📜

කථිනභෙදො

1. කථිනඅත්ථතාදි

403. කස්ස කථිනං [කඨිනං (සී. ස්යා.)] අනත්ථතං? කස්ස කථිනං අත්ථතං? කින්ති කථිනං අනත්ථතං? කින්ති කථිනං අත්ථතං?

කස්ස කථිනං අනත්ථතන්ති? ද්වින්නං පුග්ගලානං අනත්ථතං හොති කථිනං – අනත්ථාරකස්ස ච අනනුමොදකස්ස ච. ඉමෙසං ද්වින්නං පුග්ගලානං අනත්ථතං හොති කථිනං.

කස්ස කථිනං අත්ථතන්ති? ද්වින්නං පුග්ගලානං අත්ථතං හොති කථිනං – අත්ථාරකස්ස ච අනුමොදකස්ස ච. ඉමෙසං ද්වින්නං පුග්ගලානං අත්ථතං හොති කථිනං.

කින්ති කථිනං අනත්ථතන්ති? චතුවීසතියා ආකාරෙහි අනත්ථතං හොති කථිනං, න උල්ලිඛිතමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න ධොවනමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න චීවරවිචාරණමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න ඡෙදනමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න බන්ධනමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න ඔවට්ටියකරණමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න කණ්ඩුසකරණමත්තෙන [න ගණ්ඩුසකරණමත්තෙන (ක.)] අත්ථතං හොති කථිනං, න දළ්හීකම්මකරණමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න අනුවාතකරණමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න පරිභණ්ඩකරණමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න ඔවද්ධෙය්යකරණමත්තෙන [න ඔවට්ටෙය්යකරණමත්තෙන (සී. ස්යා.), න ඔවදෙය්යකරණමත්තෙන (ක.)] අත්ථතං හොති කථිනං, න කම්බලමද්දනමත්තෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න නිමිත්තකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න පරිකථාකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න කුක්කුකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න සන්නිධිකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න නිස්සග්ගියෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න අකප්පකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න අඤ්ඤත්ර සඞ්ඝාටියා අත්ථතං හොති කථිනං, න අඤ්ඤත්ර උත්තරාසඞ්ගෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න අඤ්ඤත්ර අන්තරවාසකෙන අත්ථතං හොති කථිනං , න අඤ්ඤත්ර පඤ්චකෙන වා අතිරෙකපඤ්චකෙන වා තදහෙව සඤ්ඡින්නෙන සමණ්ඩලීකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, න අඤ්ඤත්ර පුග්ගලස්ස අත්ථාරා අත්ථතං හොති කථිනං, සම්මා චෙ අත්ථතං හොති කථිනං තං චෙ නිස්සීමට්ඨො අනුමොදති. එවම්පි අනත්ථතං හොති කථිනං.

නිමිත්තකම්මං නාම නිමිත්තං කරොති – ‘‘ඉමිනා දුස්සෙන කථිනං අත්ථරිස්සාමී’’ති. පරිකථා නාම පරිකථං කරොති – ‘‘ඉමාය පරිකථාය කථිනදුස්සං නිබ්බත්තෙස්සාමී’’ති. කුක්කුකතං නාම අනාදියදානං වුච්චති. සන්නිධි නාම ද්වෙ සන්නිධියො – කරණසන්නිධි වා නිචයසන්නිධි වා. නිස්සග්ගියං නාම කයිරමානෙ අරුණං උට්ඨහති [උද්රියති (සී. ස්යා.)]. ඉමෙහි චතුවීසතියා ආකාරෙහි අනත්ථතං හොති කථිනං.

කින්ති කථිනං අත්ථතන්ති? සත්තරසහි ආකාරෙහි අත්ථතං හොති කථිනං. අහතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අහතකප්පෙන අත්ථතං හොති කථිනං, පිලොතිකාය අත්ථතං හොති කථිනං, පංසුකූලෙන අත්ථතං හොති කථිනං, පාපණිකෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අනිමිත්තකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අපරිකථාකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අකුක්කුකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අසන්නිධිකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අනිස්සග්ගියෙන අත්ථතං හොති කථිනං, කප්පකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, සඞ්ඝාටියා අත්ථතං හොති කථිනං, උත්තරාසඞ්ගෙන අත්ථතං හොති කථිනං, අන්තරවාසකෙන අත්ථතං හොති කථිනං, පඤ්චකෙන වා අතිරෙකපඤ්චකෙන වා තදහෙව සඤ්ඡින්නෙන සමණ්ඩලීකතෙන අත්ථතං හොති කථිනං, පුග්ගලස්ස අත්ථාරා අත්ථතං හොති කථිනං, සම්මා චෙ අත්ථතං හොති කථිනං, තං චෙ සීමට්ඨො අනුමොදති, එවම්පි අත්ථතං හොති කථිනං. ඉමෙහි සත්තරසහි ආකාරෙහි අත්ථතං හොති කථිනං.

සහ කථිනස්ස අත්ථාරා කති ධම්මා ජායන්ති? සහ කථිනස්ස අත්ථාරා පන්නරස ධම්මා ජායන්ති – අට්ඨ මාතිකා, ද්වෙ පලිබොධා, පඤ්චානිසංසා. සහ කථිනස්ස අත්ථාරා ඉමෙ පන්නරස ධම්මා ජායන්ති.

2. කථිනඅනන්තරපච්චයාදි

404. පයොගස්ස කතමෙ ධම්මා අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො , පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො, පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො? පුබ්බකරණස්ස කතමෙ ධම්මා අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො…පෙ… පච්චුද්ධාරස්ස කතමෙ ධම්මා… අධිට්ඨානස්ස කතමෙ ධම්මා… අත්ථාරස්ස කතමෙ ධම්මා… මාතිකානඤ්ච පලිබොධානඤ්ච කතමෙ ධම්මා… වත්ථුස්ස කතමෙ ධම්මා අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො, පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො?

පුබ්බකරණං පයොගස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. පයොගො පුබ්බකරණස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. පුබ්බකරණං පයොගස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො. පච්චුද්ධාරො පුබ්බකරණස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. පුබ්බකරණං පච්චුද්ධාරස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. පච්චුද්ධාරො පුබ්බකරණස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො. අධිට්ඨානං පච්චුද්ධාරස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. පච්චුද්ධාරො අධිට්ඨානස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. අධිට්ඨානං පච්චුද්ධාරස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො. අත්ථාරො අධිට්ඨානස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. අධිට්ඨානං අත්ථාරස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. අත්ථාරො අධිට්ඨානස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො. මාතිකා ච පලිබොධා ච අත්ථාරස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො, උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. අත්ථාරො මාතිකානඤ්ච පලිබොධානඤ්ච පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. මාතිකා ච පලිබොධා ච අත්ථාරස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො. ආසා ච අනාසා ච වත්ථුස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො , උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. වත්ථු ආසානඤ්ච අනාසානඤ්ච පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. ආසා ච අනාසා ච වත්ථුස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. පන්නරස ධම්මා සහජාතපච්චයෙන පච්චයො.

3. පුබ්බකරණනිදානාදිවිභාගො

405. පුබ්බකරණං කිංනිදානං, කිංසමුදයං, කිංජාතිකං, කිංපභවං, කිංසම්භාරං, කිංසමුට්ඨානං ? පච්චුද්ධාරො කිංනිදානො, කිංසමුදයො, කිංජාතිකො, කිංපභවො, කිංසම්භාරො, කිංසමුට්ඨානො? අධිට්ඨානං කිංනිදානං, කිංසමුදයං, කිංජාතිකං, කිංපභවං, කිංසම්භාරං, කිංසමුට්ඨානං? අත්ථාරො කිංනිදානො, කිංසමුදයො, කිංජාතිකො, කිංපභවො, කිංසම්භාරො, කිංසමුට්ඨානො? මාතිකා ච පලිබොධා ච කිංනිදානා, කිංසමුදයා, කිංජාතිකා, කිංපභවා, කිංසම්භාරා කිංසමුට්ඨානා? ආසා ච අනාසා ච කිංනිදානා, කිංසමුදයා, කිංජාතිකා, කිංපභවා, කිංසම්භාරා, කිංසමුට්ඨානා?

පුබ්බකරණං පයොගනිදානං, පයොගසමුදයං, පයොගජාතිකං, පයොගපභවං, පයොගසම්භාරං, පයොගසමුට්ඨානං. පච්චුද්ධාරො පුබ්බකරණනිදානො, පුබ්බකරණසමුදයො, පුබ්බකරණජාතිකො, පුබ්බකරණපභවො, පුබ්බකරණසම්භාරො, පුබ්බකරණසමුට්ඨානො. අධිට්ඨානං පච්චුද්ධාරනිදානං, පච්චුද්ධාරසමුදයං, පච්චුද්ධාරජාතිකං, පච්චුද්ධාරපභවං, පච්චුද්ධාරසම්භාරං, පච්චුද්ධාරසමුට්ඨානං. අත්ථාරො අධිට්ඨානනිදානො, අධිට්ඨානසමුදයො, අධිට්ඨානජාතිකො, අධිට්ඨානපභවො, අධිට්ඨානසම්භාරො, අධිට්ඨානසමුට්ඨානො. මාතිකා ච පලිබොධා ච අත්ථාරනිදානා, අත්ථාරසමුදයා, අත්ථාරජාතිකා, අත්ථාරපභවා, අත්ථාරසම්භාරා, අත්ථාරසමුට්ඨානා. ආසා ච අනාසා ච වත්ථුනිදානා, වත්ථුසමුදයා, වත්ථුජාතිකා, වත්ථුපභවා, වත්ථුසම්භාරා, වත්ථුසමුට්ඨානා.

406. පයොගො කිංනිදානො, කිංසමුදයො, කිංජාතිකො, කිංපභවො, කිංසම්භාරො, කිංසමුට්ඨානො, පුබ්බකරණං…පෙ… පච්චුද්ධාරො… අධිට්ඨානං… අත්ථාරො… මාතිකා ච පලිබොධා ච… වත්ථු… ආසා ච අනාසා ච කිංනිදානා, කිංසමුදයා, කිංජාතිකා, කිංපභවා, කිංසම්භාරා, කිංසමුට්ඨානා?

පයොගො හෙතුනිදානො, හෙතුසමුදයො, හෙතුජාතිකො, හෙතුපභවො, හෙතුසම්භාරො, හෙතුසමුට්ඨානො. පුබ්බකරණං…පෙ… පච්චුද්ධාරො… අධිට්ඨානං… අත්ථාරො … මාතිකා ච පලිබොධා ච… වත්ථු… ආසා ච අනාසා ච හෙතුනිදානා, හෙතුසමුදයා, හෙතුජාතිකා, හෙතුපභවා, හෙතුසම්භාරා, හෙතුසමුට්ඨානා.

407. පයොගො කිංනිදානො, කිංසමුදයො, කිංජාතිකො, කිංපභවො, කිංසම්භාරො, කිංසමුට්ඨානො? පුබ්බකරණං…පෙ… පච්චුද්ධාරො… අධිට්ඨානං… අත්ථාරො… මාතිකා ච පලිබොධා ච… වත්ථු… ආසා ච අනාසා ච කිංනිදානා, කිංසමුදයා, කිංජාතිකා, කිංපභවා, කිංසම්භාරා, කිංසමුට්ඨානා?

පයොගො පච්චයනිදානො, පච්චයසමුදයො, පච්චයජාතිකො, පච්චයපභවො, පච්චයසම්භාරො, පච්චයසමුට්ඨානො. පුබ්බකරණං…පෙ… පච්චුද්ධාරො… අධිට්ඨානං… අත්ථාරො… මාතිකා ච පලිබොධා ච… වත්ථු… ආසා ච අනාසා ච පච්චයනිදානා, පච්චයසමුදයා, පච්චයජාතිකා, පච්චයපභවා, පච්චයසම්භාරා, පච්චයසමුට්ඨානා.

408. පුබ්බකරණං කතිහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතං? පුබ්බකරණං සත්තහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතං. ධොවනෙන, විචාරණෙන, ඡෙදනෙන, බන්ධනෙන, සිබ්බනෙන, රජනෙන, කප්පකරණෙන – පුබ්බකරණං ඉමෙහි සත්තහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතං.

පච්චුද්ධාරො කතිහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතො? පච්චුද්ධාරො තීහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතො – සඞ්ඝාටියා, උත්තරාසඞ්ගෙන, අන්තරවාසකෙන.

අධිට්ඨානං කතිහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතං? අධිට්ඨානං තීහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතං – සඞ්ඝාටියා, උත්තරාසඞ්ගෙන, අන්තරවාසකෙන.

අත්ථාරො කතිහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතො? අත්ථාරො එකෙන ධම්මෙන සඞ්ගහිතො – වචීභෙදෙන.

කථිනස්ස කති මූලානි, කති වත්ථූනි, කති භූමියො? කථිනස්ස එකං මූලං – සඞ්ඝො; තීණි වත්ථූනි – සඞ්ඝාටි, උත්තරාසඞ්ගො, අන්තරවාසකො, ඡ භූමියො – ඛොමං, කප්පාසිකං, කොසෙය්යං, කම්බලං, සාණං, භඞ්ගං.

කථිනස්ස කො ආදි, කිං මජ්ඣෙ, කිං පරියොසානං? කථිනස්ස පුබ්බකරණං ආදි, ක්රියා මජ්ඣෙ, අත්ථාරො පරියොසානං.

409. කතිහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො අභබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං? කතිහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො භබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං? අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො අභබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං. අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො භබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං. කතමෙහි අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො අභබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං? පුබ්බකරණං න ජානාති, පච්චුද්ධාරං න ජානාති, අධිට්ඨානං න ජානාති, අත්ථාරං න ජානාති, මාතිකං න ජානාති, පලිබොධං න ජානාති, උද්ධාරං න ජානාති, ආනිසංසං න ජානාති – ඉමෙහි අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො අභබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං. කතමෙහි අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො භබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං? පුබ්බකරණං ජානාති, පච්චුද්ධාරං ජානාති, අධිට්ඨානං ජානාති, අත්ථාරං ජානාති, මාතිකං ජානාති, පලිබොධං ජානාති, උද්ධාරං ජානාති, ආනිසංසං ජානාති – ඉමෙහි අට්ඨහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො පුග්ගලො භබ්බො කථිනං අත්ථරිතුං.

410. කතිනං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා න රුහන්ති? කතිනං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා රුහන්ති? තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා න රුහන්ති. තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා රුහන්ති. කතමෙසං තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා න රුහන්ති? නිස්සීමට්ඨො අනුමොදති, අනුමොදෙන්තො න වාචං භින්දති, වාචං භින්දන්තො න පරං විඤ්ඤාපෙති – ඉමෙසං තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා න රුහන්ති. කතමෙසං තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා රුහන්ති? සීමට්ඨො අනුමොදති, අනුමොදෙන්තො වාචං භින්දති, වාචං භින්දන්තො පරං විඤ්ඤාපෙති – ඉමෙසං තිණ්ණං පුග්ගලානං කථිනත්ථාරා රුහන්ති.

411. කති කථිනත්ථාරා න රුහන්ති? කති කථිනත්ථාරා රුහන්ති? තයො කථිනත්ථාරා න රුහන්ති. තයො කථිනත්ථාරා රුහන්ති. කතමෙ තයො කථිනත්ථාරා න රුහන්ති? වත්ථුවිපන්නඤ්චෙව හොති, කාලවිපන්නඤ්ච, කරණවිපන්නඤ්ච – ඉමෙ තයො කථිනත්ථාරා න රුහන්ති. කතමෙ තයො කථිනත්ථාරා රුහන්ති? වත්ථුසම්පන්නඤ්චෙව හොති, කාලසම්පන්නඤ්ච, කරණසම්පන්නඤ්ච – ඉමෙ තයො කථිනත්ථාරා රුහන්ති.

4. කථිනාදිජානිතබ්බවිභාගො

412. කථිනං ජානිතබ්බං, කථිනත්ථාරො ජානිතබ්බො, කථිනස්ස අත්ථාරමාසො ජානිතබ්බො, කථිනස්ස අත්ථාරවිපත්ති ජානිතබ්බා, කථිනස්ස අත්ථාරසම්පත්ති ජානිතබ්බා, නිමිත්තකම්මං ජානිතබ්බං, පරිකථා ජානිතබ්බා, කුක්කුකතං ජානිතබ්බං, සන්නිධි ජානිතබ්බා, නිස්සග්ගියං ජානිතබ්බං.

කථිනංජානිතබ්බන්ති තෙසඤ්ඤෙව ධම්මානං සඞ්ගහො සමවායො නාමං නාමකම්මං නාමධෙය්යං නිරුත්ති බ්යඤ්ජනං අභිලාපො යදිදං කථිනන්ති.

කථිනස්සඅත්ථාරමාසො ජානිතබ්බොති වස්සානස්ස පච්ඡිමො මාසො ජානිතබ්බො.

කථිනස්ස අත්ථාරවිපත්ති ජානිතබ්බාති චතුවීසතියා ආකාරෙහි කථිනස්ස අත්ථාරවිපත්ති ජානිතබ්බා.

කථිනස්ස අත්ථාරසම්පත්ති ජානිතබ්බාති සත්තරසහි ආකාරෙහි කථිනස්ස අත්ථාරසම්පත්ති ජානිතබ්බා.

නිමිත්තකම්මං ජානිතබ්බන්ති නිමිත්තං කරොති ඉමිනා දුස්සෙන කථිනං අත්ථරිස්සාමීති.

පරිකථා ජානිතබ්බාති පරිකථං කරොති ඉමාය පරිකථාය කථිනදුස්සං නිබ්බත්තෙස්සාමීති.

කුක්කුකතං ජානිතබ්බන්ති අනාදියදානං ජානිතබ්බං.

සන්නිධි ජානිතබ්බාති ද්වෙ සන්නිධියො ජානිතබ්බා – කරණසන්නිධි වා නිචයසන්නිධි වා.

නිස්සග්ගියං ජානිතබ්බන්ති කරියමානෙ අරුණං උට්ඨහති.

කථිනත්ථාරො ජානිතබ්බොති සචෙ සඞ්ඝස්ස කථිනදුස්සං උප්පන්නං හොති, සඞ්ඝෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං, අත්ථාරකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං, අනුමොදකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං.

413. සඞ්ඝෙන ඤත්තිදුතියෙන කම්මෙන කථිනත්ථාරකස්ස භික්ඛුනො දාතබ්බං, තෙන කථිනත්ථාරකෙන භික්ඛුනා තදහෙව ධොවිත්වා විමජ්ජිත්වා විචාරෙත්වා ඡින්දිත්වා සිබ්බෙත්වා රජිත්වා කප්පං කත්වා කථිනං අත්ථරිතබ්බං. සචෙ සඞ්ඝාටියා කථිනං අත්ථරිතුකාමො හොති, පොරාණිකා සඞ්ඝාටි පච්චුද්ධරිතබ්බා , නවා සඞ්ඝාටි අධිට්ඨාතබ්බා. ඉමාය සඞ්ඝාටියා කථිනං අත්ථරාමීති වාචා භින්දිතබ්බා. සචෙ උත්තරාසඞ්ගෙන කථිනං අත්ථරිතුකාමො හොති, පොරාණකො උත්තරාසඞ්ගො පච්චුද්ධරිතබ්බො, නවො උත්තරාසඞ්ගො අධිට්ඨාතබ්බො. ඉමිනා උත්තරාසඞ්ගෙන කථිනං අත්ථරාමීති වාචා භින්දිතබ්බා. සචෙ අන්තරවාසකෙන කථිනං අත්ථරිතුකාමො හොති, පොරාණකො අන්තරවාසකො පච්චුද්ධරිතබ්බො, නවො අන්තරවාසකො අධිට්ඨාතබ්බො. ඉමිනා අන්තරවාසකෙන කථිනං අත්ථරාමීති වාචා භින්දිතබ්බා. තෙන කථිනත්ථාරකෙන භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘අත්ථතං, භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදථා’’ති. තෙහි අනුමොදකෙහි භික්ඛූහි එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘අත්ථතං, ආවුසො, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදාමා’’ති. තෙන කථිනත්ථාරකෙන භික්ඛුනා සම්බහුලෙ භික්ඛූ උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්සු වචනීයා – ‘‘අත්ථතං, භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදථා’’ති. තෙහි අනුමොදකෙහි භික්ඛූහි එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘අත්ථතං, ආවුසො, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො අනුමොදාමා’’ති. තෙන කථිනත්ථාරකෙන භික්ඛුනා එකං භික්ඛුං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘අත්ථතං, ආවුසො, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදාහී’’ති. තෙන අනුමොදකෙන භික්ඛුනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘‘අත්ථතං, ආවුසො, සඞ්ඝස්ස කථිනං, ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදාමී’’ති.

5. පුග්ගලස්සෙවකථිනත්ථාරො

414. සඞ්ඝො කථිනං අත්ථරති, ගණො කථිනං අත්ථරති, පුග්ගලො කථිනං අත්ථරතීති. න සඞ්ඝො කථිනං අත්ථරති, න ගණො කථිනං අත්ථරති, පුග්ගලො කථිනං අත්ථරතීති. හඤ්චි න සඞ්ඝො කථිනං අත්ථරති, න ගණො කථිනං අත්ථරති, පුග්ගලො කථිනං අත්ථරති. සඞ්ඝස්ස අනත්ථතං හොති කථිනං, ගණස්ස අනත්ථතං හොති කථිනං, පුග්ගලස්ස අත්ථතං හොති කථිනං. සඞ්ඝො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති ගණො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති පුග්ගලො පාතිමොක්ඛං උද්දිසතීති න සඞ්ඝො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති, න ගණො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති, පුග්ගලො පාතිමොක්ඛං උද්දිසතීති. හඤ්චි න සඞ්ඝො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති, න ගණො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති, පුග්ගලො පාතිමොක්ඛං උද්දිසති. සඞ්ඝස්ස අනුද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං, ගණස්ස අනුද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං, පුග්ගලස්ස උද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං. සඞ්ඝස්ස සාමග්ගියා ගණස්ස සාමග්ගියා පුග්ගලස්ස උද්දෙසා සඞ්ඝස්ස උද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං, ගණස්ස උද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං, පුග්ගලස්ස උද්දිට්ඨං හොති පාතිමොක්ඛං. එවමෙව න සඞ්ඝො කථිනං අත්ථරති, න ගණො කථිනං අත්ථරති, පුග්ගලො කථිනං අත්ථරති. සඞ්ඝස්ස අනුමොදනාය ගණස්ස අනුමොදනාය පුග්ගලස්ස අත්ථාරා සඞ්ඝස්ස අත්ථතං හොති කථිනං, ගණස්ස අත්ථතං හොති කථිනං, පුග්ගලස්ස අත්ථතං හොති කථිනන්ති.

6. පලිබොධපඤ්හාබ්යාකරණං

415.

පක්කමනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

පක්කමනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, චීවරපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

තස්ස සහ බහිසීමගමනා, ආවාසපලිබොධො ඡිජ්ජති.

නිට්ඨානන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

නිට්ඨානන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, ආවාසපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

චීවරෙ නිට්ඨිතෙ චීවරපලිබොධො ඡිජ්ජති.

සන්නිට්ඨානන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

සන්නිට්ඨානන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, ද්වෙ පලිබොධා අපුබ්බං අචරිමං ඡිජ්ජන්ති.

නාසනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

නාසනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, ආවාසපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

චීවරෙ නට්ඨෙ චීවරපලිබොධො ඡිජ්ජති.

සවනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

සවනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, චීවරපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

තස්ස සහ සවනෙන, ආවාසපලිබොධො ඡිජ්ජති.

ආසාවච්ඡෙදිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

ආසාවච්ඡෙදිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, ආවාසපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

චීවරාසාය උපච්ඡින්නාය චීවරපලිබොධො ඡිජ්ජති.

සීමාතික්කමනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

සීමාතික්කමනන්තිකො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, චීවරපලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති;

තස්ස බහිසීමෙ [බහිසීමගතස්ස (සී. ස්යා.)] ආවාසපලිබොධො ඡිජ්ජති.

සහුබ්භාරො කථිනුද්ධාරො [සඋබ්භාරො (ක.)], වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං පුච්ඡාමි, කතමො පලිබොධො පඨමං ඡිජ්ජති.

සහුබ්භාරො කථිනුද්ධාරො, වුත්තො ආදිච්චබන්ධුනා;

එතඤ්ච තාහං විස්සජ්ජිස්සං, ද්වෙ පලිබොධා අපුබ්බං අචරිමං ඡිජ්ජන්තීති.

416. කති කථිනුද්ධාරා සඞ්ඝාධීනා? කති කථිනුද්ධාරා පුග්ගලාධීනා? කති කථිනුද්ධාරා නෙව සඞ්ඝාධීනා න පුග්ගලාධීනා? එකො කථිනුද්ධාරො සඞ්ඝාධීනො – අන්තරුබ්භාරො. චත්තාරො කථිනුද්ධාරා පුග්ගලාධීනා – පක්කමනන්තිකො, නිට්ඨානන්තිකො, සන්නිට්ඨානන්තිකො, සීමාතික්කමනන්තිකො . චත්තාරො කථිනුද්ධාරා නෙව සඞ්ඝාධීනා න පුග්ගලාධීනා – නාසනන්තිකො, සවනන්තිකො, ආසාවච්ඡෙදිකො, සහුබ්භාරො. කති කථිනුද්ධාරා අන්තොසීමාය උද්ධරිය්යන්ති? කති කථිනුද්ධාරා බහිසීමාය උද්ධරිය්යන්ති? කති කථිනුද්ධාරා සියා අන්තොසීමාය උද්ධරිය්යන්ති සියා බහිසීමාය උද්ධරිය්යන්ති? ද්වෙ කථිනුද්ධාරා අන්තොසීමාය උද්ධරිය්යන්ති – අන්තරුබ්භාරො, සහුබ්භාරො. තයො කථිනුද්ධාරා බහිසීමාය උද්ධරිය්යන්ති – පක්කමනන්තිකො, සවනන්තිකො, සීමාතික්කමනන්තිකො. චත්තාරො කථිනුද්ධාරා සියා අන්තොසීමාය උද්ධරිය්යන්ති සියා බහිසීමාය උද්ධරිය්යන්ති – නිට්ඨානන්තිකො, සන්නිට්ඨානන්තිකො, නාසනන්තිකො, ආසාවච්ඡෙදිකො.

කති කථිනුද්ධාරා එකුප්පාදා එකනිරොධා? කති කථිනුද්ධාරා එකුප්පාදා නානානිරොධා? ද්වෙ කථිනුද්ධාරා එකුප්පාදා එකනිරොධා – අන්තරුබ්භාරො, සහුබ්භාරො. අවසෙසා කථිනුද්ධාරා එකුප්පාදා නානානිරොධාති.

කථිනභෙදො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

කස්ස කින්ති පන්නරස, ධම්මා නිදානහෙතු ච;

පච්චයසඞ්ගහමූලා, ආදි ච අත්ථාරපුග්ගලා [අට්ඨපුග්ගලා (සී.)].

තිණ්ණං [භෙදතො තිණ්ණං (ක.)] තයො ජානිතබ්බං, අත්ථාරං උද්දෙසෙන ච;

පලිබොධාධිනා, සීමාය උප්පාදනිරොධෙන චාති [ඉතො පරං ‘‘පරිවාරං නිට්ඨිතං’’ ඉතිපාඨො කෙසුචි පොත්ථකෙසු දිස්සති].