච, බුද්ධප්පමුඛඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝ’’න්ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස පච්චස්සොසි.

332. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහකස්ස සෙට්ඨිස්ස සත්තවස්සිකො සීසාබාධො හොති. බහූ මහන්තා මහන්තා දිසාපාමොක්ඛා වෙජ්ජා ආගන්ත්වා නාසක්ඛිංසු අරොගං කාතුං. බහුං හිරඤ්ඤං ආදාය අගමංසු. අපි ච, වෙජ්ජෙහි පච්චක්ඛාතො හොති. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු – ‘‘පඤ්චමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතී’’ති. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු ¶ – ‘‘සත්තමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතී’’ති. අථ ¶ ඛො රාජගහකස්ස නෙගමස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සෙට්ඨි ගහපති බහූපකාරො රඤ්ඤො චෙව නෙගමස්ස ච. අපි ච, වෙජ්ජෙහි පච්චක්ඛාතො. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු – ‘පඤ්චමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතී’ති. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු – ‘සත්තමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතී’ති. අයඤ්ච රඤ්ඤො ජීවකො වෙජ්ජො තරුණො භද්රකො. යංනූන මයං රාජානං ජීවකං වෙජ්ජං යාචෙය්යාම සෙට්ඨිං ගහපතිං ¶ තිකිච්ඡිතු’’න්ති. අථ ඛො රාජගහකො නෙගමො යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රාජානං මාගධං සෙනියං බිම්බිසාරං එතදවොච – ‘‘අයං, දෙව, සෙට්ඨි ගහපති බහූපකාරො දෙවස්ස චෙව නෙගමස්ස ච; අපි ච, වෙජ්ජෙහි පච්චක්ඛාතො. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු – පඤ්චමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතීති. එකච්චෙ වෙජ්ජා එවමාහංසු – සත්තමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතීති. සාධු දෙවො ජීවකං වෙජ්ජං ආණාපෙතු සෙට්ඨිං ගහපතිං තිකිච්ඡිතු’’න්ති ¶ .

අථ ඛො රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො ජීවකං කොමාරභච්චං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ ජීවක, සෙට්ඨිං ගහපතිං තිකිච්ඡාහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස පටිස්සුත්වා යෙන සෙට්ඨි ගහපති තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස විකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා සෙට්ඨිං ගහපතිං එතදවොච – ‘‘සචෙ ත්වං, ගහපති, අරොගො භවෙය්යාසි [සචාහං තං ගහපති අරොගාපෙය්යං (සී.), සචාහං තං ගහපති අරොගං කරෙය්යං (ස්යා.)] කිං මෙ අස්ස දෙය්යධම්මො’’ති? ‘‘සබ්බං සාපතෙය්යඤ්ච තෙ, ආචරිය, හොතු, අහඤ්ච තෙ දාසො’’ති. ‘‘සක්ඛිස්සසි පන ත්වං, ගහපති, එකෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සක්කොමහං, ආචරිය, එකෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘සක්ඛිස්සසි පන ත්වං, ගහපති, දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සක්කොමහං, ආචරිය, දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති ¶ . ‘‘සක්ඛිස්සසි පන ත්වං, ගහපති, උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සක්කොමහං, ආචරිය, උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති.

අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො සෙට්ඨිං ගහපතිං මඤ්චකෙ නිපාතෙත්වා [නිපජ්ජාපෙත්වා (සී. ස්යා.)] මඤ්චකෙ [මඤ්චකෙන (සී.)] සම්බන්ධිත්වා සීසච්ඡවිං උප්පාටෙත්වා [ඵාලෙත්වා (සී.)] සිබ්බිනිං විනාමෙත්වා ද්වෙ ¶ පාණකෙ නීහරිත්වා මහාජනස්ස දස්සෙසි – ‘‘පස්සථය්යෙ [පස්සෙස්යාථ (සී.), පස්සථ (ස්යා.), පස්සථය්යො (ක.)], ඉමෙ ද්වෙ පාණකෙ, එකං ඛුද්දකං එකං මහල්ලකං. යෙ තෙ ආචරියා එවමාහංසු – පඤ්චමං දිවසං සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතීති – තෙහායං මහල්ලකො පාණකො දිට්ඨො. පඤ්චමං දිවසං සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස මත්ථලුඞ්ගං පරියාදියිස්සති. මත්ථලුඞ්ගස්ස පරියාදානා සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සති. සුදිට්ඨො තෙහි ආචරියෙහි. යෙ තෙ ආචරියා එවමාහංසු – සත්තමං දිවසං ¶ සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සතීති – තෙහායං ඛුද්දකො පාණකො දිට්ඨො. සත්තමං දිවසං සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස මත්ථලුඞ්ගං පරියාදියිස්සති. මත්ථලුඞ්ගස්ස පරියාදානා සෙට්ඨි ගහපති කාලං කරිස්සති. සුදිට්ඨො තෙහි ආචරියෙහී’’ති. සිබ්බිනිං සම්පටිපාටෙත්වා සීසච්ඡවිං සිබ්බිත්වා ආලෙපං අදාසි. අථ ඛො සෙට්ඨි ගහපති සත්තාහස්ස අච්චයෙන ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘නාහං, ආචරිය, සක්කොමි එකෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘නනු මෙ ත්වං, ගහපති, පටිස්සුණි – සක්කොමහං, ආචරිය, එකෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ ¶ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සච්චාහං, ආචරිය, පටිස්සුණිං, අපාහං මරිස්සාමි, නාහං සක්කොමි එකෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘තෙන හි ත්වං, ගහපති, දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජාහී’’ති. අථ ඛො සෙට්ඨි ගහපති සත්තාහස්ස අච්චයෙන ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච ¶ – ‘‘නාහං, ආචරිය, සක්කොමි දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘නනු මෙ ත්වං, ගහපති, පටිස්සුණි – සක්කොමහං, ආචරිය, දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සච්චාහං, ආචරිය, පටිස්සුණිං, අපාහං මරිස්සාමි, නාහං, ආචරිය, සක්කොමි දුතියෙන පස්සෙන සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘තෙන හි ත්වං, ගහපති, උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජාහී’’ති. අථ ඛො සෙට්ඨි ගහපති සත්තාහස්ස අච්චයෙන ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘නාහං, ආචරිය, සක්කොමි උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘නනු මෙ ත්වං, ගහපති, පටිස්සුණි – සක්කොමහං, ආචරිය, උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති? ‘‘සච්චාහං, ආචරිය, පටිස්සුණිං, අපාහං මරිස්සාමි, නාහං සක්කොමි උත්තානො සත්තමාසෙ නිපජ්ජිතු’’න්ති. ‘‘අහං චෙ තං, ගහපති, න වදෙය්යං, එත්තකම්පි ත්වං න නිපජ්ජෙය්යාසි, අපි ච පටිකච්චෙව මයා ඤාතො – තීහි සත්තාහෙහි සෙට්ඨි ගහපති අරොගො භවිස්සතීති. උට්ඨෙහි ¶ , ගහපති, අරොගොසි. ජානාසි කිං මෙ දෙය්යධම්මො’’ති? ‘‘සබ්බං සාපතෙය්යඤ්ච තෙ, ආචරිය, හොතු, අහඤ්ච තෙ දාසො’’ති. ‘‘අලං, ගහපති, මා මෙ ¶ ත්වං සබ්බං සාපතෙය්යං අදාසි, මා ච මෙ දාසො. රඤ්ඤො සතසහස්සං දෙහි, මය්හං සතසහස්ස’’න්ති. අථ ඛො සෙට්ඨි ගහපති අරොගො සමානො රඤ්ඤො සතසහස්සං අදාසි, ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස සතසහස්සං.

333. තෙන ඛො පන සමයෙන බාරාණසෙය්යකස්ස සෙට්ඨිපුත්තස්ස මොක්ඛචිකාය කීළන්තස්ස අන්තගණ්ඨාබාධො හොති, යෙන යාගුපි පීතා න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, භත්තම්පි භුත්තං න සම්මා ¶ පරිණාමං ගච්ඡති, උච්චාරොපි පස්සාවොපි න පගුණො. සො තෙන කිසො හොති ලූඛො දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො. අථ ඛො බාරාණසෙය්යකස්ස සෙට්ඨිස්ස එතදහොසි – ‘‘මය්හං ඛො පුත්තස්ස තාදිසො ආබාධො, යෙන යාගුපි පීතා න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, භත්තම්පි භුත්තං න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, උච්චාරොපි පස්සාවොපි න පගුණො. සො තෙන කිසො ලූඛො දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො. යංනූනාහං රාජගහං ගන්ත්වා රාජානං ජීවකං වෙජ්ජං යාචෙය්යං පුත්තං මෙ තිකිච්ඡිතු’’න්ති. අථ ඛො බාරාණසෙය්යකො සෙට්ඨි රාජගහං ගන්ත්වා යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා රාජානං මාගධං සෙනියං බිම්බිසාරං එතදවොච – ‘‘මය්හං ඛො, දෙව, පුත්තස්ස තාදිසො ආබාධො, යෙන යාගුපි පීතා න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, භත්තම්පි භුත්තං න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, උච්චාරොපි පස්සාවොපි න පගුණො. සො තෙන කිසො ලූඛො ¶ දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො. සාධු දෙවො ජීවකං වෙජ්ජං ¶ ආණාපෙතු පුත්තං මෙ තිකිච්ඡිතු’’න්ති.

අථ ඛො රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො ජීවකං කොමාරභච්චං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ ජීවක, බාරාණසිං ගන්ත්වා බාරාණසෙය්යකං සෙට්ඨිපුත්තං තිකිච්ඡාහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස පටිස්සුත්වා බාරාණසිං ගන්ත්වා යෙන බාරාණසෙය්යකො සෙට්ඨිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා බාරාණසෙය්යකස්ස සෙට්ඨිපුත්තස්ස විකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා ජනං උස්සාරෙත්වා ¶ තිරොකරණියං පරික්ඛිපිත්වා ථම්භෙ උබ්බන්ධිත්වා [උපනිබන්ධිත්වා (සී. ස්යා.)] භරියං පුරතො ඨපෙත්වා උදරච්ඡවිං උප්පාටෙත්වා අන්තගණ්ඨිං නීහරිත්වා භරියාය දස්සෙසි – ‘‘පස්ස තෙ සාමිකස්ස ආබාධං, ඉමිනා යාගුපි පීතා න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, භත්තම්පි භුත්තං න සම්මා පරිණාමං ගච්ඡති, උච්චාරොපි පස්සාවොපි න පගුණො; ඉමිනායං කිසො ලූඛො දුබ්බණ්ණො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො ධමනිසන්ථතගත්තො’’ති. අන්තගණ්ඨිං විනිවෙඨෙත්වා අන්තානි පටිපවෙසෙත්වා උදරච්ඡවිං සිබ්බිත්වා ආලෙපං අදාසි. අථ ඛො බාරාණසෙය්යකො සෙට්ඨිපුත්තො නචිරස්සෙව අරොගො අහොසි. අථ ඛො බාරාණසෙය්යකො සෙට්ඨි ‘පුත්තො මෙ අරොගො ඨිතො’ති [අරොගාපිතොති (සී.)] ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස සොළසසහස්සානි පාදාසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තානි සොළසසහස්සානි ආදාය පුනදෙව රාජගහං පච්චාගඤ්ඡි ¶ .

334. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො [උජ්ජෙනියං රඤ්ඤො (ස්යා.)] පජ්ජොතස්ස පණ්ඩුරොගාබාධො හොති. බහූ මහන්තා මහන්තා දිසාපාමොක්ඛා වෙජ්ජා ආගන්ත්වා නාසක්ඛිංසු අරොගං කාතුං. බහුං හිරඤ්ඤං ආදාය අගමංසු. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස සන්තිකෙ දූතං පාහෙසි – ‘‘මය්හං ඛො තාදිසො ආබාධො, සාධු දෙවො ජීවකං වෙජ්ජං ආණාපෙතු, සො මං තිකිච්ඡිස්සතී’’ති. අථ ඛො රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො ජීවකං කොමාරභච්චං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ ජීවක; උජ්ජෙනිං ගන්ත්වා රාජානං පජ්ජොතං තිකිච්ඡාහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස පටිස්සුත්වා උජ්ජෙනිං ගන්ත්වා යෙන රාජා පජ්ජොතො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස විකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා රාජානං පජ්ජොතං එතදවොච – ‘‘සප්පිං දෙහි [ඉදං පදද්වයං සී. ස්යා. පොත්ථකෙසු නත්ථි], සප්පිං දෙව, නිප්පචිස්සාමි. තං දෙවො පිවිස්සතී’’ති. ‘‘අලං, භණෙ ජීවක, යං තෙ සක්කා විනා සප්පිනා අරොගං කාතුං තං කරොහි. ජෙගුච්ඡං මෙ සප්පි, පටිකූල’’න්ති. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි ¶ – ‘‘ඉමස්ස ඛො රඤ්ඤො තාදිසො ආබාධො ¶ , න සක්කා විනා සප්පිනා අරොගං කාතුං. යංනූනාහං සප්පිං නිප්පචෙය්යං ¶ කසාවවණ්ණං කසාවගන්ධං කසාවරස’’න්ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො නානාභෙසජ්ජෙහි සප්පිං නිප්පචි කසාවවණ්ණං කසාවගන්ධං කසාවරසං. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉමස්ස ඛො රඤ්ඤො සප්පි පීතං පරිණාමෙන්තං උද්දෙකං දස්සති. චණ්ඩොයං රාජා ඝාතාපෙය්යාපි මං. යංනූනාහං පටිකච්චෙව ආපුච්ඡෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන රාජා පජ්ජොතො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා රාජානං පජ්ජොතං එතදවොච – ‘‘මයං ඛො, දෙව, වෙජ්ජා නාම තාදිසෙන මුහුත්තෙන මූලානි උද්ධරාම භෙසජ්ජානි සංහරාම. සාධු දෙවො වාහනාගාරෙසු ච ද්වාරෙසු ච ආණාපෙතු – යෙන වාහනෙන ජීවකො ඉච්ඡති තෙන වාහනෙන ගච්ඡතු, යෙන ද්වාරෙන ඉච්ඡති තෙන ද්වාරෙන ගච්ඡතු, යං කාලං ඉච්ඡති තං කාලං ගච්ඡතු, යං කාලං ඉච්ඡති තං කාලං පවිසතූ’’ති. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො වාහනාගාරෙසු ච ද්වාරෙසු ච ආණාපෙසි – ‘‘යෙන වාහනෙන ජීවකො ඉච්ඡති තෙන වාහනෙන ගච්ඡතු, යෙන ද්වාරෙන ඉච්ඡති තෙන ද්වාරෙන ගච්ඡතු, යං කාලං ඉච්ඡති තං කාලං ගච්ඡතු, යං කාලං ඉච්ඡති තං කාලං පවිසතූ’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස භද්දවතිකා නාම හත්ථිනිකා පඤ්ඤාසයොජනිකා හොති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස සප්පිං [තං සප්පිං (ස්යා.)] උපනාමෙසි ¶ – ‘‘කසාවං දෙවො පිවතූ’’ති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො රාජානං පජ්ජොතං සප්පිං පායෙත්වා හත්ථිසාලං ගන්ත්වා භද්දවතිකාය හත්ථිනිකාය නගරම්හා නිප්පති ¶ .

අථ ඛො රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස තං සප්පි පීතං පරිණාමෙන්තං උද්දෙකං අදාසි. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො මනුස්සෙ එතදවොච – ‘‘දුට්ඨෙන, භණෙ, ජීවකෙන සප්පිං පායිතොම්හි. තෙන හි, භණෙ, ජීවකං වෙජ්ජං විචිනථා’’ති. ‘‘භද්දවතිකාය, දෙව, හත්ථිනිකාය නගරම්හා නිප්පතිතො’’ති. තෙන ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස කාකො නාම දාසො සට්ඨියොජනිකො හොති, අමනුස්සෙන පටිච්ච ජාතො. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො කාකං දාසං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, භණෙ කාක, ජීවකං වෙජ්ජං ¶ නිවත්තෙහි – රාජා තං, ආචරිය, නිවත්තාපෙතීති. එතෙ ඛො, භණෙ කාක, වෙජ්ජා නාම බහුමායා. මා චස්ස කිඤ්චි පටිග්ගහෙසී’’ති.

අථ ඛො කාකො දාසො ජීවකං කොමාරභච්චං අන්තරාමග්ගෙ කොසම්බියං සම්භාවෙසි

පාතරාසං කරොන්තං. අථ ඛො කාකො දාසො ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච ¶ – ‘‘රාජා තං, ආචරිය, නිවත්තාපෙතී’’ති. ‘‘ආගමෙහි, භණෙ කාක, යාව භුඤ්ජාම [භුඤ්ජාමි (සී. ස්යා.)]. හන්ද, භණෙ කාක, භුඤ්ජස්සූ’’ති. ‘‘අලං, ආචරිය, රඤ්ඤාම්හි ආණත්තො – එතෙ ඛො, භණෙ කාක, වෙජ්ජා නාම බහුමායා, මා චස්ස කිඤ්චි පටිග්ගහෙසී’’ති. තෙන ඛො පන සමයෙන ජීවකො කොමාරභච්චො නඛෙන භෙසජ්ජං ඔලුම්පෙත්වා ආමලකඤ්ච ඛාදති පානීයඤ්ච පිවති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො කාකං දාසං එතදවොච – ‘‘හන්ද, භණෙ කාක, ආමලකඤ්ච ඛාද පානීයඤ්ච පිවස්සූ’’ති. අථ ඛො කාකො දාසො – අයං ඛො වෙජ්ජො ආමලකඤ්ච ¶ ඛාදති පානීයඤ්ච පිවති, න අරහති කිඤ්චි පාපකං හොතුන්ති – උපඩ්ඪාමලකඤ්ච ඛාදි පානීයඤ්ච අපායි. තස්ස තං උපඩ්ඪාමලකං ඛාදිතං තත්ථෙව නිච්ඡාරෙසි. අථ ඛො කාකො දාසො ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘අත්ථි මෙ, ආචරිය, ජීවිත’’න්ති? ‘‘මා, භණෙ කාක, භායි, ත්වං චෙව අරොගො භවිස්සසි රාජා ච. චණ්ඩො සො රාජා ඝාතාපෙය්යාපි මං, තෙනාහං න නිවත්තාමී’’ති භද්දවතිකං හත්ථිනිකං කාකස්ස නිය්යාදෙත්වා යෙන රාජගහං තෙන පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන යෙන රාජා මාගධො සෙනියො බිම්බිසාරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රඤ්ඤො මාගධස්ස සෙනියස්ස බිම්බිසාරස්ස එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘සුට්ඨු, භණෙ ජීවක, අකාසි යම්පි න නිවත්තො, චණ්ඩො සො රාජා ඝාතාපෙය්යාපි ත’’න්ති. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො අරොගො සමානො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස සන්තිකෙ දූතං පාහෙසි – ‘‘ආගච්ඡතු ජීවකො, වරං දස්සාමී’’ති. ‘‘අලං, අය්යො [දෙව (ස්යා.)], අධිකාරං මෙ දෙවො සරතූ’’ති.

335. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො පජ්ජොතස්ස සිවෙය්යකං දුස්සයුගං උප්පන්නං හොති – බහූනං [බහුන්නං (සී. ස්යා.)] දුස්සානං බහූනං දුස්සයුගානං බහූනං දුස්සයුගසතානං බහූනං දුස්සයුගසහස්සානං බහූනං දුස්සයුගසතසහස්සානං ¶ අග්ගඤ්ච සෙට්ඨඤ්ච මොක්ඛඤ්ච උත්තමඤ්ච පවරඤ්ච. අථ ඛො රාජා පජ්ජොතො තං සිවෙය්යකං දුස්සයුගං ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස පාහෙසි. අථ ඛො ජීවකස්ස ¶ කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉදං ඛො මෙ සිවෙය්යකං දුස්සයුගං රඤ්ඤා පජ්ජොතෙන පහිතං – බහූනං දුස්සානං බහූනං දුස්සයුගානං බහූනං දුස්සයුගසතානං බහූනං දුස්සයුගසහස්සානං බහූනං දුස්සයුගසතසහස්සානං අග්ගඤ්ච සෙට්ඨඤ්ච මොක්ඛඤ්ච උත්තමඤ්ච පවරඤ්ච. නයිදං අඤ්ඤො කොචි පච්චාරහති අඤ්ඤත්ර තෙන භගවතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන, රඤ්ඤා වා මාගධෙන සෙනියෙන බිම්බිසාරෙනා’’ති.

සිවෙය්යකදුස්සයුගකථා නිට්ඨිතා.

336. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවතො කායො දොසාභිසන්නො හොති. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘දොසාභිසන්නො ¶ ඛො, ආනන්ද, තථාගතස්ස කායො. ඉච්ඡති තථාගතො විරෙචනං පාතු’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන ජීවකො කොමාරභච්චො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘දොසාභිසන්නො ඛො, ආවුසො ජීවක, තථාගතස්ස කායො. ඉච්ඡති තථාගතො විරෙචනං පාතු’’න්ති. ‘‘තෙන හි, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතො කායං කතිපාහං සිනෙහෙථා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො කායං කතිපාහං සිනෙහෙත්වා යෙන ජීවකො කොමාරභච්චො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ජීවකං කොමාරභච්චං එතදවොච – ‘‘සිනිද්ධො ඛො, ආවුසො ජීවක, තථාගතස්ස කායො. යස්ස දානි කාලං මඤ්ඤසී’’ති. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස එතදහොසි – ‘‘න ඛො මෙතං පතිරූපං යොහං භගවතො ඔළාරිකං විරෙචනං දදෙය්ය’’න්ති. තීණි උප්පලහත්ථානි නානාභෙසජ්ජෙහි පරිභාවෙත්වා යෙන ¶ භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා එකං උප්පලහත්ථං භගවතො උපනාමෙසි – ‘‘ඉමං, භන්තෙ, භගවා පඨමං උප්පලහත්ථං උපසිඞ්ඝතු. ඉදං භගවන්තං දසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සතී’’ති. දුතියං උප්පලහත්ථං භගවතො උපනාමෙසි – ‘‘ඉමං, භන්තෙ, භගවා දුතියං උප්පලහත්ථං උපසිඞ්ඝතු. ඉදං භගවන්තං දසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සතී’’ති. තතියං උප්පලහත්ථං භගවතො උපනාමෙසි – ‘‘ඉමං, භන්තෙ ¶ , භගවා තතියං උප්පලහත්ථං උපසිඞ්ඝතු. ඉදං භගවන්තං දසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සතී’’ති ¶ . එවං භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං භවිස්සතීති. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං දත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස බහි ද්වාරකොට්ඨකා නික්ඛන්තස්ස එතදහොසි – ‘‘මයා ඛො භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං දින්නං. දොසාභිසන්නො තථාගතස්ස කායො ¶ . න භගවන්තං සමත්තිංසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සති, එකූනත්තිංසක්ඛත්තුං භගවන්තං විරෙචෙස්සති. අපි ච, භගවා විරිත්තො නහායිස්සති. නහාතං භගවන්තං සකිං විරෙචෙස්සති. එවං භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං භවිස්සතී’’ති.

අථ ඛො භගවා ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘ඉධානන්ද, ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස බහි ද්වාරකොට්ඨකා නික්ඛන්තස්ස එතදහොසි – ‘මයා ඛො භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං දින්නං. දොසාභිසන්නො තථාගතස්ස කායො. න භගවන්තං සමතිංසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සති, එකූනතිංසක්ඛත්තුං භගවන්තං විරෙචෙස්සති. අපි ච, භගවා විරිත්තො නහායිස්සති. නහාතං භගවන්තං සකිං විරෙචෙස්සති. එවං භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං භවිස්සතී’ති. තෙන හානන්ද, උණ්හොදකං පටියාදෙහී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පටිස්සුණිත්වා උණ්හොදකං ¶ පටියාදෙසි.

අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘විරිත්තො, භන්තෙ, භගවා’’ති? ‘‘විරිත්තොම්හි, ජීවකා’’ති. ඉධ මය්හං, භන්තෙ, බහි ද්වාරකොට්ඨකා නික්ඛන්තස්ස එතදහොසි – ‘‘මයා ඛො භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං දින්නං. දොසාභිසන්නො තථාගතස්ස කායො. න භගවන්තං සමත්තිංසක්ඛත්තුං විරෙචෙස්සති, එකූනත්තිංසක්ඛත්තුං භගවන්තං විරෙචෙස්සති. අපි ච, භගවා විරිත්තො නහායිස්සති. නහාතං භගවන්තං සකිං විරෙචෙස්සති. එවං භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං භවිස්සතී’’ති. නහායතු, භන්තෙ, භගවා, නහායතු සුගතොති. අථ ඛො භගවා උණ්හොදකං නහායි. නහාතං භගවන්තං සකිං විරෙචෙසි. එවං භගවතො සමත්තිංසාය විරෙචනං අහොසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවන්තං ¶ එතදවොච – ‘‘යාව, භන්තෙ, භගවතො කායො පකතත්තො හොති, අලං [අහං තාව යූසපිණ්ටපාතෙනාති (සී.), අලං යූසපිණ්ටකෙනාති (ස්යා.)] යූසපිණ්ඩපාතෙනා’’ති.

337. අථ ¶ ඛො භගවතො කායො නචිරස්සෙව පකතත්තො අහොසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තං සිවෙය්යකං දුස්සයුගං ආදාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි ¶ , උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘එකාහං, භන්තෙ, භගවන්තං වරං යාචාමී’’ති. ‘‘අතික්කන්තවරා ඛො, ජීවක, තථාගතා’’ති. ‘‘යඤ්ච, භන්තෙ, කප්පති යඤ්ච අනවජ්ජ’’න්ති. ‘‘වදෙහි, ජීවකා’’ති. ‘‘භගවා, භන්තෙ, පංසුකූලිකො, භික්ඛුසඞ්ඝො ච. ඉදං මෙ, භන්තෙ, සිවෙය්යකං දුස්සයුගං රඤ්ඤා පජ්ජොතෙන පහිතං – බහූනං දුස්සානං බහූනං දුස්සයුගානං බහූනං දුස්සයුගසතානං බහූනං දුස්සයුගසහස්සානං බහූනං දුස්සයුගසතසහස්සානං අග්ගඤ්ච සෙට්ඨඤ්ච මොක්ඛඤ්ච උත්තමඤ්ච පවරඤ්ච. පටිග්ගණ්හාතු මෙ, භන්තෙ, භගවා සිවෙය්යකං දුස්සයුගං; භික්ඛුසඞ්ඝස්ස ච ගහපතිචීවරං අනුජානාතූ’’ති. පටිග්ගහෙසි භගවා සිවෙය්යකං දුස්සයුගං. අථ ඛො භගවා ජීවකං කොමාරභච්චං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි සමාදපෙසි සමුත්තෙජෙසි සම්පහංසෙසි. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතො සමාදපිතො සමුත්තෙජිතො සම්පහංසිතො උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ගහපතිචීවරං. යො ඉච්ඡති, පංසුකූලිකො හොතු. යො ඉච්ඡති, ගහපතිචීවරං සාදියතු. ඉතරීතරෙනපාහං [පහං (සී.), චාහං (ස්යා.)], භික්ඛවෙ, සන්තුට්ඨිං වණ්ණෙමී’’ති.

අස්සොසුං ඛො රාජගහෙ මනුස්සා – ‘‘භගවතා කිර ¶ භික්ඛූනං ගහපතිචීවරං ¶ අනුඤ්ඤාත’’න්ති. තෙ ච මනුස්සා හට්ඨා අහෙසුං උදග්ගා ‘‘ඉදානි ඛො මයං දානානි දස්සාම පුඤ්ඤානි කරිස්සාම, යතො භගවතා භික්ඛූනං ගහපතිචීවරං අනුඤ්ඤාත’’න්ති. එකාහෙනෙව රාජගහෙ බහූනි චීවරසහස්සානි උප්පජ්ජිංසු.

අස්සොසුං ¶ ඛො ජානපදා මනුස්සා – ‘‘භගවතා කිර භික්ඛූනං ගහපතිචීවරං අනුඤ්ඤාත’’න්ති. තෙ ච මනුස්සා හට්ඨා අහෙසුං උදග්ගා – ‘‘ඉදානි ඛො මයං දානානි දස්සාම පුඤ්ඤානි කරිස්සාම, යතො භගවතා භික්ඛූනං ගහපතිචීවරං අනුඤ්ඤාත’’න්ති. ජනපදෙපි එකාහෙනෙව බහූනි චීවරසහස්සානි උප්පජ්ජිංසු.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝස්ස පාවාරො උප්පන්නො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පාවාරන්ති.

කොසෙය්යපාවාරො උප්පන්නො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කොසෙය්යපාවාරන්ති.

කොජවං උප්පන්නං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කොජවන්ති.

338. තෙන ඛො පන සමයෙන කාසිරාජා ජීවකස්ස කොමාරභච්චස්ස අඩ්ඪකාසිකං කම්බලං පාහෙසි උපඩ්ඪකාසිනං ඛමමානං. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො තං අඩ්ඪකාසිකං කම්බලං ආදාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ජීවකො කොමාරභච්චො භගවන්තං ¶ එතදවොච – ‘‘අයං මෙ, භන්තෙ, අඩ්ඪකාසිකො කම්බලො කාසිරඤ්ඤා පහිතො උපඩ්ඪකාසිනං ඛමමානො. පටිග්ගණ්හාතු මෙ, භන්තෙ, භගවා කම්බලං, යං මමස්ස දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා’’ති. පටිග්ගහෙසි භගවා කම්බලං. අථ ඛො භගවා ජීවකං කොමාරභච්චං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි…පෙ… පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කම්බල’’න්ති.

339. තෙන ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝස්ස උච්චාවචානි චීවරානි උප්පන්නානි හොන්ති. අථ ඛො භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කිං නු ඛො භගවතා චීවරං අනුඤ්ඤාතං ¶ , කිං අනනුඤ්ඤාත’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ඡ චීවරානි – ඛොමං කප්පාසිකං කොසෙය්යං කම්බලං සාණං භඞ්ගන්ති.

340. තෙන ඛො පන සමයෙන යෙ තෙ භික්ඛූ ගහපතිචීවරං ¶ සාදියන්ති තෙ කුක්කුච්චායන්තා ¶ පංසුකූලං න සාදියන්ති – එකංයෙව භගවතා චීවරං අනුඤ්ඤාතං, න ද්වෙති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ගහපතිචීවරං සාදියන්තෙන පංසුකූලම්පි සාදියිතුං; තදුභයෙනපාහං, භික්ඛවෙ, සන්තුට්ඨිං වණ්ණෙමීති.

කම්බලානුජානනාදිකථා නිට්ඨිතා.

341. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ ¶ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. එකච්චෙ භික්ඛූ සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය, එකච්චෙ භික්ඛූ නාගමෙසුං. යෙ තෙ භික්ඛූ සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය තෙ පංසුකූලානි ලභිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ නාගමෙසුං තෙ එවමාහංසු – ‘‘අම්හාකම්පි, ආවුසො, භාගං දෙථා’’ති. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං, ආවුසො, තුම්හාකං භාගං දස්සාම. කිස්ස තුම්හෙ නාගමිත්ථා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, නාගමෙන්තානං නාකාමා භාගං දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. එකච්චෙ භික්ඛූ සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය, එකච්චෙ භික්ඛූ ආගමෙසුං. යෙ තෙ භික්ඛූ සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය තෙ පංසුකූලානි ලභිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ ආගමෙසුං තෙ එවමාහංසු – ‘‘අම්හාකම්පි, ආවුසො, භාගං දෙථා’’ති. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං, ආවුසො, තුම්හාකං භාගං දස්සාම. කිස්ස තුම්හෙ න ඔක්කමිත්ථා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ආගමෙන්තානං අකාමා භාගං දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. එකච්චෙ භික්ඛූ පඨමං සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය, එකච්චෙ භික්ඛූ පච්ඡා ඔක්කමිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ පඨමං සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය තෙ පංසුකූලානි ලභිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ ¶ පච්ඡා ඔක්කමිංසු තෙ න ලභිංසු. තෙ එවමාහංසු – ‘‘අම්හාකම්පි, ආවුසො ¶ , භාගං දෙථා’’ති. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං, ආවුසො, තුම්හාකං භාගං දස්සාම. කිස්ස තුම්හෙ පච්ඡා ඔක්කමිත්ථා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පච්ඡා ඔක්කන්තානං නාකාමා භාගං දාතුන්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. තෙ සදිසා සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය. එකච්චෙ භික්ඛූ පංසුකූලානි ලභිංසු, එකච්චෙ භික්ඛූ න ලභිංසු ¶ . යෙ තෙ භික්ඛූ න ලභිංසු, තෙ එවමාහංසු – ‘‘අම්හාකම්පි, ආවුසො, භාගං දෙථා’’ති. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං, ආවුසො, තුම්හාකං භාගං දස්සාම. කිස්ස තුම්හෙ න ලභිත්ථා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සදිසානං ඔක්කන්තානං අකාමා භාගං දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. තෙ කතිකං කත්වා සුසානං ඔක්කමිංසු පංසුකූලාය. එකච්චෙ භික්ඛූ පංසුකූලානි ලභිංසු, එකච්චෙ භික්ඛූ න ලභිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ න ලභිංසු තෙ එවමාහංසු – ‘‘අම්හාකම්පි, ආවුසො, භාගං දෙථා’’ති. තෙ එවමාහංසු – ‘‘න මයං, ආවුසො, තුම්හාකං භාගං දස්සාම. කිස්ස තුම්හෙ න ලභිත්ථා’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කතිකං කත්වා ඔක්කන්තානං අකාමා භාගං දාතුන්ති.

342. තෙන ඛො පන සමයෙන මනුස්සා චීවරං ආදාය ආරාමං ආගච්ඡන්ති. තෙ පටිග්ගාහකං අලභමානා පටිහරන්ති. චීවරං පරිත්තං ¶ උප්පජ්ජති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං භික්ඛුං චීවරපටිග්ගාහකං සම්මන්නිතුං – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, ගහිතාගහිතඤ්ච ජානෙය්ය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො; යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරපටිග්ගාහකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරපටිග්ගාහකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ¶ ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො චීවරපටිග්ගාහකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු චීවරපටිග්ගාහකො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන චීවරපටිග්ගාහකා භික්ඛූ චීවරං පටිග්ගහෙත්වා තත්ථෙව උජ්ඣිත්වා පක්කමන්ති. චීවරං නස්සති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ ¶ , පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං භික්ඛුං චීවරනිදහකං සම්මන්නිතුං – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, නිහිතානිහිතඤ්ච ජානෙය්ය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො; යාචිත්වා බ්යත්තෙන ¶ භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරනිදහකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරනිදහකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො චීවරනිදහකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු චීවරනිදහකො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

චීවරපටිග්ගාහකසම්මුතිකථා නිට්ඨිතා.

343. තෙන ඛො පන සමයෙන චීවරනිදහකො භික්ඛු මණ්ඩපෙපි රුක්ඛමූලෙපි නිබ්බකොසෙපි චීවරං නිදහති, උන්දූරෙහිපි උපචිකාහිපි ඛජ්ජන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, භණ්ඩාගාරං සම්මන්නිතුං, යං සඞ්ඝො ආකඞ්ඛති විහාරං වා අඩ්ඪයොගං වා පාසාදං වා හම්මියං වා ගුහං වා. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං විහාරං භණ්ඩාගාරං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං විහාරං භණ්ඩාගාරං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස විහාරස්ස භණ්ඩාගාරස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස ¶ නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො විහාරො භණ්ඩාගාරං. ඛමති සඞ්ඝස්ස ¶ , තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝස්ස භණ්ඩාගාරෙ චීවරං අගුත්තං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං භික්ඛුං භණ්ඩාගාරිකං සම්මන්නිතුං – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, ගුත්තාගුත්තඤ්ච ජානෙය්ය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො; යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං භණ්ඩාගාරිකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං භණ්ඩාගාරිකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො භණ්ඩාගාරිකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු භණ්ඩාගාරිකො. ඛමති ¶ සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ භණ්ඩාගාරිකං වුට්ඨාපෙන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. න, භික්ඛවෙ, භණ්ඩාගාරිකො වුට්ඨාපෙතබ්බො. යො වුට්ඨාපෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝස්ස භණ්ඩාගාරෙ චීවරං උස්සන්නං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ ¶ , සම්මුඛීභූතෙන සඞ්ඝෙන භාජෙතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝො චීවරං භාජෙන්තො කොලාහලං අකාසි. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං භික්ඛුං චීවරභාජකං සම්මන්නිතුං – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, භාජිතාභාජිතඤ්ච ජානෙය්ය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො; යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරභාජකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං චීවරභාජකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො චීවරභාජකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු චීවරභාජකො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

අථ ඛො චීවරභාජකානං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කථං නු ඛො චීවරං භාජෙතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පඨමං උච්චිනිත්වා තුලයිත්වා වණ්ණාවණ්ණං කත්වා භික්ඛූ ගණෙත්වා වග්ගං බන්ධිත්වා චීවරපටිවීසං ඨපෙතුන්ති.

අථ ඛො චීවරභාජකානං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කථං නු ඛො සාමණෙරානං චීවරපටිවීසො දාතබ්බො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සාමණෙරානං උපඩ්ඪපටිවීසං ¶ දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු සකෙන භාගෙන උත්තරිතුකාමො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, උත්තරන්තස්ස සකං භාගං දාතුන්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අතිරෙකභාගෙන උත්තරිතුකාමො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අනුක්ඛෙපෙ දින්නෙ අතිරෙකභාගං දාතුන්ති.

අථ ඛො චීවරභාජකානං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කථං නු ඛො චීවරපටිවීසො දාතබ්බො, ආගතපටිපාටියා [ආගතාගතපටිපාටියා (ක.)] නු ඛො උදාහු යථාවුඩ්ඪ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, විකලකෙ තොසෙත්වා කුසපාතං කාතුන්ති.

භණ්ඩාගාරසම්මුතිආදිකථා නිට්ඨිතා.

344. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ ඡකණෙනපි පණ්ඩුමත්තිකායපි ¶ චීවරං රජන්ති. චීවරං දුබ්බණ්ණං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි ¶ , භික්ඛවෙ, ඡ රජනානි – මූලරජනං, ඛන්ධරජනං, තචරජනං, පත්තරජනං, පුප්ඵරජනං, ඵලරජනන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ සීතුදකාය [සීතුන්දිකාය (සී.), සීතූදකාය (ස්යා.)] චීවරං රජන්ති. චීවරං දුග්ගන්ධං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, රජනං පචිතුං චුල්ලං රජනකුම්භින්ති. රජනං උත්තරියති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, උත්තරාළුම්පං [උත්තරාළුපං (යොජනා), උත්තරාළුපං (ස්යා.)] බන්ධිතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ න ජානන්ති රජනං පක්කං වා අපක්කං වා. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, උදකෙ වා නඛපිට්ඨිකාය වා ථෙවකං ¶ දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ රජනං ඔරොපෙන්තා කුම්භිං ආවිඤ්ඡන්ති [ආවිඤ්ජන්ති (සී.), ආවට්ටන්ති (ස්යා.)]. කුම්භී භිජ්ජති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, රජනුළුඞ්කං [රජනාළුඞ්කං (යොජනා)] දණ්ඩකථාලකන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූනං රජනභාජනං න සංවිජ්ජති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, රජනකොලම්බං රජනඝටන්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ පාතියාපි පත්තෙපි චීවරං ඔමද්දන්ති. චීවරං පරිභිජ්ජති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, රජනදොණිකන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ ඡමාය චීවරං පත්ථරන්ති. චීවරං පංසුකිතං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිණසන්ථාරකන්ති.

තිණසන්ථාරකො උපචිකාහි ඛජ්ජති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, චීවරවංසං චීවරරජ්ජුන්ති.

මජ්ඣෙන ලග්ගෙන්ති. රජනං උභතො ගලති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කණ්ණෙ බන්ධිතුන්ති.

කණ්ණො ¶ ජීරති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කණ්ණසුත්තකන්ති.

රජනං එකතො ගලති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සම්පරිවත්තකං සම්පරිවත්තකං රජෙතුං, න ච අච්ඡින්නෙ ථෙවෙ පක්කමිතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන චීවරං පත්ථින්නං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, උදකෙ ඔසාරෙතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන චීවරං ඵරුසං හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි ¶ , භික්ඛවෙ, පාණිනා ආකොටෙතුන්ති ¶ .

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ අච්ඡින්නකානි චීවරානි ධාරෙන්ති දන්තකාසාවානි. මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – සෙය්යථාපි නාම [සෙය්යථාපි (?)] ගිහී කාමභොගිනොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. න, භික්ඛවෙ, අච්ඡින්නකානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි. යො ධාරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

345. අථ ¶ ඛො භගවා රාජගහෙ යථාභිරන්තං විහරිත්වා යෙන දක්ඛිණාගිරි තෙන චාරිකං පක්කාමි. අද්දසා ඛො භගවා මගධඛෙත්තං අච්ඡිබද්ධං [අච්චිබද්ධං (සී. ස්යා.), අච්ඡිබන්ධං (ක.)] පාළිබද්ධං මරියාදබද්ධං සිඞ්ඝාටකබද්ධං, දිස්වාන ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘පස්සසි නො ත්වං, ආනන්ද, මගධඛෙත්තං අච්ඡිබද්ධං පාළිබද්ධං මරියාදබද්ධං සිඞ්ඝාටකබද්ධ’’න්ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති. ‘‘උස්සහසි ත්වං, ආනන්ද, භික්ඛූනං එවරූපානි චීවරානි සංවිදහිතු’’න්ති? ‘‘උස්සහාමි, භගවා’’ති. අථ ඛො භගවා දක්ඛිණාගිරිස්මිං යථාභිරන්තං විහරිත්වා පුනදෙව රාජගහං පච්චාගඤ්ඡි. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො සම්බහුලානං භික්ඛූනං චීවරානි සංවිදහිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පස්සතු මෙ [පස්සථ තුම්හෙ (ක.)], භන්තෙ, භගවා චීවරානි සංවිදහිතානී’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ¶ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘පණ්ඩිතො, භික්ඛවෙ, ආනන්දො; මහාපඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, ආනන්දො; යත්ර හි නාම මයා සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං ආජානිස්සති, කුසිම්පි නාම කරිස්සති, අඩ්ඪකුසිම්පි නාම කරිස්සති, මණ්ඩලම්පි නාම කරිස්සති ¶ , අඩ්ඪමණ්ඩලම්පි නාම කරිස්සති, විවට්ටම්පි නාම කරිස්සති, අනුවිවට්ටම්පි නාම කරිස්සති, ගීවෙය්යකම්පි නාම කරිස්සති, ජඞ්ඝෙය්යකම්පි නාම කරිස්සති, බාහන්තම්පි නාම කරිස්සති, ඡින්නකං භවිස්සති, සත්ථලූඛං සමණසාරුප්පං පච්චත්ථිකානඤ්ච අනභිච්ඡිතං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ඡින්නකං සඞ්ඝාටිං ඡින්නකං උත්තරාසඞ්ගං ඡින්නකං අන්තරවාසක’’න්ති.

ඡින්නකචීවරානුජානනා නිට්ඨිතා.

346. අථ ඛො භගවා රාජගහෙ යථාභිරන්තං විහරිත්වා යෙන වෙසාලී තෙන චාරිකං පක්කාමි. අද්දස ඛො භගවා අන්තරා ච රාජගහං අන්තරා ච වෙසාලිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො සම්බහුලෙ භික්ඛූ චීවරෙහි උබ්භණ්ඩිතෙ [උබ්භණ්ඩීකතෙ (ස්යා.)] සීසෙපි චීවරභිසිං කරිත්වා ඛන්ධෙපි චීවරභිසිං කරිත්වා කටියාපි චීවරභිසිං කරිත්වා ආගච්ඡන්තෙ, දිස්වාන භගවතො එතදහොසි – ‘‘අතිලහුං ඛො ඉමෙ මොඝපුරිසා චීවරෙ බාහුල්ලාය ආවත්තා ¶ . යංනූනාහං භික්ඛූනං චීවරෙ සීමං බන්ධෙය්යං, මරියාදං ඨපෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො භගවා අනුපුබ්බෙන චාරිකං චරමානො යෙන වෙසාලී තදවසරි. තත්ර සුදං භගවා වෙසාලියං විහරති ගොතමකෙ චෙතියෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ¶ භගවා සීතාසු හෙමන්තිකාසු රත්තීසු අන්තරට්ඨකාසු හිමපාතසමයෙ රත්තිං අජ්ඣොකාසෙ එකචීවරො නිසීදි. න භගවන්තං ¶ සීතං අහොසි. නික්ඛන්තෙ පඨමෙ යාමෙ සීතං භගවන්තං අහොසි. දුතියං භගවා චීවරං පාරුපි. න භගවන්තං සීතං අහොසි. නික්ඛන්තෙ මජ්ඣිමෙ යාමෙ සීතං භගවන්තං අහොසි. තතියං භගවා චීවරං පාරුපි. න භගවන්තං සීතං අහොසි. නික්ඛන්තෙ පච්ඡිමෙ යාමෙ උද්ධස්තෙ අරුණෙ නන්දිමුඛියා රත්තියා සීතං භගවන්තං අහොසි. චතුත්ථං භගවා චීවරං පාරුපි. න භගවන්තං සීතං අහොසි. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘යෙපි ඛො තෙ කුලපුත්තා ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ සීතාලුකා සීතභීරුකා තෙපි සක්කොන්ති තිචීවරෙන යාපෙතුං. යංනූනාහං භික්ඛූනං චීවරෙ සීමං බන්ධෙය්යං, මරියාදං ඨපෙය්යං, තිචීවරං අනුජානෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ඉධාහං, භික්ඛවෙ, අන්තරා ච රාජගහං අන්තරා ච වෙසාලිං අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො අද්දසං සම්බහුලෙ භික්ඛූ ¶ චීවරෙහි උබ්භණ්ඩිතෙ සීසෙපි චීවරභිසිං කරිත්වා ඛන්ධෙපි චීවරභිසිං කරිත්වා කටියාපි චීවරභිසිං කරිත්වා ආගච්ඡන්තෙ, දිස්වාන මෙ එතදහොසි – ‘අතිලහුං ඛො ඉමෙ මොඝපුරිසා චීවරෙ බාහුල්ලාය ආවත්තා. යංනූනාහං භික්ඛූනං චීවරෙ සීමං බන්ධෙය්යං, මරියාදං ඨපෙය්ය’න්ති. ඉධාහං, භික්ඛවෙ, සීතාසු හෙමන්තිකාසු රත්තීසු අන්තරට්ඨකාසු හිමපාතසමයෙ රත්තිං අජ්ඣොකාසෙ එකචීවරො නිසීදිං. න මං සීතං අහොසි. නික්ඛන්තෙ පඨමෙ යාමෙ සීතං මං අහොසි. දුතියාහං චීවරං පාරුපිං. න මං සීතං ¶ අහොසි. නික්ඛන්තෙ මජ්ඣිමෙ යාමෙ සීතං මං අහොසි. තතියාහං චීවරං පාරුපිං. න මං සීතං අහොසි. නික්ඛන්තෙ පච්ඡිමෙ යාමෙ උද්ධස්තෙ අරුණෙ නන්දිමුඛියා රත්තියා සීතං මං අහොසි. චතුත්ථාහං චීවරං පාරුපිං. න මං සීතං අහොසි. තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, එතදහොසි – ‘‘යෙපි ඛො තෙ කුලපුත්තා ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ සීතාලුකා සීතභීරුකා තෙපි සක්කොන්ති තිචීවරෙන යාපෙතුං. යංනූනාහං භික්ඛූනං චීවරෙ සීමං බන්ධෙය්යං, මරියාදං ඨපෙය්යං ¶ , තිචීවරං අනුජානෙය්ය’න්ති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිචීවරං – දිගුණං සඞ්ඝාටිං, එකච්චියං උත්තරාසඞ්ගං, එකච්චියං අන්තරවාසක’’න්ති.

347. [පාරා. 461] තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ භගවතා තිචීවරං අනුඤ්ඤාතන්ති අඤ්ඤෙනෙව තිචීවරෙන ගාමං පවිසන්ති, අඤ්ඤෙන තිචීවරෙන ආරාමෙ අච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙන තිචීවරෙන ¶ නහානං ඔතරන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අතිරෙකචීවරං ධාරෙස්සන්තී’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, අතිරෙකචීවරං ධාරෙතබ්බං. යො ධාරෙය්ය, යථාධම්මො කාරෙතබ්බො’’ති.

[පාරා. 461] තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො ආනන්දස්ස අතිරෙකචීවරං උප්පන්නං හොති. ආයස්මා ච ආනන්දො තං චීවරං ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස දාතුකාමො හොති. ආයස්මා ච ¶ සාරිපුත්තො සාකෙතෙ විහරති. අථ ඛො ආයස්මතො ආනන්දස්ස එතදහොසි – ‘‘භගවතා සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං ‘න අතිරෙකචීවරං ධාරෙතබ්බ’න්ති. ඉදඤ්ච මෙ අතිරෙකචීවරං උප්පන්නං ¶ . අහඤ්චිමං චීවරං ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස දාතුකාමො. ආයස්මා ච සාරිපුත්තො සාකෙතෙ විහරති. කථං නු ඛො මයා පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කීවචිරං පනානන්ද, සාරිපුත්තො ආගච්ඡිස්සතී’’ති? ‘‘නවමං වා, භගවා, දිවසං, දසමං වා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, දසාහපරමං අතිරෙකචීවරං ධාරෙතු’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූනං අතිරෙකචීවරං උප්පන්නං හොති. අථ ඛො භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කථං නු ඛො අම්හෙහි අතිරෙකචීවරෙ පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අතිරෙකචීවරං විකප්පෙතුන්ති.

348. අථ ඛො භගවා වෙසාලියං යථාභිරන්තං විහරිත්වා යෙන බාරාණසී තෙන චාරිකං පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන චාරිකං චරමානො යෙන බාරාණසී තදවසරි. තත්ර සුදං භගවා බාරාණසියං විහරති ඉසිපතනෙ මිගදායෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො අන්තරවාසකො ඡිද්දො හොති. අථ ඛො තස්ස භික්ඛුනො එතදහොසි – ‘‘භගවතා තිචීවරං අනුඤ්ඤාතං – දිගුණා සඞ්ඝාටි, එකච්චියො උත්තරාසඞ්ගො ¶ ¶ , එකච්චියො අන්තරවාසකො. අයඤ්ච මෙ අන්තරවාසකො ඡිද්දො. යංනූනාහං අග්ගළං අච්ඡුපෙය්යං, සමන්තතො දුපට්ටං භවිස්සති, මජ්ඣෙ එකච්චිය’’න්ති. අථ ඛො සො භික්ඛු අග්ගළං අච්ඡුපෙසි. අද්දසා ඛො භගවා සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො තං භික්ඛුං අග්ගළං අච්ඡුපෙන්තං [අච්ඡුපන්තං (ක.)], දිස්වාන යෙන සො භික්ඛු තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘කිං ත්වං, භික්ඛු, කරොසී’’ති? ‘‘අග්ගළං, භගවා, අච්ඡුපෙමී’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භික්ඛු; සාධු ඛො ත්වං, භික්ඛු, අග්ගළං අච්ඡුපෙසී’’ති ¶ . අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අහතානං දුස්සානං අහතකප්පානං දිගුණං සඞ්ඝාටිං, එකච්චියං උත්තරාසඞ්ගං, එකච්චියං අන්තරවාසකං; උතුද්ධටානං දුස්සානං චතුග්ගුණං සඞ්ඝාටිං, දිගුණං උත්තරාසඞ්ගං, දිගුණං ¶ අන්තරවාසකං; පංසුකූලෙ යාවදත්ථං; පාපණිකෙ උස්සාහො කරණීයො. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අග්ගළං තුන්නං ඔවට්ටිකං කණ්ඩුසකං දළ්හීකම්ම’’න්ති.

349. අථ ඛො භගවා බාරාණසියං යථාභිරන්තං විහරිත්වා යෙන සාවත්ථි තෙන චාරිකං පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන චාරිකං චරමානො යෙන සාවත්ථි තදවසරි. තත්ර සුදං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො විසාඛං මිගාරමාතරං භගවා ¶ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි සමාදපෙසි සමුත්තෙජෙසි සම්පහංසෙසි. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා, භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තෙජිතා සම්පහංසිතා, භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙතු මෙ, භන්තෙ, භගවා ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවතො අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.

තෙන ඛො පන සමයෙන තස්සා රත්තියා අච්චයෙන චාතුද්දීපිකො මහාමෙඝො පාවස්සි. අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘යථා, භික්ඛවෙ, ජෙතවනෙ වස්සති එවං චතූසු දීපෙසු වස්සති. ඔවස්සාපෙථ, භික්ඛවෙ, කායං. අයං පච්ඡිමකො චාතුද්දීපිකො මහාමෙඝො’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පටිස්සුණිත්වා ¶ නික්ඛිත්තචීවරා කායං ඔවස්සාපෙන්ති. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්වා දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, ජෙ. ආරාමං ගන්ත්වා කාලං ආරොචෙහි – කාලො, භන්තෙ, නිට්ඨිතං භත්ත’’න්ති. ‘‘එවං, අය්යෙ’’ති ඛො සා දාසී විසාඛාය මිගාරමාතුයා පටිස්සුණිත්වා ආරාමං ගන්ත්වා අද්දස භික්ඛූ නික්ඛිත්තචීවරෙ කායං ඔවස්සාපෙන්තෙ, දිස්වාන ‘නත්ථි ආරාමෙ භික්ඛූ, ආජීවකා කායං ඔවස්සාපෙන්තී’ති යෙන විසාඛා මිගාරමාතා තෙනුපසඞ්කමි ¶ ; උපසඞ්කමිත්වා විසාඛං මිගාරමාතරං එතදවොච – ‘‘නත්ථය්යෙ, ආරාමෙ භික්ඛූ, ආජීවකා කායං ඔවස්සාපෙන්තී’’ති. අථ ඛො විසාඛාය මිගාරමාතුයා ¶ පණ්ඩිතාය වියත්තාය මෙධාවිනියා එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො අය්යා නික්ඛිත්තචීවරා කායං ඔවස්සාපෙන්ති. සායං ¶ බාලා මඤ්ඤිත්ථ – නත්ථි ආරාමෙ භික්ඛූ, ආජීවකා කායං ඔවස්සාපෙන්තී’’ති, පුන දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, ජෙ. ආරාමං ගන්ත්වා කාලං ආරොචෙහි – කාලො, භන්තෙ, නිට්ඨිතං භත්ත’’න්ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ ගත්තානි සීතිං කරිත්වා [සීතීකරිත්වා (ස්යා.)] කල්ලකායා චීවරානි ගහෙත්වා යථාවිහාරං පවිසිංසු. අථ ඛො සා දාසී ආරාමං ගන්ත්වා භික්ඛූ අපස්සන්තී ‘නත්ථි ආරාමෙ භික්ඛූ, සුඤ්ඤො ආරාමො’ති යෙන විසාඛා මිගාරමාතා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා විසාඛං මිගාරමාතරං එතදවොච – ‘‘නත්ථය්යෙ, ආරාමෙ භික්ඛූ, සුඤ්ඤො ආරාමො’’ති. අථ ඛො විසාඛාය මිගාරමාතුයා පණ්ඩිතාය වියත්තාය මෙධාවිනියා එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො අය්යා ගත්තානි සීතිං කරිත්වා කල්ලකායා චීවරානි ගහෙත්වා යථාවිහාරං පවිට්ඨා. සායං බාලා මඤ්ඤිත්ථ – නත්ථි ආරාමෙ භික්ඛූ, සුඤ්ඤො ආරාමො’’ති, පුන දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘ගච්ඡ, ජෙ. ආරාමං ගන්ත්වා කාලං ආරොචෙහි – කාලො, භන්තෙ, නිට්ඨිතං භත්ත’’න්ති.

350. අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘සන්දහථ [සන්නහථ (සී. ස්යා.)], භික්ඛවෙ, පත්තචීවරං; කාලො භත්තස්සා’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය – සෙය්යථාපි නාම බලවා පුරිසො සම්මිඤ්ජිතං වා බාහං පසාරෙය්ය, පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්ජෙය්ය, එවමෙව – ජෙතවනෙ අන්තරහිතො විසාඛාය මිගාරමාතුයා කොට්ඨකෙ ¶ පාතුරහොසි. නිසීදි භගවා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙන. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා – ‘‘අච්ඡරියං වත භො! අබ්භුතං වත භො! තථාගතස්ස මහිද්ධිකතා මහානුභාවතා, යත්ර හි නාම ජණ්ණුකමත්තෙසුපි ඔඝෙසු පවත්තමානෙසු, කටිමත්තෙසුපි ඔඝෙසු පවත්තමානෙසු, න හි නාම ¶ එකභික්ඛුස්සපි [පවත්තමානෙසු න එකභික්ඛුස්සපි (?)] පාදා වා චීවරානි වා අල්ලානි භවිස්සන්තී’’ති – හට්ඨා උදග්ගා බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්ථා සන්තප්පෙත්වා සම්පවාරෙත්වා භගවන්තං භුත්තාවිං ඔනීතපත්තපාණිං එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නා ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අට්ඨාහං, භන්තෙ, භගවන්තං වරානි යාචාමී’’ති. ‘‘අතික්කන්තවරා ඛො, විසාඛෙ, තථාගතා’’ති. ‘‘යානි ච, භන්තෙ, කප්පියානි ¶ යානි ච අනවජ්ජානී’’ති. ‘‘වදෙහි, විසාඛෙ’’ති. ‘‘ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස යාවජීවං වස්සිකසාටිකං දාතුං, ආගන්තුකභත්තං දාතුං, ගමිකභත්තං දාතුං, ගිලානභත්තං දාතුං, ගිලානුපට්ඨාකභත්තං දාතුං, ගිලානභෙසජ්ජං දාතුං, ධුවයාගුං දාතුං, භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස ¶ උදකසාටිකං දාතු’’න්ති. ‘‘කිං පන ත්වං, විසාඛෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා තථාගතං අට්ඨ වරානි යාචසී’’ති?

‘‘ඉධාහං, භන්තෙ, දාසිං ආණාපෙසිං – ‘ගච්ඡ, ජෙ. ආරාමං ගන්ත්වා කාලං ආරොචෙහි – කාලො, භන්තෙ, නිට්ඨිතං භත්ත’’’න්ති. අථ ඛො සා, භන්තෙ, දාසී ආරාමං ගන්ත්වා අද්දස භික්ඛූ නික්ඛිත්තචීවරෙ කායං ඔවස්සාපෙන්තෙ, දිස්වාන ¶ ‘‘නත්ථි ආරාමෙ භික්ඛූ, ආජීවකා කායං ඔවස්සාපෙන්තී’’ති යෙනාහං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං එතදවොච – ‘‘නත්ථය්යෙ, ආරාමෙ භික්ඛූ, ආජීවකා කායං ඔවස්සාපෙන්තී’’ති. අසුචි, භන්තෙ, නග්ගියං ජෙගුච්ඡං පටිකූලං. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං වස්සිකසාටිකං දාතුං.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, ආගන්තුකො භික්ඛු න වීථිකුසලො න ගොචරකුසලො කිලන්තො පිණ්ඩාය චරති. සො මෙ ආගන්තුකභත්තං භුඤ්ජිත්වා වීථිකුසලො ගොචරකුසලො අකිලන්තො පිණ්ඩාය චරිස්සති. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ආගන්තුකභත්තං දාතුං.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, ගමිකො භික්ඛු අත්තනො භත්තං පරියෙසමානො සත්ථා වා විහායිස්සති, යත්ථ වා වාසං ගන්තුකාමො භවිස්සති තත්ථ විකාලෙ උපගච්ඡිස්සති, කිලන්තො අද්ධානං ගමිස්සති. සො මෙ ගමිකභත්තං භුඤ්ජිත්වා සත්ථා න විහායිස්සති, යත්ථ වාසං ගන්තුකාමො භවිස්සති තත්ථ කාලෙ උපගච්ඡිස්සති, අකිලන්තො අද්ධානං ගමිස්සති. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ගමිකභත්තං දාතුං.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, ගිලානස්ස භික්ඛුනො සප්පායානි භොජනානි අලභන්තස්ස ආබාධො වා අභිවඩ්ඪිස්සති, කාලංකිරියා වා භවිස්සති. තස්ස මෙ ගිලානභත්තං භුත්තස්ස ආබාධො ¶ න අභිවඩ්ඪිස්සති, කාලංකිරියා න භවිස්සති. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ගිලානභත්තං දාතුං ¶ . ‘‘පුන ¶ චපරං, භන්තෙ, ගිලානුපට්ඨාකො භික්ඛු අත්තනො භත්තං පරියෙසමානො ගිලානස්ස උස්සූරෙ භත්තං නීහරිස්සති, භත්තච්ඡෙදං කරිස්සති. සො මෙ ගිලානුපට්ඨාකභත්තං භුඤ්ජිත්වා ගිලානස්ස ¶ කාලෙන භත්තං නීහරිස්සති, භත්තච්ඡෙදං න කරිස්සති. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ගිලානුපට්ඨාකභත්තං දාතුං.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, ගිලානස්ස භික්ඛුනො සප්පායානි භෙසජ්ජානි අලභන්තස්ස ආබාධො වා අභිවඩ්ඪිස්සති, කාලංකිරියා වා භවිස්සති. තස්ස මෙ ගිලානභෙසජ්ජං පරිභුත්තස්ස ආබාධො න අභිවඩ්ඪිස්සති, කාලංකිරියා න භවිස්සති. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ගිලානභෙසජ්ජං දාතුං.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, භගවතා අන්ධකවින්දෙ දසානිසංසෙ සම්පස්සමානෙන යාගු අනුඤ්ඤාතා. ත්යාහං, භන්තෙ, ආනිසංසෙ සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි සඞ්ඝස්ස යාවජීවං ධුවයාගුං දාතුං.

‘‘ඉධ, භන්තෙ, භික්ඛුනියො අචිරවතියා නදියා වෙසියාහි සද්ධිං නග්ගා එකතිත්ථෙ නහායන්ති. තා, භන්තෙ, වෙසියා භික්ඛුනියො උප්පණ්ඩෙසුං – ‘කිං නු ඛො නාම තුම්හාකං, අය්යෙ, දහරානං [දහරානං දහරානං (සී.)] බ්රහ්මචරියං චිණ්ණෙන, නනු නාම කාමා පරිභුඤ්ජිතබ්බා; යදා ජිණ්ණා භවිස්සථ තදා බ්රහ්මචරියං චරිස්සථ. එවං තුම්හාකං උභො අත්ථා පරිග්ගහිතා භවිස්සන්තී’ති. තා, භන්තෙ, භික්ඛුනියො වෙසියාහි උප්පණ්ඩියමානා මඞ්කූ අහෙසුං. අසුචි, භන්තෙ, මාතුගාමස්ස නග්ගියං ජෙගුච්ඡං පටිකූලං. ඉමාහං, භන්තෙ, අත්ථවසං සම්පස්සමානා ඉච්ඡාමි භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස ¶ යාවජීවං උදකසාටිකං දාතු’’න්ති.

351. ‘‘කිං පන ත්වං, විසාඛෙ, ආනිසංසං සම්පස්සමානා තථාගතං අට්ඨ වරානි යාචසී’’ති? ‘‘ඉධ, භන්තෙ, දිසාසු වස්සංවුට්ඨා භික්ඛූ සාවත්ථිං ආගච්ඡිස්සන්ති භගවන්තං දස්සනාය. තෙ භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සන්ති – ‘ඉත්ථන්නාමො, භන්තෙ, භික්ඛු කාලඞ්කතො, තස්ස කා ගති කො අභිසම්පරායො’ති? තං භගවා බ්යාකරිස්සති සොතාපත්තිඵලෙ වා සකදාගාමිඵලෙ වා අනාගාමිඵලෙ වා අරහත්තෙ වා. ත්යාහං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සාමි – ‘ආගතපුබ්බා නු ඛො, භන්තෙ, තෙන අය්යෙන සාවත්ථී’ති? සචෙ මෙ ¶ වක්ඛන්ති – ‘ආගතපුබ්බා තෙන භික්ඛුනා සාවත්ථී’ති නිට්ඨමෙත්ථ ¶ ගච්ඡිස්සාමි – නිස්සංසයං මෙ පරිභුත්තං තෙන අය්යෙන වස්සිකසාටිකා වා ආගන්තුකභත්තං වා ගමිකභත්තං වා ගිලානභත්තං වා ගිලානුපට්ඨාකභත්තං වා ගිලානභෙසජ්ජං වා ධුවයාගු වාති. තස්සා මෙ තදනුස්සරන්තියා පාමුජ්ජං ජායිස්සති, පමුදිතාය පීති ජායිස්සති, පීතිමනාය කායො පස්සම්භිස්සති, පස්සද්ධකායා සුඛං ¶ වෙදියිස්සාමි, සුඛිනියා චිත්තං සමාධියිස්සති. සා මෙ භවිස්සති ඉන්ද්රියභාවනා බලභාවනා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා. ඉමාහං, භන්තෙ, ආනිසංසං සම්පස්සමානා තථාගතං අට්ඨ වරානි යාචාමී’’ති. ‘‘සාධු සාධු, විසාඛෙ; සාධු ඛො ත්වං, විසාඛෙ, ඉමං ආනිසංසං සම්පස්සමානා තථාගතං අට්ඨ වරානි යාචසි. අනුජානාමි තෙ, විසාඛෙ, අට්ඨ වරානී’’ති. අථ ඛො භගවා විසාඛං මිගාරමාතරං ඉමාහි ¶ ගාථාහි අනුමොදි –

‘‘දිබ්බං සා ලභතෙ ආයුං [දිබ්බං බලං සා ලභතෙ ච ආයුං (සී. ස්යා.)];

සග්ගම්හි කායම්හි චිරං පමොදතී’’ති.

352. අථ ඛො භගවා විසාඛං මිගාරමාතරං ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, වස්සිකසාටිකං, ආගන්තුකභත්තං, ගමිකභත්තං, ගිලානභත්තං, ගිලානුපට්ඨාකභත්තං, ගිලානභෙසජ්ජං, ධුවයාගුං, භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස උදකසාටික’’න්ති.

353. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ පණීතානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා මුට්ඨස්සතී අසම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති. තෙසං මුට්ඨස්සතීනං අසම්පජානානං නිද්දං ඔක්කමන්තානං සුපිනන්තෙන අසුචි මුච්චති, සෙනාසනං අසුචිනා මක්ඛියති. අථ ඛො භගවා ආයස්මතා ආනන්දෙන පච්ඡාසමණෙන සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො අද්දස සෙනාසනං ¶ අසුචිනා මක්ඛිතං, දිස්වාන ¶ ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘කිං එතං, ආනන්ද, සෙනාසනං මක්ඛිත’’න්ති? ‘‘එතරහි, භන්තෙ, භික්ඛූ පණීතානි භොජනානි ¶ භුඤ්ජිත්වා මුට්ඨස්සතී අසම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති. තෙසං මුට්ඨස්සතීනං අසම්පජානානං නිද්දං ඔක්කමන්තානං සුපිනන්තෙන අසුචි මුච්චති; තයිදං, භගවා, සෙනාසනං අසුචිනා මක්ඛිත’’න්ති. ‘‘එවමෙතං, ආනන්ද, එවමෙතං, ආනන්ද. මුච්චති හි, ආනන්ද, මුට්ඨස්සතීනං අසම්පජානානං නිද්දං ඔක්කමන්තානං සුපිනන්තෙන අසුචි. යෙ තෙ, ආනන්ද, භික්ඛූ උපට්ඨිතස්සතී සම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති, තෙසං අසුචි න මුච්චති. යෙපි තෙ, ආනන්ද, පුථුජ්ජනා කාමෙසු වීතරාගා, තෙසම්පි අසුචි න මුච්චති. අට්ඨානමෙතං, ආනන්ද, අනවකාසො යං අරහතො අසුචි මුච්චෙය්යා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ඉධාහං, භික්ඛවෙ, ආනන්දෙන පච්ඡාසමණෙන සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො අද්දසං සෙනාසනං අසුචිනා මක්ඛිතං, දිස්වාන ආනන්දං ආමන්තෙසිං ‘කිං එතං, ආනන්ද, සෙනාසනං මක්ඛිත’න්ති? ‘එතරහි, භන්තෙ, භික්ඛූ පණීතානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා මුට්ඨස්සතී අසම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති. තෙසං මුට්ඨස්සතීනං අසම්පජානානං නිද්දං ඔක්කමන්තානං සුපිනන්තෙන අසුචි මුච්චති; තයිදං, භගවා, සෙනාසනං අසුචිනා මක්ඛිත’න්ති. ‘එවමෙතං, ආනන්ද, එවමෙතං, ආනන්ද, මුච්චති හි, ආනන්ද, මුට්ඨස්සතීනං අසම්පජානානං නිද්දං ඔක්කමන්තානං සුපිනන්තෙන ¶ අසුචි. යෙ තෙ, ආනන්ද, භික්ඛූ උපට්ඨිතස්සතී සම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති, තෙසං අසුචි න මුච්චති. යෙපි තෙ, ආනන්ද, පුථුජ්ජනා කාමෙසු වීතරාගා තෙසම්පි අසුචි න මුච්චති. අට්ඨානමෙතං, ආනන්ද, අනවකාසො යං අරහතො අසුචි මුච්චෙය්යා’’’ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ආදීනවා මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස නිද්දං ඔක්කමතො – දුක්ඛං සුපති, දුක්ඛං පටිබුජ්ඣති, පාපකං සුපිනං පස්සති, දෙවතා න රක්ඛන්ති, අසුචි මුච්චති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ආදීනවා මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස නිද්දං ඔක්කමතො.

‘‘පඤ්චිමෙ ¶ , භික්ඛවෙ, ආනිසංසා උපට්ඨිතස්සතිස්ස සම්පජානස්ස නිද්දං ඔක්කමතො – සුඛං සුපති, සුඛං පටිබුජ්ඣති, න පාපකං සුපිනං පස්සති, දෙවතා රක්ඛන්ති, අසුචි න මුච්චති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ආනිසංසා උපට්ඨිතස්සතිස්ස සම්පජානස්ස නිද්දං ඔක්කමතො.

‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, කායගුත්තියා චීවරගුත්තියා සෙනාසනගුත්තියා නිසීදන’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අතිඛුද්දකං නිසීදනං න සබ්බං සෙනාසනං සංගොපෙති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, යාවමහන්තං පච්චත්ථරණං ආකඞ්ඛති තාවමහන්තං පච්චත්ථරණං කාතුන්ති.

354. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො ආනන්දස්ස උපජ්ඣායස්ස ආයස්මතො බෙලට්ඨසීසස්ස ථුල්ලකච්ඡාබාධො හොති. තස්ස ලසිකාය චීවරානි කායෙ ලග්ගන්ති. තානි භික්ඛූ උදකෙන තෙමෙත්වා තෙමෙත්වා අපකඩ්ඪන්ති. අද්දසා ඛො භගවා සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො තෙ ¶ භික්ඛූ තානි චීවරානි උදකෙන තෙමෙත්වා තෙමෙත්වා අපකඩ්ඪන්තෙ, දිස්වාන යෙන තෙ භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි, උපඞ්කමිත්වා තෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘කිං ඉමස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ආබාධො’’ති? ‘‘ඉමස්ස, භන්තෙ, ආයස්මතො ¶ ථුල්ලකච්ඡාබාධො. ලසිකාය චීවරානි කායෙ ලග්ගන්ති. තානි මයං උදකෙන තෙමෙත්වා තෙමෙත්වා අපකඩ්ඪාමා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, යස්ස කණ්ඩු වා පිළකා වා අස්සාවො වා ථුල්ලකච්ඡු වා ආබාධො කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදි’’න්ති.

355. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා මුඛපුඤ්ඡනචොළං [මුඛපුඤ්ජනචොළං (ක.)] ආදාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නා ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිග්ගණ්හාතු මෙ, භන්තෙ, භගවා මුඛපුඤ්ඡනචොළං, යං මමස්ස දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා’’ති. පටිග්ගහෙසි භගවා මුඛපුඤ්ඡනචොළං. අථ ඛො භගවා විසාඛං මිගාරමාතරං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි සමාදපෙසි සමුත්තෙජෙසි සම්පහංසෙසි. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවතා ධම්මියා ¶ කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තෙජිතා සම්පහංසිතා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, මුඛපුඤ්ඡනචොළක’’න්ති [මුඛපුඤ්ඡනචොලන්ති (ස්යා.)].

356. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන රොජො මල්ලො ආයස්මතො ආනන්දස්ස සහායො හොති. රොජස්ස මල්ලස්ස ඛොමපිලොතිකා ආයස්මතො ආනන්දස්ස හත්ථෙ නික්ඛිත්තා හොති. ආයස්මතො ච ආනන්දස්ස ඛොමපිලොතිකාය අත්ථො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස විස්සාසං ගහෙතුං – සන්දිට්ඨො ච හොති, සම්භත්තො ච, ආලපිතො ¶ ච, ජීවති ච, ජානාති ච, ගහිතෙ මෙ අත්තමනො භවිස්සතීති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ඉමෙහි පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස විස්සාසං ගහෙතුන්ති.

357. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූනං පරිපුණ්ණං හොති තිචීවරං. අත්ථො ච හොති පරිස්සාවනෙහිපි ථවිකාහිපි. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පරික්ඛාරචොළකන්ති.

221. පච්ඡිමවිකප්පනුපගචීවරාදිකථා

358. අථ ඛො භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘යානි තානි භගවතා අනුඤ්ඤාතානි තිචීවරන්ති වා වස්සිකසාටිකාති වා නිසීදනන්ති වා පච්චත්ථරණන්ති වා කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදීති ¶ වා මුඛපුඤ්ඡනචොළන්ති වා පරික්ඛාරචොළන්ති වා, සබ්බානි තානි අධිට්ඨාතබ්බානි නු ඛො, උදාහු, විකප්පෙතබ්බානී’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිචීවරං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; වස්සිකසාටිකං වස්සානං චාතුමාසං අධිට්ඨාතුං, තතො පරං විකප්පෙතුං; නිසීදනං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; පච්චත්ථරණං අධිට්ඨාතුං ¶ න විකප්පෙතුං; කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදිං යාවආබාධා අධිට්ඨාතුං තතො පරං විකප්පෙතුං; මුඛපුඤ්ඡනචොළං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; පරික්ඛාරචොළං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුන්ති.

අථ ¶ ඛො භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කිත්තකං පච්ඡිමං නු ඛො චීවරං විකප්පෙතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ආයාමෙන අට්ඨඞ්ගුලං සුගතඞ්ගුලෙන චතුරඞ්ගුලවිත්ථතං පච්ඡිමං චීවරං විකප්පෙතුන්ති.

359. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො මහාකස්සපස්ස පංසුකූලකතො ගරුකො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සුත්තලූඛං කාතුන්ති. විකණ්ණො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, විකණ්ණං උද්ධරිතුන්ති. සුත්තා ඔකිරියන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අනුවාතං පරිභණ්ඩං ආරොපෙතුන්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන සඞ්ඝාටියා පත්තා ලුජ්ජන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අට්ඨපදකං කාතුන්ති.

360. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො තිචීවරෙ කයිරමානෙ සබ්බං ඡින්නකං නප්පහොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ද්වෙ ඡින්නකානි එකං අච්ඡින්නකන්ති.

ද්වෙ ඡින්නකානි එකං අච්ඡින්නකං නප්පහොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ද්වෙ අච්ඡින්නකානි එකං ඡින්නකන්ති.

ද්වෙ අච්ඡින්නකානි ¶ එකං ඡින්නකං නප්පහොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, අන්වාධිකම්පි ආරොපෙතුං, න ච, භික්ඛවෙ, සබ්බං අච්ඡින්නකං ධාරෙතබ්බං. යො ධාරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

361. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො බහුං චීවරං උප්පන්නං හොති. සො ච තං චීවරං මාතාපිතූනං දාතුකාමො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. මාතාපිතරොති [මාතාපිතූනං ඛො (සී.)] ඛො, භික්ඛවෙ, දදමානෙ [වදමානො (ක.), වදමානෙ (?)] කිං වදෙය්යාම? අනුජානාමි ¶ , භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං දාතුං. න ච, භික්ඛවෙ, සද්ධාදෙය්යං විනිපාතෙතබ්බං. යො විනිපාතෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

362. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අන්ධවනෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා සන්තරුත්තරෙන ගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. චොරා තං චීවරං අවහරිංසු. සො භික්ඛු දුච්චොළො හොති ලූඛචීවරො. භික්ඛූ එවමාහංසු – ‘‘කිස්ස ත්වං, ආවුසො, දුච්චොළො ලූඛචීවරොසී’’ති? ‘‘ඉධාහං [සො අහං (කත්ථචි)], ආවුසො, අන්ධවනෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා සන්තරුත්තරෙන ගාමං පිණ්ඩාය පාවිසිං. චොරා තං චීවරං අවහරිංසු. තෙනාහං දුච්චොළො ලූඛචීවරො’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. න, භික්ඛවෙ, සන්තරුත්තරෙන ගාමො පවිසිතබ්බො. යො පවිසෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ආනන්දො අස්සතියා සන්තරුත්තරෙන ගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. භික්ඛූ ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොචුං – ‘‘නනු ¶ , ආවුසො ආනන්ද, භගවතා පඤ්ඤත්තං – ‘න සන්තරුත්තරෙන ගාමො පවිසිතබ්බො’ති? කිස්ස ත්වං, ආවුසො ආනන්ද, සන්තරුත්තරෙන ¶ ගාමං පවිට්ඨො’’ති? ‘‘සච්චං, ආවුසො, භගවතා පඤ්ඤත්තං – ‘න සන්තරුත්තරෙන ගාමො පවිසිතබ්බො’ති. අපි චාහං අස්සතියා පවිට්ඨො’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං.

පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, පච්චයා සඞ්ඝාටියා නික්ඛෙපාය – ගිලානො වා හොති, වස්සිකසඞ්කෙතං වා හොති, නදීපාරං ගන්තුං වා හොති, අග්ගළගුත්තිවිහාරො වා හොති, අත්ථතකථිනං වා හොති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච පච්චයා සඞ්ඝාටියා නික්ඛෙපාය.

පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, පච්චයා උත්තරාසඞ්ගස්ස නික්ඛෙපාය…පෙ… අන්තරවාසකස්ස නික්ඛෙපාය – ගිලානො වා හොති, වස්සිකසඞ්කෙතං වා හොති, නදීපාරං ගන්තුං වා හොති, අග්ගළගුත්තිවිහාරො වා හොති, අත්ථතකථිනං වා හොති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච පච්චයා උත්තරාසඞ්ගස්ස අන්තරවාසකස්ස නික්ඛෙපාය.

පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, පච්චයා වස්සිකසාටිකාය නික්ඛෙපාය – ගිලානො වා හොති, නිස්සීමං ගන්තුං වා හොති, නදීපාරං ගන්තුං වා හොති, අග්ගළගුත්තිවිහාරො වා හොති, වස්සිකසාටිකා අකතා වා හොති විප්පකතා ¶ වා. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච පච්චයා වස්සිකසාටිකාය නික්ඛෙපායාති.

පච්ඡිමවිකප්පනුපගචීවරාදිකථා නිට්ඨිතා.

363. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු එකො වස්සං වසි. තත්ථ මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි අදංසු. අථ ඛො තස්ස භික්ඛුනො එතදහොසි – ‘‘භගවතා පඤ්ඤත්තං ‘චතුවග්ගො පච්ඡිමො සඞ්ඝො’ති. අහඤ්චම්හි එකකො. ඉමෙ ච මනුස්සා ¶ සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි අදංසු. යංනූනාහං ඉමානි සඞ්ඝිකානි චීවරානි සාවත්ථිං හරෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො සො භික්ඛු තානි චීවරානි ආදාය සාවත්ථිං ගන්ත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘තුය්හෙව, භික්ඛු, තානි චීවරානි යාව කථිනස්ස උබ්භාරායා’’ති. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එකො වස්සං වසති. තත්ථ මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි දෙන්ති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තස්සෙව තානි චීවරානි යාව කථිනස්ස උබ්භාරායාති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු උතුකාලං එකො වසි. තත්ථ මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි අදංසු. අථ ඛො තස්ස භික්ඛුනො එතදහොසි – ‘‘භගවතා පඤ්ඤත්තං ‘චතුවග්ගො පච්ඡිමො සඞ්ඝො’ති. අහඤ්චම්හි එකකො. ඉමෙ ච මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි අදංසු. යංනූනාහං ඉමානි සඞ්ඝිකානි චීවරානි සාවත්ථිං හරෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො සො භික්ඛු තානි චීවරානි ආදාය සාවත්ථිං ගන්ත්වා භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ ¶ , සම්මුඛීභූතෙන සඞ්ඝෙන භාජෙතුං. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උතුකාලං එකො වසති. තත්ථ මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි දෙන්ති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තෙන භික්ඛුනා තානි චීවරානි අධිට්ඨාතුං – ‘‘මය්හිමානි චීවරානී’’ති. තස්ස චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො තං චීවරං අනධිට්ඨිතෙ අඤ්ඤො භික්ඛු ආගච්ඡති, සමකො දාතබ්බො භාගො. තෙහි චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තං චීවරං භාජියමානෙ, අපාතිතෙ කුසෙ, අඤ්ඤො භික්ඛු ආගච්ඡති, සමකො දාතබ්බො භාගො. තෙහි චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තං චීවරං භාජියමානෙ, පාතිතෙ කුසෙ, අඤ්ඤො භික්ඛු ආගච්ඡති, නාකාමා දාතබ්බො භාගොති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ද්වෙ භාතිකා ථෙරා, ආයස්මා ච ඉසිදාසො ආයස්මා ච ඉසිභටො, සාවත්ථියං වස්සංවුට්ඨා අඤ්ඤතරං ගාමකාවාසං අගමංසු. මනුස්සා චිරස්සාපි ථෙරා ආගතාති සචීවරානි භත්තානි ¶ අදංසු. ආවාසිකා භික්ඛූ ථෙරෙ පුච්ඡිංසු – ‘‘ඉමානි, භන්තෙ, සඞ්ඝිකානි චීවරානි ථෙරෙ ආගම්ම උප්පන්නානි, සාදියිස්සන්ති ථෙරා භාග’’න්ති. ථෙරා එවමාහංසු – ‘‘යථා ඛො මයං, ආවුසො, භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාම, තුම්හාකංයෙව තානි චීවරානි යාව කථිනස්ස උබ්භාරායා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන තයො භික්ඛූ රාජගහෙ වස්සං වසන්ති. තත්ථ මනුස්සා සඞ්ඝස්ස

දෙමාති චීවරානි දෙන්ති. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘භගවතා පඤ්ඤත්තං ¶ ‘චතුවග්ගො පච්ඡිමො සඞ්ඝො’ති. මයඤ්චම්හා තයො ජනා. ඉමෙ ච මනුස්සා සඞ්ඝස්ස දෙමාති චීවරානි ¶ දෙන්ති. කථං නු ඛො අම්හෙහි පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා ථෙරා, ආයස්මා ච නිලවාසී ආයස්මා ච සාණවාසී ආයස්මා ච ගොතකො ආයස්මා ච භගු ආයස්මා ච ඵළිකසන්තානො, පාටලිපුත්තෙ විහරන්ති කුක්කුටාරාමෙ. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ පාටලිපුත්තං ගන්ත්වා ථෙරෙ පුච්ඡිංසු. ථෙරා එවමාහංසු – ‘‘යථා ඛො මයං ආවුසො භගවතා ධම්මං දෙසිතං ආජානාම, තුම්හාකංයෙව තානි චීවරානි යාව කථිනස්ස උබ්භාරායා’’ති.

සඞ්ඝිකචීවරුප්පාදකථා නිට්ඨිතා.

364. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ආයස්මා උපනන්දො සක්යපුත්තො සාවත්ථියං වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤතරං ගාමකාවාසං අගමාසි. තත්ථ ච භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙ එවමාහංසු – ‘‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’’න්ති? ‘‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’’ති. තතො චීවරභාගං ගහෙත්වා අඤ්ඤං ආවාසං අගමාසි. තත්ථපි භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙපි එවමාහංසු – ‘‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’’න්ති? ‘‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’’ති. තතොපි චීවරභාගං ගහෙත්වා අඤ්ඤං ආවාසං අගමාසි. තත්ථපි භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙපි එවමාහංසු – ‘‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’’න්ති? ‘‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’’ති. තතොපි චීවරභාගං ගහෙත්වා මහන්තං චීවරභණ්ඩිකං ආදාය පුනදෙව සාවත්ථිං පච්චාගඤ්ඡි. භික්ඛූ එවමාහංසු – ‘‘මහාපුඤ්ඤොසි ත්වං ¶ , ආවුසො උපනන්ද, බහුං තෙ චීවරං උප්පන්න’’න්ති. ‘‘කුතො මෙ ¶ , ආවුසො, පුඤ්ඤං? ඉධාහං, ආවුසො, සාවත්ථියං වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤතරං ගාමකාවාසං අගමාසිං. තත්ථ භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙ මං එවමාහංසු – ‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’න්ති? ‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’ති. තතො චීවරභාගං ගහෙත්වා අඤ්ඤං ආවාසං අගමාසිං. තත්ථපි භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙපි මං එවමාහංසු – ‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’’’න්ති? ‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’ති. තතොපි චීවරභාගං ගහෙත්වා අඤ්ඤං ආවාසං ¶ අගමාසිං. තත්ථපි භික්ඛූ චීවරං භාජෙතුකාමා සන්නිපතිංසු. තෙපි මං එවමාහංසු – ‘ඉමානි ඛො, ආවුසො, සඞ්ඝිකානි චීවරානි භාජියිස්සන්ති, සාදියිස්සසි භාග’න්ති? ‘ආමාවුසො, සාදියිස්සාමී’ති. තතොපි චීවරභාගං අග්ගහෙසිං. එවං මෙ බහුං චීවරං උප්පන්නන්ති. ‘‘කිං පන ත්වං, ආවුසො උපනන්ද, අඤ්ඤත්ර වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤත්ර චීවරභාගං සාදියී’’ති? ‘‘එවමාවුසො’’ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආයස්මා උපනන්දො සක්යපුත්තො අඤ්ඤත්ර වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤත්ර චීවරභාගං සාදියිස්සතී’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර ත්වං, උපනන්ද, අඤ්ඤත්ර වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤත්ර චීවරභාගං සාදියී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා…පෙ… කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, අඤ්ඤත්ර වස්සංවුට්ඨො අඤ්ඤත්ර ¶ චීවරභාගං සාදියිස්සසි. නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං ¶ කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤත්ර වස්සංවුට්ඨෙන අඤ්ඤත්ර චීවරභාගො සාදිතබ්බො. යො සාදියෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා උපනන්දො සක්යපුත්තො එකො ද්වීසු ආවාසෙසු වස්සං වසි – ‘‘එවං මෙ බහුං චීවරං උප්පජ්ජිස්සතී’’ති. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කථං නු ඛො ආයස්මතො උපනන්දස්ස සක්යපුත්තස්ස චීවරපටිවීසො දාතබ්බො’’ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. දෙථ, භික්ඛවෙ, මොඝපුරිසස්ස එකාධිප්පායං. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එකො ද්වීසු ආවාසෙසු වස්සං වසති – ‘‘එවං මෙ බහුං චීවරං උප්පජ්ජිස්සතී’’ති. සචෙ අමුත්ර උපඩ්ඪං අමුත්ර උපඩ්ඪං වසති, අමුත්ර උපඩ්ඪො අමුත්ර උපඩ්ඪො චීවරපටිවීසො දාතබ්බො. යත්ථ වා පන බහුතරං වසති, තතො චීවරපටිවීසො දාතබ්බොති.

උපනන්දසක්යපුත්තවත්ථු නිට්ඨිතං.

365. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො කුච්ඡිවිකාරාබාධො හොති. සො සකෙ මුත්තකරීසෙ පලිපන්නො සෙති. අථ ඛො භගවා ආයස්මතා ආනන්දෙන පච්ඡාසමණෙන සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො යෙන තස්ස භික්ඛුනො විහාරො තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා තං භික්ඛුං සකෙ මුත්තකරීසෙ පලිපන්නං සයමානං, දිස්වාන යෙන සො භික්ඛු තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘කිං තෙ, භික්ඛු, ආබාධො’’ති? ‘‘කුච්ඡිවිකාරො මෙ, භගවා’’ති. ‘‘අත්ථි ¶ පන තෙ, භික්ඛු, උපට්ඨාකො’’ති? ‘‘නත්ථි, භගවා’’ති ¶ . ‘‘කිස්ස තං භික්ඛූ න උපට්ඨෙන්තී’’ති? ‘‘අහං ඛො, භන්තෙ, භික්ඛූනං අකාරකො; තෙන මං භික්ඛූ න උපට්ඨෙන්තී’’ති. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘ගච්ඡානන්ද, උදකං ආහර, ඉමං භික්ඛුං නහාපෙස්සාමා’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පටිස්සුණිත්වා උදකං ආහරි. භගවා උදකං ආසිඤ්චි. ආයස්මා ආනන්දො පරිධොවි. භගවා සීසතො අග්ගහෙසි. ආයස්මා ආනන්දො පාදතො උච්චාරෙත්වා මඤ්චකෙ නිපාතෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා භික්ඛූ පටිපුච්ඡි – ‘‘අත්ථි, භික්ඛවෙ, අමුකස්මිං විහාරෙ භික්ඛු ගිලානො’’ති? ‘‘අත්ථි, භගවා’’ති. ‘‘කිං තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ආබාධො’’ති? ‘‘තස්ස, භන්තෙ, ආයස්මතො කුච්ඡිවිකාරාබාධො’’ති. ‘‘අත්ථි පන, භික්ඛවෙ, තස්ස භික්ඛුනො උපට්ඨාකො’’ති? ‘‘නත්ථි, භගවා’’ති ¶ . ‘‘කිස්ස තං භික්ඛූ න උපට්ඨෙන්තී’’ති? ‘‘එසො, භන්තෙ, භික්ඛු භික්ඛූනං අකාරකො; තෙන තං භික්ඛූ න උපට්ඨෙන්තී’’ති. ‘‘නත්ථි වො, භික්ඛවෙ, මාතා, නත්ථි පිතා, යෙ වො උපට්ඨහෙය්යුං. තුම්හෙ චෙ, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤමඤ්ඤං න උපට්ඨහිස්සථ, අථ කො චරහි උපට්ඨහිස්සති? යො, භික්ඛවෙ, මං උපට්ඨහෙය්ය සො ගිලානං උපට්ඨහෙය්ය. සචෙ උපජ්ඣායො හොති, උපජ්ඣායෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ ආචරියො හොති, ආචරියෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො හොති ¶ , සද්ධිවිහාරිකෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ අන්තෙවාසිකො හොති, අන්තෙවාසිකෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ සමානුපජ්ඣායකො හොති, සමානුපජ්ඣායකෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො ¶ ; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ සමානාචරියකො හොති, සමානාචරියකෙන යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො; වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. සචෙ න හොති උපජ්ඣායො වා ආචරියො වා සද්ධිවිහාරිකො වා අන්තෙවාසිකො වා සමානුපජ්ඣායකො වා සමානාචරියකො වා සඞ්ඝෙන උපට්ඨාතබ්බො. නො චෙ උපට්ඨහෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස’’.

366. පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානො දූපට්ඨො හොති – අසප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං න ජානාති, භෙසජ්ජං න පටිසෙවිතා හොති, අත්ථකාමස්ස ගිලානුපට්ඨාකස්ස යථාභූතං ආබාධං නාවිකත්තා හොති ‘අභික්කමන්තං වා අභික්කමතීති, පටික්කමන්තං වා පටික්කමතීති, ඨිතං වා ඨිතො’ති, උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අනධිවාසකජාතිකො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානො දූපට්ඨො හොති.

පඤ්චහි, භික්ඛවෙ ¶ , අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානො සූපට්ඨො හොති – සප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං ජානාති, භෙසජ්ජං පටිසෙවිතා හොති, අත්ථකාමස්ස ගිලානුපට්ඨාකස්ස යථාභූතං ආබාධං ආවිකත්තා හොති ‘අභික්කමන්තං වා අභික්කමතීති, පටික්කමන්තං වා පටික්කමතීති, ඨිතං ¶ වා ඨිතො’ති, උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අධිවාසකජාතිකො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානො සූපට්ඨො හොති.

පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො නාලං ගිලානං උපට්ඨාතුං – න පටිබලො හොති භෙසජ්ජං සංවිධාතුං, සප්පායාසප්පායං න ජානාති, අසප්පායං උපනාමෙති සප්පායං අපනාමෙති, ආමිසන්තරො ගිලානං උපට්ඨාති නො මෙත්තචිත්තො, ජෙගුච්ඡී හොති උච්චාරං වා පස්සාවං ¶ වා ඛෙළං වා වන්තං වා නීහාතුං, න පටිබලො හොති ගිලානං කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො නාලං ගිලානං උපට්ඨාතුං.

පඤ්චහි ¶ , භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො අලං ගිලානං උපට්ඨාතුං – පටිබලො හොති භෙසජ්ජං සංවිධාතුං, සප්පායාසප්පායං ජානාති, අසප්පායං අපනාමෙති සප්පායං උපනාමෙති, මෙත්තචිත්තො ගිලානං උපට්ඨාති නො ආමිසන්තරො, අජෙගුච්ඡී හොති උච්චාරං වා පස්සාවං වා ඛෙළං වා වන්තං වා නීහාතුං, පටිබලො හොති ගිලානං කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො අලං ගිලානං උපට්ඨාතුන්ති.

367. තෙන ඛො පන සමයෙන ද්වෙ භික්ඛූ කොසලෙසු ජනපදෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නා හොන්ති. තෙ අඤ්ඤතරං ආවාසං උපගච්ඡිංසු. තත්ථ ¶ අඤ්ඤතරො භික්ඛු ගිලානො හොති. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘භගවතා ඛො, ආවුසො, ගිලානුපට්ඨානං වණ්ණිතං. හන්ද, මයං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං උපට්ඨහෙමා’’ති. තෙ තං උපට්ඨහිංසු. සො තෙහි උපට්ඨහියමානො කාලමකාසි. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ තස්ස භික්ඛුනො පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං ගන්ත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘භික්ඛුස්ස, භික්ඛවෙ, කාලඞ්කතෙ සඞ්ඝො සාමී පත්තචීවරෙ, අපිච ගිලානුපට්ඨාකා බහූපකාරා. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝෙන තිචීවරඤ්ච ¶ පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දාතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බං. තෙන ගිලානුපට්ඨාකෙන භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘ඉත්ථන්නාමො, භන්තෙ, භික්ඛු කාලඞ්කතො. ඉදං තස්ස තිචීවරඤ්ච පත්තො චා’’’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු කාලඞ්කතො. ඉදං තස්ස තිචීවරඤ්ච පත්තො ච. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉමං තිචීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු කාලඞ්කතො. ඉදං තස්ස තිචීවරඤ්ච පත්තො ච. සඞ්ඝො ඉමං තිචීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉමස්ස තිචීවරස්ස ච පත්තස්ස ච ගිලානුපට්ඨාකානං දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දින්නං ¶ ඉදං සඞ්ඝෙන තිචීවරඤ්ච පත්තො ච ගිලානුපට්ඨාකානං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති ¶ .

368. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො සාමණෙරො කාලඞ්කතො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. සාමණෙරස්ස, භික්ඛවෙ, කාලඞ්කතෙ සඞ්ඝො සාමී පත්තචීවරෙ, අපි ච ගිලානුපට්ඨාකා බහූපකාරා. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝෙන චීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දාතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බං. තෙන ගිලානුපට්ඨාකෙන භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘ඉත්ථන්නාමො, භන්තෙ, සාමණෙරො කාලඞ්කතො, ඉදං තස්ස චීවරඤ්ච පත්තො චා’’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමො සාමණෙරො කාලඞ්කතො. ඉදං තස්ස චීවරඤ්ච පත්තො ච. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉමං චීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉත්ථන්නාමො සාමණෙරො කාලඞ්කතො. ඉදං තස්ස චීවරඤ්ච පත්තො ච. සඞ්ඝො ඉමං චීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ගිලානුපට්ඨාකානං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉමස්ස චීවරස්ස ච පත්තස්ස ච ගිලානුපට්ඨාකානං දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දින්නං ඉදං සඞ්ඝෙන චීවරඤ්ච පත්තො ච ගිලානුපට්ඨාකානං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

369. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ච සාමණෙරො ච ගිලානං උපට්ඨහිංසු. සො තෙහි උපට්ඨහියමානො කාලමකාසි. අථ ඛො තස්ස ගිලානුපට්ඨාකස්ස භික්ඛුනො එතදහොසි ¶ – ‘‘කථං නු ඛො ගිලානුපට්ඨාකස්ස ¶ සාමණෙරස්ස චීවරපටිවීසො දාතබ්බො’’ති ¶ ? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ගිලානුපට්ඨාකස්ස සාමණෙරස්ස සමකං පටිවීසං දාතුන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු බහුභණ්ඩො බහුපරික්ඛාරො කාලඞ්කතො හොති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛුස්ස, භික්ඛවෙ, කාලඞ්කතෙ සඞ්ඝො සාමී පත්තචීවරෙ, අපි ච ගිලානුපට්ඨාකා බහූපකාරා. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝෙන තිචීවරඤ්ච පත්තඤ්ච ¶ ගිලානුපට්ඨාකානං දාතුං. යං තත්ථ ලහුභණ්ඩං ලහුපරික්ඛාරං තං සම්මුඛීභූතෙන සඞ්ඝෙන භාජෙතුං. යං තත්ථ ගරුභණ්ඩං ගරුපරික්ඛාරං තං ආගතානාගතස්ස චාතුද්දිසස්ස සඞ්ඝස්ස අවිස්සජ්ජිකං අවෙභඞ්ගිකන්ති.

370. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු නග්ගො හුත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භගවා, භන්තෙ, අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡස්ස සන්තුට්ඨස්ස සල්ලෙඛස්ස ධුතස්ස පාසාදිකස්ස අපචයස්ස වීරියාරම්භස්ස වණ්ණවාදී. ඉදං, භන්තෙ, නග්ගියං අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡතාය සන්තුට්ඨිතාය සල්ලෙඛාය ධුතතාය [ධුතත්තාය (ක.)] පාසාදිකතාය අපචයාය වීරියාරම්භාය සංවත්තති. සාධු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං නග්ගියං අනුජානාතූ’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, නග්ගියං තිත්ථියසමාදානං සමාදියිස්සසි. නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ…’’ විගරහිත්වා ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, නග්ගියං ¶ තිත්ථියසමාදානං සමාදියිතබ්බං. යො සමාදියෙය්ය, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

371. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු කුසචීරං නිවාසෙත්වා…පෙ… වාකචීරං ¶ නිවාසෙත්වා…පෙ… ඵලකචීරං නිවාසෙත්වා…පෙ… කෙසකම්බලං නිවාසෙත්වා…පෙ… වාළකම්බලං නිවාසෙත්වා…පෙ… උලූකපක්ඛං නිවාසෙත්වා…පෙ… අජිනක්ඛිපං නිවාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භගවා, භන්තෙ, අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡස්ස සන්තුට්ඨස්ස සල්ලෙඛස්ස ධුතස්ස පාසාදිකස්ස අපචයස්ස වීරියාරම්භස්ස වණ්ණවාදී. ඉදං, භන්තෙ, අජිනක්ඛිපං අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡතාය සන්තුට්ඨිතාය සල්ලෙඛාය ධුතතාය පාසාදිකතාය අපචයාය වීරියාරම්භාය සංවත්තති. සාධු, භන්තෙ ¶ , භගවා භික්ඛූනං අජිනක්ඛිපං අනුජානාතූ’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං ¶ අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, අජිනක්ඛිපං තිත්ථියධජං ධාරෙස්සසි. නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, අජිනක්ඛිපං තිත්ථියධජං ධාරෙතබ්බං. යො ධාරෙය්ය, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු අක්කනාළං නිවාසෙත්වා…පෙ… පොත්ථකං නිවාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භගවා, භන්තෙ, අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡස්ස සන්තුට්ඨස්ස සල්ලෙඛස්ස ධුතස්ස පාසාදිකස්ස අපචයස්ස වීරියාරම්භස්ස, වණ්ණවාදී. අයං, භන්තෙ, පොත්ථකො අනෙකපරියායෙන අප්පිච්ඡතාය ¶ සන්තුට්ඨිතාය සල්ලෙඛාය ධුතතාය පාසාදිකතාය අපචයාය වීරියාරම්භාය සංවත්තති. සාධු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං පොත්ථකං අනුජානාතූ’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, මොඝපුරිස, අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම ත්වං, මොඝපුරිස, පොත්ථකං නිවාසෙස්සසි. නෙතං, මොඝපුරිස, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, පොත්ථකො නිවාසෙතබ්බො. යො නිවාසෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

කුසචීරාදිපටික්ඛෙපකථා නිට්ඨිතා.

372. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ සබ්බනීලකානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… සබ්බපීතකානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… සබ්බලොහිතකානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… සබ්බමඤ්ජිට්ඨකානි [සබ්බමඤ්ජෙට්ඨකානි (සී. ස්යා.)] චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… සබ්බකණ්හානි චීවරානි ධාරෙන්ති ¶ …පෙ… සබ්බමහාරඞ්ගරත්තානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… සබ්බමහානාමරත්තානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… අච්ඡින්නදසානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… දීඝදසානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… පුප්ඵදසානි චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… ඵණදසානි [ඵලදසානි (ක.)] චීවරානි ධාරෙන්ති…පෙ… කඤ්චුකං ධාරෙන්ති…පෙ… තිරීටකං ධාරෙන්ති…පෙ… වෙඨනං ධාරෙන්ති. මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම සමණා සක්යපුත්තියා වෙඨනං ධාරෙස්සන්ති, සෙය්යථාපි ගිහී කාමභොගිනො’’ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං ¶ . න, භික්ඛවෙ, සබ්බනීලකානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න සබ්බපීතකානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න සබ්බලොහිතකානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න සබ්බමඤ්ජිට්ඨකානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න සබ්බකණ්හානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න සබ්බමහාරඞ්ගරත්තානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න ¶ සබ්බමහානාමරත්තානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න අච්ඡින්නදසානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න දීඝදසානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න පුප්ඵදසානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න ඵණදසානි චීවරානි ධාරෙතබ්බානි, න කඤ්චුකං ධාරෙතබ්බං, න තිරීටකං ධාරෙතබ්බං, න වෙඨනං ධාරෙතබ්බං. යො ධාරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සාති.

සබ්බනීලකාදිපටික්ඛෙපකථා නිට්ඨිතා.

229. වස්සංවුට්ඨානං අනුප්පන්නචීවරකථා

373. තෙන ඛො පන සමයෙන වස්සංවුට්ඨා භික්ඛූ අනුප්පන්නෙ චීවරෙ ¶ පක්කමන්තිපි, විබ්භමන්තිපි, කාලම්පි කරොන්ති, සාමණෙරාපි පටිජානන්ති, සික්ඛං පච්චක්ඛාතකාපි පටිජානන්ති, අන්තිමවත්ථුං අජ්ඣාපන්නකාපි පටිජානන්ති, උම්මත්තකාපි පටිජානන්ති, ඛිත්තචිත්තාපි පටිජානන්ති, වෙදනාට්ටාපි පටිජානන්ති, ආපත්තියා අදස්සනෙ උක්ඛිත්තකාපි පටිජානන්ති, ආපත්තියා අප්පටිකම්මෙ උක්ඛිත්තකාපි පටිජානන්ති, පාපිකාය දිට්ඨියා අප්පටිනිස්සග්ගෙ උක්ඛිත්තකාපි පටිජානන්ති, පණ්ඩකාපි පටිජානන්ති, ථෙය්යසංවාසකාපි පටිජානන්ති, තිත්ථියපක්කන්තකාපි පටිජානන්ති, තිරච්ඡානගතාපි පටිජානන්ති, මාතුඝාතකාපි පටිජානන්ති, පිතුඝාතකාපි පටිජානන්ති, අරහන්තඝාතකාපි පටිජානන්ති, භික්ඛුනිදූසකාපි පටිජානන්ති, සඞ්ඝභෙදකාපි පටිජානන්ති, ලොහිතුප්පාදකාපි පටිජානන්ති, උභතොබ්යඤ්ජනකාපි පටිජානන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං.

374. ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු අනුප්පන්නෙ චීවරෙ පක්කමති, සන්තෙ පතිරූපෙ ගාහකෙ දාතබ්බං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු අනුප්පන්නෙ චීවරෙ විබ්භමති, කාලං කරොති, සාමණෙරො පටිජානාති, සික්ඛං පච්චක්ඛාතකො පටිජානාති ¶ , අන්තිමවත්ථුං අජ්ඣාපන්නකො පටිජානාති, සඞ්ඝො සාමී.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු අනුප්පන්නෙ චීවරෙ උම්මත්තකො පටිජානාති, ඛිත්තචිත්තො පටිජානාති, වෙදනාට්ටො පටිජානාති, ආපත්තියා ¶ අදස්සනෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, ආපත්තියා අප්පටිකම්මෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, පාපිකාය දිට්ඨියා අප්පටිනිස්සග්ගෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, සන්තෙ පතිරූපෙ ගාහකෙ දාතබ්බං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු අනුප්පන්නෙ චීවරෙ පණ්ඩකො පටිජානාති, ථෙය්යසංවාසකො පටිජානාති, තිත්ථියපක්කන්තකො පටිජානාති, තිරච්ඡානගතො පටිජානාති, මාතුඝාතකො පටිජානාති, පිතුඝාතකො පටිජානාති, අරහන්තඝාතකො පටිජානාති, භික්ඛුනිදූසකො පටිජානාති, සඞ්ඝභෙදකො පටිජානාති, ලොහිතුප්පාදකො පටිජානාති, උභතොබ්යඤ්ජනකො පටිජානාති, සඞ්ඝො සාමී.

375. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු උප්පන්නෙ චීවරෙ අභාජිතෙ පක්කමති, සන්තෙ පතිරූපෙ ගාහකෙ දාතබ්බං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු උප්පන්නෙ චීවරෙ අභාජිතෙ විබ්භමති, කාලං කරොති, සාමණෙරො පටිජානාති, සික්ඛං පච්චක්ඛාතකො පටිජානාති, අන්තිමවත්ථුං අජ්ඣාපන්නකො පටිජානාති, සඞ්ඝො සාමී.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු උප්පන්නෙ චීවරෙ අභාජිතෙ උම්මත්තකො පටිජානාති. ඛිත්තචිත්තො පටිජානාති, වෙදනාට්ටො පටිජානාති, ආපත්තියා අදස්සනෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, ආපත්තියා අප්පටිකම්මෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, පාපිකාය දිට්ඨියා අප්පටිනිස්සග්ගෙ උක්ඛිත්තකො පටිජානාති, සන්තෙ පතිරූපෙ ගාහකෙ දාතබ්බං.

ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨො භික්ඛු උප්පන්නෙ චීවරෙ අභාජිතෙ පණ්ඩකො පටිජානාති, ථෙය්යසංවාසකො පටිජානාති, තිත්ථියපක්කන්තකො පටිජානාති, තිරච්ඡානගතො පටිජානාති, මාතුඝාතකො පටිජානාති, පිතුඝාතකො පටිජානාති, අරහන්තඝාතකො පටිජානාති, භික්ඛුනිදූසකො පටිජානාති, සඞ්ඝභෙදකො පටිජානාති, ලොහිතුප්පාදකො පටිජානාති, උභතොබ්යඤ්ජනකො පටිජානාති, සඞ්ඝො සාමී.

වස්සං වුට්ඨානං අනුප්පන්නචීවරකථා නිට්ඨිතා.

376. ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨානං ¶ භික්ඛූනං අනුප්පන්නෙ චීවරෙ සඞ්ඝො භිජ්ජති. තත්ථ මනුස්සා එකස්මිං පක්ඛෙ උදකං දෙන්ති, එකස්මිං පක්ඛෙ චීවරං දෙන්ති – සඞ්ඝස්ස දෙමාති. සඞ්ඝස්සෙවෙතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨානං භික්ඛූනං අනුප්පන්නෙ චීවරෙ සඞ්ඝො භිජ්ජති. තත්ථ මනුස්සා එකස්මිං පක්ඛෙ උදකං දෙන්ති, තස්මිංයෙව පක්ඛෙ චීවරං දෙන්ති – සඞ්ඝස්ස ¶ දෙමාති. සඞ්ඝස්සෙවෙතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨානං භික්ඛූනං අනුප්පන්නෙ චීවරෙ සඞ්ඝො භිජ්ජති. තත්ථ මනුස්සා එකස්මිං පක්ඛෙ උදකං දෙන්ති, එකස්මිං පක්ඛෙ චීවරං දෙන්ති – පක්ඛස්ස දෙමාති. පක්ඛස්සෙවෙතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨානං භික්ඛූනං අනුප්පන්නෙ චීවරෙ සඞ්ඝො භිජ්ජති. තත්ථ මනුස්සා එකස්මිං පක්ඛෙ උදකං දෙන්ති, තස්මිංයෙව පක්ඛෙ චීවරං දෙන්ති – පක්ඛස්ස දෙමාති. පක්ඛස්සෙවෙතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, වස්සංවුට්ඨානං භික්ඛූනං උප්පන්නෙ චීවරෙ අභාජිතෙ සඞ්ඝො භිජ්ජති. සබ්බෙසං සමකං භාජෙතබ්බන්ති.

සඞ්ඝෙ භින්නෙ චීවරුප්පාදකථා නිට්ඨිතා.

377. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ආයස්මා රෙවතො අඤ්ඤතරස්ස භික්ඛුනො හත්ථෙ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස චීවරං පාහෙසි – ‘‘ඉමං චීවරං ථෙරස්ස දෙහී’’ති. අථ ඛො සො භික්ඛු අන්තරාමග්ගෙ ආයස්මතො රෙවතස්ස විස්සාසා තං චීවරං අග්ගහෙසි. අථ ඛො ආයස්මා රෙවතො ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සමාගන්ත්වා පුච්ඡි – ‘‘අහං, භන්තෙ, ථෙරස්ස චීවරං පාහෙසිං. සම්පත්තං තං චීවර’’න්ති? ‘‘නාහං තං, ආවුසො, චීවරං පස්සාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා රෙවතො තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘අහං, ආවුසො ¶ , ආයස්මතො හත්ථෙ ථෙරස්ස චීවරං පාහෙසිං. කහං තං චීවර’’න්ති? ‘‘අහං, භන්තෙ, ආයස්මතො විස්සාසා තං චීවරං අග්ගහෙසි’’න්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං.

378. ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දෙහී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං. යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දෙහී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං. යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දෙහී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ සුණාති – යො පහිණති සො කාලඞ්කතොති. තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ස්වාධිට්ඨිතං. යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දෙහී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ සුණාති – යස්ස පහිය්යති සො කාලඞ්කතොති. තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ද්වාධිට්ඨිතං. යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දෙහී’’ති. සො ¶ අන්තරාමග්ගෙ සුණාති – උභො කාලඞ්කතාති. යො පහිණති තස්ස මතකචීවරං ¶ අධිට්ඨාති. ස්වාධිට්ඨිතං. යස්ස පහිය්යති ¶ තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ද්වාධිට්ඨිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං. යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං. යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ සුණාති – ‘‘යො පහිණති සො ¶ කාලඞ්කතො’’ති. තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ද්වාධිට්ඨිතං. යස්ස පහිය්යති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. සුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ සුණාති – ‘‘යස්ස පහිය්යති සො කාලඞ්කතො’’ති. තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ස්වාධිට්ඨිතං. යො පහිණති තස්ස විස්සාසා ගණ්හාති. දුග්ගහිතං.

ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුස්ස හත්ථෙ චීවරං පහිණති – ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති. සො අන්තරාමග්ගෙ සුණාති ‘‘උභො කාලඞ්කතා’’ති. යො පහිණති තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ද්වාධිට්ඨිතං. යස්ස පහිය්යති තස්ස මතකචීවරං අධිට්ඨාති. ස්වාධිට්ඨිතං.

දුග්ගහිතසුග්ගහිතාදිකථා නිට්ඨිතා.

379. අට්ඨිමා ¶ , භික්ඛවෙ, මාතිකා චීවරස්ස උප්පාදාය – සීමාය දෙති ¶ , කතිකාය දෙති, භික්ඛාපඤ්ඤත්තියා දෙති, සඞ්ඝස්ස දෙති, උභතොසඞ්ඝස්ස දෙති, වස්සංවුට්ඨසඞ්ඝස්ස දෙති, ආදිස්ස දෙති, පුග්ගලස්ස දෙති.

සීමාය දෙති – යාවතිකා භික්ඛූ අන්තොසීමගතා තෙහි භාජෙතබ්බං. කතිකාය දෙති – සම්බහුලා ආවාසා සමානලාභා හොන්ති එකස්මිං ආවාසෙ දින්නෙ සබ්බත්ථ දින්නං හොති. භික්ඛාපඤ්ඤත්තියා දෙති, යත්ථ සඞ්ඝස්ස ධුවකාරා කරිය්යන්ති, තත්ථ දෙති. සඞ්ඝස්ස දෙති, සම්මුඛීභූතෙන සඞ්ඝෙන භාජෙතබ්බං. උභතොසඞ්ඝස්ස දෙති, බහුකාපි භික්ඛූ හොන්ති, එකා භික්ඛුනී හොති, උපඩ්ඪං දාතබ්බං, බහුකාපි භික්ඛුනියො හොන්ති, එකො භික්ඛු හොති, උපඩ්ඪං දාතබ්බං. වස්සංවුට්ඨසඞ්ඝස්ස දෙති, යාවතිකා භික්ඛූ තස්මිං ආවාසෙ වස්සංවුට්ඨා, තෙහි භාජෙතබ්බං. ආදිස්ස දෙති, යාගුයා වා භත්තෙ වා ඛාදනීයෙ වා චීවරෙ වා සෙනාසනෙ වා භෙසජ්ජෙ වා ¶ . පුග්ගලස්ස දෙති, ‘‘ඉමං චීවරං ඉත්ථන්නාමස්ස දම්මී’’ති.

රාජගහකො ¶ නෙගමො, දිස්වා වෙසාලියං ගණිං;

පුන රාජගහං ගන්ත්වා, රඤ්ඤො තං පටිවෙදයි.

පුත්තො ¶ සාලවතිකාය, අභයස්ස හි අත්රජො;

ජීවතීති කුමාරෙන, සඞ්ඛාතො ජීවකො ඉති.

සො හි තක්කසීලං ගන්ත්වා, උග්ගහෙත්වා මහාභිසො;

සත්තවස්සිකආබාධං, නත්ථුකම්මෙන නාසයි.

රඤ්ඤො ¶ භගන්දලාබාධං, ආලෙපෙන අපාකඩ්ඪි;

මමඤ්ච ඉත්ථාගාරඤ්ච, බුද්ධසඞ්ඝං චුපට්ඨහි.

රාජගහකො ච සෙට්ඨි, අන්තගණ්ඨි තිකිච්ඡිතං;

පජ්ජොතස්ස මහාරොගං, ඝතපානෙන නාසයි.

අධිකාරඤ්ච සිවෙය්යං, අභිසන්නං සිනෙහති;

තීහි උප්පලහත්ථෙහි, සමත්තිංසවිරෙචනං.

පකතත්තං වරං යාචි, සිවෙය්යඤ්ච පටිග්ගහි;

චීවරඤ්ච ගිහිදානං, අනුඤ්ඤාසි තථාගතො.

රාජගහෙ ජනපදෙ බහුං, උප්පජ්ජි චීවරං;

පාවාරො කොසියඤ්චෙව, කොජවො අඩ්ඪකාසිකං.

උච්චාවචා ච සන්තුට්ඨි, නාගමෙසාගමෙසුං ච;

පඨමං පච්ඡා සදිසා, කතිකා ච පටිහරුං.

භණ්ඩාගාරං අගුත්තඤ්ච, වුට්ඨාපෙන්ති තථෙව ච;

උස්සන්නං කොලාහලඤ්ච, කථං භාජෙ කථං දදෙ.

සකාතිරෙකභාගෙන, පටිවීසො කථං දදෙ;

ඡකණෙන ¶ සීතුදකා [සීතුන්දී ච (සී.), සීතුණ්හි ච (කත්ථචි)], උත්තරිතු න ජානරෙ.

ආරොපෙන්තා භාජනඤ්ච, පාතියා ච ඡමාය ච;

උපචිකාමජ්ඣෙ ජීරන්ති, එකතො පත්ථින්නෙන ච.

ඵරුසාච්ඡින්නච්ඡිබන්ධා ¶ , අද්දසාසි උබ්භණ්ඩිතෙ;

වීමංසිත්වා සක්යමුනි, අනුඤ්ඤාසි තිචීවරං.

අඤ්ඤෙන ¶ අතිරෙකෙන, උප්පජ්ජි ඡිද්දමෙව ච;

චාතුද්දීපො වරං යාචි, දාතුං වස්සිකසාටිකං.

ආගන්තුගමිගිලානං, උපට්ඨාකඤ්ච භෙසජ්ජං;

ධුවං උදකසාටිඤ්ච, පණීතං අතිඛුද්දකං.

ථුල්ලකච්ඡුමුඛං ඛොමං, පරිපුණ්ණං අධිට්ඨානං;

පච්ඡිමං කතො ගරුකො, විකණ්ණො සුත්තමොකිරි.

ලුජ්ජන්ති ¶ නප්පහොන්ති, ච අන්වාධිකං බහූනි ච;

අන්ධවනෙ අස්සතියා, එකො වස්සං උතුම්හි ච.

ද්වෙ භාතුකා රාජගහෙ, උපනන්දො පුන ද්විසු;

කුච්ඡිවිකාරො ගිලානො, උභො චෙව ගිලානකා [ගිලායනා (ක.)].

නග්ගා කුසා වාකචීරං, ඵලකො කෙසකම්බලං;

වාළඋලූකපක්ඛඤ්ච, අජිනං අක්කනාළකං.

පොත්ථකං නීලපීතඤ්ච, ලොහිතං මඤ්ජිට්ඨෙන ච;

කණ්හා මහාරඞ්ගනාම, අච්ඡින්නදසිකා තථා.

දීඝපුප්ඵඵණදසා ¶ , කඤ්චුතිරීටවෙඨනං;

අනුප්පන්නෙ පක්කමති, සඞ්ඝො භිජ්ජති තාවදෙ.

පක්ඛෙ දදන්ති සඞ්ඝස්ස, ආයස්මා රෙවතො පහි;

විස්සාසගාහාධිට්ඨාති, අට්ඨ චීවරමාතිකාති.