මූල > විනයපිටක > චූළවග්ගපාළි

185. තෙන ¶ ¶ ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අසම්මුඛීභූතානං භික්ඛූනං කම්මානි කරොන්ති – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පි. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අසම්මුඛීභූතානං භික්ඛූනං කම්මානි කරිස්සන්ති – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අසම්මුඛීභූතානං භික්ඛූනං කම්මානි කරොන්ති – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති. විගරහි බුද්ධො භගවා – ‘‘අනනුච්ඡවිකං, භික්ඛවෙ, තෙසං මොඝපුරිසානං අනනුලොමිකං අප්පතිරූපං අස්සාමණකං අකප්පියං අකරණීයං. කථඤ්හි නාම තෙ, භික්ඛවෙ, මොඝපුරිසා අසම්මුඛීභූතානං භික්ඛූනං කම්මානි කරිස්සන්ති – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පි! නෙතං, භික්ඛවෙ, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – න, භික්ඛවෙ, අසම්මුඛීභූතානං භික්ඛූනං කම්මං කාතබ්බං – තජ්ජනීයං වා, නියස්සං වා, පබ්බාජනීයං වා, පටිසාරණීයං වා, උක්ඛෙපනීයං වා. යො කරෙය්ය ¶ , ආපත්ති දුක්කටස්ස.

186. ‘‘අධම්මවාදී පුග්ගලො අධම්මවාදී සම්බහුලා අධම්මවාදී සඞ්ඝො. ධම්මවාදී පුග්ගලො ධම්මවාදී සම්බහුලා ධම්මවාදී සඞ්ඝො.

187. ‘‘අධම්මවාදී ¶ පුග්ගලො ධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං ¶ රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී පුග්ගලො ධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො ¶ , ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී පුග්ගලො ධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති [ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති (ක.)]. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී සම්බහුලා ධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී ¶ සම්බහුලා ධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී සම්බහුලා ධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී සඞ්ඝො ධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති ¶ අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී සඞ්ඝො ධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

‘‘අධම්මවාදී සඞ්ඝො ධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං ¶ සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, අධම්මෙන ¶ වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයපතිරූපකෙන.

188. ‘‘ධම්මවාදී පුග්ගලො අධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී පුග්ගලො අධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී පුග්ගලො අධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සම්බහුලා අධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි ¶ , ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සම්බහුලා අධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති ¶ අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සම්බහුලා අධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙන්ති නිජ්ඣාපෙන්ති පෙක්ඛෙන්ති අනුපෙක්ඛෙන්ති දස්සෙන්ති අනුදස්සෙන්ති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං ¶ , ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සඞ්ඝො අධම්මවාදිං පුග්ගලං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සඞ්ඝො අධම්මවාදී සම්බහුලෙ සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථාති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙන.

‘‘ධම්මවාදී සඞ්ඝො අධම්මවාදිං සඞ්ඝං සඤ්ඤාපෙති නිජ්ඣාපෙති පෙක්ඛෙති අනුපෙක්ඛෙති දස්සෙති අනුදස්සෙති – අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හාහි, ඉමං රොචෙහීති. එවඤ්චෙතං අධිකරණං වූපසම්මති, ධම්මෙන වූපසම්මති සම්මුඛාවිනයෙනා’’ති.

189. [ඉදං වත්ථු පාරා. 380 ආදයො] තෙන ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතා දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන ජාතියා සත්තවස්සෙන අරහත්තං සච්ඡිකතං හොති ¶ . යං කිඤ්චි සාවකෙන පත්තබ්බං සබ්බං තෙන අනුප්පත්තං හොති. නත්ථි චස්ස කිඤ්චි උත්තරි [උත්තරිං (සී.)] කරණීයං, කතස්ස වා පතිචයො. අථ ඛො ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘මයා ඛො ජාතියා සත්තවස්සෙන අරහත්තං සච්ඡිකතං. යං කිඤ්චි සාවකෙන පත්තබ්බං සබ්බං මයා අනුප්පත්තං. නත්ථි ච මෙ කිඤ්චි උත්තරිකරණීයං, කතස්ස වා පතිචයො. කිං නු ඛො අහං සඞ්ඝස්ස වෙය්යාවච්චං කරෙය්ය’’න්ති?

අථ ¶ ඛො ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස එතදහොසි – ‘‘යංනූනාහං සඞ්ඝස්ස සෙනාසනඤ්ච ¶ පඤ්ඤපෙය්යං භත්තානි ච උද්දිසෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘මයා ඛො ජාතියා සත්තවස්සෙන අරහත්තං සච්ඡිකතං. යං කිඤ්චි සාවකෙන පත්තබ්බං, සබ්බං මයා අනුප්පත්තං. නත්ථි ච මෙ කිඤ්චි උත්තරිකරණීයං, කතස්ස වා පතිචයො. කිං නු ඛො අහං සඞ්ඝස්ස වෙය්යාවච්චං කරෙය්ය’න්ති ¶ ? තස්ස මය්හං, භන්තෙ, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං සඞ්ඝස්ස සෙනාසනඤ්ච පඤ්ඤපෙය්යං භත්තානි ච උද්දිසෙය්ය’න්ති. ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස සෙනාසනඤ්ච පඤ්ඤාපෙතුං භත්තානි ච උද්දිසිතු’’න්ති. ‘‘සාධු සාධු, දබ්බ. තෙන හි ත්වං, දබ්බ, සඞ්ඝස්ස සෙනාසනඤ්ච පඤ්ඤපෙහි භත්තානි ච උද්දිසාහී’’ති [උද්දිසාති (පාරා. 380)]. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො භගවතො පච්චස්සොසි. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො දබ්බං මල්ලපුත්තං සෙනාසනපඤ්ඤාපකඤ්ච භත්තුද්දෙසකඤ්ච සම්මන්නතු. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං දබ්බො මල්ලපුත්තො යාචිතබ්බො [දබ්බො යාචිතබ්බො (ස්යා. ක.)]. යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

190. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං සෙනාසනපඤ්ඤාපකඤ්ච භත්තුද්දෙසකඤ්ච සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං සෙනාසනපඤ්ඤාපකඤ්ච භත්තුද්දෙසකඤ්ච සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සෙනාසනපඤ්ඤාපකස්ස ච භත්තුද්දෙසකස්ස ච සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො ¶ සඞ්ඝෙන ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සෙනාසනපඤ්ඤාපකො ච භත්තුද්දෙසකො ච. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති ¶ .

191. සම්මතො ¶ ච පනායස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සභාගානං භික්ඛූනං එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති. යෙ තෙ භික්ඛූ සුත්තන්තිකා තෙසං එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – තෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං සුත්තන්තං සඞ්ගායිස්සන්තීති. යෙ තෙ භික්ඛූ විනයධරා තෙසං එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – තෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං විනයං විනිච්ඡිනිස්සන්තීති. යෙ තෙ භික්ඛූ ධම්මකථිකා තෙසං එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – තෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං ධම්මං සාකච්ඡිස්සන්තීති. යෙ තෙ භික්ඛූ ඣායිනො තෙසං එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – තෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං න බ්යාබාධිස්සන්තීති ¶ . යෙ තෙ භික්ඛූ තිරච්ඡානකථිකා කායදළ්හිබහුලා [කායදඩ්ඪිබහුලා (සී.)] විහරන්ති තෙසම්පි එකජ්ඣං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – ඉමායපිමෙ ආයස්මන්තො රතියා අච්ඡිස්සන්තීති. යෙපි තෙ භික්ඛූ විකාලෙ ආගච්ඡන්ති තෙසම්පි තෙජොධාතුං සමාපජ්ජිත්වා තෙනෙව ආලොකෙන සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති; අපිසු භික්ඛූ සඤ්චිච්ච විකාලෙ ආගච්ඡන්ති – මයං ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස ඉද්ධිපාටිහාරියං පස්සිස්සාමාති.

තෙ ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං උපසඞ්කමිත්වා එවං වදන්ති – ‘‘අම්හාකං, ආවුසො දබ්බ, සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහී’’ති. තෙ ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො එවං වදෙති – ‘‘කත්ථ ආයස්මන්තා ඉච්ඡන්ති කත්ථ පඤ්ඤපෙමී’’ති? තෙ සඤ්චිච්ච දූරෙ අපදිසන්ති – ‘‘අම්හාකං, ආවුසො දබ්බ, ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ සෙනාසනං ¶ පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, චොරපපාතෙ සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, ඉසිගිලිපස්සෙ කාළසිලායං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, වෙභාරපස්සෙ සත්තපණ්ණිගුහායං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, සීතවනෙ සප්පසොණ්ඩිකපබ්භාරෙ සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, ගොතමකකන්දරායං [ගොමටකන්දරායං (ස්යා. කං.)] සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, තින්දුකකන්දරායං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, තපොදකන්දරායං [කපොතකන්දරායං (ක.)] සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, තපොදාරාමෙ සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, ජීවකම්බවනෙ සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහි. අම්හාකං, ආවුසො, මද්දකුච්ඡිම්හි මිගදායෙ සෙනාසනං පඤ්ඤපෙහී’’ති.

තෙසං ¶ ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො තෙජොධාතුං සමාපජ්ජිත්වා අඞ්ගුලියා ජලමානාය පුරතො පුරතො ගච්ඡති. තෙපි තෙනෙව ආලොකෙන ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො ගච්ඡන්ති. තෙසං ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො එවං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙති – අයං මඤ්චො, ඉදං පීඨං ¶ , අයං භිසි, ඉදං බිබ්බොහනං [බිම්බොහනං (සී. ස්යා. කං.)], ඉදං වච්චට්ඨානං, ඉදං පස්සාවට්ඨානං, ඉදං පානීයං, ඉදං පරිභොජනීයං, අයං කත්තරදණ්ඩො, ඉදං සඞ්ඝස්ස කතිකසණ්ඨානං, ඉමං කාලං පවිසිතබ්බං ¶ , ඉමං කාලං නික්ඛමිතබ්බන්ති. තෙසං ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො එවං සෙනාසනං පඤ්ඤපෙත්වා පුනදෙව වෙළුවනං පච්චාගච්ඡති.

192. තෙන ඛො පන සමයෙන මෙත්තියභූමජකා [මෙත්තියභුම්මජකා (සී. ස්යා. කං.)] භික්ඛූ නවකා චෙව හොන්ති අප්පපුඤ්ඤා ච. යානි සඞ්ඝස්ස ලාමකානි සෙනාසනානි තානි තෙසං පාපුණන්ති ලාමකානි ච භත්තානි. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජගහෙ මනුස්සා ඉච්ඡන්ති ¶ ථෙරානං භික්ඛූනං අභිසඞ්ඛාරිකං පිණ්ඩපාතං දාතුං – සප්පිම්පි, තෙලම්පි, උත්තරිභඞ්ගම්පි. මෙත්තියභූමජකානං පන භික්ඛූනං පාකතිකං දෙන්ති – යථාරන්ධං [යථාරද්ධං (ස්යා.)] කණාජකං බිලඞ්ගදුතියං. තෙ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතප්පටික්කන්තා ථෙරෙ භික්ඛූ පුච්ඡන්ති – ‘‘තුම්හාකං, ආවුසො, භත්තග්ගෙ කිං අහොසි, තුම්හාකං කිං අහොසී’’ති [කිං නාහොසි (ස්යා. කං.)]? එකච්චෙ ථෙරා එවං වදන්ති – ‘‘අම්හාකං, ආවුසො, සප්පි අහොසි, තෙලං අහොසි, උත්තරිභඞ්ගං අහොසී’’ති. මෙත්තියභූමජකා පන භික්ඛූ එවං වදන්ති – ‘‘අම්හාකං, ආවුසො, න කිඤ්චි අහොසි – පාකතිකං යථාරන්ධං කණාජකං බිලඞ්ගදුතිය’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන කල්යාණභත්තිකො ගහපති සඞ්ඝස්ස චතුක්කභත්තං දෙති නිච්චභත්තං. සො භත්තග්ගෙ සපුත්තදාරො උපතිට්ඨිත්වා පරිවිසති – අඤ්ඤෙ ඔදනෙන පුච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙ සූපෙන පුච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙ තෙලෙන පුච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙ උත්තරිභඞ්ගෙන පුච්ඡන්ති. තෙන ඛො පන සමයෙන කල්යාණභත්තිකස්ස ගහපතිනො භත්තං ස්වාතනාය මෙත්තියභූමජකානං භික්ඛූනං උද්දිට්ඨං හොති. අථ ¶ ඛො කල්යාණභත්තිකො ගහපති ආරාමං අගමාසි කෙනචිදෙව කරණීයෙන. සො යෙනායස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං ¶ නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො කල්යාණභත්තිකං ගහපතිං ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි සමාදපෙසි සමුත්තෙජෙසි සම්පහංසෙසි. අථ ඛො කල්යාණභත්තිකො ගහපති ආයස්මතා දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතො සමාදපිතො සමුත්තෙජිතො සම්පහංසිතො ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං එතදවොච – ‘‘කස්ස, භන්තෙ, අම්හාකං ඝරෙ ස්වාතනාය භත්තං උද්දිට්ඨ’’න්ති? ‘‘මෙත්තියභූමජකානං ඛො, ගහපති, භික්ඛූනං තුම්හාකං ඝරෙ ස්වාතනාය භත්තං උද්දිට්ඨ’’න්ති. අථ ඛො කල්යාණභත්තිකො ගහපති අනත්තමනො අහොසි. කථඤ්හි නාම පාපභික්ඛූ අම්හාකං ඝරෙ භුඤ්ජිස්සන්තීති ඝරං ගන්ත්වා දාසිං ආණාපෙසි – ‘‘යෙ, ජෙ, ස්වෙ භත්තිකා ආගච්ඡන්ති තෙ කොට්ඨකෙ ආසනං පඤ්ඤපෙත්වා කණාජකෙන බිලඞ්ගදුතියෙන ¶ පරිවිසා’’ති. ‘‘එවං අය්යා’’ති ඛො සා දාසී කල්යාණභත්තිකස්ස ගහපතිනො පච්චස්සොසි.

අථ ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ – හිය්යො ඛො, ආවුසො, අම්හාකං කල්යාණභත්තිකස්ස ගහපතිනො භත්තං උද්දිට්ඨං; ස්වෙ අම්හෙ කල්යාණභත්තිකො ගහපති සපුත්තදාරො උපතිට්ඨිත්වා පරිවිසිස්සති; අඤ්ඤෙ ඔදනෙන පුච්ඡිස්සන්ති, අඤ්ඤෙ සූපෙන පුච්ඡිස්සන්ති, අඤ්ඤෙ ¶ තෙලෙන පුච්ඡිස්සන්ති, අඤ්ඤෙ උත්තරිභඞ්ගෙන පුච්ඡිස්සන්තීති. තෙ තෙනෙව සොමනස්සෙන ¶ න චිත්තරූපං රත්තියා සුපිංසු. අථ ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන කල්යාණභත්තිකස්ස ගහපතිනො නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමිංසු. අද්දසා ඛො සා දාසී මෙත්තියභූමජකෙ භික්ඛූ දූරතොව ආගච්ඡන්තෙ; දිස්වාන කොට්ඨකෙ ආසනං පඤ්ඤාපෙත්වා මෙත්තියභූමජකෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘නිසීදථ, භන්තෙ’’ති. අථ ඛො මෙත්තියභූමජකානං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො න තාව භත්තං සිද්ධං භවිස්සති යථා මයං කොට්ඨකෙ නිසීදාපියාමා’’ති [නිසීදාපෙය්යාමාති (ක.)]. අථ ඛො සා දාසී කණාජකෙන [කාණාජකෙන (ස්යා. කං.)] බිලඞ්ගදුතියෙන උපගඤ්ඡි – භුඤ්ජථ, භන්තෙති. ‘‘මයං ඛො, භගිනි, නිච්චභත්තිකා’’ති. ‘‘ජානාමි අය්යා නිච්චභත්තිකාති. අපි චාහං හිය්යොව ගහපතිනා ආණත්තා – ‘යෙ, ජෙ, ස්වෙ භත්තිකා ආගච්ඡන්ති, තෙ කොට්ඨකෙ ආසනං පඤ්ඤාපෙත්වා කණාජකෙන බිලඞ්ගදුතියෙන පරිවිසා’ති. භුඤ්ජථ, භන්තෙ’’ති. අථ ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ – හිය්යො ඛො, ආවුසො, කල්යාණභත්තිකො ගහපති ආරාමං අගමාසි දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස ¶ සන්තිකෙ. නිස්සංසයං ඛො මයං දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන ගහපතිනො අන්තරෙ පරිභින්නාති [සන්තිකෙ පරිභින්නාති (ස්යා. කං.)]. තෙ තෙනෙව දොමනස්සෙන න චිත්තරූපං භුඤ්ජිංසු. අථ ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතප්පටික්කන්තා ආරාමං ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිසාමෙත්වා බහාරාමකොට්ඨකෙ සඞ්ඝාටිපල්ලත්ථිකාය නිසීදිංසු තුණ්හීභූතා මඞ්කුභූතා පත්තක්ඛන්ධා අධොමුඛා පජ්ඣායන්තා ¶ අප්පටිභානා.

අථ ඛො මෙත්තියා භික්ඛුනී යෙන මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා මෙත්තියභූමජකෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘වන්දාමි අය්යා’’ති. එවං වුත්තෙ මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ නාලපිංසු. දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො මෙත්තියා භික්ඛුනී මෙත්තියභූමජකෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘වන්දාමි අය්යා’’ති. තතියම්පි ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ නාලපිංසු. ‘‘ක්යාහං අය්යානං අපරජ්ඣාමි? කිස්ස මං අය්යා නාලපන්තී’’ති? ‘‘තථා හි පන ත්වං, භගිනි, අම්හෙ දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන විහෙඨියමානෙ අජ්ඣුපෙක්ඛසී’’ති? ‘‘ක්යාහං, අය්යා, කරොමී’’ති? ‘‘සචෙ ඛො ත්වං, භගිනි, ඉච්ඡෙය්යාසි, අජ්ජෙව භගවා ආයස්මන්තං දබ්බං ¶ මල්ලපුත්තං නාසාපෙය්යා’’ති. ‘‘ක්යාහං, අය්යා, කරොමි? කිං මයා සක්කා කාතු’’න්ති? ‘‘එහි ත්වං, භගිනි, යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එවං වදෙහි – ‘ඉදං ¶ , භන්තෙ, නච්ඡන්නං නප්පතිරූපං, යායං, භන්තෙ, දිසා අභයා අනීතිකා අනුපද්දවා සායං දිසා සභයා සඊතිකා සඋපද්දවා; යතො නිවාතං තතො සවාතං [තතො පවාතං (සී. ස්යා. කං.)]; උදකං මඤ්ඤෙ ආදිත්තං; අය්යෙනම්හි දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන දූසිතා’’’ති. ‘‘එවං අය්යා’’ති ඛො මෙත්තියා භික්ඛුනී මෙත්තියභූමජකානං භික්ඛූනං පටිස්සුත්වා [පටිස්සුණිත්වා (ස්යා. කං.)] යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො මෙත්තියා [සා මෙත්තියා (ස්යා. ක.)] භික්ඛුනී භගවන්තං එතදවොච ¶ – ‘‘ඉදං, භන්තෙ, නච්ඡන්නං නප්පතිරූපං, යායං, භන්තෙ, දිසා අභයා අනීතිකා අනුපද්දවා සායං දිසා සභයා සඊතිකා සඋපද්දවා; යතො නිවාතං තතො සවාතං; උදකං මඤ්ඤෙ ආදිත්තං; අය්යෙනම්හි දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන දූසිතා’’ති.

193. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං පටිපුච්ඡි – ‘‘සරසි ත්වං, දබ්බ, එවරූපං කත්තා ¶ යථායං භික්ඛුනී ආහා’’ති? ‘‘යථා මං, භන්තෙ, භගවා ජානාතී’’ති. දුතියම්පි ඛො භගවා ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං එතදවොච – ‘‘සරසි ත්වං, දබ්බ, එවරූපං කත්තා යථායං භික්ඛුනී ආහා’’ති? ‘‘යථා මං, භන්තෙ, භගවා ජානාතී’’ති. තතියම්පි ඛො භගවා ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං එතදවොච – ‘‘සරසි ත්වං, දබ්බ, එවරූපං කත්තා යථායං භික්ඛුනී ආහා’’ති? ‘‘යථා මං, භන්තෙ, භගවා ජානාතී’’ති. ‘‘න ඛො, දබ්බ, දබ්බා එවං නිබ්බෙඨෙන්ති. සචෙ තයා කතං කතන්ති වදෙහි. සචෙ අකතං අකතන්ති වදෙහී’’ති. ‘‘යතොහං, භන්තෙ, ජාතො නාභිජානාමි සුපිනන්තෙනපි මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිතා, පගෙව ජාගරො’’ති. අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, මෙත්තියං භික්ඛුනිං නාසෙථ. ඉමෙ ච භික්ඛූ අනුයුඤ්ජථා’’ති. ඉදං වත්වා භගවා උට්ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.

අථ ඛො තෙ භික්ඛූ මෙත්තියං භික්ඛුනිං නාසෙසුං. අථ ඛො මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ තෙ භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘මාවුසො, මෙත්තියං භික්ඛුනිං නාසෙථ, න සා කිඤ්චි අපරජ්ඣති; අම්හෙහි සා උස්සාහිතා කුපිතෙහි අනත්තමනෙහි චාවනාධිප්පායෙහී’’ති. ‘‘කිං පන තුම්හෙ, ආවුසො, ආයස්මන්තං දබ්බං ¶ මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙථා’’ති? ‘‘එවමාවුසො’’ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං ¶ …පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ දබ්බං මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයං දෙතු. එවඤ්ච ¶ පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බො – ‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, දබ්බෙන මල්ලපුත්තෙන සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා, එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා, වුඩ්ඪානං භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා, උක්කුටිකං නිසීදිත්වා, අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා, එවමස්ස වචනීයො – ‘ඉමෙ මං, භන්තෙ, මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. සොහං, භන්තෙ, සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචාමී’ති. දුතියම්පි යාචිතබ්බො. තතියම්පි යාචිතබ්බො – ‘ඉමෙ මං, භන්තෙ මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. සොහං ¶ [සොහං භන්තෙ (ක.)] සතිවෙපුල්ලප්පත්තො තතියම්පි, භන්තෙ, සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචාමී’ති. ‘‘බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

194. සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉමෙ මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉමෙ මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචති. සඞ්ඝො ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයස්ස දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි – සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. ඉමෙ මෙත්තියභූමජකා භික්ඛූ ආයස්මන්තං දබ්බං මල්ලපුත්තං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. ආයස්මා දබ්බො මල්ලපුත්තො සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචති. සඞ්ඝො ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ආයස්මතො ¶ දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයස්ස දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දින්නො සඞ්ඝෙන ආයස්මතො දබ්බස්ස මල්ලපුත්තස්ස සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස ¶ සතිවිනයො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

195. ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, ධම්මිකානි සතිවිනයස්ස දානානි. සුද්ධො හොති භික්ඛු අනාපත්තිකො, අනුවදන්ති ච නං, යාචති ච, තස්ස සඞ්ඝො සතිවිනයං දෙති ධම්මෙන සමග්ගෙන – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මිකානි සතිවිනයස්ස දානානී’’ති.

196. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ගග්ගො භික්ඛු උම්මත්තකො හොති, චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. භික්ඛූ ගග්ගං භික්ඛුං උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’’ති? සො එවං වදෙති – ‘‘අහං ඛො, ආවුසො ¶ , උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’’ති? යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා..පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම භික්ඛූ ගග්ගං භික්ඛුං උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙස්සන්ති – ‘‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති! සො එවං වදෙති ¶ – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’’ති? අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො ගග්ගස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයං දෙතු. එවඤ්ච ¶ පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බො – ‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, ගග්ගෙන භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා, එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා, වුඩ්ඪානං භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා, උක්කුටිකං නිසීදිත්වා, අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා, එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, භන්තෙ, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. මං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? ත්යාහං එවං වදාමි – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි මං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව ¶ – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සොහං ¶ , භන්තෙ, අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචාමී’ති. දුතියම්පි යාචිතබ්බො. තතියම්පි යාචිතබ්බො – ‘අහං, භන්තෙ, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. මං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? ත්යාහං එවං වදාමි – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි මං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සොහං අමූළ්හො [සොහං භන්තෙ අමූළ්හො (ක.)] තතියම්පි, භන්තෙ, සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචාමී’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

197. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ගග්ගො භික්ඛු උම්මත්තකො අහොසි චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. භික්ඛූ ගග්ගං භික්ඛුං උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො එවං වදෙති – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං ¶ භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි, මූළ්හෙන ¶ මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ගග්ගස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ගග්ගො භික්ඛු උම්මත්තකො අහොසි චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. භික්ඛූ ගග්ගං භික්ඛුං උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො එවං වදෙති – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං ¶ භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචති. සඞ්ඝො ගග්ගස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ගග්ගස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයස්ස දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ….

‘‘දින්නො සඞ්ඝෙන ගග්ගස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී ¶ , එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

198. ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, අධම්මිකානි අමූළ්හවිනයස්ස දානානි, තීණි ධම්මිකානි. කම්මානි තීණි අධම්මිකානි අමූළ්හවිනයස්ස දානානි?

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ආපත්තිං ආපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො සරමානොව එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, සරාමි එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. අධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ආපත්තිං ආපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො සරමානොව එවං වදෙති – ‘සරාමි ඛො අහං, ආවුසො, යථාසුපිනන්තෙනා’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. අධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ආපත්තිං ආපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා ¶ වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො අනුම්මත්තකො උම්මත්තකාලයං කරොති – ‘අහම්පි ඛො එවං කරොමි. තුම්හෙපි එවං කරොථ. මය්හම්පි එතං කප්පති. තුම්හාකම්පෙතං කප්පතී’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. අධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං. ඉමානි තීණි අධම්මිකානි අමූළ්හවිනයස්ස දානානි.

199. ‘‘කතමානි ¶ ¶ තීණි ධම්මිකානි අමූළ්හවිනයස්ස දානානි?

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උම්මත්තකො හොති චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො අස්සරමානොව එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, සරාමි එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. ධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උම්මත්තකො හොති චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති ¶ ? සො අස්සරමානොව එවං වදෙති – ‘සරාමි ඛො අහං, ආවුසො, යථා සුපිනන්තෙනා’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. ධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උම්මත්තකො හොති චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති? සො උම්මත්තකො උම්මත්තකාලයං කරොති – ‘අහම්පි එවං ¶ කරොමි. තුම්හෙපි එවං කරොථ. මය්හම්පි එතං කප්පති. තුම්හාකම්පෙතං කප්පතී’ති. තස්ස සඞ්ඝො අමූළ්හවිනයං දෙති. ධම්මිකං අමූළ්හවිනයස්ස දානං. ‘‘ඉමානි තීණි ධම්මිකානි අමූළ්හවිනයස්ස දානානී’’ති.

200. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අප්පටිඤ්ඤාය භික්ඛූනං කම්මානි කරොන්ති ¶ – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පි. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අප්පටිඤ්ඤාය භික්ඛූනං කම්මානි කරිස්සන්ති – තජ්ජනීයම්පි, නියස්සම්පි, පබ්බාජනීයම්පි, පටිසාරණීයම්පි, උක්ඛෙපනීයම්පී’’ති! අථ ඛො ¶ තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, අප්පටිඤ්ඤාය භික්ඛූනං කම්මං කාතබ්බං – තජ්ජනීයං වා, නියස්සං වා, පබ්බාජනීයං වා, පටිසාරණීයං වා, උක්ඛෙපනීයං වා. යො කරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

201. ‘‘එවං ඛො, භික්ඛවෙ, අධම්මිකං හොති පටිඤ්ඤාතකරණං, එවං ධම්මිකං. කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, අධම්මිකං හොති පටිඤ්ඤාතකරණං?

‘‘භික්ඛු පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘පාරාජිකං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති? සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො ¶ , සඞ්ඝාදිසෙසං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො සඞ්ඝාදිසෙසෙන කාරෙති. අධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං.

‘‘භික්ඛු පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘පාරාජිකං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති? සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො, ථුල්ලච්චයං…පෙ… පාචිත්තියං…පෙ… පාටිදෙසනීයං…පෙ… දුක්කටං…පෙ… ¶ දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො දුබ්භාසිතෙන කාරෙති. අධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං.

‘‘භික්ඛු සඞ්ඝාදිසෙසං…පෙ… ථුල්ලච්චයං…පෙ… පාචිත්තියං…පෙ… පාටිදෙසනීයං…පෙ… දුක්කටං…පෙ… දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘දුබ්භාසිතං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති ¶ ? සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො පාරාජිකෙන කාරෙති. අධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං.

‘‘භික්ඛු දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො ¶ වා – ‘දුබ්භාසිතං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති? සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො, සඞ්ඝාදිසෙසං…පෙ… ථුල්ලච්චයං…පෙ… පාචිත්තියං…පෙ… පාටිදෙසනීයං…පෙ… දුක්කටං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො දුක්කටෙන කාරෙති. අධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං. ‘‘එවං ඛො, භික්ඛවෙ, අධම්මිකං හොති පටිඤ්ඤාතකරණං.

‘‘කථඤ්ච ¶ , භික්ඛවෙ, ධම්මිකං හොති පටිඤ්ඤාතකරණං? භික්ඛු පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘පාරාජිකං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති? සො ¶ එවං වදෙති – ‘ආම, ආවුසො, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො පාරාජිකෙන කාරෙති. ධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං.

‘‘භික්ඛු සඞ්ඝාදිසෙසං…පෙ… ථුල්ලච්චයං…පෙ… පාචිත්තියං…පෙ… පාටිදෙසනීයං…පෙ… දුක්කටං…පෙ… දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො හොති. තමෙනං චොදෙති සඞ්ඝො වා, සම්බහුලා වා, එකපුග්ගලො වා – ‘දුබ්භාසිතං ආයස්මා අජ්ඣාපන්නො’ති? සො එවං වදෙති – ‘ආම, ආවුසො, දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නො’ති. තං සඞ්ඝො දුබ්භාසිතෙන කාරෙති. ධම්මිකං පටිඤ්ඤාතකරණං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ධම්මිකං හොති පටිඤ්ඤාතකරණ’’න්ති.

202. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ සඞ්ඝමජ්ඣෙ භණ්ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්නා අඤ්ඤමඤ්ඤං මුඛසත්තීහි විතුදන්තා විහරන්ති, න සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, එවරූපං අධිකරණං යෙභුය්යසිකාය වූපසමෙතුං. පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු සලාකග්ගාහාපකො සම්මන්නිතබ්බො – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, ගහිතාගහිතුඤ්ච ජානෙය්ය. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො, යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

203. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං සලාකග්ගාහාපකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ¶ ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං සලාකග්ගාහාපකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ¶ ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සලාකග්ගාහාපකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු සලාකග්ගාහාපකො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

204. ‘‘දසයිමෙ ¶ ¶ , භික්ඛවෙ, අධම්මිකා සලාකග්ගාහා, දස ධම්මිකා [දස ධම්මිකා සලාකග්ගාහා (ක.)]. කතමෙ දස අධම්මිකා සලාකග්ගාහා? ඔරමත්තකඤ්ච අධිකරණං හොති, න ච ගතිගතං හොති, න ච සරිතසාරිතං හොති, ජානාති අධම්මවාදී බහුතරාති, අප්පෙව නාම අධම්මවාදී බහුතරා අස්සූති, ජානාති සඞ්ඝො භිජ්ජිස්සතීති, අප්පෙව නාම සඞ්ඝො භිජ්ජෙය්යාති, අධම්මෙන ගණ්හන්ති, වග්ගා ගණ්හන්ති, න ච යථාදිට්ඨියා ගණ්හන්ති – ඉමෙ දස අධම්මිකා සලාකග්ගාහා.

‘‘කතමෙ දස ධම්මිකා සලාකග්ගාහා? න ච ඔරමත්තකං අධිකරණං හොති, ගතිගතඤ්ච හොති, සරිතසාරිතඤ්ච හොති, ජානාති ධම්මවාදී බහුතරාති, අප්පෙව නාම ධම්මවාදී බහුතරා අස්සූති, ජානාති සඞ්ඝො න භිජ්ජිස්සතීති, අප්පෙව නාම සඞ්ඝො න භිජ්ජෙය්යාති, ධම්මෙන ගණ්හන්ති, සමග්ගා ගණ්හන්ති, යථාදිට්ඨියා ච ගණ්හන්ති – ඉමෙ දස ධම්මිකා සලාකග්ගාහා’’ති.

205. තෙන ඛො පන සමයෙන උපවාළො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ආපත්තියා ¶ අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානාති, පටිජානිත්වා අවජානාති, අඤ්ඤෙනඤ්ඤං පටිචරති, සම්පජානමුසා භාසති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම උපවාළො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ආපත්තියා අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානිස්සති, පටිජානිත්වා අවජානිස්සති, අඤ්ඤෙනඤ්ඤං පටිචරිස්සති, සම්පජානමුසා භාසිස්සතී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – තෙන හි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරොතු. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, කාතබ්බං. පඨමං ¶ උපවාළො භික්ඛු චොදෙතබ්බො, චොදෙත්වා සාරෙතබ්බො, සාරෙත්වා ආපත්තිං ආරොපෙතබ්බො, ආපත්තිං ආරොපෙත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

206. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං උපවාළො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ආපත්තියා අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානාති, පටිජානිත්වා අවජානාති, අඤ්ඤෙනඤ්ඤං පටිචරති, සම්පජානමුසා ‘භාසති. යදි ¶ සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං උපවාළො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ආපත්තියා අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානාති, පටිජානිත්වා ¶ අවජානාති, අඤ්ඤෙනඤ්ඤං පටිචරති, සම්පජානමුසා භාසති. සඞ්ඝො උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරොති. යස්සායස්මතො ඛමති උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කරණං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ….

‘‘කතං සඞ්ඝෙන උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

207. ‘‘පඤ්චිමානි ¶ , භික්ඛවෙ, ධම්මිකානි තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කරණානි. අසුචි ච හොති, අලජ්ජී ච, සානුවාදො ච, තස්ස සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරොති ධම්මෙන, සමග්ගෙන – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මිකානි තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කරණානි.

208. ‘‘තීහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතං තස්සපාපියසිකාකම්මං අධම්මකම්මඤ්ච හොති, අවිනයකම්මඤ්ච, දුවූපසන්තඤ්ච. අසම්මුඛා කතං හොති, අප්පටිපුච්ඡාකතං හොති, අප්පටිඤ්ඤාය කතං හොති…පෙ… අධම්මෙන කතං හොති, වග්ගෙන කතං හොති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, තීහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං තස්සපාපියසිකාකම්මං අධම්මකම්මඤ්ච හොති, අවිනයකම්මඤ්ච, දුවූපසන්තඤ්ච.

209. ‘‘තීහි ¶ , භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතං තස්සපාපියසිකාකම්මං ධම්මකම්මඤ්ච හොති, විනයකම්මඤ්ච, සුවූපසන්තඤ්ච. සම්මුඛා කතං හොති, පටිපුච්ඡාකතං හොති, පටිඤ්ඤාය කතං හොති…පෙ… ¶ ධම්මෙන කතං හොති, සමග්ගෙන කතං හොති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, තීහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං තස්සපාපියසිකාකම්මං ධම්මකම්මඤ්ච හොති, විනයකම්මඤ්ච, සුවූපසන්තඤ්ච.

210. ‘‘තීහි ¶ , භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස භික්ඛුනො ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. භණ්ඩනකාරකො හොති කලහකාරකො විවාදකාරකො භස්සකාරකො සඞ්ඝෙ අධිකරණකාරකො; බාලො හොති අබ්යත්තො ආපත්තිබහුලො අනපදානො; ගිහිසංසට්ඨො විහරති අනනුලොමිකෙහි ගිහිසංසග්ගෙහි – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, තීහඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස භික්ඛුනො ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය.

‘‘අපරෙහිපි, භික්ඛවෙ, තීහඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස භික්ඛුනො ආකඞ්ඛමානො ¶ සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. අධිසීලෙ සීලවිපන්නො හොති, අජ්ඣාචාරෙ ආචාරවිපන්නො හොති, අතිදිට්ඨියා දිට්ඨිවිපන්නො හොති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ…පෙ….

‘‘අපරෙහිපි, භික්ඛවෙ…පෙ… බුද්ධස්ස අවණ්ණං භාසති, ධම්මස්ස අවණ්ණං භාසති, සඞ්ඝස්ස අවණ්ණං භාසති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, තීහඞ්ගෙහි සමන්නාගතස්ස භික්ඛුනො ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය.

‘‘තිණ්ණං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. එකො භණ්ඩනකාරකො හොති…පෙ… සඞ්ඝෙ අධිකරණකාරකො; එකො බාලො හොති අබ්යත්තො ආපත්තිබහුලො අනපදානො; එකො ගිහිසංසට්ඨො විහරති අනනුලොමිකෙහි ගිහිසංසග්ගෙහි – ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, තිණ්ණං භික්ඛූනං ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය.

‘‘අපරෙසම්පි, භික්ඛවෙ, තිණ්ණං භික්ඛූනං ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. එකො අධිසීලෙ සීලවිපන්නො හොති, එකො අජ්ඣාචාරෙ ආචාරවිපන්නො හොති, එකො අතිදිට්ඨියා දිට්ඨිවිපන්නො හොති – ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ…පෙ….

‘‘අපරෙසම්පි ¶ , භික්ඛවෙ…පෙ… එකො බුද්ධස්ස අවණ්ණං භාසති, එකො ධම්මස්ස අවණ්ණං භාසති, එකො සඞ්ඝස්ස අවණ්ණං භාසති – ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, තිණ්ණං භික්ඛූනං ආකඞ්ඛමානො සඞ්ඝො තස්සපාපියසිකාකම්මං ¶ කරෙය්ය.

211. ‘‘තස්සපාපියසිකාකම්මකතෙන ¶ , භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා –

න උපසම්පාදෙතබ්බං, න නිස්සයො දාතබ්බො, න සාමණෙරො උපට්ඨාපෙතබ්බො, න භික්ඛුනොවාදකසම්මුති සාදිතබ්බා, සම්මතෙනපි භික්ඛුනියො න ඔවදිතබ්බා…පෙ… න භික්ඛූහි සම්පයොජෙතබ්බ’’න්ති. අථ ඛො සඞ්ඝො උපවාළස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං අකාසි.

212. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූනං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘අම්හාකං ඛො භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය [කක්ඛළතාය වාළතාය (ස්යා. කං.)] භෙදාය සංවත්තෙය්ය. කථං නු ඛො ¶ අම්හෙහි පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං ¶ . තත්ර චෙ භික්ඛූනං [තත්ර චෙ භික්ඛවෙ භික්ඛූනං (ස්යා.)] එවං හොති – ‘අම්හාකං ඛො භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං; සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්යා’ති, අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, එවරූපං අධිකරණං තිණවත්ථාරකෙන වූපසමෙතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, වූපසමෙතබ්බං. සබ්බෙහෙව එකජ්ඣං සන්නිපතිතබ්බං, සන්නිපතිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං ¶ අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉමං අධිකරණං තිණවත්ථාරකෙන වූපසමෙය්ය, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්ත’’න්ති. ‘‘එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සකො පක්ඛො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය ¶ වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ආයස්මන්තානඤ්චෙව අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්ත’’න්ති.

‘‘අථාපරෙසං එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සකො පක්ඛො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ආයස්මන්තානඤ්චෙව අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්ත’’න්ති.

213. ‘‘අථාපරෙසං එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදි ¶ සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ¶ ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං අත්ථාය, අත්තනො ච ¶ අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. අහං යා චෙව ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙමි, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. යස්සායස්මතො ඛමති අම්හාකං ඉමාසං ආපත්තීනං සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසනා, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දෙසිතා අම්හාකං ඉමා ආපත්තියො සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ¶ ගිහිප්පටිසංයුත්තං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

214. ‘‘අථාපරෙසං එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං ¶ කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. අහං යා චෙව ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං ¶ ¶ අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙමි, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. යස්සායස්මතො ඛමති අම්හාකං ඉමාසං ආපත්තීනං සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසනා, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දෙසිතා අම්හාකං ඉමා ආපත්තියො සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, තෙ භික්ඛූ තාහි ආපත්තීහි වුට්ඨිතා හොන්ති, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං, ඨපෙත්වා දිට්ඨාවිකම්මං ¶ , ඨපෙත්වා යෙ න තත්ථ හොන්තී’’ති.

215. තෙන ඛො පන සමයෙන (භික්ඛූපි භික්ඛූහි විවදන්ති,) [( ) නත්ථි (සී. ස්යා. කං.)] භික්ඛූපි භික්ඛුනීහි විවදන්ති, භික්ඛුනියොපි භික්ඛූහි විවදන්ති, ඡන්නොපි භික්ඛු භික්ඛුනීනං අනුපඛජ්ජ භික්ඛූහි සද්ධිං විවදති, භික්ඛුනීනං පක්ඛං ගාහෙති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡන්නො භික්ඛු භික්ඛුනීනං අනුපඛජ්ජ භික්ඛූහි සද්ධිං විවදිස්සති, භික්ඛුනීනං පක්ඛං ගාහෙස්සතීති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

[පරි. 275] ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, අධිකරණානි – විවාදාධිකරණං, අනුවාදාධිකරණං, ආපත්තාධිකරණං, කිච්චාධිකරණං [කිච්චාධිකරණඤ්ච (ක.)].

‘‘තත්ථ කතමං විවාදාධිකරණං [පරි. 314]? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ [භික්ඛූ භික්ඛුං (ක.)] විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා, විනයොති වා අවිනයොති වා, භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති වා අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති වා, ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා, පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා අප්පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා, ආපත්තීති වා අනාපත්තීති වා ¶ , ලහුකා ආපත්තීති වා ගරුකා ආපත්තීති වා, සාවසෙසා ආපත්තීති වා අනවසෙසා ආපත්තීති වා, දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා? යං තත්ථ ¶ භණ්ඩනං කලහො විග්ගහො ¶ විවාදො නානාවාදො අඤ්ඤථාවාදො විපච්චතාය වොහාරො මෙධගං – ඉදං වුච්චති විවාදාධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං අනුවාදාධිකරණං? [පරි. 315] ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අනුවදන්ති සීලවිපත්තියා වා ආචාරවිපත්තියා වා දිට්ඨිවිපත්තියා වා ආජීවවිපත්තියා වා. යො තත්ථ අනුවාදො අනුවදනා අනුල්ලපනා අනුභණනා අනුසම්පවඞ්කතා අබ්භුස්සහනතා අනුබලප්පදානං – ඉදං වුච්චති අනුවාදාධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං ආපත්තාධිකරණං? පඤ්චපි ආපත්තික්ඛන්ධා ආපත්තාධිකරණං, සත්තපි ආපත්තික්ඛන්ධා ආපත්තාධිකරණං – ඉදං වුච්චති ආපත්තාධිකරණං ¶ .

‘‘තත්ථ කතමං කිච්චාධිකරණං? [පරි. 317] යා සඞ්ඝස්ස කිච්චයතා, කරණීයතා, අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉදං වුච්චති කිච්චාධිකරණං.

216. ‘‘විවාදාධිකරණස්ස කිං මූලං? ඡ විවාදමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං. තීණිපි අකුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං, තීණිපි කුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං. [පරි. 272; අ. නි. 2.35-36; ම. නි. 3.44] කතමානි ඡ විවාදමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කොධනො හොති උපනාහී. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කොධනො හොති උපනාහී, සො සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො ¶ , සඞ්ඝෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හොති. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි…පෙ… සඞ්ඝෙපි…පෙ… සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී, සො සඞ්ඝෙ විවාදං ජනෙති. යො හොති විවාදො බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය බහුනො ජනස්ස අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දෙවමනුස්සානං. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානාය වායමෙය්යාථ. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ¶ ආයතිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජෙය්යාථ. එවමෙතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානං හොති. එවමෙතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවො හොති.

[පරි.272] ‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මක්ඛී හොති පළාසී…පෙ… ඉස්සුකී හොති මච්ඡරී ¶ , සඨො හොති මායාවී, පාපිච්ඡො හොති මිච්ඡාදිට්ඨී, සන්දිට්ඨිපරාමාසී හොති ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගී. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්දිට්ඨිපරාමාසී හොති ආධානග්ගාහී ¶ දුප්පටිනිස්සග්ගී, සො සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සඞ්ඝෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හොති. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි…පෙ… සඞ්ඝෙපි…පෙ… සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී, සො සඞ්ඝෙ විවාදං ජනෙති. යො හොති විවාදො බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය බහුනො ජනස්ස අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දෙවමනුස්සානං. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානාය වායමෙය්යාථ. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජෙය්යාථ. එවමෙතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානං හොති. එවමෙතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවො හොති. ඉමානි ඡ විවාදමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමානි තීණි අකුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ ලුද්ධචිත්තා විවදන්ති, දුට්ඨචිත්තා විවදන්ති, මූළ්හචිත්තා විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා, විනයොති වා අවිනයොති වා, භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති වා අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති ¶ වා, ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා, පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා අප්පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා, ආපත්තීති වා අනාපත්තීති වා, ලහුකා ආපත්තීති වා ගරුකා ආපත්තීති වා, සාවසෙසා ආපත්තීති වා අනවසෙසා ආපත්තීති වා, දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. ඉමානි තීණි අකුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමානි ¶ තීණි කුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ අලුද්ධචිත්තා විවදන්ති, අදුට්ඨචිත්තා විවදන්ති, අමූළ්හචිත්තා විවදන්ති ¶ – ධම්මොති වා අධම්මොති වා…පෙ… දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. ඉමානි තීණි කුසලමූලානි විවාදාධිකරණස්ස මූලං.

217. [පරි. 272] ‘‘අනුවාදාධිකරණස්ස කිං මූලං? ඡ අනුවාදමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං. තීණිපි අකුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං, තීණිපි කුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස ¶ මූලං, කායොපි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං, වාචාපි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං. ‘‘කතමානි ඡ අනුවාදමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කොධනො හොති උපනාහී. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කොධනො හොති උපනාහී, සො සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සඞ්ඝෙපි අගාරවො විහරති ¶ අප්පතිස්සො, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හොති. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි…පෙ… සඞ්ඝෙපි…පෙ… සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී, සො සඞ්ඝෙ අනුවාදං ජනෙති. යො හොති අනුවාදො බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය බහුනො ජනස්ස අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දෙවමනුස්සානං. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, අනුවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස පහානාය වායමෙය්යාථ. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, අනුවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජෙය්යාථ. එවමෙතස්ස පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස පහානං හොති. එවමෙතස්ස පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවො හොති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මක්ඛී හොති පළාසී…පෙ… ඉස්සුකී හොති මච්ඡරී, සඨො හොති මායාවී, පාපිච්ඡො හොති මිච්ඡාදිට්ඨී, සන්දිට්ඨිපරාමාසී හොති ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගී. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්දිට්ඨිපරාමාසී හොති ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගී, සො සත්ථරිපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, ධම්මෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සඞ්ඝෙපි අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හොති. යො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සත්ථරිපි අගාරවො ¶ විහරති අප්පතිස්සො ¶ , ධම්මෙපි…පෙ… සඞ්ඝෙපි…පෙ… සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී, සො සඞ්ඝෙ අනුවාදං ජනෙති. යො හොති අනුවාදො බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය බහුනො ජනස්ස අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දෙවමනුස්සානං. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, අනුවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස පහානාය වායමෙය්යාථ. එවරූපඤ්චෙ තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, අනුවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සෙය්යාථ, තත්ර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, තස්සෙව පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස ආයත්තිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජෙය්යාථ. එවමෙතස්ස පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස පහානං හොති. එවමෙතස්ස පාපකස්ස අනුවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවො හොති. ඉමානි ඡ අනුවාදමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමානි ¶ තීණි අකුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ලුද්ධචිත්තා අනුවදන්ති, දුට්ඨචිත්තා අනුවදන්ති, මූළ්හචිත්තා අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචාරවිපත්තියා වා, දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. ඉමානි තීණි අකුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමානි තීණි කුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අලුද්ධචිත්තා අනුවදන්ති, අදුට්ඨචිත්තා අනුවදන්ති, අමූළ්හචිත්තා අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචරවිපත්තියා ¶ වා, දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. ඉමානි තීණි කුසලමූලානි අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමො කායො [කතමො ච කායො (ස්යා. කං.)] අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධෙකච්චො දුබ්බණ්ණො හොති, දුද්දස්සිකො, ඔකොටිමකො, බහ්වාබාධො, කාණො වා, කුණී වා, ඛඤ්ජො වා, පක්ඛහතො වා, යෙන නං අනුවදන්ති. අයං කායො අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං.

‘‘කතමා වාචා අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං? ඉධෙකච්චො දුබ්බචො හොති, මම්මනො, එළගලවාචො, යාය නං අනුවදන්ති. අයං වාචා අනුවාදාධිකරණස්ස මූලං.

218. ‘‘ආපත්තාධිකරණස්ස කිං මූලං? ඡ ආපත්තිසමුට්ඨානා ආපත්තාධිකරණස්ස මූලං. අත්ථාපත්ති කායතො සමුට්ඨාති, න වාචතො, න ¶ චිත්තතො. අත්ථාපත්ති වාචතො සමුට්ඨාති, න කායතො, න චිත්තතො. අත්ථාපත්ති කායතො ච වාචතො ච සමුට්ඨාති, න චිත්තතො. අත්ථාපත්ති කායතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති, න වාචතො. අත්ථාපත්ති වාචතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති, න කායතො. අත්ථාපත්ති කායතො ච වාචතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති. ඉමෙ ඡ ආපත්තිසමුට්ඨානා ආපත්තාධිකරණස්ස මූලං.

219. ‘‘කිච්චාධිකරණස්ස කිං මූලං? කිච්චාධිකරණස්ස එකං මූලං – සඞ්ඝො.

220. ‘‘විවාදාධිකරණං ¶ ¶ කුසලං, අකුසලං, අබ්යාකතං. විවාදාධිකරණං සියා කුසලං, සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං. තත්ථ කතමං විවාදාධිකරණං කුසලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ කුසලචිත්තා විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා…පෙ… දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති ¶ වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. යං තත්ථ භණ්ඩනං කලහො විග්ගහො විවාදො නානාවාදො අඤ්ඤථාවාදො විපච්චතාය වොහාරො මෙධගං – ඉදං වුච්චති විවාදාධිකරණං කුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං විවාදාධිකරණං අකුසලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ අකුසලචිත්තා විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා…පෙ… දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. යං තත්ථ භණ්ඩනං කලහො විග්ගහො විවාදො නානාවාදො අඤ්ඤථාවාදො විපච්චතාය වොහාරො මෙධගං – ඉදං වුච්චති විවාදාධිකරණං අකුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං විවාදාධිකරණං අබ්යාකතං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ අබ්යාකතචිත්තා විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා…පෙ… දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. යං තත්ථ භණ්ඩනං කලහො විග්ගහො විවාදො නානාවාදො අඤ්ඤථාවාදො විපච්චතාය වොහාරො මෙධගං – ඉදං වුච්චති විවාදාධිකරණං අබ්යාකතං.

221. ‘‘අනුවාදාධිකරණං ¶ කුසලං, අකුසලං, අබ්යාකතං. අනුවාදාධිකරණං සියා කුසලං, සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං. තත්ථ කතමං අනුවාදාධිකරණං කුසලං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං කුසලචිත්තා අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචාරවිපත්තියා වා, දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. යො තත්ථ අනුවාදො අනුවදනා අනුල්ලපනා අනුභණනා ¶ අනුසම්පවඞ්කතා අබ්භුස්සහනතා අනුබලප්පදානං – ඉදං වුච්චති අනුවාදාධිකරණං කුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං අනුවාදාධිකරණං අකුසලං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අකුසලචිත්තා අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචාරවිපත්තියා වා, දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. යො තත්ථ අනුවාදො අනුවදනා අනුල්ලපනා අනුභණනා අනුසම්පවඞ්කතා අබ්භුස්සහනතා අනුබලප්පදානං – ඉදං වුච්චති අනුවාදාධිකරණං අකුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං අනුවාදාධිකරණං අබ්යාකතං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අබ්යාකතචිත්තා අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචාරවිපත්තියා වා, දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. යො තත්ථ අනුවාදො අනුවදනා අනුල්ලපනා අනුභණනා අනුසම්පවඞ්කතා අබ්භුස්සහනතා අනුබලප්පදානං – ඉදං වුච්චති අනුවාදාධිකරණං අබ්යාකතං.

222. ‘‘ආපත්තාධිකරණං ¶ කුසලං [ඉදං පදං කෙසුචි නත්ථි], අකුසලං, අබ්යාකතං? ආපත්තාධිකරණං සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං; නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසලං. තත්ථ ¶ කතමං ආපත්තාධිකරණං අකුසලං? යං ජානන්තො සඤ්ජානන්තො චෙච්ච අභිවිතරිත්වා වීතික්කමො – ඉදං වුච්චති ආපත්තාධිකරණං අකුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං ආපත්තාධිකරණං අබ්යාකතං? යං අජානන්තො අසඤ්ජානන්තො අචෙච්ච අනභිවිතරිත්වා වීතික්කමො – ඉදං වුච්චති ආපත්තාධිකරණං අබ්යාකතං.

223. ‘‘කිච්චාධිකරණං කුසලං, අකුසලං, අබ්යාකතං? කිච්චාධිකරණං සියා කුසලං, සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං. තත්ථ කතමං කිච්චාධිකරණං කුසලං? යං සඞ්ඝො කුසලචිත්තො කම්මං කරොති – අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉදං වුච්චති කිච්චාධිකරණං කුසලං.

‘‘තත්ථ කතමං කිච්චාධිකරණං ¶ අකුසලං? යං සඞ්ඝො අකුසලචිත්තො කම්මං කරොති – අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉදං වුච්චති කිච්චාධිකරණං අකුසලං.

‘‘තත්ථ ¶ කතමං කිච්චාධිකරණං අබ්යාකතං? යං සඞ්ඝො අබ්යාකතචිත්තො කම්මං කරොති – අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉදං වුච්චති කිච්චාධිකරණං අබ්යාකතං.

224. [පරි. 355] ‘‘විවාදො විවාදාධිකරණං, විවාදො නො අධිකරණං, අධිකරණං නො විවාදො, අධිකරණඤ්චෙව විවාදො ච. සියා විවාදො විවාදාධිකරණං, සියා විවාදො නො අධිකරණං, සියා අධිකරණං නො ¶ විවාදො, සියා අධිකරණඤ්චෙව විවාදො ච.

‘‘තත්ථ කතමො විවාදො විවාදාධිකරණං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා…පෙ… දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා. යං තත්ථ භණ්ඩනං කලහො විග්ගහො විවාදො නානාවාදො අඤ්ඤථාවාදො විපච්චතාය වොහාරො මෙධගං – අයං විවාදො විවාදාධිකරණං.

‘‘තත්ථ ¶ කතමො විවාදො නො අධිකරණං? මාතාපි පුත්තෙන විවදති, පුත්තොපි මාතරා විවදති, පිතාපි පුත්තෙන විවදති, පුත්තොපි පිතරා විවදති, භාතාපි භාතරා විවදති, භාතාපි භගිනියා විවදති, භගිනීපි භාතරා විවදති, සහායොපි සහායෙන විවදති – අයං විවාදො නො අධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණං නො විවාදො? අනුවාදාධිකරණං, ආපත්තාධිකරණං, කිච්චාධිකරණං – ඉදං අධිකරණං නො විවාදො.

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණඤ්චෙව විවාදො ච? විවාදාධිකරණං අධිකරණඤ්චෙව විවාදො ච.

225. [පරි. 356] ‘‘අනුවාදො අනුවාදාධිකරණං, අනුවාදො නො අධිකරණං, අධිකරණං නො අනුවාදො, අධිකරණඤ්චෙව අනුවාදො ච. සියා අනුවාදො අනුවාදාධිකරණං, සියා අනුවාදො නො අධිකරණං, සියා අධිකරණං නො අනුවාදො, සියා අධිකරණඤ්චෙව අනුවාදො ච.

‘‘තත්ථ කතමො අනුවාදො අනුවාදාධිකරණං? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අනුවදන්ති – සීලවිපත්තියා වා, ආචාරවිපත්තියා වා ¶ , දිට්ඨිවිපත්තියා වා, ආජීවවිපත්තියා වා. යො තත්ථ අනුවාදො අනුවදනා අනුල්ලපනා අනුභණනා ¶ අනුසම්පවඞ්කතා අබ්භුස්සහනතා අනුබලප්පදානං – අයං අනුවාදො අනුවාදාධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමො අනුවාදො නො අධිකරණං? මාතාපි පුත්තං අනුවදති, පුත්තොපි මාතරං අනුවදති, පිතාපි පුත්තං අනුවදති, පුත්තොපි පිතරං අනුවදති, භාතාපි භාතරං අනුවදති, භාතාපි භගිනිං අනුවදති, භගිනීපි භාතරං අනුවදති, සහායොපි සහායං අනුවදති – අයං අනුවාදො නො අධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණං නො අනුවාදො? ආපත්තාධිකරණං, කිච්චාධිකරණං, විවාදාධිකරණං – ඉදං අධිකරණං නො අනුවාදො.

‘‘තත්ථ ¶ කතමං අධිකරණඤ්චෙව අනුවාදො ච? අනුවාදාධිකරණං අධිකරණඤ්චෙව අනුවාදො ච.

226. [පරි. 357] ‘‘ආපත්ති ආපත්තාධිකරණං, ආපත්ති නො අධිකරණං, අධිකරණං නො ආපත්ති, අධිකරණඤ්චෙව ආපත්ති ච. සියා ආපත්ති ආපත්තාධිකරණං, සියා ආපත්ති නො අධිකරණං, සියා අධිකරණං නො ආපත්ති, සියා අධිකරණඤ්චෙව ආපත්ති ච. ‘‘තත්ථ කතමං ¶ ආපත්ති ආපත්තාධිකරණං? පඤ්චපි ආපත්තික්ඛන්ධා ආපත්තාධිකරණං, සත්තපි ආපත්තික්ඛන්ධා ආපත්තාධිකරණං – අයං ආපත්ති ආපත්තාධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං ආපත්ති නො අධිකරණං? සොතාපත්ති සමාපත්ති – අයං ආපත්ති නො අධිකරණං ¶ .

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණං නො ආපත්ති? කිච්චාධිකරණං, විවාදාධිකරණං, අනුවාදාධිකරණං – ඉදං අධිකරණං නො ආපත්ති.

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණඤ්චෙව ආපත්ති ච? ආපත්තාධිකරණං අධිකරණඤ්චෙව ආපත්ති ච.

227. [පරි. 358] ‘‘කිච්චං කිච්චාධිකරණං, කිච්චං නො අධිකරණං, අධිකරණං නො කිච්චං, අධිකරණඤ්චෙව කිච්චඤ්ච. සියා කිච්චං කිච්චාධිකරණං, සියා කිච්චං නො අධිකරණං, සියා අධිකරණං නො කිච්චං, සියා අධිකරණඤ්චෙව කිච්චඤ්ච.

‘‘තත්ථ ¶ කතමං කිච්චං කිච්චාධිකරණං? යා සඞ්ඝස්ස කිච්චයතා, කරණීයතා, අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉදං කිච්චං කිච්චාධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං කිච්චං නො අධිකරණං? ආචරියකිච්චං, උපජ්ඣායකිච්චං, සමානුපජ්ඣායකිච්චං, සමානාචරියකිච්චං – ඉදං කිච්චං නො අධිකරණං.

‘‘තත්ථ කතමං අධිකරණං නො කිච්චං? විවාදාධිකරණං, අනුවාදාධිකරණං, ආපත්තාධිකරණං – ඉදං අධිකරණං නො කිච්චං.

‘‘තත්ථ ¶ කතමං අධිකරණඤ්චෙව කිච්චඤ්ච? කිච්චාධිකරණං අධිකරණඤ්චෙව කිච්චඤ්ච.

228. [පරි. 292-293, 307 ආදයො] ‘‘විවාදාධිකරණං කතිහි සමථෙහි සම්මති? විවාදාධිකරණං ද්වීහි සමථෙහි සම්මති – සම්මුඛාවිනයෙන ච, යෙභුය්යසිකාය ච. සියා විවාදාධිකරණං එකං සමථං අනාගම්ම යෙභුය්යසිකං, එකෙන සමථෙන සමෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙනාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ විවදන්ති – ධම්මොති වා අධම්මොති වා, විනයොති වා අවිනයොති වා, භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති වා අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති වා, ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති වා, පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති වා, ආපත්තීති වා අනාපත්තීති වා, ලහුකා ආපත්තීති වා ගරුකා ආපත්තීති වා, සාවසෙසා ආපත්තීති වා අනවසෙසා ආපත්තීති වා, දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති වා.

‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං, ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා? යාවතිකා භික්ඛූ කම්මප්පත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා න පටික්කොසන්ති – අයං තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා. කා ච ¶ තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා ¶ ? යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති – අයං තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච විවදති, යෙන ච විවදති, උභො අත්ථපච්චත්ථිකා සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො ¶ උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

229. ‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ න සක්කොන්ති තං අධිකරණං තස්මිං ආවාසෙ වූපසමෙතුං, තෙහි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි, යස්මිං ආවාසෙ සම්බහුලා [බහුතරා (සී. ස්යා.)] භික්ඛූ, සො ආවාසො ගන්තබ්බො. තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ තං ආවාසං ගච්ඡන්තා අන්තරාමග්ගෙ සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං, ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ¶ . කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා? යාවතිකා භික්ඛූ කම්මප්පත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා න පටික්කොසන්ති – අයං තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා? යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති – අයං තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච විවදති, යෙන ච විවදති, උභො අත්ථපච්චත්ථිකා සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

230. ‘‘තෙ ¶ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ තං ආවාසං ආගච්ඡන්තා අන්තරාමග්ගෙ න සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං, තෙහි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි, තං ආවාසං ගන්ත්වා ආවාසිකා භික්ඛූ එවමස්සු වචනීයා – ‘ඉදං ඛො, ආවුසො, අධිකරණං එවං ජාතං, එවං සමුප්පන්නං; සාධායස්මන්තා ඉමං අධිකරණං වූපසමෙන්තු ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන, යථයිදං අධිකරණං සුවූපසන්තං අස්සා’ති.

‘‘සචෙ ¶ , භික්ඛවෙ, ආවාසිකා භික්ඛූ වුඩ්ඪතරා හොන්ති, ආගන්තුකා භික්ඛූ නවකතරා, තෙහි, භික්ඛවෙ, ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි ආගන්තුකා භික්ඛූ එවමස්සු වචනීයා – ‘ඉඞ්ඝ තුම්හෙ, ආයස්මන්තො, මුහුත්තං එකමන්තං හොථ, යාව මයං මන්තෙමා’ති. සචෙ පන, භික්ඛවෙ, ආවාසිකා භික්ඛූ නවකතරා හොන්ති, ආගන්තුකා භික්ඛූ වුඩ්ඪතරා, තෙහි, භික්ඛවෙ, ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි ආගන්තුකා භික්ඛූ එවමස්සු වචනීයා – ‘තෙන හි තුම්හෙ, ආයස්මන්තො, මුහුත්තං ඉධෙව තාව හොථ, යාව මයං මන්තෙමා’ති.

‘‘සචෙ පන, භික්ඛවෙ, ආවාසිකානං භික්ඛූනං මන්තයමානානං එවං හොති – ‘න මයං සක්කොම ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙනා’ති, න තං අධිකරණං ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි සම්පටිච්ඡිතබ්බං. සචෙ පන, භික්ඛවෙ, ආවාසිකානං භික්ඛූනං මන්තයමානානං එවං හොති – ‘සක්කොම මයං ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙනා’ති, තෙහි, භික්ඛවෙ, ආවාසිකෙහි ¶ භික්ඛූහි ආගන්තුකා භික්ඛූ එවමස්සු වචනීයා – ‘සචෙ තුම්හෙ, ආයස්මන්තො, අම්හාකං ¶ ඉමං අධිකරණං යථාජාතං යථාසමුප්පන්නං ආරොචෙස්සථ, යථා ච මයං ඉමං අධිකරණං වූපසමෙස්සාම ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන තථා සුවූපසන්තං ¶ භවිස්සති. එවං මයං ඉමං අධිකරණං සම්පටිච්ඡිස්සාම. නො චෙ තුම්හෙ, ආයස්මන්තො, අම්හාකං ඉමං අධිකරණං යථාජාතං යථාසමුප්පන්නං ආරොචෙස්සථ, යථා ච මයං ඉමං අධිකරණං වූපසමෙස්සාම ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන තථා න සුවූපසන්තං භවිස්සති, න මයං ඉමං අධිකරණං සම්පටිච්ඡිස්සාමා’ති. එවං සුපරිග්ගහිතං ඛො, භික්ඛවෙ, කත්වා ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි තං අධිකරණං සම්පටිච්ඡිතබ්බං.

‘‘තෙහි, භික්ඛවෙ, ආගන්තුකෙහි භික්ඛූහි ආවාසිකා භික්ඛූ එවමස්සු වචනීයා – ‘යථාජාතං යථාසමුප්පන්නං මයං ඉමං අධිකරණං ආයස්මන්තානං ආරොචෙස්සාම. සචෙ ආයස්මන්තා සක්කොන්ති එත්තකෙන වා එත්තකෙන වා අන්තරෙන ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන තථා සුවූපසන්තං භවිස්සති. එවං මයං ඉමං අධිකරණං ආයස්මන්තානං නිය්යාදෙස්සාම. නො චෙ ආයස්මන්තා සක්කොන්ති එත්තකෙන වා එත්තකෙන වා අන්තරෙන ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන තථා න සුවූපසන්තං භවිස්සති, න මයං ඉමං අධිකරණං ආයස්මන්තානං නිය්යාදෙස්සාම ¶ . මයමෙව ¶ ඉමස්ස අධිකරණස්ස සාමිනො භවිස්සාමා’ති. එවං සුපරිග්ගහිතං ඛො, භික්ඛවෙ, කත්වා ආගන්තුකෙහි භික්ඛූහි තං අධිකරණං ආවාසිකානං භික්ඛූනං නිය්යාදෙතබ්බං.

‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං, ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

231. ‘‘තෙහි චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තස්මිං අධිකරණෙ විනිච්ඡියමානෙ අනන්තානි [අනග්ගානි (සී.)] චෙව භස්සානි ජායන්ති, න චෙකස්ස [න චෙතස්ස (ක.)] භාසිතස්ස අත්ථො විඤ්ඤායති, අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, එවරූපං අධිකරණං උබ්බාහිකාය වූපසමෙතුං. ‘‘දසහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු උබ්බාහිකාය සම්මන්නිතබ්බො – සීලවා හොති, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතො විහරති ආචාරගොචරසම්පන්නො අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු; බහුස්සුතො හොති සුතධරො සුතසන්නිචයො, යෙ තෙ ධම්මා ආදිකල්යාණා මජ්ඣෙකල්යාණා පරියොසානකල්යාණා සාත්ථං සබ්යඤ්ජනං කෙවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං අභිවදන්ති, තථාරූපස්ස ධම්මා බහුස්සුතා හොන්ති, ¶ ධාතා [ධතා (සී. ස්යා.)] වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්ඛිතා ¶ දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා; උභයානි ඛො පනස්ස පාතිමොක්ඛානි විත්ථාරෙන ස්වාගතානි හොන්ති සුවිභත්තානි සුප්පවත්තීනි සුවිනිච්ඡිතානි සුත්තසො අනුබ්යඤ්ජනසො ¶ ; විනයෙ ඛො පන ඨිතො [ඡෙකො (ක.)] හොති අසංහීරො; පටිබලො හොති උභො අත්ථපච්චත්ථිකෙ අස්සාසෙතුං සඤ්ඤාපෙතුං නිජ්ඣාපෙතුං පෙක්ඛෙතුං පසාදෙතුං; අධිකරණසමුප්පාදවූපසමනකුසලො හොති; අධිකරණං ජානාති; අධිකරණසමුදයං ජානාති; අධිකරණනිරොධං ජානාති; අධිකරණනිරොධගාමිනිපටිපදං ජානාති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ඉමෙහි දසහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං භික්ඛුං උබ්බාහිකාය සම්මන්නිතුං. එවඤ්ච ¶ පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො, යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

232. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං ඉමස්මිං අධිකරණෙ විනිච්ඡියමානෙ අනන්තානි චෙව භස්සානි ජායන්ති, න චෙකස්ස භාසිතස්ස අත්ථො විඤ්ඤායති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමඤ්ච ඉත්ථන්නාමඤ්ච භික්ඛුං සම්මන්නෙය්ය උබ්බාහිකාය ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං ඉමස්මිං අධිකරණෙ විනිච්ඡියමානෙ අනන්තානි චෙව භස්සානි ජායන්ති, න චෙකස්ස භාසිතස්ස අත්ථො විඤ්ඤායති. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමඤ්ච ඉත්ථන්නාමඤ්ච භික්ඛුං සම්මන්නති උබ්බාහිකාය ඉමං අධිකරණං ¶ වූපසමෙතුං. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස ච ඉත්ථන්නාමස්ස ච භික්ඛුනො සම්මුති උබ්බාහිකාය ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘සම්මතො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමො ච ඉත්ථන්නාමො ච භික්ඛු උබ්බාහිකාය ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතුං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සක්කොන්ති තං අධිකරණං උබ්බාහිකාය වූපසමෙතුං, ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං.

233. ‘‘තෙහි චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තස්මිං අධිකරණෙ විනිච්ඡියමානෙ තත්රාස්ස භික්ඛු ධම්මකථිකො, තස්ස නෙව සුත්තං ආගතං හොති, නො සුත්තවිභඞ්ගො, සො අත්ථං අසල්ලක්ඛෙන්තො ¶ බ්යඤ්ජනච්ඡායාය අත්ථං පටිබාහති, බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන තෙ භික්ඛූ ඤාපෙතබ්බා –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ධම්මකථිකො. ඉමස්ස නෙව සුත්තං ආගතං හොති, නො සුත්තවිභඞ්ගො. සො අත්ථං අසල්ලක්ඛෙන්තො බ්යඤ්ජනච්ඡායාය අත්ථං පටිබාහති. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං ¶ , ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං ¶ වුට්ඨාපෙත්වා අවසෙසා ඉමං ¶ අධිකරණං වූපසමෙය්යාමාති.

‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ තං භික්ඛුං වුට්ඨාපෙත්වා සක්කොන්ති තං අධිකරණං වූපසමෙතුං, ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං.

‘‘තෙහි චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තස්මිං අධිකරණෙ විනිච්ඡියමානෙ තත්රාස්ස භික්ඛු ධම්මකථිකො, තස්ස සුත්තඤ්හි ඛො ආගතං හොති, නො සුත්තවිභඞ්ගො, සො අත්ථං අසල්ලක්ඛෙන්තො බ්යඤ්ජනච්ඡායාය අත්ථං පටිබාහති, බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන තෙ භික්ඛූ ඤාපෙතබ්බා –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ධම්මකථිකො. ඉමස්ස සුත්තඤ්හි ඛො ආගතං හොති, නො සුත්තවිභඞ්ගො. සො අත්ථං අසල්ලක්ඛෙන්තො බ්යඤ්ජනච්ඡායාය අත්ථං පටිබාහති. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං වුට්ඨාපෙත්වා අවසෙසා ඉමං අධිකරණං වූපසමෙය්යාමාති.

234. ‘‘තෙ චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ න සක්කොන්ති තං අධිකරණං උබ්බාහිකාය ¶ වූපසමෙතුං, තෙහි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූහි තං අධිකරණං සඞ්ඝස්ස නිය්යාදෙතබ්බං – ‘න මයං [න ච මයං (ක.)], භන්තෙ, සක්කොම ¶ ඉමං අධිකරණං උබ්බාහිකාය වූපසමෙතුං, සඞ්ඝොව ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතූ’ති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, එවරූපං අධිකරණං යෙභුය්යසිකාය වූපසමෙතුං. පඤ්චහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු සලාකග්ගාහාපකො සම්මන්නිතබ්බො – යො න ඡන්දාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න ¶ දොසාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න මොහාගතිං ගච්ඡෙය්ය, න භයාගතිං ගච්ඡෙය්ය, ගහිතාගහිතඤ්ච ජානෙය්ය…පෙ… එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, සම්මන්නිතබ්බො. පඨමං භික්ඛු යාචිතබ්බො, යාචිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං සලාකග්ගාහාපකං සම්මන්නෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං සලාකග්ගාහාපකං සම්මන්නති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සලාකග්ගාහාපකස්ස සම්මුති, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘තෙන සලාකග්ගාහාපකෙන භික්ඛුනා සලාකා ගාහෙතබ්බා. යථා බහුතරා භික්ඛූ ධම්මවාදිනො වදන්ති තථා තං අධිකරණං වූපසමෙතබ්බං. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, යෙභුය්යසිකාය ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා? යාවතිකා භික්ඛූ කම්මප්පත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා න පටික්කොසන්ති – අයං තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා? යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති – අයං තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා ¶ . කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච විවදති, යෙන ච විවදති, උභො අත්ථපච්චත්ථිකා සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. කා ච තත්ථ යෙභුය්යසිකාය? යා යෙභුය්යසිකාකම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – අයං තත්ථ යෙභුය්යසිකාය. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තිය’’න්ති.

235. තෙන ¶ ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියා එවං ජාතං එවං සමුප්පන්නං අධිකරණං හොති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ – අසන්තුට්ඨා සාවත්ථියා සඞ්ඝස්ස අධිකරණවූපසමනෙන – අස්සොසුං ඛො අමුකස්මිං කිර ආවාසෙ සම්බහුලා ථෙරා විහරන්ති බහුස්සුතා ආගතාගමා ධම්මධරා විනයධරා මාතිකාධරා පණ්ඩිතා වියත්තා මෙධාවිනො ලජ්ජිනො කුක්කුච්චකා සික්ඛාකාමා. තෙ චෙ ථෙරා ඉමං අධිකරණං වූපසමෙය්යුං ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන, එවමිදං අධිකරණං සුවූපසන්තං අස්සාති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ තං ආවාසං ගන්ත්වා තෙ ථෙරෙ එතදවොචුං – ‘‘ඉදං, භන්තෙ, අධිකරණං එවං ජාතං, එවං සමුප්පන්නං. සාධු, භන්තෙ, ථෙරා ඉමං අධිකරණං වූපසමෙන්තු ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන, යථයිදං අධිකරණං සුවූපසන්තං අස්සා’’ති. අථ ඛො තෙ ථෙරා – යථා සාවත්ථියා සඞ්ඝෙන අධිකරණං වූපසමිතං තථා සුවූපසන්තන්ති [යථා සුවූපසන්තං (සී. ස්යා.)] – තථා තං අධිකරණං වූපසමෙසුං ¶ .

අථ ඛො තෙ භික්ඛූ – අසන්තුට්ඨා සාවත්ථියා සඞ්ඝස්ස අධිකරණවූපසමනෙන, අසන්තුට්ඨා සම්බහුලානං ථෙරානං අධිකරණවූපසමනෙන – අස්සොසුං ඛො අමුකස්මිං කිර ආවාසෙ තයො ථෙරා විහරන්ති…පෙ… ද්වෙ ථෙරා විහරන්ති…පෙ… එකො ථෙරො විහරති බහුස්සුතො ආගතාගමො ධම්මධරො විනයධරො මාතිකාධරො පණ්ඩිතො වියත්තො මෙධාවී ලජ්ජී කුක්කුච්චකො සික්ඛාකාමො. සො චෙ ථෙරො ඉමං අධිකරණං වූපසමෙය්ය ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන, එවමිදං අධිකරණං සුවූපසන්තං අස්සාති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ තං ආවාසං ගන්ත්වා තං ථෙරං එතදවොචුං – ‘‘ඉදං, භන්තෙ, අධිකරණං එවං ජාතං, එවං සමුප්පන්නං. සාධු, භන්තෙ, ථෙරො ඉමං අධිකරණං වූපසමෙතු ධම්මෙන විනයෙන සත්ථුසාසනෙන, යථයිදං අධිකරණං සුවූපසන්තං අස්සා’’ති. අථ ඛො සො ථෙරො – යථා සාවත්ථියා සඞ්ඝෙන අධිකරණං වූපසමිතං, යථා සම්බහුලෙහි ථෙරෙහි අධිකරණං වූපසමිතං, යථා තීහි ථෙරෙහි අධිකරණං වූපසමිතං, යථා ද්වීහි ථෙරෙහි අධිකරණං වූපසමිතං, තථා සුවූපසන්තන්ති – තථා තං අධිකරණං වූපසමෙසි.

අථ ¶ ඛො තෙ භික්ඛූ අසන්තුට්ඨා සාවත්ථියා සඞ්ඝස්ස අධිකරණවූපසමනෙන, අසන්තුට්ඨා සම්බහුලානං ථෙරානං අධිකරණවූපසමනෙන, අසන්තුට්ඨා තිණ්ණං ථෙරානං අධිකරණවූපසමනෙන, අසන්තුට්ඨා ද්වින්නං ථෙරානං අධිකරණවූපසමනෙන, අසන්තුට්ඨා එකස්ස ථෙරස්ස අධිකරණවූපසමනෙන, යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු, උපසඞ්කමිත්වා භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ¶ ‘‘නිහතමෙතං, භික්ඛවෙ, අධිකරණං සන්තං වූපසන්තං සුවූපසන්තං. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තෙසං භික්ඛූනං සඤ්ඤත්තියා තයො සලාකග්ගාහෙ – ගූළ්හකං, සකණ්ණජප්පකං, විවටකං.

‘‘කථඤ්ච ¶ , භික්ඛවෙ, ගූළ්හකො සලාකග්ගාහො හොති? තෙන සලාකග්ගාහාපකෙන භික්ඛුනා ¶ සලාකායො වණ්ණාවණ්ණායො කත්වා එකමෙකො භික්ඛු උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘අයං එවංවාදිස්ස සලාකා, අයං එවංවාදිස්ස සලාකා. යං ඉච්ඡසි තං ගණ්හාහී’ති. ගහිතෙ වත්තබ්බො – ‘මා ච කස්සචි දස්සෙහී’ති. සචෙ ජානාති – අධම්මවාදී බහුතරාති, දුග්ගහොති, පච්චුක්කඩ්ඪිතබ්බං. සචෙ ජානාති – ධම්මවාදී බහුතරාති, සුග්ගහොති, සාවෙතබ්බං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ගූළ්හකො සලාකග්ගාහො හොති.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, සකණ්ණජප්පකො සලාකග්ගාහො හොති? තෙන සලාකග්ගාහාපකෙන භික්ඛුනා එකමෙකස්ස භික්ඛුනො උපකණ්ණකෙ ආරොචෙතබ්බං – ‘අයං එවංවාදිස්ස සලාකා, අයං එවංවාදිස්ස සලාකා. යං ඉච්ඡසි තං ගණ්හාහී’ති. ගහිතෙ වත්තබ්බො – ‘මා ච කස්සචි ආරොචෙහී’ති. සචෙ ජානාති – අධම්මවාදී බහුතරාති, දුග්ගහොති, පච්චුක්කඩ්ඪිතබ්බං. සචෙ ජානාති – ධම්මවාදී බහුතරාති, සුග්ගහොති, සාවෙතබ්බං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, සකණ්ණජප්පකො සලාකග්ගාහො හොති.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, විවටකො සලාකග්ගාහො හොති? සචෙ ජානාති – ධම්මවාදී බහුතරාති, විස්සට්ඨෙනෙව විවටෙන ගාහෙතබ්බො ¶ . එවං ඛො, භික්ඛවෙ, විවටකො සලාකග්ගාහො හොති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො සලාකග්ගාහා’’ති.

236. [පරි. 292-293, 307 ආදයො] ‘‘අනුවාදාධිකරණං ¶ කතිහි සමථෙහි සම්මති? අනුවාදාධිකරණං චතූහි සමථෙහි සම්මති – සම්මුඛාවිනයෙන ච, සතිවිනයෙන ච, අමූළ්හවිනයෙන ච, තස්සපාපියසිකාය ච. සියා අනුවාදාධිකරණං ද්වෙ සමථෙ අනාගම්ම – අමූළ්හවිනයඤ්ච, තස්සපාපියසිකඤ්ච; ද්වීහි සමථෙහි සම්මෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙන ච, සතිවිනයෙන චාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. තස්ස ඛො, භික්ඛවෙ [තස්ස ඛො තං භික්ඛවෙ (ස්යා. ක.)], භික්ඛුනො සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයො දාතබ්බො. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බො –

‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ග කරිත්වා…පෙ… එවමස්ස වචනීයො – ‘මං, භන්තෙ, භික්ඛූ අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. සොහං, භන්තෙ ¶ , සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචාමී’ති. දුතියම්පි යාචිතබ්බො. තතියම්පි යාචිතබ්බො. බ්යත්තෙනං භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. භික්ඛූ ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. සො සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචති ¶ . යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස ¶ සතිවිනයං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. භික්ඛූ ඉත්ථන්නාමං භික්ඛුං අමූලිකාය සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙන්ති. සො සතිවෙපුල්ලප්පත්තො සඞ්ඝං සතිවිනයං යාචති. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයස්ස දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ….

‘‘දින්නො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො සතිවෙපුල්ලප්පත්තස්ස සතිවිනයො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච සතිවිනයෙන ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා ¶ , විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච අනුවදති, යඤ්ච අනුවදති, උභො සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. කිඤ්ච තත්ථ සතිවිනයස්මිං? යා සතිවිනයස්ස කම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – ඉදං තත්ථ සතිවිනයස්මිං. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

237. ‘‘සියා අනුවාදාධිකරණං ද්වෙ සමථෙ අනාගම්ම – සතිවිනයඤ්ච, තස්සපාපියසිකඤ්ච; ද්වීහි සමථෙහි සම්මෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙන ච, අමූළ්හවිනයෙන ¶ චාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උම්මත්තකො හොති චිත්තවිපරියාසකතො ¶ . තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. තං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. සො එවං වදෙති – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. ‘‘තස්ස ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයො දාතබ්බො. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, දාතබ්බො –

‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා…පෙ… එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, භන්තෙ, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. මං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. ත්යාහං එවං වදාමි – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති ¶ . එවම්පි මං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා ¶ එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. ‘සොහං, භන්තෙ, අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචාමී’ති. දුතියම්පි යාචිතබ්බො. තතියම්පි යාචිතබ්බො. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු උම්මත්තකො අහොසි චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. තං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. සො එවං වදෙති – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. සො අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයං දදෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු උම්මත්තකො අහොසි චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. තං භික්ඛූ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන අජ්ඣාචිණ්ණෙන ආපත්තියා චොදෙන්ති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති ¶ . සො එවං වදෙති – ‘අහං ඛො, ආවුසො, උම්මත්තකො අහොසිං චිත්තවිපරියාසකතො. තෙන මෙ උම්මත්තකෙන චිත්තවිපරියාසකතෙන බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. නාහං තං සරාමි. මූළ්හෙන මෙ එතං කත’න්ති. එවම්පි නං වුච්චමානා චොදෙන්තෙව – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. සො අමූළ්හො සඞ්ඝං අමූළ්හවිනයං යාචති. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයං දෙති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයස්ස දානං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ….

‘‘දින්නො සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො අමූළ්හස්ස අමූළ්හවිනයො. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘ඉදං ¶ වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, අමූළ්හවිනයෙන ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… කිඤ්ච තත්ථ අමූළ්හවිනයස්මිං ¶ ? යා අමූළ්හවිනයස්ස කම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – ඉදං තත්ථ අමූළ්හවිනයස්මිං. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

238. ‘‘සියා අනුවාදාධිකරණං ද්වෙ සමථෙ අනාගම්ම – සතිවිනයඤ්ච, අමූළ්හවිනයඤ්ච ¶ ; ද්වීහි සමථෙහි සම්මෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙන ච, තස්සපාපියසිකාය චාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු භික්ඛුං සඞ්ඝමජ්ඣෙ ගරුකාය ආපත්තියා චොදෙති – ‘සරතායස්මා එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, සරාමි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. තමෙනං සො නිබ්බෙඨෙන්තං ¶ අතිවෙඨෙති – ‘ඉඞ්ඝායස්මා සාධුකමෙව ජානාහි, යදි සරසි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. සො එවං වදෙති – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, සරාමි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා. සරාමි ච ඛො අහං, ආවුසො, එවරූපිං අප්පමත්තිකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා’ති. තමෙනං සො නිබ්බෙඨෙන්තං අතිවෙඨෙති – ‘ඉඞ්ඝායස්මා සාධුකමෙව ජානාහි, යදි සරසි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. සො එවං වදෙති – ‘ඉමඤ්හි නාමාහං, ආවුසො, අප්පමත්තිකං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වා අපුට්ඨො පටිජානිස්සාමි. කිං පනාහං එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා, පුට්ඨො න පටිජානිස්සාමී’ති? සො එවං වදෙති – ‘ඉමඤ්හි නාම ත්වං, ආවුසො, අප්පමත්තිකං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වා අපුට්ඨො න පටිජානිස්සසි. කිං පන ත්වං එවරූපිං ¶ ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා, අපුට්ඨො පටිජානිස්සසි? ඉඞ්ඝායස්මා සාධුකමෙව ජානාහි, යදි සරසි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. සො එවං වදෙසි – ‘සරාමි ඛො අහං, ආවුසො, එවරූපිං ¶ ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා. දවා මෙ එතං වුත්තං, රවා මෙ එතං වුත්තං – නාහං තං සරාමි එවරූපිං ගරුකං ආපත්තිං ආපජ්ජිතා, පාරාජිකං වා පාරාජිකසාමන්තං වා’ති. තස්ස ඛො, භික්ඛවෙ [තස්ස ඛො තං භික්ඛවෙ (ක.) තස්ස ඛ්වතං භික්ඛවෙ (ස්යා.)], භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං කාතබ්බං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, කාතබ්බං. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ සඞ්ඝො. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ගරුකාය ආපත්තියා අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානාති, පටිජානිත්වා අවජානාති, අඤ්ඤෙනාඤ්ඤං පටිචරති, සම්පජානමුසා භාසති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං කරෙය්ය. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු සඞ්ඝමජ්ඣෙ ගරුකාය ආපත්තියා අනුයුඤ්ජියමානො අවජානිත්වා පටිජානාති, පටිජානිත්වා අවජානාති, අඤ්ඤෙනාඤ්ඤං පටිචරති, සම්පජානමුසා භාසති. සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං ¶ කරොති. යස්සායස්මතො ඛමති ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කරණං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දුතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි…පෙ….

‘‘කතං සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො තස්සපාපියසිකාකම්මං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං ¶ වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, තස්සපාපියසිකාය ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා…පෙ… කා ච තත්ථ තස්සපාපියසිකාය? යා තස්සපාපියසිකාකම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – අයං තත්ථ තස්සපාපියසිකාය. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං කාරකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

239. [පරි. 295, 306, 308 ආදයො] ‘‘ආපත්තාධිකරණං කතිහි සමථෙහි සම්මති? ආපත්තාධිකරණං තීහි සමථෙහි සම්මති – සම්මුඛාවිනයෙන ච, පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච, තිණවත්ථාරකෙන ¶ ච. සියා ආපත්තාධිකරණං එකං සමථං අනාගම්ම – තිණවත්ථාරකං, ද්වීහි සමථෙහි සම්මෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙන ච, පටිඤ්ඤාතකරණෙන චාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ලහුකං ආපත්තිං ආපන්නො හොති. තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා එකං භික්ඛුං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං ¶ පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, ආවුසො, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො; තං පටිදෙසෙමී’ති. තෙන වත්තබ්බො – ‘පස්සසී’ති? ‘ආම පස්සාමී’ති. ‘ආයතිං සංවරෙය්යාසී’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච දෙසෙති, යස්ස ච දෙසෙති, උභො සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. කිඤ්ච තත්ථ පටිඤ්ඤාතකරණස්මිං? යා පටිඤ්ඤාතකරණස්ස කම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – ඉදං තත්ථ පටිඤ්ඤාතකරණස්මිං. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං පටිග්ගාහකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං. එවඤ්චෙතං ලභෙථ, ඉච්චෙතං කුසලං. නො චෙ ලභෙථ, තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සම්බහුලෙ භික්ඛූ උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා වුඩ්ඪානං ¶ භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්සු වචනීයා – ‘අහං, භන්තෙ, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො; තං පටිදෙසෙමී’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා ¶ පටිබලෙන තෙ භික්ඛූ ඤාපෙතබ්බා –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ආපත්තිං සරති, විවරති, උත්තානිං කරොති දෙසෙති. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො ආපත්තිං පටිග්ගණ්හෙය්යන්ති. තෙන වත්තබ්බො – ‘පස්සසී’ති? ‘ආම ¶ පස්සාමී’ති. ‘ආයතිං සංවරෙය්යාසී’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච දෙසෙති, යස්ස ච දෙසෙති, උභො සම්මුඛීභූතා හොන්ති ¶ – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා. කිඤ්ච තත්ථ පටිඤ්ඤාතකරණස්මිං? යා පටිඤ්ඤාතකරණස්ස කම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – ඉදං තත්ථ පටිඤ්ඤාතකරණස්මිං. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං පටිග්ගාහකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං. එවඤ්චෙතං ලභෙථ, ඉච්චෙතං කුසලං. නො චෙ ලභෙථ, තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා වුඩ්ඪානං භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, භන්තෙ, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො; තං පටිදෙසෙමී’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ආපත්තිං සරති, විවරති, උත්තානිං කරොති, දෙසෙති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, අහං ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො ආපත්තිං පටිග්ගණ්හෙය්යන්ති. තෙන වත්තබ්බො – ‘පස්සසී’ති? ‘ආම පස්සාමී’ති. ‘ආයතිං සංවරෙය්යාසී’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච ¶ . කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා…පෙ… එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං පටිග්ගාහකො ¶ උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

240. ‘‘සියා ආපත්තාධිකරණං එකං සමථං අනාගම්ම – පටිඤ්ඤාතකරණං, ද්වීහි සමථෙහි සම්මෙය්ය – සම්මුඛාවිනයෙන ච, තිණවත්ථාරකෙන චාති? සියාතිස්ස වචනීයං. යථා කථං විය? ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං හොති භාසිතපරික්කන්තං. තත්ර චෙ භික්ඛූනං එවං හොති – ‘අම්හාකං ඛො භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්යා’ති. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, එවරූපං අධිකරණං තිණවත්ථාරකෙන වූපසමෙතුං. එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, වූපසමෙතබ්බං. සබ්බෙහෙව ¶ එකජ්ඣං සන්නිපතිතබ්බං, සන්නිපතිත්වා බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය ¶ . යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉමං අධිකරණං තිණවත්ථාරකෙන වූපසමෙය්ය, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තන්ති. ‘‘එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සකො පක්ඛො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ආයස්මන්තානඤ්චෙව අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තන්ති.

241. ‘‘අථාපරෙසං ¶ එකතොපක්ඛිකානං භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සකො පක්ඛො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ආයස්මන්තානඤ්චෙව අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තන්ති.

242. ‘‘අථාපරෙසං එකතොපක්ඛිකානං ¶ භික්ඛූනං බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු ¶ මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, අහං යා චෙව ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙය්යං, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො. අම්හාකං භණ්ඩනජාතානං කලහජාතානං විවාදාපන්නානං විහරතං බහුං අස්සාමණකං අජ්ඣාචිණ්ණං භාසිතපරික්කන්තං. සචෙ මයං ඉමාහි ආපත්තීහි අඤ්ඤමඤ්ඤං කාරෙස්සාම, සියාපි තං අධිකරණං කක්ඛළත්තාය වාළත්තාය භෙදාය සංවත්තෙය්ය. අහං යා චෙව ඉමෙසං ආයස්මන්තානං ආපත්ති, යා ච අත්තනො ආපත්ති, ඉමෙසඤ්චෙව ආයස්මන්තානං අත්ථාය, අත්තනො ච අත්ථාය, සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසෙමි, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. යස්සායස්මතො ඛමති අම්හාකං ඉමාසං ආපත්තීනං සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන දෙසනා, ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය.

‘‘දෙසිතා ¶ අම්හාකං ඉමා ආපත්තියො සඞ්ඝමජ්ඣෙ තිණවත්ථාරකෙන ¶ , ඨපෙත්වා ථුල්ලවජ්ජං, ඨපෙත්වා ගිහිප්පටිසංයුත්තං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘අථාපරෙසං…පෙ… එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

‘‘ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධිකරණං වූපසන්තං. කෙන වූපසන්තං? සම්මුඛාවිනයෙන ච, තිණවත්ථාරකෙන ච. කිඤ්ච තත්ථ සම්මුඛාවිනයස්මිං? සඞ්ඝසම්මුඛතා, ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා, පුග්ගලසම්මුඛතා.

‘‘කා ච තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා? යාවතිකා භික්ඛූ කම්මප්පත්තා, තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා න පටික්කොසන්ති – අයං තත්ථ සඞ්ඝසම්මුඛතා.

‘‘කා ¶ ච තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා, විනයසම්මුඛතා? යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති – අයං තත්ථ ධම්මසම්මුඛතා ¶ , විනයසම්මුඛතා.

‘‘කා ච තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා? යො ච දෙසෙති, යස්ස ච දෙසෙති, උභො සම්මුඛීභූතා හොන්ති – අයං තත්ථ පුග්ගලසම්මුඛතා.

‘‘කිඤ්ච තත්ථ තිණවත්ථාරකස්මිං? යා තිණවත්ථාරකස්ස කම්මස්ස කිරියා කරණං උපගමනං අජ්ඣුපගමනං අධිවාසනා අප්පටික්කොසනා – ඉදං තත්ථ තිණවත්ථාරකස්මිං. එවං වූපසන්තං චෙ, භික්ඛවෙ, අධිකරණං පටිග්ගාහකො උක්කොටෙති, උක්කොටනකං පාචිත්තියං; ඡන්දදායකො ඛීයති, ඛීයනකං පාචිත්තියං.

[පරි. 295, 307, 308] ‘‘කිච්චාධිකරණං කතිහි සමථෙහි සම්මති? කිච්චාධිකරණං එකෙන සමථෙන සම්මති – සම්මුඛාවිනයෙනා’’ති.

සමථක්ඛන්ධකං නිට්ඨිතං චතුත්ථං.