📜

8. වත්තක්ඛන්ධකං

1. ආගන්තුකවත්තකථා

356. තෙන ¶ ¶ ¶ ¶ සමයෙන බුද්ධො භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආගන්තුකා භික්ඛූ සඋපාහනාපි ආරාමං පවිසන්ති, ඡත්තපග්ගහිතාපි ආරාමං පවිසන්ති, ඔගුණ්ඨිතාපි ආරාමං පවිසන්ති, සීසෙපි චීවරං කරිත්වා ආරාමං පවිසන්ති, පානීයෙනපි පාදෙ ධොවන්ති, වුඩ්ඪතරෙපි ආවාසිකෙ භික්ඛූ න අභිවාදෙන්ති, නපි සෙනාසනං පුච්ඡන්ති. අඤ්ඤතරොපි ආගන්තුකො භික්ඛු අනජ්ඣාවුට්ඨං විහාරං ඝටිකං උග්ඝාටෙත්වා කවාටං පණාමෙත්වා සහසා පාවිසි. තස්ස උපරිපිට්ඨිතො [උපරිපිට්ඨතො (?)] අහි ඛන්ධෙ පපති. සො භීතො විස්සරමකාසි. භික්ඛූ උපධාවිත්වා තං භික්ඛුං එතදවොචුං – ‘‘කිස්ස ත්වං, ආවුසො, විස්සරමකාසී’’ති? අථ ඛො සො භික්ඛු භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආගන්තුකා භික්ඛූ සඋපාහනාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, ඡත්තපග්ගහිතාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, ඔගුණ්ඨිතාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, සීසෙපි චීවරං කරිත්වා ආරාමං පවිසිස්සන්ති, පානීයෙනපි පාදෙ ධොවිස්සන්ති, වුඩ්ඪතරෙපි ආවාසිකෙ භික්ඛූ න අභිවාදෙස්සන්ති, නපි සෙනාසනං පුච්ඡිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං ¶ කිර, භික්ඛවෙ, ‘‘ආගන්තුකා භික්ඛූ සඋපාහනාපි ආරාමං පවිසන්ති, ඡත්තපග්ගහිතාපි ආරාමං පවිසන්ති, ඔගුණ්ඨිතාපි ආරාමං පවිසන්ති, සීසෙපි චීවරං කරිත්වා ආරාමං පවිසන්ති, පානීයෙනිපි පාදෙ ධොවන්ති, වුඩ්ඪතරෙපි ආවාසිකෙ භික්ඛූ න අභිවාදෙන්ති, නපි සෙනාසනං පුච්ඡන්තීති. සච්චං භගවාති. විගරහි බුද්ධො භගවා…පෙ… කථඤ්හි නාම භික්ඛවෙ ආගන්තුකා භික්ඛූ සඋපාහනාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, ඡත්තපග්ගහිතාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, ඔගුණ්ඨිතාපි ආරාමං පවිසිස්සන්ති, සීසෙපි චීවරං කරිත්වා ආරාමං පවිසිස්සන්ති, පානීයෙනපි පාදෙ ධොවිස්සන්ති, වුඩ්ඪතරෙපි ආවාසිකෙ ¶ භික්ඛූ න අභිවාදෙස්සන්ති, නපි සෙනාසනං පුච්ඡිස්සන්ති, නෙතං භික්ඛවෙ අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

357. ‘‘තෙන ¶ හි, භික්ඛවෙ, ආගන්තුකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා ආගන්තුකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බං. ආගන්තුකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා ‘ඉදානි ආරාමං පවිසිස්සාමී’ති උපාහනා ඔමුඤ්චිත්වා ¶ නීචං කත්වා පප්ඵොටෙත්වා ගහෙත්වා ඡත්තං අපනාමෙත්වා සීසං විවරිත්වා සීසෙ චීවරං [විවරිත්වා චීවරං (ක.)] ඛන්ධෙ කත්වා සාධුකං අතරමානෙන ආරාමො පවිසිතබ්බො. ආරාමං පවිසන්තෙන සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘කත්ථ ¶ ආවාසිකා භික්ඛූ පටික්කමන්තී’ති? යත්ථ ආවාසිකා භික්ඛූ පටික්කමන්ති – උපට්ඨානසාලාය වා මණ්ඩපෙ වා රුක්ඛමූලෙ වා – තත්ථ ගන්ත්වා එකමන්තං පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො; එකමන්තං චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං; පතිරූපං ආසනං ගහෙත්වා නිසීදිතබ්බං; පානීයං පුච්ඡිතබ්බං, පරිභොජනීයං පුච්ඡිතබ්බං – ‘කතමං පානීයං, කතමං පරිභොජනීය’න්ති? සචෙ පානීයෙන අත්ථො හොති, පානීයං ගහෙත්වා පාතබ්බං. සචෙ පරිභොජනීයෙන අත්ථො හොති, පරිභොජනීයං ගහෙත්වා පාදා ධොවිතබ්බා. පාදෙ ධොවන්තෙන එකෙන හත්ථෙන උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං, එකෙන හත්ථෙන පාදා ධොවිතබ්බා. තෙනෙව උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං [යෙන හත්ථෙන උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං (ස්යා.)] න තෙනෙව හත්ථෙන පාදා ධොවිතබ්බා. උපාහනපුඤ්ඡනචොළකං පුච්ඡිත්වා උපාහනා පුඤ්ඡිතබ්බා. උපාහනා පුඤ්ඡන්තෙන පඨමං සුක්ඛෙන චොළකෙන පුඤ්ඡිතබ්බා, පච්ඡා අල්ලෙන. උපාහනාපුඤ්ඡනචොළකං ධොවිත්වා [පීළෙත්වා (ස්යා.)] එකමන්තං විස්සජ්ජෙතබ්බං.

‘‘සචෙ ආවාසිකො භික්ඛු වුඩ්ඪො හොති, අභිවාදෙතබ්බො. සචෙ නවකො හොති, අභිවාදාපෙතබ්බො. සෙනාසනං පුච්ඡිතබ්බං – ‘කතමං මෙ සෙනාසනං පාපුණාතී’ති? අජ්ඣාවුට්ඨං වා අනජ්ඣාවුට්ඨං වා පුච්ඡිතබ්බං, ගොචරො පුච්ඡිතබ්බො, අගොචරො පුච්ඡිතබ්බො, සෙක්ඛසම්මතානි [සෙඛසම්මතානි (ක.)] කුලානි පුච්ඡිතබ්බානි ¶ , වච්චට්ඨානං පුච්ඡිතබ්බං, පස්සාවට්ඨානං පුච්ඡිතබ්බං, පානීයං පුච්ඡිතබ්බං, පරිභොජනීයං පුච්ඡිතබ්බං, කත්තරදණ්ඩො පුච්ඡිතබ්බො, සඞ්ඝස්ස කතිකසණ්ඨානං පුච්ඡිතබ්බං – ‘කං කාලං පවිසිතබ්බං, කං කාලං නික්ඛමිතබ්බ’න්ති? සචෙ විහාරො අනජ්ඣාවුට්ඨො හොති, කවාටං ආකොටෙත්වා මුහුත්තං ආගමෙත්වා ඝටිකං උග්ඝාටෙත්වා කවාටං පණාමෙත්වා බහි ඨිතෙන නිල්ලොකෙතබ්බො.

‘‘සචෙ ¶ විහාරො උක්ලාපො හොති, මඤ්චෙ වා මඤ්චො ආරොපිතො හොති, පීඨෙ වා පීඨං ආරොපිතං හොති, සෙනාසනං උපරි පුඤ්ජීකතං [පුඤ්ජකිතං (ක.)] හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. [මහාව. 66-67 (ථොකං විසදිසං)] විහාරං සොධෙන්තෙන ¶ පඨමං භූමත්ථරණං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චපටිපාදකා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බා; භිසිබිබ්බොහනං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; නිසීදනපච්චත්ථරණං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චො නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං ¶ නික්ඛිපිතබ්බො; පීඨං නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; ඛෙළමල්ලකො නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; අපස්සෙනඵලකං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං. සචෙ විහාරෙ සන්තානකං හොති, උල්ලොකා පඨමං ඔහාරෙතබ්බං, ආලොකසන්ධිකණ්ණභාගා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ ගෙරුකපරිකම්මකතා භිත්ති කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ කාළවණ්ණකතා භූමි කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා ¶ පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ අකතා හොති භූමි, උදකෙන පරිප්ඵොසිත්වා සම්මජ්ජිතබ්බා – මා විහාරො රජෙන උහඤ්ඤීති [ඌහඤ්ඤීති (සී. ස්යා.)]. සඞ්කාරං විචිනිත්වා එකමන්තං ඡඩ්ඩෙතබ්බං.

‘‘භූමත්ථරණං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ [යථාපඤ්ඤත්තං (සී. ස්යා.), යථාභාගං (ක.)] පඤ්ඤපෙතබ්බං. මඤ්චපටිපාදකා ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ [යථාභාගං (ස්යා. ක.)] ඨපෙතබ්බා. මඤ්චො ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාඨානෙ [යථාභාගං (ස්යා. ක.)] පඤ්ඤපෙතබ්බො. පීඨං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාඨානෙ [යථාභාගං (ස්යා. ක.)] පඤ්ඤපෙතබ්බං. භිසිබිබ්බොහනං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාභාගං පඤ්ඤපෙතබ්බං. නිසීදනපච්චත්ථරණං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාභාගං පඤ්ඤපෙතබ්බං. ඛෙළමල්ලකො ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාභාගං ඨපෙතබ්බො. අපස්සෙනඵලකං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාභාගං ඨපෙතබ්බං. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන ¶ එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා ¶ පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං.

‘‘සචෙ පුරත්ථිමා සරජා වාතා වායන්ති, පුරත්ථිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ පච්ඡිමා සරජා වාතා වායන්ති, පච්ඡිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ උත්තරා සරජා වාතා වායන්ති, උත්තරා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ දක්ඛිණා සරජා වාතා වායන්ති, දක්ඛිණා වාතපානා ථකෙතබ්බා ¶ . සචෙ සීතකාලො හොති, දිවා වාතපානා විවරිතබ්බා, රත්තිං ථකෙතබ්බා. සචෙ උණ්හකාලො හොති, දිවා වාතපානා ථකෙතබ්බා, රත්තිං විවරිතබ්බා.

‘‘සචෙ පරිවෙණං උක්ලාපං ¶ හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො. සචෙ උපට්ඨානසාලා උක්ලාපා හොති, උපට්ඨානසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ අග්ගිසාලා උක්ලාපා හොති, අග්ගිසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ වච්චකුටි උක්ලාපා හොති, වච්චකුටි සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ පානීයං න හොති, පානීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ පරිභොජනීයං න හොති, පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, ආගන්තුකානං භික්ඛූනං වත්තං යථා ආගන්තුකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

2. ආවාසිකවත්තකථා

358. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන ආවාසිකා භික්ඛූ ආගන්තුකෙ භික්ඛූ දිස්වා නෙව ආසනං පඤ්ඤපෙන්ති, න පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපන්ති, න පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගණ්හන්ති, න පානීයෙන පුච්ඡන්ති [න පානීයෙන පුච්ඡන්ති, න පරිභොජනීයෙන පුච්ඡන්ති (ස්යා. කං.)], න වුඩ්ඪතරෙපි ආගන්තුකෙ භික්ඛූ අභිවාදෙන්ති, න සෙනාසනං පඤ්ඤපෙන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආවාසිකා භික්ඛූ ආගන්තුකෙ භික්ඛූ දිස්වා නෙව ආසනං පඤ්ඤපෙස්සන්ති, න පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිස්සන්ති, න ¶ පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහිස්සන්ති, න පානීයෙන පුච්ඡිස්සන්ති, වුඩ්ඪතරෙපි ආගන්තුකෙ භික්ඛූ න අභිවාදෙස්සන්ති, න සෙනාසනං පඤ්ඤපෙස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිරං, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවාති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

359. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, ආවාසිකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බං. ආවාසිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා ආගන්තුකං භික්ඛුං වුඩ්ඪතරං දිස්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං ¶ , පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං, පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො [පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො, පරිභොජනීයෙන පුච්ඡිතබ්බො (ස්යා.)]. සචෙ උස්සහති, උපාහනා පුඤ්ඡිතබ්බා. උපාහනා පුඤ්ඡන්තෙන පඨමං සුක්ඛෙන චොළකෙන පුඤ්ඡිතබ්බා, පච්ඡා අල්ලෙන. උපාහනාපුඤ්ඡනචොළකං ධොවිත්වා [ධොවිත්වා පීළෙත්වා (ස්යා.)] එකමන්තං විස්සජ්ජෙතබ්බං.

‘‘ආගන්තුකො ¶ භික්ඛු වුඩ්ඪතරො අභිවාදෙතබ්බො. සෙනාසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං – ‘එතං තෙ සෙනාසනං පාපුණාතී’ති. අජ්ඣාවුට්ඨං වා අනජ්ඣාවුට්ඨං වා ආචික්ඛිතබ්බං. ගොචරො ආචික්ඛිතබ්බො. අගොචරො ආචික්ඛිතබ්බො. සෙක්ඛසම්මතානි කුලානි ආචික්ඛිතබ්බානි. වච්චට්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං. පස්සාවට්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං. පානීයං ආචික්ඛිතබ්බං. පරිභොජනීයං ආචික්ඛිතබ්බං. කත්තරදණ්ඩො ආචික්ඛිතබ්බො. සඞ්ඝස්ස කතිකසණ්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං – ‘ඉමං කාලං පවිසිතබ්බං, ඉමං කාලං නික්ඛමිතබ්බ’න්ති ¶ .

‘‘සචෙ නවකො හොති, නිසින්නකෙනෙව ආචික්ඛිතබ්බං – ‘අත්ර පත්තං නික්ඛිපාහි, අත්ර චීවරං නික්ඛිපාහි, ඉදං ආසනං නිසීදාහී’ති. පානීයං ආචික්ඛිතබ්බං. පරිභොජනීයං ආචික්ඛිතබ්බං. උපාහනාපුඤ්ඡනචොළකං ආචික්ඛිතබ්බං. ආගන්තුකො භික්ඛු නවකො අභිවාදාපෙතබ්බො. සෙනාසනං ආචික්ඛිතබ්බං – ‘එතං ¶ තෙ සෙනාසනං පාපුණාතී’ති. අජ්ඣාවුට්ඨං වා අනජ්ඣාවුට්ඨං වා ආචික්ඛිතබ්බං. ගොචරො ආචික්ඛිතබ්බො. අගොචරො ආචික්ඛිතබ්බො. සෙක්ඛසම්මතානි කුලානි ආචික්ඛිතබ්බානි. වච්චට්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං. පස්සාවට්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං. පානීයං ආචික්ඛිතබ්බං. පරිභොජනීයං ආචික්ඛිතබ්බං. කත්තරදණ්ඩො ආචික්ඛිතබ්බො. සඞ්ඝස්ස කතිකසණ්ඨානං ආචික්ඛිතබ්බං – ‘ඉමං කාලං පවිසිතබ්බං, ඉමං කාලං නික්ඛමිතබ්බ’න්ති. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ ¶ , ආවාසිකානං භික්ඛූනං වත්තං යථා ආවාසිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

3. ගමිකවත්තකථා

360. තෙන ඛො පන සමයෙන ගමිකා භික්ඛූ දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං අප්පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං විවරිත්වා සෙනාසනං අනාපුච්ඡා පක්කමන්ති. දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං නස්සති. සෙනාසනං අගුත්තං හොති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ගමිකා භික්ඛූ දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං අප්පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං විවරිත්වා සෙනාසනං අනාපුච්ඡා පක්කමිස්සන්ති! දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං නස්සති. සෙනාසනං අගුත්තං හොතී’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවාති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

361. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, ගමිකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා ගමිකෙහි ¶ භික්ඛූහි ¶ සම්මා වත්තිතබ්බං. ගමිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං ථකෙත්වා සෙනාසනං ආපුච්ඡා පක්කමිතබ්බං [ආපුච්ඡිතබ්බං (ස්යා.)]. සචෙ භික්ඛු න හොති, සාමණෙරො ආපුච්ඡිතබ්බො. සචෙ සාමණෙරො න හොති, ආරාමිකො ආපුච්ඡිතබ්බො. සචෙ ආරාමිකො න හොති, උපාසකො ආපුච්ඡිතබ්බො. සචෙ න හොති භික්ඛු වා සාමණෙරො වා ආරාමිකො වා උපාසකො වා, චතූසු පාසාණෙසු මඤ්චං පඤ්ඤපෙත්වා මඤ්චෙ මඤ්චං ආරොපෙත්වා පීඨෙ පීඨං ආරොපෙත්වා සෙනාසනං උපරි පුඤ්ජං කරිත්වා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං ථකෙත්වා පක්කමිතබ්බං. සචෙ විහාරො ඔවස්සති, සචෙ උස්සහති, ඡාදෙතබ්බො, උස්සුකං වා කාතබ්බං – ‘කින්ති නු ඛො විහාරො ඡාදියෙථා’ති. එවඤ්චෙතං ලභෙථ, ඉච්චෙතං කුසලං. නො චෙ ලභෙථ, යො දෙසො අනොවස්සකො හොති, තත්ථ චතූසු පාසාණෙසු මඤ්චං පඤ්ඤපෙත්වා මඤ්චෙ මඤ්චං ආරොපෙත්වා පීඨෙ පීඨං ආරොපෙත්වා සෙනාසනං උපරි පුඤ්ජං කරිත්වා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං ථකෙත්වා පක්කමිතබ්බං. සචෙ සබ්බො විහාරො ඔවස්සති, සචෙ උස්සහති, සෙනාසනං ¶ ගාමං අතිහරිතබ්බං, උස්සුකං වා කාතබ්බං ¶ ¶ – ‘කින්ති නු ඛො සෙනාසනං ගාමං අතිහරියෙථා’ති. එවඤ්චෙතං ලභෙථ, ඉච්චෙතං කුසලං. නො චෙ ලභෙථ, අජ්ඣොකාසෙ චතූසු පාසාණෙසු මඤ්චං පඤ්ඤපෙත්වා මඤ්චෙ මඤ්චං ආරොපෙත්වා පීඨෙ පීඨං ආරොපෙත්වා සෙනාසනං උපරි පුඤ්ජං කරිත්වා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං පටිසාමෙත්වා තිණෙන වා පණ්ණෙන වා පටිච්ඡාදෙත්වා පක්කමිතබ්බං – අප්පෙව නාම අඞ්ගානිපි සෙසෙය්යුන්ති. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, ගමිකානං භික්ඛූනං වත්තං යථා ගමිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

4. අනුමොදනවත්තකථා

362. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ භත්තග්ගෙ න අනුමොදන්ති. මනුස්සා උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම සමණා සක්යපුත්තියා භත්තග්ගෙ න අනුමොදිස්සන්තී’’ති! අස්සොසුං ඛො භික්ඛූ තෙසං මනුස්සානං උජ්ඣායන්තානං ඛිය්යන්තානං විපාචෙන්තානං. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, භත්තග්ගෙ අනුමොදිතු’’න්ති. අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘කෙන නු ඛො භත්තග්ගෙ අනුමොදිතබ්බ’’න්ති? භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ථෙරෙන භික්ඛුනා භත්තග්ගෙ අනුමොදිතු’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරස්ස පූගස්ස සඞ්ඝභත්තං හොති ¶ . ආයස්මා සාරිපුත්තො සඞ්ඝත්ථෙරො හොති. භික්ඛූ – ‘භගවතා අනුඤ්ඤාතං ථෙරෙන භික්ඛුනා භත්තග්ගෙ අනුමොදිතු’න්ති – ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එකකං ඔහාය පක්කමිංසු. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො තෙ මනුස්සෙ පටිසම්මොදිත්වා පච්ඡා එකකො අගමාසි. අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං දූරතොව එකකං ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘කච්චි, සාරිපුත්ත, භත්තං ඉද්ධං අහොසී’’ති? ‘‘ඉද්ධං ඛො, භන්තෙ, භත්තං අහොසි; අපිච මං භික්ඛූ එකකං ඔහාය පක්කන්තා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, භත්තග්ගෙ චතූහි පඤ්චහි ථෙරානුථෙරෙහි භික්ඛූහි ආගමෙතු’’න්ති.

තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො ථෙරො භත්තග්ගෙ වච්චිතො ආගමෙසි. සො වච්චං සන්ධාරෙතුං අසක්කොන්තො මුච්ඡිතො පපති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සති කරණීයෙ ආනන්තරිකං භික්ඛුං ආපුච්ඡිත්වා ගන්තු’’න්ති.

5. භත්තග්ගවත්තකථා

363. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ දුන්නිවත්ථා දුප්පාරුතා අනාකප්පසම්පන්නා ¶ භත්තග්ගං ගච්ඡන්ති, වොක්කම්මපි ථෙරානං භික්ඛූනං පුරතො පුරතො ගච්ඡන්ති, ථෙරෙපි භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදන්ති ¶ , නවෙපි භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහන්ති, සඞ්ඝාටිම්පි ඔත්ථරිත්වා අන්තරඝරෙ නිසීදන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ දුන්නිවත්ථා දුප්පාරුතා අනාකප්පසම්පන්නා භත්තග්ගං ගච්ඡිස්සන්ති, වොක්කම්මපි ථෙරානං භික්ඛූනං පුරතො පුරතො ගච්ඡිස්සන්ති, ථෙරෙපි භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිස්සන්ති, නවෙපි භික්ඛූ ආසනෙනපි පටිබාහිස්සන්ති, සඞ්ඝාටිම්පි ඔත්ථරිත්වා අන්තරඝරෙ නිසීදිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ දුන්නිවත්ථා දුප්පාරුතා අනාකප්පසම්පන්නා භත්තග්ගං ගච්ඡන්ති, වොක්කම්මපි ථෙරානං භික්ඛූනං පුරතො පුරතො ගච්ඡන්ති, ථෙරෙපි භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදන්ති, නවෙපි භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහන්ති, සඞ්ඝාටිම්පි ඔත්ථරිත්වා අන්තරඝරෙ නිසීදන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

364. ‘‘තෙන ¶ හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං භත්තග්ගවත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා භික්ඛූහි භත්තග්ගෙ සම්මා වත්තිතබ්බං. සචෙ ආරාමෙ කාලො ආරොචිතො හොති, තිමණ්ඩලං පටිච්ඡාදෙන්තෙන පරිමණ්ඩලං නිවාසෙත්වා කායබන්ධනං බන්ධිත්වා සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො පාරුපිත්වා ගණ්ඨිකං පටිමුඤ්චිත්වා ධොවිත්වා පත්තං ගහෙත්වා සාධුකං අතරමානෙන ගාමො පවිසිතබ්බො.

‘‘න වොක්කම්ම ථෙරානං භික්ඛූනං පුරතො පුරතො ගන්තබ්බං. සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ ¶ ගන්තබ්බං. සුසංවුතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ඔක්ඛිත්තචක්ඛුනා අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්ඛිත්තකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උජ්ජග්ඝිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. අප්පසද්දෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න කායප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං ¶ . න බාහුප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න සීසප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං.

‘‘සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. සුසංවුතෙන අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. ඔක්ඛිත්තචක්ඛුනා අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න උක්ඛිත්තකාය අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං න උජ්ජග්ඝිකාය අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං, අප්පසද්දෙන අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බ. න කායප්පචාලකං අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න බාහුප්පචාලකං අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න සීසප්පචාලකං අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න පල්ලත්ථිකාය අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං. න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා. න සඞ්ඝාටිං ඔත්ථරිත්වා අන්තරඝරෙ නිසීදිතබ්බං.

‘‘උදකෙ දිය්යමානෙ උභොහි හත්ථෙහි පත්තං පටිග්ගහෙත්වා උදකං පටිග්ගහෙතබ්බං. නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන පත්තො ධොවිතබ්බො. සචෙ උදකප්පටිග්ගාහකො හොති, නීචං කත්වා උදකප්පටිග්ගහෙ උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං – මා උදකප්පටිග්ගාහකො උදකෙන ඔසිඤ්චි [ඔසිඤ්චිය්යී (ක.)], මා ¶ සාමන්තා භික්ඛූ උදකෙන ඔසිඤ්චිංසු [ඔසිඤ්චිය්යිංසු (ක.)], මා සඞ්ඝාටි උදකෙන ඔසිඤ්චීති. සචෙ උදකප්පටිග්ගාහකො ¶ න හොති, නීචං කත්වා ඡමාය උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං – මා සාමන්තා භික්ඛූ උදකෙන ඔසිඤ්චිංසු, මා සඞ්ඝාටි උදකෙන ඔසිඤ්චීති.

‘‘ඔදනෙ දිය්යමානෙ උභොහි හත්ථෙහි පත්තං පටිග්ගහෙත්වා ඔදනො පටිග්ගහෙතබ්බො, සූපස්ස ඔකාසො කාතබ්බො. සචෙ හොති සප්පි වා තෙලං වා උත්තරිභඞ්ගං වා, ථෙරෙන වත්තබ්බො – ‘සබ්බෙසං ¶ සමකං සම්පාදෙහී’ති. සක්කච්චං පිණ්ඩපාතො පටිග්ගහෙතබ්බො. පත්තසඤ්ඤිනා පිණ්ඩපාතො පටිග්ගහෙතබ්බො. සමසූපකො පිණ්ඩපාතො පටිග්ගහෙතබ්බො. සමතිත්තිකො පිණ්ඩපාතො පටිග්ගහෙතබ්බො.

‘‘න තාව ථෙරෙන භුඤ්ජිතබ්බං යාව න සබ්බෙසං ඔදනො සම්පත්තො හොති. සක්කච්චං පිණ්ඩපාතො භුඤ්ජිතබ්බො. පත්තසඤ්ඤිනා පිණ්ඩපාතො භුඤ්ජිතබ්බො. සපදානං පිණ්ඩපාතො භුඤ්ජිතබ්බො. සමසූපකො පිණ්ඩපාතො භුඤ්ජිතබ්බො ¶ . න ථූපකතො ඔමද්දිත්වා පිණ්ඩිපාතො භුඤ්ජිතබ්බො. න සූපං වා බ්යඤ්ජනං වා ඔදනෙන පටිච්ඡාදෙතබ්බං භිය්යොකම්යතං උපාදාය. න සූපං වා ඔදනං වා අගිලානෙන අත්තනො අත්ථාය විඤ්ඤාපෙත්වා භුඤ්ජිතබ්බං. න උජ්ඣානසඤ්ඤිනා පරෙසං පත්තො ඔලොකෙතබ්බො. නාතිමහන්තො කබළො කාතබ්බො. පරිමණ්ඩලො ආලොපො කාතබ්බො. න ¶ අනාහටෙ කබළෙ මුඛද්වාරං විවරිතබ්බං. න භුඤ්ජමානෙන සබ්බො හත්ථො මුඛෙ පක්ඛිපිතබ්බො. න සකබළෙන මුඛෙන බ්යාහරිතබ්බං. න පිණ්ඩුක්ඛෙපකං භුඤ්ජිතබ්බං. න කබළාවච්ඡෙදකං භුඤ්ජිතබ්බං. න අවගණ්ඩකාරකං භුඤ්ජිතබ්බං. න හත්ථනිද්ධුනකං භුඤ්ජිතබ්බං. න සිත්ථාවකාරකං භුඤ්ජිතබ්බං. න ජිව්හානිච්ඡාරකං භුඤ්ජිතබ්බං. න චපුචපුකාරකං භුඤ්ජිතබ්බං. න සුරුසුරුකාරකං භුඤ්ජිතබ්බං. න හත්ථනිල්ලෙහකං භුඤ්ජිතබ්බං. න පත්තනිල්ලෙහකං භුඤ්ජිතබ්බං. න ඔට්ඨනිල්ලෙහකං භුඤ්ජිතබ්බං.

‘‘න සාමිසෙන හත්ථෙන පානීයථාලකො පටිග්ගහෙතබ්බො. න තාව ථෙරෙන උදකං පටිග්ගහෙතබ්බං යාව න සබ්බෙව භුත්තාවිනො හොන්ති. උදකෙ දිය්යමානෙ උභොහි හත්ථෙහි පත්තං පටිග්ගහෙත්වා උදකං පටිග්ගහෙතබ්බං. නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන පත්තො ධොවිතබ්බො. සචෙ උදකප්පටිග්ගාහකො හොති, නීචං කත්වා උදකප්පටිග්ගහෙ උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං – මා උදකප්පටිග්ගාහකො උදකෙන ඔසිඤ්චි, මා සාමන්තා භික්ඛූ උදකෙන ඔසිඤ්චිංසු, මා සඞ්ඝාටි උදකෙන ඔසිඤ්චීති. සචෙ උදකප්පටිග්ගාහකො න හොති, නීචං කත්වා ඡමාය උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං – මා සාමන්තා භික්ඛූ උදකෙන ඔසිඤ්චිංසු, මා සඞ්ඝාටි උදකෙන ඔසිඤ්චීති. න සසිත්ථකං පත්තධොවනං අන්තරඝරෙ ඡඩ්ඩෙතබ්බං.

‘‘නිවත්තන්තෙන නවකෙහි භික්ඛූහි පඨමතරං නිවත්තිතබ්බං. පච්ඡා ථෙරෙහි ¶ සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. සුසංවුතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ඔක්ඛිත්තචක්ඛුනා අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්ඛිත්තකාය ¶ අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උජ්ජග්ඝිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. අප්පසද්දෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න කායප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න බාහුප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං ¶ . න සීසප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං භත්තග්ගවත්තං යථා භික්ඛූහි භත්තග්ගෙ සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

පඨමභාණවාරො නිට්ඨිතො.

6. පිණ්ඩචාරිකවත්තකථා

365. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන පිණ්ඩචාරිකා භික්ඛූ දුන්නිවත්ථා දුප්පාරුතා අනාකප්පසම්පන්නා පිණ්ඩාය චරන්ති, අසල්ලක්ඛෙත්වාපි නිවෙසනං පවිසන්ති, අසල්ලක්ඛෙත්වාපි නික්ඛමන්ති, අතිසහසාපි පවිසන්ති, අතිසහසාපි නික්ඛමන්ති, අතිදූරෙපි තිට්ඨන්ති, අච්චාසන්නෙපි තිට්ඨන්ති, අතිචිරම්පි තිට්ඨන්ති, අතිලහුම්පි නිවත්තන්ති. අඤ්ඤතරොපි පිණ්ඩචාරිකො භික්ඛු අසල්ලක්ඛෙත්වා නිවෙසනං පාවිසි. සො ච ද්වාරං මඤ්ඤමානො අඤ්ඤතරං ඔවරකං පාවිසි. තස්මිම්පි ඔවරකෙ ඉත්ථී නග්ගා උත්තානා නිපන්නා හොති. අද්දසා ඛො සො භික්ඛු තං ඉත්ථිං නග්ගං උත්තානං නිපන්නං. දිස්වාන – ‘‘නයිදං ද්වාරං, ඔවරකං ඉද’’න්ති ¶ තම්හා ඔවරකා නික්ඛමි. අද්දසා ඛො තස්සා ඉත්ථියා සාමිකො තං ඉත්ථිං නග්ගං උත්තානං නිපන්නං. දිස්වාන – ‘‘ඉමිනා මෙ භික්ඛුනා පජාපතී දූසිතා’’ති තං භික්ඛුං ගහෙත්වා ආකොටෙසි. අථ ඛො සා ඉත්ථී තෙන සද්දෙන පටිබුජ්ඣිත්වා තං පුරිසං එතදවොච – ‘‘කිස්ස ත්වං, අය්ය, ඉමං භික්ඛුං ආකොටෙසී’’ති? ‘‘ඉමිනාසි ත්වං භික්ඛුනා දූසිතා’’ති? ‘‘නාහං, අය්ය, ඉමිනා භික්ඛුනා දූසිතා; අකාරකො සො භික්ඛූ’’ති තං භික්ඛුං මුඤ්චාපෙසි. අථ ඛො සො භික්ඛු ආරාමං ගන්ත්වා භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම පිණ්ඩචාරිකා භික්ඛූ දුන්නිවත්ථා දුප්පාරුතා අනාකප්පසම්පන්නා පිණ්ඩාය චරිස්සන්ති, අසල්ලක්ඛෙත්වාපි නිවෙසනං පවිසිස්සන්ති, අසල්ලක්ඛෙත්වාපි නික්ඛමිස්සන්ති, අතිසහසාපි පවිසිස්සන්ති, අතිසහසාපි නික්ඛමිස්සන්ති, අතිදූරෙපි තිට්ඨිස්සන්ති, අච්චාසන්නෙපි තිට්ඨිස්සන්ති, අතිචිරම්පි තිට්ඨිස්සන්ති, අතිලහුම්පි නිවත්තිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවාති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

366. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, පිණ්ඩචාරිකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤාපෙස්සාමි යථා පිණ්ඩචාරිකෙහි ¶ භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බං. පිණ්ඩචාරිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා – ‘ඉදානි ගාමං පවිසිස්සාමී’ති තිමණ්ඩලං පටිච්ඡාදෙන්තෙන පරිමණ්ඩලං නිවාසෙත්වා කායබන්ධනං ¶ බන්ධිත්වා සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො පාරුපිත්වා ගණ්ඨිකං පටිමුඤ්චිත්වා ධොවිත්වා පත්තං ගහෙත්වා සාධුකං අතරමානෙන ගාමො පවිසිතබ්බො.

‘‘සුප්පටිච්ඡන්නෙන ¶ අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං ¶ . සුසංවුතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ඔක්ඛිත්තචක්ඛුනා අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්ඛිත්තකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උජ්ජග්ඝිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. අප්පසද්දෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න කායප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න බාහුප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න සීසප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං.

‘‘නිවෙසනං පවිසන්තෙන සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘ඉමිනා පවිසිස්සාමි, ඉමිනා නික්ඛමිස්සාමී’ති. නාතිසහසා පවිසිතබ්බං. නාතිසහසා නික්ඛමිතබ්බං. නාතිදූරෙ ඨාතබ්බං. නාච්චාසන්නෙ ඨාතබ්බං. නාතිචිරං ඨාතබ්බං. නාතිලහුං නිවත්තිතබ්බං. ඨිතකෙන සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘භික්ඛං දාතුකාමා වා අදාතුකාමා වා’ති. සචෙ කම්මං වා නික්ඛිපති, ආසනා වා වුට්ඨාති, කටච්ඡුං වා පරාමසති, භාජනං වා පරාමසති, ඨපෙති [ඨාපෙති (ක.)] වා – දාතුකාමස්සාති [දාතුකාමියාති (ස්යා.), දාතුකාමා වියාති (සී.)] ඨාතබ්බං. භික්ඛාය දිය්යමානාය වාමෙන හත්ථෙන සඞ්ඝාටිං උච්චාරෙත්වා දක්ඛිණෙන හත්ථෙන පත්තං පණාමෙත්වා උභොහි හත්ථෙහි පත්තං පටිග්ගහෙත්වා භික්ඛා පටිග්ගහෙතබ්බා. න ච භික්ඛාදායිකාය මුඛං ¶ උල්ලොකෙතබ්බං [ඔලොකෙතබ්බං (ස්යා.)]. සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘සූපං දාතුකාමා වා අදාතුකාමා වා’ති. සචෙ කටච්ඡුං වා පරාමසති, භාජනං වා පරාමසති, ඨපෙති වා – දාතුකාමස්සාති ඨාතබ්බං. භික්ඛාය දින්නාය සඞ්ඝාටියා පත්තං පටිච්ඡාදෙත්වා සාධුකං අතරමානෙන නිවත්තිතබ්බං.

‘‘සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. සුසංවුතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ඔක්ඛිත්තචක්ඛුනා අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්ඛිත්තකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උජ්ජග්ඝිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. අප්පසද්දෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න කායප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න බාහුප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න සීසප්පචාලකං අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. යො පඨමං ගාමතො පිණ්ඩාය පටික්කමති, තෙන ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං ¶ පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, අවක්කාරපාති ධොවිත්වා උපට්ඨාපෙතබ්බා, පානීයං පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. යො පච්ඡා ගාමතො පිණ්ඩාය පටික්කමති, සචෙ හොති භුත්තාවසෙසො, සචෙ ආකඞ්ඛති, භුඤ්ජිතබ්බං ¶ . නො චෙ ආකඞ්ඛති, අප්පහරිතෙ වා ඡඩ්ඩෙතබ්බං, අප්පාණකෙ වා උදකෙ ඔපිලාපෙතබ්බං. තෙන ආසනං උද්ධරිතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙතබ්බං, අවක්කාරපාති ධොවිත්වා පටිසාමෙතබ්බා, පානීයං පරිභොජනීයං පටිසාමෙතබ්බං ¶ , භත්තග්ගං සම්මජ්ජිතබ්බං. යො පස්සති පානීයඝටං වා පරිභොජනීයඝටං වා වච්චඝටං වා රිත්තං තුච්ඡං තෙන උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචස්ස හොති අවිසය්හං, හත්ථවිකාරෙන දුතියං ආමන්තෙත්වා හත්ථවිලඞ්ඝකෙන උපට්ඨාපෙතබ්බං, න ච තප්පච්චයා වාචා භින්දිතබ්බා. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, පිණ්ඩචාරිකානං භික්ඛූනං වත්තං යථා පිණ්ඩචාරිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

7. ආරඤ්ඤිකවත්තකථා

367. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ අරඤ්ඤෙ විහරන්ති. තෙ නෙව පානීයං උපට්ඨාපෙන්ති, න පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙන්ති ¶ , න අග්ගිං උපට්ඨාපෙන්ති, න අරණිසහිතං උපට්ඨාපෙන්ති, න නක්ඛත්තපදානි ජානන්ති, න දිසාභාගං ජානන්ති. චොරා තත්ථ ගන්ත්වා තෙ භික්ඛූ එතදවොචුං – ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, පානීය’’න්ති? ‘‘නත්ථාවුසො’’ති. ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, පරිභොජනීය’’න්ති? ‘‘නත්ථාවුසො’’ති. ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, අග්ගී’’ති? ‘‘නත්ථාවුසො’’ති. ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, අරණිසහිත’’න්ති? ‘‘නත්ථාවුසො’’ති. ( ) [(අත්ථි භන්තෙ නක්ඛත්තපදානීති, න ජානාම ආවුසොති, අත්ථි භන්තෙ දිසාභාගන්ති, න ජානාම ආවුසොති.) සී. විමතිටීකාය පන සමෙති] ‘‘කෙනජ්ජ, භන්තෙ, යුත්ත’’න්ති? ‘‘න ඛො මයං, ආවුසො, ජානාමා’’ති. ‘‘කතමායං, භන්තෙ, දිසා’’ති? ‘‘න ඛො මයං, ආවුසො, ජානාමා’’ති. අථ ඛො තෙ චොරා – ‘නෙවිමෙසං පානීයං අත්ථි, න පරිභොජනීයං අත්ථි, න අග්ගි අත්ථි, න අරණිසහිතං අත්ථි, න නක්ඛත්තපදානි ජානන්ති, න දිසාභාගං ජානන්ති; චොරා ඉමෙ, නයිමෙ භික්ඛූ’ති – ආකොටෙත්වා පක්කමිංසු. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසුං. භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ¶ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

368. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, ආරඤ්ඤිකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා ආරඤ්ඤිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බං. ආරඤ්ඤිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා කාලස්සෙව උට්ඨාය පත්තං ථවිකාය පක්ඛිපිත්වා අංසෙ ආලග්ගෙත්වා ¶ චීවරං ඛන්ධෙ කරිත්වා උපාහනා ආරොහිත්වා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩං පටිසාමෙත්වා ද්වාරවාතපානං ථකෙත්වා සෙනාසනා ඔතරිතබ්බං ¶ – ඉදානි ගාමං පවිසිස්සාමීති. උපාහනා ඔමුඤ්චිත්වා නීචං කත්වා පප්ඵොටෙත්වා ථවිකාය පක්ඛිපිත්වා අංසෙ ආලග්ගෙත්වා තිමණ්ඩලං පටිච්ඡාදෙන්තෙන පරිමණ්ඩලං නිවාසෙත්වා කායබන්ධනං බන්ධිත්වා සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො පාරුපිත්වා ගණ්ඨිකං පටිමුඤ්චිත්වා ධොවිත්වා පත්තං ගහෙත්වා සාධුකං අතරමානෙන ගාමො පවිසිතබ්බො. සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං…පෙ… න ඛම්භකතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න ඔගුණ්ඨිතෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං.

‘‘නිවෙසනං පවිසන්තෙන සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘ඉමිනා පවිසිස්සාමි, ඉමිනා නික්ඛමිස්සාමී’ති. නාතිසහසා පවිසිතබ්බං. නාතිසහසා නික්ඛමිතබ්බං. නාතිදූරෙ ඨාතබ්බං. නාච්චාසන්නෙ ඨාතබ්බං. නාතිචිරං ඨාතබ්බං. නාතිලහුං නිවත්තිතබ්බං. ඨිතකෙන සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘භික්ඛං දාතුකාමා වා අදාතුකාමා වා’ති. සචෙ කම්මං වා නික්ඛිපති, ආසනා වා වුට්ඨාති, කටච්ඡුං වා පරාමසති, භාජනං වා පරාමසති, ඨපෙති වා – දාතුකාමස්සාති ඨාතබ්බං. භික්ඛාය දිය්යමානාය වාමෙන හත්ථෙන ¶ සඞ්ඝාටිං උච්චාරෙත්වා දක්ඛිණෙන හත්ථෙන පත්තං පණාමෙත්වා උභොහි හත්ථෙහි පත්තං පටිග්ගහෙත්වා භික්ඛා පටිග්ගහෙතබ්බා. න ච භික්ඛාදායිකාය මුඛං උල්ලොකෙතබ්බං. සල්ලක්ඛෙතබ්බං – ‘සූපං දාතුකාමා වා අදාතුකාමා වා’ති. සචෙ කටච්ඡු වා පරාමසති, භාජනං වා පරාමසති, ඨපෙති වා – දාතුකාමස්සාති ඨාතබ්බං. භික්ඛාය දින්නාය සඞ්ඝාටියා පත්තං පටිච්ඡාදෙත්වා සාධුකං අතරමානෙන නිවත්තිතබ්බං.

‘‘සුප්පටිච්ඡන්නෙන අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං…පෙ… න උක්කුටිකාය අන්තරඝරෙ ගන්තබ්බං. ගාමතො නික්ඛමිත්වා පත්තං ථවිකාය පක්ඛිපිත්වා අංසෙ ආලග්ගෙත්වා චීවරං සඞ්ඝරිත්වා සීසෙ කරිත්වා උපාහනා ආරොහිත්වා ගන්තබ්බං.

‘‘ආරඤ්ඤිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා පානීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං, පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං, අග්ගි උපට්ඨාපෙතබ්බො, අරණිසහිතං උපට්ඨාපෙතබ්බං, කත්තරදණ්ඩො උපට්ඨාපෙතබ්බො, නක්ඛත්තපදානි උග්ගහෙතබ්බානි – සකලානි වා එකදෙසානි වා, දිසාකුසලෙන භවිතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, ආරඤ්ඤිකානං භික්ඛූනං වත්තං යථා ආරඤ්ඤිකෙහි භික්ඛූහි සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

8. සෙනාසනවත්තකථා

369. තෙන ¶ ¶ ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ අජ්ඣොකාසෙ චීවරකම්මං ¶ කරොන්ති. ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ පටිවාතෙ අඞ්ගණෙ [පඞ්ගණෙ (සී. ස්යා.)] සෙනාසනං පප්ඵොටෙසුං. භික්ඛූ රජෙන ඔකිරිංසු. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… ¶ තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ පටිවාතෙ අඞ්ගණෙ සෙනාසනං පප්ඵොටෙස්සන්ති! භික්ඛූ රජෙන ඔකිරිංසූ’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ පටිවාතෙ අඞ්ගණෙ සෙනාසනං පප්ඵොටෙන්ති, භික්ඛූ රජෙන ඔකිරිංසූ’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

370. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං සෙනාසනවත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා භික්ඛූහි සෙනාසනෙ සම්මා වත්තිතබ්බං. යස්මිං විහාරෙ විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්ලාපො හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. [මහාව. 66, 67; චූළව. 357] විහාරං සොධෙන්තෙන පඨමං පත්තචීවරං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; නිසීදනපච්චත්ථරණං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භිසිබිබ්බොහනං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චො නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; පීඨං නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චපටිපාදකා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බා; ඛෙළමල්ලකො නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; අපස්සෙනඵලකං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භුම්මත්ථරණං යථාපඤ්ඤත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං. සචෙ ¶ විහාරෙ සන්තානකං හොති, උල්ලොකා පඨමං ඔහාරෙතබ්බං, ආලොකසන්ධිකණ්ණභාගා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ ගෙරුකපරිකම්මකතා භිත්ති කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ කාළවණ්ණකතා භූමි කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ අකතා හොති භූමි, උදකෙන පරිප්ඵොසිත්වා පරිඵොසිත්වා සම්මජ්ජිතබ්බා – මා විහාරො රජෙන උහඤ්ඤීති. සඞ්කාරං විචිනිත්වා එකමන්තං ඡඩ්ඩෙතබ්බං.

‘‘න ¶ භික්ඛුසාමන්තා සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං. න විහාරසාමන්තා සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං. න පානීයසාමන්තා සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං. න පරිභොජනීයසාමන්තා සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං. න පටිවාතෙ අඞ්ගණෙ සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං. අධොවාතෙ සෙනාසනං පප්ඵොටෙතබ්බං.

‘‘භුම්මත්ථරණං ¶ එකමන්තං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. මඤ්චපටිපාදකා එකමන්තං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා ¶ අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බා. මඤ්චො එකමන්තං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බො. පීඨං එකමන්තං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. භිසිබිබ්බොහනං එකමන්තං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා ¶ අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. නිසීදනපච්චත්ථරණං එකමන්තං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. ඛෙළමල්ලකො එකමන්තං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බො. අපස්සෙනඵලකං එකමන්තං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බං. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජු වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං.

‘‘සචෙ පුරත්ථිමා සරජා වාතා වායන්ති, පුරත්ථිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ පච්ඡිමා සරජා වාතා වායන්ති, පච්ඡිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ උත්තරා සරජා වාතා වායන්ති උත්තරා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ දක්ඛිණා සරජා වාතා වායන්ති, දක්ඛිණා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ සීතකාලො හොති, දිවා වාතපානා විවරිතබ්බා, රත්තිං ථකෙතබ්බා. සචෙ උණ්හකාලො හොති, දිවා වාතපානා ථකෙතබ්බා, රත්තිං විවරිතබ්බා.

‘‘සචෙ ¶ පරිවෙණං උක්ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො. සචෙ උපට්ඨානසාලා ¶ උක්ලාපා හොති, උපට්ඨානසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ අග්ගිසාලා උක්ලාපා හොති, අග්ගිසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ වච්චකුටි උක්ලාපා හොති, වච්චකුටි සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ පානීයං න හොති, පානීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ පරිභොජනීයං න හොති, පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං.

‘‘සචෙ වුඩ්ඪෙන සද්ධිං එකවිහාරෙ විහරති, න වුඩ්ඪං අනාපුච්ඡා උද්දෙසො දාතබ්බො, න පරිපුච්ඡා දාතබ්බා, න සජ්ඣායො කාතබ්බො, න ධම්මො භාසිතබ්බො, න පදීපො කාතබ්බො, න පදීපො ¶ විජ්ඣාපෙතබ්බො, න වාතපානා විවරිතබ්බා, න වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ ¶ වුඩ්ඪෙන සද්ධිං එකචඞ්කමෙ චඞ්කමති, යෙන වුඩ්ඪො තෙන පරිවත්තිතබ්බං, න ච වුඩ්ඪො සඞ්ඝාටිකණ්ණෙන ඝට්ටෙතබ්බො. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං සෙනාසනවත්තං යථා භික්ඛූහි සෙනාසනෙ සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

9. ජන්තාඝරවත්තකථා

371. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ ජන්තාඝරෙ ථෙරෙහි භික්ඛූහි නිවාරියමානා අනාදරියං පටිච්ච පහූතං කට්ඨං ආරොපෙත්වා අග්ගිං දත්වා ද්වාරං ථකෙත්වා ද්වාරෙ නිසීදන්ති. භික්ඛූ [ථෙරා ච භික්ඛූ (ස්යා. කං.)] උණ්හාභිතත්තා ද්වාරං අලභමානා මුච්ඡිතා පපතන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි ¶ නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ ජන්තාඝරෙ ථෙරෙහි භික්ඛූහි නිවාරියමානා අනාදරියං පටිච්ච පහූතං කට්ඨං ආරොපෙත්වා අග්ගිං දත්වා ද්වාරං ථකෙත්වා ද්වාරෙ නිසීදිස්සන්ති! භික්ඛූ උණ්හාභිතත්තා ද්වාරං අලභමානා මුච්ඡිතා පපතන්තී’’ති. අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ ජන්තාඝරෙ ථෙරෙහි භික්ඛූහි නිවාරියමානා අනාදරියං පටිච්ච පහූතං කට්ඨං ආරොපෙත්වා අග්ගිං දත්වා ද්වාරං ථකෙත්වා ද්වාරෙ නිසීදන්ති; භික්ඛූ උණ්හාභිතත්තා ද්වාරං අලභමානා මුච්ඡිතා පපතන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න ¶ , භික්ඛවෙ, ජන්තාඝරෙ ථෙරෙන භික්ඛුනා නිවාරියමානෙන අනාදරියං පටිච්ච පහූතං කට්ඨං ආරොපෙත්වා අග්ගි දාතබ්බො. යො දදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස. න, භික්ඛවෙ, ද්වාරං ථකෙත්වා ද්වාරෙ නිසීදිතබ්බං. යො නිසීදෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස.

372. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං ජන්තාඝරවත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා භික්ඛූහි ජන්තාඝරෙ සම්මා වත්තිතබ්බං. යො පඨමං ජන්තාඝරං ගච්ඡති, සචෙ ඡාරිකා උස්සන්නා හොති, ඡාරිකා ඡඩ්ඩෙතබ්බා. සචෙ ජන්තාඝරං උක්ලාපං හොති, ජන්තාඝරං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ පරිභණ්ඩං උක්ලාපං හොති, පරිභණ්ඩං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ පරිවෙණං උක්ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො ¶ . සචෙ ජන්තාඝරසාලා උක්ලාපා හොති, ජන්තාඝරසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා.

‘‘චුණ්ණං සන්නෙතබ්බං, මත්තිකා තෙමෙතබ්බා, උදකදොණිකාය උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං. ජන්තාඝරං ¶ පවිසන්තෙන මත්තිකාය මුඛං මක්ඛෙත්වා පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං. න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා. සචෙ උස්සහති, ජන්තාඝරෙ ථෙරානං භික්ඛූනං පරිකම්මං කාතබ්බං. ජන්තාඝරා නික්ඛමන්තෙන ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරා නික්ඛමිතබ්බං. සචෙ උස්සහති, උදකෙපි ථෙරානං භික්ඛූනං පරිකම්මං කාතබ්බං. න ථෙරානං භික්ඛූනං පුරතොපි නහායිතබ්බං, න ¶ උපරිතොපි නහායිතබ්බං. නහාතෙන උත්තරන්තෙන ඔතරන්තානං මග්ගො දාතබ්බො. යො පච්ඡා ජන්තාඝරා නික්ඛමති, සචෙ ජන්තාඝරං චික්ඛල්ලං හොති, ධොවිතබ්බං. මත්තිකාදොණිකං ධොවිත්වා ජන්තාඝරපීඨං පටිසාමෙත්වා අග්ගිං විජ්ඣාපෙත්වා ද්වාරං ථකෙත්වා පක්කමිතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං ජන්තාඝරවත්තං යථා භික්ඛූහි ජන්තාඝරෙ සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

10. වච්චකුටිවත්තකථා

373. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු බ්රාහ්මණජාතිකො වච්චං කත්වා න ඉච්ඡති ආචමෙතුං – කො ඉමං වසලං දුග්ගන්ධං ¶ ආමසිස්සතීති ¶ [ආචමිස්සතීති (ක.)]. තස්ස වච්චමග්ගෙ කිමි සණ්ඨාති. අථ ඛො සො භික්ඛු භික්ඛූනං එතමත්ථං ආරොචෙසි. ‘‘කිං පන ත්වං, ආවුසො, වච්චං කත්වා න ආචමෙසී’’ති? ‘‘එවමාවුසො’’ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම භික්ඛු වච්චං කත්වා න ආචමෙස්සතී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර ත්වං, භික්ඛු, වච්චං කත්වා න ආචමෙසී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘න, භික්ඛවෙ, වච්චං කත්වා සති උදකෙ නාචමෙතබ්බං. යො නාචමෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්සා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන භික්ඛූ වච්චකුටියා යථාවුඩ්ඪං වච්චං කරොන්ති. නවකා භික්ඛූ පඨමතරං ආගන්ත්වා වච්චිතා ආගමෙන්ති. තෙ වච්චං සන්ධාරෙන්තා මුච්ඡිතා පපතන්ති. භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිර භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවාති…පෙ… ‘‘න, භික්ඛවෙ, වච්චකුටියා යථාවුඩ්ඪං වච්චො කාතබ්බො. යො කරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ආගතපටිපාටියා වච්චං කාතු’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අතිසහසාපි වච්චකුටිං පවිසන්ති, උබ්භජිත්වාපි ¶ [උබ්භුජ්ජිත්වාපි (සී.), උබ්භුජිත්වා (ස්යා.)] පවිසන්ති, නිත්ථුනන්තාපි වච්චං කරොන්ති ¶ , දන්තකට්ඨං ඛාදන්තාපි වච්චං කරොන්ති, බහිද්ධාපි වච්චදොණිකාය වච්චං කරොන්ති, බහිද්ධාපි පස්සාවදොණිකාය පස්සාවං කරොන්ති, පස්සාවදොණිකායපි ඛෙළං කරොන්ති, ඵරුසෙනපි කට්ඨෙන අවලෙඛන්ති, අවලෙඛනකට්ඨම්පි වච්චකූපම්හි පාතෙන්ති, අතිසහසාපි නික්ඛමන්ති, උබ්භජිත්වාපි නික්ඛමන්ති, චපුචපුකාරකම්පි ආචමෙන්ති, ආචමනසරාවකෙපි උදකං සෙසෙන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති ¶ – ‘‘කථඤ්හි නාම ඡබ්බග්ගියා භික්ඛූ අතිසහසාපි වච්චකුටිං පවිසිස්සන්ති, උබ්භජිත්වාපි පවිසිස්සන්ති, නිත්ථුනන්තාපි වච්චං කරිස්සන්ති, දන්තකට්ඨං ඛාදන්තාපි වච්චං කරිස්සන්ති, බහිද්ධාපි වච්චදොණිකාය වච්චං කරිස්සන්ති, බහිද්ධාපි පස්සාවදොණිකාය පස්සාවං කරිස්සන්ති, පස්සාවදොණිකායපි ඛෙළං කරිස්සන්ති, ඵරුසෙනපි කට්ඨෙන අවලෙඛිස්සන්ති, අවලෙඛනකට්ඨම්පි වච්චකූපම්හි පාතෙස්සන්ති, අතිසහසාපි නික්ඛමිස්සන්ති, උබ්භජිත්වාපි නික්ඛමිස්සන්ති, චපුචපුකාරකම්පි ආචමෙස්සන්ති, ආචමනසරාවකෙපි උදකං සෙසෙස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ¶ ආරොචෙසුං…පෙ… සච්චං කිර, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්චං භගවාති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

374. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං වච්චකුටිවත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා භික්ඛූහි වච්චකුටියා සම්මා වත්තිතබ්බං. යො ¶ වච්චකුටිං ගච්ඡති තෙන බහි ඨිතෙන [බහි ඨිතෙන (සී. ක.)] උක්කාසිතබ්බං. අන්තො නිසින්නෙනපි උක්කාසිතබ්බං. චීවරවංසෙ වා චීවරරජ්ජුයා වා චීවරං නික්ඛිපිත්වා සාධුකං අතරමානෙන වච්චකුටී පවිසිතබ්බා. නාතිසහසා පවිසිතබ්බා. න උබ්භජිත්වා පවිසිතබ්බා. වච්චපාදුකාය ඨිතෙන උබ්භජිතබ්බං. න නිත්ථුනන්තෙන වච්චො කාතබ්බො. න දන්තකට්ඨං ඛාදන්තෙන වච්චො කාතබ්බො. න බහිද්ධා වච්චදොණිකාය වච්චො කාතබ්බො. න බහිද්ධා පස්සාවදොණිකාය පස්සාවො කාතබ්බො. න පස්සාවදොණිකාය ඛෙළො කාතබ්බො. න ඵරුසෙන කට්ඨෙන අවලෙඛිතබ්බං. න අවලෙඛනකට්ඨං වච්චකූපම්හි පාතෙතබ්බං. වච්චපාදුකාය ඨිතෙන පටිච්ඡාදෙතබ්බං. නාතිසහසා නික්ඛමිතබ්බං. න උබ්භජිත්වා නික්ඛමිතබ්බං. ආචමනපාදුකාය ඨිතෙන උබ්භජිතබ්බං. න චපුචපුකාරකං ආචමෙතබ්බං. න ආචමනසරාවකෙ උදකං සෙසෙතබ්බං. ආචමනපාදුකාය ඨිතෙන පටිච්ඡාදෙතබ්බං.

‘‘සචෙ වච්චකුටි උහතා [ඌහතා (සී. ස්යා.)] හොති, ධොවිතබ්බා. සචෙ අවලෙඛනපිධරො පූරො හොති, අවලෙඛනකට්ඨං ඡඩ්ඩෙතබ්බං. සචෙ වච්චකුටි උක්ලාපා හොති, වච්චකුටි සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ පරිභණ්ඩං උක්ලාපං හොති, පරිභණ්ඩං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ පරිවෙණං උක්ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං ¶ . සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො. සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං ¶ . ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං වච්චකුටිවත්තං යථා භික්ඛූහි වච්චකුටියා සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

11. උපජ්ඣායවත්තකථා

375. තෙන ඛො පන සමයෙන සද්ධිවිහාරිකා උපජ්ඣායෙසු න සම්මා වත්තන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම සද්ධිවිහාරිකා උපජ්ඣායෙසු න සම්මා වත්තිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකා උපජ්ඣායෙසු න සම්මා වත්තන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති විගරහි බුද්ධො ¶ භගවා…පෙ… ‘‘කථඤ්හි නාම, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකා උපජ්ඣායෙසු ¶ න සම්මා වත්තිස්සන්ති! නෙතං, භික්ඛවෙ, අප්පසන්නානං වා පසාදාය…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

376. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකානං උපජ්ඣායෙසු වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා සද්ධිවිහාරිකෙහි උපජ්ඣායෙසු සම්මා වත්තිතබ්බං. [මහාව. 66] සද්ධිවිහාරිකෙන, භික්ඛවෙ, උපජ්ඣායම්හි සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා –

‘‘කාලස්සෙව උට්ඨාය උපාහනා ඔමුඤ්චිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා දන්තකට්ඨං දාතබ්බං, මුඛොදකං දාතබ්බං, ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං. සචෙ යාගු හොති, භාජනං ධොවිත්වා යාගු උපනාමෙතබ්බා. යාගුං පීතස්ස උදකං දත්වා භාජනං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා පටිසාමෙතබ්බං. උපජ්ඣායම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති ¶ , සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ උපජ්ඣායො ගාමං පවිසිතුකාමො හොති, නිවාසනං දාතබ්බං, පටිනිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං, කායබන්ධනං දාතබ්බං, සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො දාතබ්බා, ධොවිත්වා පත්තො සොදකො [සඋදකො (ක.)] දාතබ්බො. සචෙ උපජ්ඣායො පච්ඡාසමණං ආකඞ්ඛති, තිමණ්ඩලං පටිච්ඡාදෙන්තෙන පරිමණ්ඩලං නිවාසෙත්වා කායබන්ධනං බන්ධිත්වා සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො පාරුපිත්වා ගණ්ඨිකං පටිමුඤ්චිත්වා ධොවිත්වා පත්තං ගහෙත්වා උපජ්ඣායස්ස පච්ඡාසමණෙන හොතබ්බං. නාතිදූරෙ ගන්තබ්බං, නාච්චාසන්නෙ ගන්තබ්බං ¶ , පත්තපරියාපන්නං පටිග්ගහෙතබ්බං. න උපජ්ඣායස්ස භණමානස්ස අන්තරන්තරා කථා ඔපාතෙතබ්බා. උපජ්ඣායො ආපත්තිසාමන්තා භණමානො නිවාරෙතබ්බො.

‘‘නිවත්තන්තෙන පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං, පටිනිවාසනං දාතබ්බං, නිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං. සචෙ චීවරං සින්නං හොති, මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බං, න ච උණ්හෙ චීවරං නිදහිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරන්තෙන චතුරඞ්ගුලං කණ්ණං උස්සාරෙත්වා චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං – මා මජ්ඣෙ භඞ්ගො අහොසීති. ඔභොගෙ කායබන්ධනං කාතබ්බං.

‘‘සචෙ ¶ පිණ්ඩපාතො හොති, උපජ්ඣායො ච භුඤ්ජිතුකාමො හොති, උදකං දත්වා පිණ්ඩපාතො ¶ උපනාමෙතබ්බො. උපජ්ඣායො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො. භුත්තාවිස්ස උදකං දත්වා පත්තං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා වොදකං කත්වා මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බො. න ච උණ්හෙ පත්තො නිදහිතබ්බො. පත්තචීවරං ¶ නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. උපජ්ඣායම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ උපජ්ඣායො නහායිතුකාමො හොති, නහානං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ සීතෙන අත්ථො හොති, සීතං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ උණ්හෙන අත්ථො හොති, උණ්හං පටියාදෙතබ්බං.

‘‘සචෙ උපජ්ඣායො ජන්තාඝරං පවිසිතුකාමො හොති, චුණ්ණං සන්නෙතබ්බං, මත්තිකා තෙමෙතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය උපජ්ඣායස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො ගන්ත්වා ජන්තාඝරපීඨං දත්වා චීවරං පටිග්ගහෙත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං, චුණ්ණං දාතබ්බං, මත්තිකා දාතබ්බා. සචෙ උස්සහති, ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. ජන්තාඝරං පවිසන්තෙන මත්තිකාය මුඛං මක්ඛෙත්වා පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ¶ ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං. න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා. ජන්තාඝරෙ උපජ්ඣායස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. ජන්තාඝරා ¶ නික්ඛමන්තෙන ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරා නික්ඛමිතබ්බං.

‘‘උදකෙපි උපජ්ඣායස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. නහාතෙන පඨමතරං උත්තරිත්වා අත්තනො ගත්තං වොදකං කත්වා නිවාසෙත්වා උපජ්ඣායස්ස ගත්තතො උදකං පමජ්ජිතබ්බං, නිවාසනං දාතබ්බං, සඞ්ඝාටි දාතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං. උපජ්ඣායො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො. සචෙ උද්දිසාපෙතුකාමො හොති, උද්දිසිතබ්බො. සචෙ පරිපුච්ඡිතුකාමො හොති, පරිපුච්ඡිතබ්බො.

‘‘යස්මිං ¶ විහාරෙ උපජ්ඣායො විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්ලාපො හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. විහාරං සොධෙන්තෙන පඨමං පත්තචීවරං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; නිසීදනපච්චත්ථරණං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භිසිබිබ්බොහනං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චො නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ¶ , අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; පීඨං නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චපටිපාදකා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බා; ඛෙළමල්ලකො නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; අපස්සෙනඵලකං ¶ නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භූමත්ථරණං යථාපඤ්ඤත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං. සචෙ විහාරෙ සන්තානකං හොති, උල්ලොකා පඨමං ඔහාරෙතබ්බං, ආලොකසන්ධිකණ්ණභාගා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ ගෙරුකපරිකම්මකතා භිත්ති කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ කාළවණ්ණකතා භූමි කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ අකතා හොති භූමි, උදකෙන පරිප්ඵොසිත්වා පරිඵොසිත්වා සම්මජ්ජිතබ්බා – මා විහාරො රජෙන උහඤ්ඤීති. සඞ්කාරං විචිනිත්වා එකමන්තං ඡඩ්ඩෙතබ්බං.

‘‘භූමත්ථරණං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. මඤ්චපටිපාදකා ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බා. මඤ්චො ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බො. පීඨං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. භිසිබිබ්බොහනං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. නිසීදනපච්චත්ථරණං ¶ ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. ඛෙළමල්ලකො ඔතාපෙත්වා ¶ පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බො. අපස්සෙනඵලකං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බං. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො ¶ නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං.

‘‘සචෙ පුරත්ථිමා සරජා වාතා වායන්ති, පුරත්ථිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ පච්ඡිමා සරජා වාතා වායන්ති, පච්ඡිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ උත්තරා සරජා වාතා වායන්ති, උත්තරා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ දක්ඛිණා ¶ සරජා වාතා වායන්ති, දක්ඛිණා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ සීතකාලො හොති, දිවා වාතපානා විවරිතබ්බා, රත්තිං ථකෙතබ්බා. සචෙ උණ්හකාලො හොති, දිවා වාතපානා ථකෙතබ්බා, රත්තිං විවරිතබ්බා.

‘‘සචෙ පරිවෙණං උක්ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො. සචෙ උපට්ඨානසාලා උක්ලාපා හොති, උපට්ඨානසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ අග්ගිසාලා උක්ලාපා හොති, අග්ගිසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ වච්චකුටි උක්ලාපා හොති, වච්චකුටි සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ පානීයං න හොති, පානීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ පරිභොජනීයං න හොති, පරිභොජනීයං ¶ උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං.

‘‘සචෙ උපජ්ඣායස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන වූපකාසෙතබ්බො, වූපකාසාපෙතබ්බො, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ උපජ්ඣායස්ස කුක්කුච්චං උප්පන්නං හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන විනොදෙතබ්බං, විනොදාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ උපජ්ඣායස්ස දිට්ඨිගතං උප්පන්නං හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන විවෙචෙතබ්බං, විවෙචාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ උපජ්ඣායො ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නො හොති පරිවාසාරහො, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො උපජ්ඣායස්ස පරිවාසං දදෙය්යාති. සචෙ උපජ්ඣායො මූලායපටිකස්සනාරහො හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො උපජ්ඣායං මූලාය පටිකස්සෙය්යාති. සචෙ උපජ්ඣායො මානත්තාරහො හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො උපජ්ඣායස්ස මානත්තං දදෙය්යාති. සචෙ ¶ උපජ්ඣායො අබ්භානාරහො හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ¶ සඞ්ඝො උපජ්ඣායං අබ්භෙය්යාති. සචෙ සඞ්ඝො උපජ්ඣායස්ස කම්මං කත්තුකාමො හොති, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො උපජ්ඣායස්ස කම්මං න කරෙය්ය, ලහුකාය වා පරිණාමෙය්යාති. කතං ¶ වා පනස්ස හොති සඞ්ඝෙන කම්මං, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, සද්ධිවිහාරිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො උපජ්ඣායො සම්මා වත්තෙය්ය, ලොමං පාතෙය්ය, නෙත්ථාරං වත්තෙය්ය, සඞ්ඝො තං කම්මං පටිප්පස්සම්භෙය්යාති.

‘‘සචෙ උපජ්ඣායස්ස චීවරං ධොවිතබ්බං හොති ¶ , සද්ධිවිහාරිකෙන ධොවිතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො උපජ්ඣායස්ස චීවරං ධොවියෙථාති. සචෙ උපජ්ඣායස්ස චීවරං කාතබ්බං හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන කාතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො උපජ්ඣායස්ස චීවරං කරියෙථාති. සචෙ උපජ්ඣායස්ස රජනා පචිතබ්බා හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන පචිතබ්බා, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො උපජ්ඣායස්ස රජනං පචියෙථාති. සචෙ උපජ්ඣායස්ස චීවරං රජිතබ්බං [රජෙතබ්බං (ස්යා.)] හොති, සද්ධිවිහාරිකෙන රජිතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො උපජ්ඣායස්ස චීවරං රජියෙථාති. චීවරං රජන්තෙන [රජෙන්තෙන (ස්යා.)] සාධුකං සම්පරිවත්තකං සම්පරිවත්තකං රජිතබ්බං, න ච අච්ඡින්නෙ ථෙවෙ පක්කමිතබ්බං.

‘‘න උපජ්ඣායං අනාපුච්ඡා එකච්චස්ස පත්තො දාතබ්බො, න එකච්චස්ස පත්තො පටිග්ගහෙතබ්බො; න එකච්චස්ස චීවරං දාතබ්බං, න එකච්චස්ස චීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං; න එකච්චස්ස පරික්ඛාරො දාතබ්බො, න එකච්චස්ස පරික්ඛාරො පටිග්ගහෙතබ්බො; න එකච්චස්ස කෙසා ඡෙදෙතබ්බා [ඡෙත්තබ්බා (සී.), ඡෙදිතබ්බා (ක.)], න එකච්චෙන කෙසා ¶ ඡෙදාපෙතබ්බා; න එකච්චස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං, න එකච්චෙන පරිකම්මං කාරාපෙතබ්බං; න එකච්චස්ස වෙය්යාවච්චො [වෙය්යාවච්චං (ක.)] කාතබ්බො, න එකච්චෙන වෙය්යාවච්චො කාරාපෙතබ්බො; න එකච්චස්ස පච්ඡාසමණෙන හොතබ්බං, න එකච්චො පච්ඡාසමණො ආදාතබ්බො; න එකච්චස්ස පිණ්ඩපාතො නීහරිතබ්බො, න එකච්චෙන පිණ්ඩපාතො නීහරාපෙතබ්බො; න උපජ්ඣායං අනාපුච්ඡා ගාමො පවිසිතබ්බො; න සුසානං ගන්තබ්බං; න දිසා පක්කමිතබ්බා. සචෙ උපජ්ඣායො ගිලානො හොති, යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො ¶ , වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකානං උපජ්ඣායෙසු වත්තං යථා සද්ධිවිහාරිකෙහි උපජ්ඣායෙසු සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

12. සද්ධිවිහාරිකවත්තකථා

377. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන උපජ්ඣායා සද්ධිවිහාරිකෙසු න සම්මා වත්තන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම උපජ්ඣායා සද්ධිවිහාරිකෙසු න සම්මා වත්තිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, උපජ්ඣායා සද්ධිවිහාරිකෙසු න සම්මා වත්තන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

378. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, උපජ්ඣායානං සද්ධිවිහාරිකෙසු වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා උපජ්ඣායෙහි සද්ධිවිහාරිකෙසු සම්මා වත්තිතබ්බං. [මහාව. 67] උපජ්ඣායෙන, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකම්හි සම්මා වත්තිතබ්බං ¶ . තත්රායං ¶ සම්මාවත්තනා –

‘‘උපජ්ඣායෙන, භික්ඛවෙ, සද්ධිවිහාරිකො සඞ්ගහෙතබ්බො අනුග්ගහෙතබ්බො උද්දෙසෙන පරිපුච්ඡාය ඔවාදෙන අනුසාසනියා. සචෙ උපජ්ඣායස්ස පත්තො හොති, සද්ධිවිහාරිකස්ස පත්තො න හොති, උපජ්ඣායෙන සද්ධිවිහාරිකස්ස පත්තො දාතබ්බො, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස පත්තො උප්පජ්ජියෙථාති. සචෙ උපජ්ඣායස්ස චීවරං හොති, සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං න හොති, උපජ්ඣායෙන සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං දාතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං උප්පජ්ජියෙථාති. සචෙ උපජ්ඣායස්ස පරික්ඛාරො හොති, සද්ධිවිහාරිකස්ස පරික්ඛාරො න හොති, උපජ්ඣායෙන සද්ධිවිහාරිකස්ස පරික්ඛාරො දාතබ්බො, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස පරික්ඛාරො උප්පජ්ජියෙථාති.

‘‘සචෙ සද්ධිවිහාරිකො ගිලානො හොති, කාලස්සෙව උට්ඨාය දන්තකට්ඨං දාතබ්බං, මුඛොදකං දාතබ්බං, ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං. සචෙ යාගු හොති, භාජනං ධොවිත්වා යාගු උපනාමෙතබ්බා. යාගුං පීතස්ස උදකං ¶ දත්වා භාජනං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා පටිසාමෙතබ්බං. සද්ධිවිහාරිකම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ සද්ධිවිහාරිකො ගාමං පවිසිතුකාමො හොති, නිවාසනං දාතබ්බං, පටිනිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං ¶ , කායබන්ධනං දාතබ්බං, සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො දාතබ්බා ¶ , ධොවිත්වා පත්තො සොදකො දාතබ්බො.

‘‘එත්තාවතා නිවත්තිස්සතීති ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං, පටිනිවාසනං දාතබ්බං, නිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං. සචෙ චීවරං සින්නං හොති, මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බං, න ච උණ්හෙ චීවරං නිදහිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරන්තෙන චතුරඞ්ගුලං කණ්ණං උස්සාරෙත්වා චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං – මා මජ්ඣෙ භඞ්ගො අහොසීති. ඔභොගෙ කායබන්ධනං කාතබ්බං.

‘‘සචෙ පිණ්ඩපාතො හොති, සද්ධිවිහාරිකො ච භුඤ්ජිතුකාමො හොති, උදකං දත්වා පිණ්ඩපාතො උපනාමෙතබ්බො. සද්ධිවිහාරිකො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො. භුත්තාවිස්ස උදකං දත්වා පත්තං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා වොදකං කත්වා මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බො, න ච උණ්හෙ පත්තො නිදහිතබ්බො. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං ¶ වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. සද්ධිවිහාරිකම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො ¶ .

‘‘සචෙ සද්ධිවිහාරිකො නහායිතුකාමො හොති, නහානං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ සීතෙන අත්ථො හොති, සීතං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ උණ්හෙන අත්ථො හොති, උණ්හං පටියාදෙතබ්බං.

‘‘සචෙ ¶ සද්ධිවිහාරිකො ජන්තාඝරං පවිසිතුකාමො හොති, චුණ්ණං සන්නෙතබ්බං, මත්තිකා තෙමෙතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය [ආදාය සද්ධිවිහාරිකස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො (ක.)] ගන්ත්වා ජන්තාඝරපීඨං දත්වා චීවරං පටිග්ගහෙත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං, චුණ්ණං දාතබ්බං, මත්තිකා දාතබ්බා. සචෙ උස්සහති ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. ජන්තාඝරං පවිසන්තෙන මත්තිකාය මුඛං මක්ඛෙත්වා පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං, න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා. ජන්තාඝරෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. ජන්තාඝරා නික්ඛමන්තෙන ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරා නික්ඛමිතබ්බං.

‘‘උදකෙපි ¶ සද්ධිවිහාරිකස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. නහාතෙන පඨමතරං උත්තරිත්වා අත්තනො ගත්තං වොදකං කත්වා නිවාසෙත්වා සද්ධිවිහාරිකස්ස ගත්තතො උදකං පමජ්ජිතබ්බං, නිවාසනං දාතබ්බං, සඞ්ඝාටි දාතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං. සද්ධිවිහාරිකො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො.

‘‘යස්මිං විහාරෙ සද්ධිවිහාරිකො විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්ලාපො හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. විහාරං සොධෙන්තෙන පඨමං පත්තචීවරං නීහරිත්වා ¶ එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං…පෙ… සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං.

‘‘සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, උපජ්ඣායෙන වූපකාසෙතබ්බො, වූපකාසාපෙතබ්බො, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස කුක්කුච්චං උප්පන්නං හොති, උපජ්ඣායෙන විනොදෙතබ්බං, විනොදාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස ¶ දිට්ඨිගතං උප්පන්නං හොති, උපජ්ඣායෙන විවෙචෙතබ්බං, විවෙචාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නො හොති පරිවාසාරහො, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො සද්ධිවිහාරිකස්ස පරිවාසං දදෙය්යාති. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො මූලායපටිකස්සනාරහො හොති, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො සද්ධිවිහාරිකං මූලාය පටිකස්සෙය්යාති. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො මානත්තාරහො හොති, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ¶ සද්ධිවිහාරිකස්ස මානත්තං දදෙය්යාති. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො අබ්භානාරහො හොති, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො සද්ධිවිහාරිකං අබ්භෙය්යාති. සචෙ සඞ්ඝො සද්ධිවිහාරිකස්ස කම්මං කත්තුකාමො හොති, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො සද්ධිවිහාරිකස්ස කම්මං න කරෙය්ය, ලහුකාය වා පරිණාමෙය්යාති. කතං වා පනස්ස ¶ හොති සඞ්ඝෙන කම්මං, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා, උක්ඛෙපනීයං වා, උපජ්ඣායෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකො සම්මා වත්තෙය්ය ලොමං පාතෙය්ය, නෙත්ථාරං වත්තෙය්ය, සඞ්ඝො තං කම්මං පටිප්පස්සම්භෙය්යාති.

‘‘සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං ධොවිතබ්බං හොති, උපජ්ඣායෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං ධොවෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං ධොවියෙථාති. සචෙ ¶ සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං කාතබ්බං හොති, උපජ්ඣායෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං කරෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං කරියෙථාති. සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස රජනං පචිතබ්බං හොති, උපජ්ඣායෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං පචෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස රජනං පචියෙථාති. සචෙ සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං රජිතබ්බං හොති, උපජ්ඣායෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං රජෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස චීවරං රජියෙථාති. චීවරං රජන්තෙන සාධුකං සම්පරිවත්තකං සම්පරිවත්තකං රජිතබ්බං, න ච අච්ඡින්නෙ ථෙවෙ පක්කමිතබ්බං. සචෙ සද්ධිවිහාරිකො ගිලානො හොති, යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො, වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ ¶ , උපජ්ඣායානං සද්ධිවිහාරිකෙසු වත්තං යථා උපජ්ඣායෙහි සද්ධිවිහාරිකෙසු සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

දුතියභාණවාරො නිට්ඨිතො.

13. ආචරියවත්තකථා

379. තෙන ¶ ඛො පන සමයෙන අන්තෙවාසිකා ආචරියෙසු න සම්මා වත්තන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම අන්තෙවාසිකා ආචරියෙසු න සම්මා වත්තිස්සන්තී’’ති! අථ ¶ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං…පෙ… ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, අන්තෙවාසිකා ආචරියෙසු න සම්මා වත්තන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

380. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, අන්තෙවාසිකානං ආචරියෙසු වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා අන්තෙවාසිකෙහි ආචරියෙසු සම්මා වත්තිතබ්බං. [මහාව. 78] අන්තෙවාසිකෙන, භික්ඛවෙ, ආචරියම්හි සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා –

‘‘කාලස්සෙව උට්ඨාය උපාහනා ඔමුඤ්චිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා දන්තකට්ඨං දාතබ්බං, මුඛොදකං දාතබ්බං, ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං. සචෙ යාගු හොති, භාජනං ධොවිත්වා යාගු උපනාමෙතබ්බා. යාගුං පීතස්ස උදකං දත්වා භාජනං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ¶ ධොවිත්වා පටිසාමෙතබ්බං. ආචරියම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ ආචරියො ගාමං පවිසිතුකාමො හොති, නිවාසනං දාතබ්බං, පටිනිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං, කායබන්ධනං දාතබ්බං, සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො දාතබ්බා, ධොවිත්වා පත්තො ¶ සොදකො දාතබ්බො. සචෙ ආචරියො පච්ඡාසමණං ආකඞ්ඛති, තිමණ්ඩලං පටිච්ඡාදෙන්තෙන පරිමණ්ඩලං නිවාසෙත්වා කායබන්ධනං බන්ධිත්වා සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො පාරුපිත්වා ගණ්ඨිකං පටිමුඤ්චිත්වා ධොවිත්වා පත්තං ගහෙත්වා ආචරියස්ස පච්ඡාසමණෙන හොතබ්බං. නාතිදූරෙ ගන්තබ්බං, නාච්චාසන්නෙ ගන්තබ්බං, පත්තපරියාපන්නං පටිග්ගහෙතබ්බං. න ආචරියස්ස භණමානස්ස අන්තරන්තරා කථා ඔපාතෙතබ්බා. ආචරියො ආපත්තිසාමන්තා භණමානො නිවාරෙතබ්බො.

‘‘නිවත්තන්තෙන පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං, පටිනිවාසනං දාතබ්බං, නිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං. සචෙ චීවරං සින්නං හොති, මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බං, න ච උණ්හෙ චීවරං නිදහිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරන්තෙන චතුරඞ්ගුලං කණ්ණං උස්සාරෙත්වා චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං – මා මජ්ඣෙ භඞ්ගො අහොසීති. ඔභොගෙ කායබන්ධනං කාතබ්බං.

‘‘සචෙ පිණ්ඩපාතො හොති, ආචරියො ච භුඤ්ජිතුකාමො හොති, උදකං දත්වා පිණ්ඩපාතො උපනාමෙතබ්බො. ආචරියො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො ¶ . භුත්තාවිස්ස උදකං දත්වා පත්තං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා වොදකං කත්වා මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බො, න ච උණ්හෙ පත්තො නිදහිතබ්බො. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං ¶ වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං වා පමජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. ආචරියම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ ආචරියො නහායිතුකාමො හොති, නහානං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ සීතෙන අත්ථො හොති, සීතං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ උණ්හෙන අත්ථො හොති, උණ්හං පටියාදෙතබ්බං.

‘‘සචෙ ¶ ආචරියො ජන්තාඝරං පවිසිතුකාමො හොති, චුණ්ණං සන්නෙතබ්බං, මත්තිකා තෙමෙතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය ආචරියස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො ගන්ත්වා ජන්තාඝරපීඨං දත්වා චීවරං පටිග්ගහෙත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං, චුණ්ණං දාතබ්බං, මත්තිකා දාතබ්බා. සචෙ උස්සහති, ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. ජන්තාඝරං පවිසන්තෙන මත්තිකාය මුඛං මක්ඛෙත්වා පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං. න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා. ජන්තාඝරෙ ආචරියස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. ජන්තාඝරා නික්ඛමන්තෙන ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරා නික්ඛමිතබ්බං.

‘‘උදකෙපි ආචරියස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. නහාතෙන පඨමතරං උත්තරිත්වා අත්තනො ¶ ගත්තං වොදකං කත්වා නිවාසෙත්වා ආචරියස්ස ගත්තතො උදකං පමජ්ජිතබ්බං, නිවාසනං දාතබ්බං, සඞ්ඝාටි දාතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං. ආචරියො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො. සචෙ උද්දිසාපෙතුකාමො හොති, උද්දිසිතබ්බො. සචෙ පරිපුච්ඡිතුකාමො හොති, පරිපුච්ඡිතබ්බො.

‘‘යස්මිං ¶ විහාරෙ ආචරියො විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්ලාපො හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. විහාරං සොධෙන්තෙන පඨමං පත්තචීවරං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; නිසීදනපච්චත්ථරණං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භිසිබිබ්බොහනං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චො නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; පීඨං නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; මඤ්චපටිපාදකා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බා; ඛෙළමල්ලකො නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බො; අපස්සෙනඵලකං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං; භූමත්ථරණං යථාපඤ්ඤත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං. සචෙ විහාරෙ සන්තානකං හොති, උල්ලොකා පඨමං ඔහාරෙතබ්බං, ආලොකසන්ධිකණ්ණභාගා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ ගෙරුකපරිකම්මකතා භිත්ති කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ කාළවණ්ණකතා ¶ භූමි කණ්ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්වා පීළෙත්වා පමජ්ජිතබ්බා. සචෙ අකතා හොති භූමි, උදකෙන පරිප්ඵොසිත්වා පරිඵොසිත්වා සම්මජ්ජිතබ්බා – මා විහාරො රජෙන උහඤ්ඤීති. සඞ්කාරං විචිනිත්වා එකමන්තං ඡඩ්ඩෙතබ්බං.

‘‘භූමත්ථරණං ¶ ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. මඤ්චපටිපාදකා ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බා. මඤ්චො ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බො. පීඨං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන, අසඞ්ඝට්ටෙන්තෙන කවාටපිට්ඨං, අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. භිසිබිබ්බොහනං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. නිසීදනපච්චත්ථරණං ඔතාපෙත්වා සොධෙත්වා පප්ඵොටෙත්වා අතිහරිත්වා යථාපඤ්ඤත්තං පඤ්ඤපෙතබ්බං. ඛෙළමල්ලකො ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බො. අපස්සෙනඵලකං ඔතාපෙත්වා පමජ්ජිත්වා අතිහරිත්වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්බං. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන පත්තං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන හෙට්ඨාමඤ්චං වා හෙට්ඨාපීඨං වා පරාමසිත්වා පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. න ච අනන්තරහිතාය භූමියා ¶ පත්තො නික්ඛිපිතබ්බො. චීවරං නික්ඛිපන්තෙන එකෙන හත්ථෙන චීවරං ගහෙත්වා එකෙන හත්ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්ජුං ¶ වා පමජ්ජිත්වා පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං.

‘‘සචෙ පුරත්ථිමා සරජා වාතා වායන්ති, පුරත්ථිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ පච්ඡිමා සරජා වාතා වායන්ති, පච්ඡිමා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ උත්තරා සරජා වාතා වායන්ති, උත්තරා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ දක්ඛිණා සරජා වාතා වායන්ති, දක්ඛිණා වාතපානා ථකෙතබ්බා. සචෙ සීතකාලො හොති, දිවා වාතපානා විවරිතබ්බා, රත්තිං ථකෙතබ්බා. සචෙ උණ්හකාලො හොති, දිවා වාතපානා ථකෙතබ්බා, රත්තිං විවරිතබ්බා.

‘‘සචෙ පරිවෙණං උක්ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්මජ්ජිතබ්බං. සචෙ කොට්ඨකො උක්ලාපො හොති, කොට්ඨකො සම්මජ්ජිතබ්බො. සචෙ උපට්ඨානසාලා උක්ලාපා හොති, උපට්ඨානසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ අග්ගිසාලා උක්ලාපා හොති, අග්ගිසාලා සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ වච්චකුටි උක්ලාපා හොති, වච්චකුටි සම්මජ්ජිතබ්බා. සචෙ පානීයං න හොති, පානීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ පරිභොජනීයං න හොති, පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං.

‘‘සචෙ ආචරියස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, අන්තෙවාසිකෙන වූපකාසෙතබ්බා, වූපකාසාපෙතබ්බා, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ ආචරියස්ස කුක්කුච්චං උප්පන්නං හොති, අන්තෙවාසිකෙන විනොදෙතබ්බං, විනොදාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ ආචරියස්ස දිට්ඨිගතං ¶ උප්පන්නං හොති ¶ , අන්තෙවාසිකෙන විවෙචෙතබ්බං, විවෙචාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ ආචරියො ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නො හොති, පරිවාසාරහො, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ආචරියස්ස පරිවාසං දදෙය්යාති. සචෙ ආචරියො මූලායපටිකස්සනාරහො හොති, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ආචරියං මූලාය පටිකස්සෙය්යාති. සචෙ ආචරියො මානත්තාරහො හොති, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ආචරියස්ස මානත්තං දදෙය්යාති. සචෙ ආචරියො අබ්භානාරහො හොති, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ආචරියං අබ්භෙය්යාති. සචෙ සඞ්ඝො ආචරියස්ස ¶ කම්මං කත්තුකාමො හොති, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො ආචරියස්ස කම්මං න කරෙය්ය, ලහුකාය වා පරිණාමෙය්යාති. කතං වා පනස්ස හොති සඞ්ඝෙන කම්මං, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, අන්තෙවාසිකෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ආචරියො සම්මා වත්තෙය්ය, ලොමං පාතෙය්ය, නෙත්ථාරං වත්තෙය්ය, සඞ්ඝො තං කම්මං පටිප්පස්සම්භෙය්යාති.

‘‘සචෙ ආචරියස්ස චීවරං ධොවිතබ්බං හොති, අන්තෙවාසිකෙන ධොවිතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ආචරියස්ස චීවරං ධොවියෙථාති. සචෙ ආචරියස්ස චීවරං කාතබ්බං හොති, අන්තෙවාසිකෙන කාතබ්බං, උස්සුක්කං ¶ වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ආචරියස්ස චීවරං කරියෙථාති. සචෙ ආචරියස්ස රජනං පචිතබ්බං හොති, අන්තෙවාසිකෙන පචිතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ආචරියස්ස රජනං පචියෙථාති. සචෙ ආචරියස්ස චීවරං රජිතබ්බං හොති, අන්තෙවාසිකෙන රජිතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො ආචරියස්ස චීවරං රජියෙථාති. චීවරං රජන්තෙන සාධුකං සම්පරිවත්තකං සම්පරිවත්තකං රජිතබ්බං, න ච අච්ඡින්නෙ ථෙවෙ පක්කමිතබ්බං.

‘‘න ආචරියං අනාපුච්ඡා එකච්චස්ස පත්තො දාතබ්බො, න එකච්චස්ස පත්තො පටිග්ගහෙතබ්බො; න එකච්චස්ස චීවරං දාතබ්බං, න එකච්චස්ස චීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං; න එකච්චස්ස පරික්ඛාරො දාතබ්බො, න එකච්චස්ස පරික්ඛාරො පටිග්ගහෙතබ්බො; න එකච්චස්ස කෙසා ඡෙදිතබ්බා, න එකච්චෙන කෙසා ඡෙදාපෙතබ්බා; න එකච්චස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං, න එකච්චෙන පරිකම්මං කාරාපෙතබ්බං; න එකච්චස්ස වෙය්යාවච්චො කාතබ්බො, න එකච්චෙන වෙය්යාවච්චො කාරාපෙතබ්බො; න එකච්චස්ස පච්ඡාසමණෙන හොතබ්බං, න එකච්චො පච්ඡාසමණො ආදාතබ්බො; න එකච්චස්ස පිණ්ඩපාතො නීහරිතබ්බො, න එකච්චෙන පිණ්ඩපාතො නීහරාපෙතබ්බො; න ¶ ආචරියං අනාපුච්ඡා ගාමො පවිසිතබ්බො; න සුසානං ගන්තබ්බං; න දිසා පක්කමිතබ්බා. සචෙ ආචරියො ගිලානො හොති, යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො ¶ , වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, අන්තෙවාසිකානං ආචරියෙසු වත්තං යථා ¶ අන්තෙවාසිකෙහි ආචරියෙසු සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

14. අන්තෙවාසිකවත්තකථා

381. තෙන ඛො පන සමයෙන ආචරියා අන්තෙවාසිකෙසු න සම්මා වත්තන්ති. යෙ තෙ භික්ඛූ අප්පිච්ඡා…පෙ… තෙ උජ්ඣායන්ති ඛිය්යන්ති විපාචෙන්ති – ‘‘කථඤ්හි නාම ආචරියා අන්තෙවාසිකෙසු න සම්මා වත්තිස්සන්තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං. අථ ඛො භගවා එතස්මිං නිදානෙ එතස්මිං පකරණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා භික්ඛූ පටිපුච්ඡි – ‘‘සච්චං කිර, භික්ඛවෙ, ආචරියා අන්තෙවාසිකෙසු න සම්මා වත්තන්තී’’ති? ‘‘සච්චං භගවා’’ති…පෙ… විගරහිත්වා…පෙ… ධම්මිං කථං කත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

382. ‘‘තෙන හි, භික්ඛවෙ, ආචරියානං අන්තෙවාසිකෙසු වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමි යථා ආචරියෙහි අන්තෙවාසිකෙසු සම්මා වත්තිතබ්බං. [මහාව. 79] ආචරියෙන, භික්ඛවෙ, අන්තෙවාසිකම්හි සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා –

‘‘ආචරියෙන, භික්ඛවෙ, අන්තෙවාසිකො සඞ්ගහෙතබ්බො අනුග්ගහෙතබ්බො උද්දෙසෙන පරිපුච්ඡාය ඔවාදෙන අනුසාසනියා. සචෙ ආචරියස්ස පත්තො හොති, අන්තෙවාසිකස්ස පත්තො න හොති, ආචරියෙන අන්තෙවාසිකස්ස පත්තො දාතබ්බො, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස පත්තො උප්පජ්ජියෙථාති. සචෙ ආචරියස්ස චීවරං හොති, අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං න හොති, ආචරියෙන අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං දාතබ්බං, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං උප්පජ්ජියෙථාති. සචෙ ආචරියස්ස පරික්ඛාරො හොති, අන්තෙවාසිකස්ස ¶ පරික්ඛාරො න හොති, ආචරියෙන අන්තෙවාසිකස්ස පරික්ඛාරො දාතබ්බො, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස පරික්ඛාරො උප්පජ්ජියෙථාති.

‘‘සචෙ අන්තෙවාසිකො ගිලානො හොති, කාලස්සෙව උට්ඨාය දන්තකට්ඨං දාතබ්බං, මුඛොදකං දාතබ්බං, ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං. සචෙ යාගු හොති ¶ , භාජනං ධොවිත්වා යාගු උපනාමෙතබ්බා. යාගුං පීතස්ස උදකං දත්වා භාජනං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා පටිසාමෙතබ්බං ¶ . අන්තෙවාසිකම්හි වුට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ අන්තෙවාසිකො ගාමං පවිසිතුකාමො හොති, නිවාසනං දාතබ්බං, පටිනිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං, කායබන්ධනං දාතබ්බං, සගුණං කත්වා සඞ්ඝාටියො දාතබ්බා, ධොවිත්වා පත්තො සොදකො දාතබ්බො.

‘‘එත්තාවතා නිවත්තිස්සතීති ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තචීවරං පටිග්ගහෙතබ්බං, පටිනිවාසනං දාතබ්බං, නිවාසනං පටිග්ගහෙතබ්බං. සචෙ චීවරං සින්නං හොති, මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බං, න ච උණ්හෙ චීවරං නිදහිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං. චීවරං සඞ්ඝරන්තෙන චතුරඞ්ගුලං කණ්ණං උස්සාරෙත්වා චීවරං සඞ්ඝරිතබ්බං – මා මජ්ඣෙ භඞ්ගො අහොසීති. ඔභොගෙ කායබන්ධනං කාතබ්බං.

‘‘සචෙ පිණ්ඩපාතො හොති, අන්තෙවාසිකො ච භුඤ්ජිතුකාමො හොති, උදකං දත්වා පිණ්ඩපාතො උපනාමෙතබ්බො. අන්තෙවාසිකො ¶ පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො. භුත්තාවිස්ස උදකං දත්වා පත්තං පටිග්ගහෙත්වා නීචං කත්වා සාධුකං අප්පටිඝංසන්තෙන ධොවිත්වා වොදකං කත්වා මුහුත්තං උණ්හෙ ඔතාපෙතබ්බො, න ච උණ්හෙ පත්තො නිදහිතබ්බො. පත්තචීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. පත්තං නික්ඛිපන්තෙන…පෙ… චීවරං නික්ඛිපන්තෙන…පෙ… පාරතො අන්තං ඔරතො භොගං කත්වා චීවරං නික්ඛිපිතබ්බං. අන්තෙවාසිකම්හි උට්ඨිතෙ ආසනං උද්ධරිතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පටිසාමෙතබ්බං. සචෙ සො දෙසො උක්ලාපො හොති, සො දෙසො සම්මජ්ජිතබ්බො.

‘‘සචෙ අන්තෙවාසිකො නහායිතුකාමො හොති, නහානං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ සීතෙන අත්ථො හොති, සීතං පටියාදෙතබ්බං. සචෙ උණ්හෙන අත්ථො හොති, උණ්හං පටියාදෙතබ්බං.

‘‘සචෙ අන්තෙවාසිකො ජන්තාඝරං පවිසිතුකාමො හොති, චුණ්ණං සන්නෙතබ්බං, මත්තිකා තෙමෙතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය [ආදාය අන්තෙවාසිකස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො (ක.)] ගන්ත්වා ජන්තාඝරපීඨං දත්වා චීවරං පටිග්ගහෙත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං, චුණ්ණං දාතබ්බං, මත්තිකා දාතබ්බා. සචෙ උස්සහති ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. ජන්තාඝරං පවිසන්තෙන ¶ මත්තිකාය මුඛං මක්ඛෙත්වා පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරං පවිසිතබ්බං. න ථෙරෙ භික්ඛූ අනුපඛජ්ජ නිසීදිතබ්බං. න නවා භික්ඛූ ආසනෙන පටිබාහිතබ්බා ¶ . ජන්තාඝරෙ අන්තෙවාසිකස්ස පරිකම්මං කාතබ්බං. ජන්තාඝරා නික්ඛමන්තෙන ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පුරතො ච පච්ඡතො ච පටිච්ඡාදෙත්වා ජන්තාඝරා නික්ඛමිතබ්බං.

‘‘උදකෙපි අන්තෙවාසිකස්ස ¶ පරිකම්මං කාතබ්බං. නහාතෙන පඨමතරං උත්තරිත්වා අත්තනො ගත්තං වොදකං කත්වා නිවාසෙත්වා අන්තෙවාසිකස්ස ගත්තතො උදකං පමජ්ජිතබ්බං, නිවාසනං දාතබ්බං, සඞ්ඝාටි දාතබ්බා, ජන්තාඝරපීඨං ආදාය පඨමතරං ආගන්ත්වා ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං උපනික්ඛිපිතබ්බං, අන්තෙවාසිකො පානීයෙන පුච්ඡිතබ්බො.

‘‘යස්මිං විහාරෙ අන්තෙවාසිකො විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්ලාපො හොති, සචෙ උස්සහති, සොධෙතබ්බො. විහාරං සොධෙන්තෙන පඨමං පත්තචීවරං නීහරිත්වා එකමන්තං නික්ඛිපිතබ්බං…පෙ… ආචමනකුම්භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්භියා උදකං ආසිඤ්චිතබ්බං.

‘‘සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, ආචරියෙන වූපකාසෙතබ්බො, වූපකාසාපෙතබ්බො, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස කුක්කුච්චං උප්පන්නං හොති, ආචරියෙන විනොදෙතබ්බං, විනොදාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස දිට්ඨිගතං උප්පන්නං හොති, ආචරියෙන විවෙචෙතබ්බං, විවෙචාපෙතබ්බං, ධම්මකථා වාස්ස කාතබ්බා. සචෙ අන්තෙවාසිකො ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නො හොති, පරිවාසාරහො, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකස්ස පරිවාසං දදෙය්යාති. සචෙ අන්තෙවාසිකො මූලායපටිකස්සනාරහො හොති, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකං මූලාය පටිකස්සෙය්යාති. සචෙ අන්තෙවාසිකො මානත්තාරහො හොති, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං ¶ – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකස්ස මානත්තං දදෙය්යාති. සචෙ අන්තෙවාසිකො අබ්භානාරහො හොති, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකං අබ්භෙය්යාති. සචෙ සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකස්ස කම්මං කත්තුකාමො හොති, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො සඞ්ඝො අන්තෙවාසිකස්ස කම්මං න කරෙය්ය ¶ , ලහුකාය වා පරිණාමෙය්යාති. කතං වා පනස්ස හොති, සඞ්ඝෙන කම්මං, තජ්ජනීයං වා නියස්සං වා පබ්බාජනීයං වා පටිසාරණීයං වා උක්ඛෙපනීයං වා, ආචරියෙන උස්සුක්කං කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකො සම්මා වත්තෙය්ය, ලොමං පාතෙය්ය, නෙත්ථාරං වත්තෙය්ය, සඞ්ඝො තං කම්මං පටිප්පස්සම්භෙය්යාති.

‘‘සචෙ ¶ අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං ධොවිතබ්බං හොති, ආචරියෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං ධොවෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං ධොවියෙථාති. සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං කාතබ්බං හොති, ආචරියෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං කරෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං කරියෙථාති. සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස රජනං පචිතබ්බං හොති, ආචරියෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං පචෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස රජනං පචියෙථාති. සචෙ අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං රජිතබ්බං හොති, ආචරියෙන ආචික්ඛිතබ්බං – එවං රජෙය්යාසීති, උස්සුක්කං වා කාතබ්බං ¶ – කින්ති නු ඛො අන්තෙවාසිකස්ස චීවරං රජියෙථාති. චීවරං රජන්තෙන සාධුකං සම්පරිවත්තකං සම්පරිවත්තකං රජිතබ්බං. න ච අච්ඡින්නෙ ථෙවෙ පක්කමිතබ්බං. සචෙ අන්තෙවාසිකො ගිලානො හොති, යාවජීවං උපට්ඨාතබ්බො, වුට්ඨානමස්ස ආගමෙතබ්බං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, ආචරියානං අන්තෙවාසිකෙසු වත්තං යථා ආචරියෙහි අන්තෙවාසිකෙසු සම්මා වත්තිතබ්බ’’න්ති.

වත්තක්ඛන්ධකො අට්ඨමො.

ඉමම්හි ඛන්ධකෙ වත්ථූ එකූනවීසති, වත්තා චුද්දස.

තස්සුද්දානං –

සඋපාහනා ඡත්තා ච, ඔගුණ්ඨි සීසං පානීයං;

නාභිවාදෙ න පුච්ඡන්ති, අහි උජ්ඣන්ති පෙසලා.

ඔමුඤ්චි ඡත්තං ඛන්ධෙ ච, අතරඤ්ච පටික්කමං;

පත්තචීවරං නික්ඛිපා, පතිරූපඤ්ච පුච්ඡිතා.

ආසිඤ්චෙය්ය ධොවිතෙන, සුක්ඛෙනල්ලෙනුපාහනා;

වුඩ්ඪො නවකො පුච්ඡෙය්ය, අජ්ඣාවුට්ඨඤ්ච ගොචරා.

සෙක්ඛා ¶ වච්චා පානී පරි, කත්තරං කතිකං තතො;

කාලං ¶ මුහුත්තං උක්ලාපො, භූමත්ථරණං නීහරෙ.

පටිපාදො ¶ භිසිබිබ්බො, මඤ්චපීඨඤ්ච මල්ලකං;

අපස්සෙනුල්ලොකකණ්ණා, ගෙරුකා කාළ අකතා.

සඞ්කාරඤ්ච භූමත්ථරණං, පටිපාදකං මඤ්චපීඨං;

භිසි නිසීදනම්පි, මල්ලකං අපස්සෙන ච.

පත්තචීවරං භූමි ච, පාරන්තං ඔරතො භොගං;

පුරත්ථිමා පච්ඡිමා ච, උත්තරා අථ දක්ඛිණා.

සීතුණ්හෙ ච දිවාරත්තිං, පරිවෙණඤ්ච කොට්ඨකො;

උපට්ඨානග්ගි සාලා ච, වත්තං වච්චකුටීසු ච.

පානී පරිභොජනියා, කුම්භි ආචමනෙසු ච;

අනොපමෙන පඤ්ඤත්තං, වත්තං ආගන්තුකෙහිමෙ [වෙ (ක. එවමුපරිපි)].

නෙවාසනං න උදකං, න පච්චු න ච පානියං;

නාභිවාදෙ නපඤ්ඤපෙ, උජ්ඣායන්ති ච පෙසලා.

වුඩ්ඪාසනඤ්ච උදකං, පච්චුග්ගන්ත්වා ච පානියං;

උපාහනෙ එකමන්තං, අභිවාදෙ ච පඤ්ඤපෙ.

වුත්ථං ¶ ගොචරසෙක්ඛො ච, ඨානං පානියභොජනං;

කත්තරං කතිකං කාලං, නවකස්ස නිසින්නකෙ.

අභිවාදයෙ ¶ ආචික්ඛෙ, යථා හෙට්ඨා තථා නයෙ;

නිද්දිට්ඨං සත්ථවාහෙන වත්තං ආවාසිකෙහිමෙ.

ගමිකා දාරුමත්ති ච, විවරිත්වා න පුච්ඡිය;

නස්සන්ති ච අගුත්තඤ්ච, උජ්ඣායන්ති ච පෙසලා.

පටිසාමෙත්වා ¶ ථකෙත්වා, ආපුච්ඡිත්වාව පක්කමෙ;

භික්ඛු වා සාමණෙරො වා, ආරාමිකො උපාසකො.

පාසාණකෙසු ච පුඤ්ජං, පටිසාමෙ ථකෙය්ය ච;

සචෙ උස්සහති උස්සුක්කං, අනොවස්සෙ තථෙව ච.

සබ්බො ¶ ඔවස්සති ගාමං, අජ්ඣොකාසෙ තථෙව ච;

අප්පෙවඞ්ගානි සෙසෙය්යුං, වත්තං ගමිකභික්ඛුනා.

නානුමොදන්ති ථෙරෙන, ඔහාය චතුපඤ්චහි;

වච්චිතො මුච්ඡිතො ආසි, වත්තානුමොදනෙසුමෙ.

ඡබ්බග්ගියා දුන්නිවත්ථා, අථොපි ච දුප්පාරුතා;

අනාකප්පා ච වොක්කම්ම, ථෙරෙ අනුපඛජ්ජනෙ.

නවෙ භික්ඛූ ච සඞ්ඝාටි, උජ්ඣායන්ති ච පෙසලා;

තිමණ්ඩලං ¶ නිවාසෙත්වා, කායසගුණගණ්ඨිකා.

න වොක්කම්ම පටිච්ඡන්නං, සුසංවුතොක්ඛිත්තචක්ඛු;

උක්ඛිත්තොජ්ජග්ඝිකාසද්දො, තයො චෙව පචාලනා.

ඛම්භොගුණ්ඨිඋක්කුටිකා, පටිච්ඡන්නං සුසංවුතො;

ඔක්ඛිත්තුක්ඛිත්තඋජ්ජග්ඝි, අප්පසද්දො තයො චලා.

ඛම්භොගුණ්ඨිපල්ලත්ථි ච, අනුපඛජ්ජ නාසනෙ;

ඔත්ථරිත්වාන උදකෙ, නීචං කත්වාන සිඤ්චියා.

පටි සාමන්තා සඞ්ඝාටි, ඔදනෙ ච පටිග්ගහෙ;

සූපං උත්තරිභඞ්ගෙන, සබ්බෙසං සමතිත්ථි ච.

සක්කච්චං ¶ පත්තසඤ්ඤී ච, සපදානඤ්ච සූපකං;

න ථූපතො පටිච්ඡාදෙ, විඤ්ඤත්තුජ්ඣානසඤ්ඤිනා.

මහන්තමණ්ඩලද්වාරං, සබ්බහත්ථො න බ්යාහරෙ;

උක්ඛෙපො ඡෙදනාගණ්ඩ, ධුනං සිත්ථාවකාරකං.

ජිව්හානිච්ඡාරකඤ්චෙව, චපුචපු සුරුසුරු;

හත්ථපත්තොට්ඨනිල්ලෙහං, සාමිසෙන පටිග්ගහෙ.

යාව ¶ න සබ්බෙ උදකෙ, නීචං කත්වාන සිඤ්චියං;

පටි සාමන්තා සඞ්ඝාටි, නීචං කත්වා ඡමාය ච.

සසිත්ථකං නිවත්තන්තෙ, සුප්පටිච්ඡන්නමුක්කුටි;

ධම්මරාජෙන පඤ්ඤත්තං, ඉදං භත්තග්ගවත්තනං.

දුන්නිවත්ථා ¶ අනාකප්පා, අසල්ලෙක්ඛෙත්වා ච සහසා;

දූරෙ අච්ච චිරං ලහුං, තථෙව පිණ්ඩචාරිකො.

පටිච්ඡන්නොව ¶ ගච්ඡෙය්ය, සුංසවුතොක්ඛිත්තචක්ඛු;

උක්ඛිත්තොජ්ජග්ඝිකාසද්දො, තයො චෙව පචාලනා.

ඛම්භොගුණ්ඨිඋක්කුටිකා, සල්ලක්ඛෙත්වා ච සහසා;

දූරෙ අච්ච චිරං ලහුං, ආසනකං කටච්ඡුකා.

භාජනං වා ඨපෙති ච, උච්චාරෙත්වා පණාමෙත්වා;

පටිග්ගහෙ න උල්ලොකෙ, සූපෙසුපි තථෙව තං.

භික්ඛු සඞ්ඝාටියා ඡාදෙ, පටිච්ඡන්නෙව ගච්ඡියං;

සංවුතොක්ඛිත්තචක්ඛු ච, උක්ඛිත්තොජ්ජග්ඝිකාය ච;

අප්පසද්දො තයො චාලා, ඛම්භොගුණ්ඨිකඋක්කුටි.

පඨමාසනවක්කාර ¶ , පානියං පරිභොජනී;

පච්ඡාකඞ්ඛති භුඤ්ජෙය්ය, ඔපිලාපෙය්ය උද්ධරෙ.

පටිසාමෙය්ය ¶ සම්මජ්ජෙ, රිත්තං තුච්ඡං උපට්ඨපෙ;

හත්ථවිකාරෙ භින්දෙය්ය, වත්තිදං පිණ්ඩචාරිකෙ.

පානී පරි අග්ගිරණි, නක්ඛත්තදිසචොරා ච;

සබ්බං නත්ථීති කොට්ටෙත්වා, පත්තංසෙ චීවරං තතො.

ඉදානි අංසෙ ලග්ගෙත්වා, තිමණ්ඩලං පරිමණ්ඩලං;

යථා පිණ්ඩචාරිවත්තං, නයෙ ආරඤ්ඤකෙසුපි.

පත්තංසෙ චීවරං සීසෙ, ආරොහිත්වා ච පානියං;

පරිභොජනියං අග්ගි, අරණී චාපි කත්තරං.

නක්ඛත්තං සප්පදෙසං වා, දිසාපි කුසලො භවෙ;

සත්තුත්තමෙන පඤ්ඤත්තං, වත්තං ආරඤ්ඤකෙසුමෙ.

අජ්ඣොකාසෙ ඔකිරිංසු, උජ්ඣායන්ති ච පෙසලා;

සචෙ විහාරො උක්ලාපො, පඨමං පත්තචීවරං.

භිසිබිබ්බොහනං මඤ්චං, පීඨඤ්ච ඛෙළමල්ලකං;

අපස්සෙනුල්ලොකකණ්ණා, ගෙරුකා කාළ අකතා.

සඞ්කාරං ¶ භික්ඛුසාමන්තා, සෙනාවිහාරපානියං;

පරිභොජනසාමන්තා, පටිවාතෙ ච අඞ්ගණෙ.

අධොවාතෙ අත්ථරණං, පටිපාදකමඤ්චො ච;

පීඨං ¶ භිසි නිසීදනං, මල්ලකං අපස්සෙන ච.

පත්තචීවරං ¶ භූමි ච, පාරන්තං ඔරතො භොගං;

පුරත්ථිමා ච පච්ඡිමා, උත්තරා අථ දක්ඛිණා.

සීතුණ්හෙ ච දිවා රත්තිං, පරිවෙණඤ්ච කොට්ඨකො;

උපට්ඨානග්ගිසාලා ච, වච්චකුටී ච පානියං.

ආචමනකුම්භි වුඩ්ඪෙ ච, උද්දෙසපුච්ඡනා සජ්ඣා;

ධම්මො පදීපං විජ්ඣාපෙ, න විවරෙ නපි ථකෙ.

යෙන වුඩ්ඪො පරිවත්ති, කණ්ණෙනපි න ඝට්ටයෙ;

පඤ්ඤපෙසි මහාවීරො, වත්තං සෙනාසනෙසු තං.

නිවාරියමානා ද්වාරං, මුච්ඡිතුජ්ඣන්ති පෙසලා;

ඡාරිකං ¶ ඡඩ්ඩයෙ ජන්තා, පරිභණ්ඩං තථෙව ච.

පරිවෙණං කොට්ඨකො සාලා, චුණ්ණමත්තිකදොණිකා;

මුඛං පුරතො න ථෙරෙ, න නවෙ උස්සහති සචෙ.

පුරතො උපරිමග්ගො, චික්ඛල්ලං මත්ති පීඨකං;

විජ්ඣාපෙත්වා ථකෙත්වා ච, වත්තං ජන්තාඝරෙසුමෙ.

නාචමෙති යථාවුඩ්ඪං, පටිපාටි ච සහසා;

උබ්භජි ¶ නිත්ථුනො කට්ඨං, වච්චං පස්සාව ඛෙළකං.

ඵරුසා කූප සහසා, උබ්භජි චපු සෙසෙන;

බහි අන්තො ච උක්කාසෙ, රජ්ජු අතරමානඤ්ච.

සහසා උබ්භජි ඨිතෙ, නිත්ථුනෙ කට්ඨ වච්චඤ්ච;

පස්සාව ඛෙළ ඵරුසා, කූපඤ්ච වච්චපාදුකෙ.

නාතිසහසා ¶ උබ්භජි, පාදුකාය චපුචපු;

න සෙසයෙ පටිච්ඡාදෙ, උහතපිධරෙන ච.

වච්චකුටී ¶ පරිභණ්ඩං, පරිවෙණඤ්ච කොට්ඨකො;

ආචමනෙ ච උදකං, වත්තං වච්චකුටීසුමෙ.

උපාහනා දන්තකට්ඨං, මුඛොදකඤ්ච ආසනං;

යාගු උදකං ධොවිත්වා, උද්ධාරුක්ලාප ගාම ච.

නිවාසනා කායබන්ධා, සගුණං පත්තසොදකං;

පච්ඡා තිමණ්ඩලො චෙව, පරිමණ්ඩල බන්ධනං.

සගුණං ධොවිත්වා පච්ඡා, නාතිදූරෙ පටිග්ගහෙ;

භණමානස්ස ආපත්ති, පඨමාගන්ත්වාන ආසනං.

උදකං පීඨකථලි, පච්චුග්ගන්ත්වා නිවාසනං;

ඔතාපෙ ¶ නිදහි භඞ්ගො, ඔභොගෙ භුඤ්ජිතු නමෙ.

පානීයං උදකං නීචං, මුහුත්තං න ච නිදහෙ;

පත්තචීවරං භූමි ච, පාරන්තං ඔරතො භොගං.

උද්ධරෙ පටිසාමෙ ච, උක්ලාපො ච නහායිතුං;

සීතං උණ්හං ජන්තාඝරං, චුණ්ණං මත්තික පිට්ඨිතො.

පීඨඤ්ච චීවරං චුණ්ණං, මත්තිකුස්සහති මුඛං;

පුරතො ථෙරෙ නවෙ ච, පරිකම්මඤ්ච නික්ඛමෙ.

පුරතො උදකෙ න්හාතෙ, නිවාසෙත්වා උපජ්ඣායං;

නිවාසනඤ්ච සඞ්ඝාටි, පීඨකං ආසනෙන ච.

පාදො ¶ පීඨං කථලිඤ්ච, පානීයුද්දෙසපුච්ඡනා;

උක්ලාපං සුසොධෙය්ය, පඨමං පත්තචීවරං.

නිසීදනපච්චත්ථරණං, භිසි බිබ්බොහනානි ච;

මඤ්චො පීඨං පටිපාදං, මල්ලකං අපස්සෙන ච.

භූම සන්තාන ආලොක, ගෙරුකා කාළ අකතා;

භූමත්ථරපටිපාදා, මඤ්චො පීඨං බිබ්බොහනං.

නිසීදත්ථරණං ඛෙළ, අපස්සෙ පත්තචීවරං;

පුරත්ථිමා ¶ පච්ඡිමා ච, උත්තරා අථ දක්ඛිණා.

සීතුණ්හඤ්ච ¶ දිවා රත්තිං, පරිවෙණඤ්ච කොට්ඨකො;

උපට්ඨානග්ගිසාලා ¶ ච, වච්චපානියභොජනී.

ආචමං අනභිරති, කුක්කුච්චං දිට්ඨි ච ගරු;

මූලමානත්තඅබ්භානං, තජ්ජනීයං නියස්සකං.

පබ්බාජ පටිසාරණී, උක්ඛෙපඤ්ච කතං යදි;

ධොවෙ කාතබ්බං රජඤ්ච, රජෙ සම්පරිවත්තකං.

පත්තඤ්ච චීවරඤ්චාපි, පරික්ඛාරඤ්ච ඡෙදනං;

පරිකම්මං වෙය්යාවච්චං, පච්ඡා පිණ්ඩං පවිසනං.

න සුසානං දිසා චෙව, යාවජීවං උපට්ඨහෙ;

සද්ධිවිහාරිකෙනෙතං, වත්තුපජ්ඣායකෙසුමෙ.

ඔවාදසාසනුද්දෙසා, පුච්ඡා පත්තඤ්ච චීවරං;

පරික්ඛාරො ගිලානො ච, න පච්ඡාසමණො භවෙ.

උපජ්ඣායෙසු ¶ යෙ වත්තා, එවං ආචරියෙසුපි;

සද්ධිවිහාරිකෙ වත්තා, තථෙව අන්තෙවාසිකෙ.

ආගන්තුකෙසු යෙ වත්තා, පුන ආවාසිකෙසු ච;

ගමිකානුමොදනිකා, භත්තග්ගෙ පිණ්ඩචාරිකෙ.

ආරඤ්ඤකෙසු යං වත්තං, යඤ්ච සෙනාසනෙසුපි;

ජන්තාඝරෙ වච්චකුටී, උපජ්ඣා සද්ධිවිහාරිකෙ.

ආචරියෙසු ¶ යං වත්තං, තථෙව අන්තෙවාසිකෙ;

එකූනවීසති වත්ථූ, වත්තා චුද්දස ඛන්ධකෙ.

වත්තං අපරිපූරෙන්තො, න සීලං පරිපූරති;

අසුද්ධසීලො දුප්පඤ්ඤො, චිත්තෙකග්ගං න වින්දති.

වික්ඛිත්තචිත්තොනෙකග්ගො, සම්මා ධම්මං න පස්සති;

අපස්සමානො සද්ධම්මං, දුක්ඛා න පරිමුච්චති.

යං ¶ වත්තං පරිපූරෙන්තො, සීලම්පි පරිපූරති;

විසුද්ධසීලො සප්පඤ්ඤො, චිත්තෙකග්ගම්පි වින්දති.

අවික්ඛිත්තචිත්තො එකග්ගො, සම්මා ධම්මං විපස්සති;

සම්පස්සමානො සද්ධම්මං, දුක්ඛා සො පරිමුච්චති.

තස්මා හි වත්තං පූරෙය්ය, ජිනපුත්තො විචක්ඛණො;

ඔවාදං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, තතො නිබ්බානමෙහිතීති.

වත්තක්ඛන්ධකං නිට්ඨිතං.