📜

පඤ්චවග්ගො

1. කම්මවග්ගො

482. චත්තාරි කම්මානි. අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං – ඉමානි චත්තාරි කම්මානි. කතිහාකාරෙහි විපජ්ජන්ති? ඉමානි චත්තාරි කම්මානි පඤ්චහාකාරෙහි විපජ්ජන්ති – වත්ථුතො වා ඤත්තිතො වා අනුස්සාවනතො වා සීමතො වා පරිසතො වා.

483. කථං වත්ථුතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? සම්මුඛාකරණීයං කම්මං අසම්මුඛා කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; පටිපුච්ඡාකරණීයං කම්මං අපටිපුච්ඡා කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; පටිඤ්ඤාය කරණීයං කම්මං අපටිඤ්ඤාය කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; සතිවිනයාරහස්ස අමූළ්හවිනයං දෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; අමූළ්හවිනයාරහස්ස තස්සපාපියසිකාකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; තස්සපාපියසිකාකම්මාරහස්ස තජ්ජනීයකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; තජ්ජනීයකම්මාරහස්ස නියස්සකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; නියස්සකම්මාරහස්ස පබ්බාජනීයකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; පබ්බාජනීයකම්මාරහස්ස පටිසාරණීයකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; පටිසාරණීයකම්මාරහස්ස උක්ඛෙපනීයකම්මං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; උක්ඛෙපනීයකම්මාරහස්ස පරිවාසං දෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං ; පරිවාසාරහං මූලාය පටිකස්සති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; මූලායපටිකස්සනාරහස්ස මානත්තං දෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; මානත්තාරහං අබ්භෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; අබ්භානාරහං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; අනුපොසථෙ උපොසථං කරොති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං; අපවාරණාය පවාරෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. එවං වත්ථුතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

484. කථං ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? පඤ්චහාකාරෙහි ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – වත්ථුං න පරාමසති, සඞ්ඝං න පරාමසති, පුග්ගලං න පරාමසති, ඤත්තිං න පරාමසති, පච්ඡා වා ඤත්තිං ඨපෙති – ඉමෙහි පඤ්චහාකාරෙහි ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

485. කථං අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? පඤ්චහාකාරෙහි අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – වත්ථුං න පරාමසති, සඞ්ඝං න පරාමසති, පුග්ගලං න පරාමසති, සාවනං හාපෙති, අකාලෙ වා සාවෙති – ඉමෙහි පඤ්චහාකාරෙහි අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

486. කථං සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? එකාදසහි ආකාරෙහි සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – අතිඛුද්දකං සීමං සම්මන්නති, අතිමහතිං සීමං සම්මන්නති, ඛණ්ඩනිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, ඡායානිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, අනිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, බහිසීමෙ ඨිතො සීමං සම්මන්නති, නදියා සීමං සම්මන්නති, සමුද්දෙ සීමං සම්මන්නති, ජාතස්සරෙ සීමං සම්මන්නති, සීමාය සීමං සම්භින්දති, සීමාය සීමං අජ්ඣොත්ථරති – ඉමෙහි එකාදසහි ආකාරෙහි සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

487. කථං පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? ද්වාදසහි ආකාරෙහි පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ අනාගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති, චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති, චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති. පඤ්චවග්ගකරණෙ කම්මෙ…පෙ… දසවග්ගකරණෙ කම්මෙ…පෙ… වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ අනාගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති, වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා, තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති, වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා, තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති – ඉමෙහි ද්වාදසහි ආකාරෙහි පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

488. චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ චත්තාරො භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා . යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. පඤ්චවග්ගකරණෙ කම්මෙ පඤ්ච භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. දසවග්ගකරණෙ කම්මෙ දස භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ වීසති භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො.

489. චත්තාරි කම්මානි – අපලොකනකම්මං, ඤත්තිකම්මං, ඤත්තිදුතියකම්මං, ඤත්තිචතුත්ථකම්මං. ඉමානි චත්තාරි කම්මානි කතිහාකාරෙහි විපජ්ජන්ති? ඉමානි චත්තාරි කම්මානි පඤ්චහාකාරෙහි විපජ්ජන්ති – වත්ථුතො වා ඤත්තිතො වා අනුස්සාවනතො වා සීමතො වා පරිසතො වා.

490. කථං වත්ථුතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? පණ්ඩකං උපසම්පාදෙති , වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. ථෙය්යසංවාසකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. තිත්ථියපක්කන්තකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. තිරච්ඡානගතං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. මාතුඝාතකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. පිතුඝාතකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. අරහන්තඝාතකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. භික්ඛුනිදූසකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. සඞ්ඝභෙදකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. ලොහිතුප්පාදකං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. උභතොබ්යඤ්ජනං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. ඌනවීසතිවස්සං පුග්ගලං උපසම්පාදෙති, වත්ථුවිපන්නං අධම්මකම්මං. එවං වත්ථුතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

491. කථං ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? පඤ්චහාකාරෙහි ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති. වත්ථුං න පරාමසති, සඞ්ඝං න පරාමසති, පුග්ගලං න පරාමසති, ඤත්තිං න පරාමසති, පච්ඡා වා ඤත්තිං ඨපෙති – ඉමෙහි පඤ්චහාකාරෙහි ඤත්තිතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

492. කථං අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? පඤ්චහාකාරෙහි අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – වත්ථුං න පරාමසති, සඞ්ඝං න පරාමසති, පුග්ගලං න පරාමසති, සාවනං හාපෙති, අකාලෙ වා සාවෙති – ඉමෙහි පඤ්චහාකාරෙහි අනුස්සාවනතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

493. කථං සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? එකාදසහි ආකාරෙහි සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති. අතිඛුද්දකං සීමං සම්මන්නති, අතිමහතිං සීමං සම්මන්නති, ඛණ්ඩනිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, ඡායානිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, අනිමිත්තං සීමං සම්මන්නති, බහිසීමෙ ඨිතො සීමං සම්මන්නති, නදියා සීමං සම්මන්නති, සමුද්දෙ සීමං සම්මන්නති, ජාතස්සරෙ සීමං සම්මන්නති, සීමාය සීමං සම්භින්දති, සීමාය සීමං අජ්ඣොත්ථරති – ඉමෙහි එකාදසහි ආකාරෙහි සීමතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

494. කථං පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති? ද්වාදසහි ආකාරෙහි පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති – චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ අනාගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති, චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති. චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති. පඤ්චවග්ගකරණෙ කම්මෙ…පෙ… දසවග්ගකරණෙ කම්මෙ…පෙ… වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ අනාගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති. වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති. වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ යාවතිකා භික්ඛූ කම්මපත්තා තෙ ආගතා හොන්ති, ඡන්දාරහානං ඡන්දො ආහටො හොති, සම්මුඛීභූතා පටික්කොසන්ති – ඉමෙහි ද්වාදසහි ආකාරෙහි පරිසතො කම්මානි විපජ්ජන්ති.

495. අපලොකනකම්මං කති ඨානානි ගච්ඡති? ඤත්තිකම්මං කති ඨානානි ගච්ඡති? ඤත්තිදුතියකම්මං කති ඨානානි ගච්ඡති? ඤත්තිචතුත්ථකම්මං කති ඨානානි ගච්ඡති? අපලොකනකම්මං පඤ්ච ඨානානි ගච්ඡති. ඤත්තිකම්මං නව ඨානානි ගච්ඡති. ඤත්තිදුතියකම්මං සත්ත ඨානානි ගච්ඡති. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං සත්ත ඨානානි ගච්ඡති.

496. අපලොකනකම්මං කතමානි පඤ්ච ඨානානි ගච්ඡති? ඔසාරණං, නිස්සාරණං, භණ්ඩුකම්මං, බ්රහ්මදණ්ඩං, කම්මලක්ඛණඤ්ඤෙව පඤ්චමං – අපලොකනකම්මං ඉමානි පඤ්ච ඨානානි ගච්ඡති . ඤත්තිකම්මං කතමානි නව ඨානානි ගච්ඡති? ඔසාරණං, නිස්සාරණං, උපොසථං, පවාරණං, සම්මුතිං, දානං, පටිග්ගහං, පච්චුක්කඩ්ඪනං, කම්මලක්ඛණඤ්ඤෙව නවමං – ඤත්තිකම්මං ඉමානි නව ඨානානි ගච්ඡති. ඤත්තිදුතියකම්මං කතමානි සත්ත ඨානානි ගච්ඡති? ඔසාරණං, නිස්සාරණං, සම්මුතිං, දානං, උද්ධරණං, දෙසනං, කම්මලක්ඛණඤ්ඤෙව සත්තමං – ඤත්තිදුතියකම්මං ඉමානි සත්ත ඨානානි ගච්ඡති. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං කතමානි සත්ත ඨානානි ගච්ඡති? ඔසාරණං, නිස්සාරණං, සම්මුතිං, දානං, නිග්ගහං, සමනුභාසනං, කම්මලක්ඛණඤ්ඤෙව සත්තමං – ඤත්තිචතුත්ථකම්මං ඉමානි සත්ත ඨානානි ගච්ඡති.

497. චතුවග්ගකරණෙ කම්මෙ චත්තාරො භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. පඤ්චවග්ගකරණෙ කම්මෙ පඤ්ච භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. දසවග්ගකරණෙ කම්මෙ දස භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො. වීසතිවග්ගකරණෙ කම්මෙ වීසති භික්ඛූ පකතත්තා කම්මපත්තා, අවසෙසා පකතත්තා ඡන්දාරහා. යස්ස සඞ්ඝො කම්මං කරොති සො නෙව කම්මපත්තො නාපි ඡන්දාරහො, අපි ච කම්මාරහො.

කම්මවග්ගො නිට්ඨිතො පඨමො.

2. අත්ථවසවග්ගො

498. [අ. නි. 2.201-230] ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. සඞ්ඝසුට්ඨුතාය, සඞ්ඝඵාසුතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දුම්මඞ්කූනං පුග්ගලානං නිග්ගහාය, පෙසලානං භික්ඛූනං ඵාසුවිහාරාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙ සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දිට්ඨධම්මිකානං ආසවානං සංවරාය, සම්පරායිකානං ආසවානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දිට්ඨධම්මිකානං වෙරානං සංවරාය, සම්පරායිකානං වෙරානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දිට්ඨධම්මිකානං වජ්ජානං සංවරාය, සම්පරායිකානං වජ්ජානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දිට්ඨධම්මිකානං භයානං සංවරාය, සම්පරායිකානං භයානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. දිට්ඨධම්මිකානං අකුසලානං ධම්මානං සංවරාය, සම්පරායිකානං අකුසලානං ධම්මානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ගිහීනං අනුකම්පාය, පාපිච්ඡානං පක්ඛුපච්ඡෙදාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. අප්පසන්නානං පසාදාය, පසන්නානං භිය්යොභාවාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං. සද්ධම්මට්ඨිතියා, විනයානුග්ගහාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං.

අත්ථවසවග්ගො නිට්ඨිතො දුතියො.

3. පඤ්ඤත්තවග්ගො

499. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං පාතිමොක්ඛං පඤ්ඤත්තං…පෙ… පාතිමොක්ඛුද්දෙසො පඤ්ඤත්තො… පාතිමොක්ඛට්ඨපනං පඤ්ඤත්තං… පවාරණා පඤ්ඤත්තා… පවාරණාඨපනං පඤ්ඤත්තං… තජ්ජනීයකම්මං පඤ්ඤත්තං… නියස්සකම්මං පඤ්ඤත්තං… පබ්බාජනීයකම්මං පඤ්ඤත්තං… පටිසාරණීයකම්මං පඤ්ඤත්තං… උක්ඛෙපනීයකම්මං පඤ්ඤත්තං… පරිවාසදානං පඤ්ඤත්තං… මූලායපටිකස්සනා පඤ්ඤත්තා… මානත්තදානං පඤ්ඤත්තං… අබ්භානං පඤ්ඤත්තං… ඔසාරණීයං පඤ්ඤත්තං… නිස්සාරණීයං පඤ්ඤත්තං… උපසම්පදං පඤ්ඤත්තං… අපලොකනකම්මං පඤ්ඤත්තං… ඤත්තිකම්මං පඤ්ඤත්තං… ඤත්තිදුතියකම්මං පඤ්ඤත්තං… ඤත්තිචතුත්ථකම්මං පඤ්ඤත්තං…පෙ….

පඤ්ඤත්තවග්ගො නිට්ඨිතො තතියො.

4. අපඤ්ඤත්තෙ පඤ්ඤත්තවග්ගො

500. …පෙ… අපඤ්ඤත්තෙ පඤ්ඤත්තං, පඤ්ඤත්තෙ අනුපඤ්ඤත්තං…පෙ… සම්මුඛාවිනයො පඤ්ඤත්තො…පෙ… සතිවිනයො පඤ්ඤත්තො…පෙ… අමූළ්හවිනයො පඤ්ඤත්තො…පෙ… පටිඤ්ඤාතකරණං පඤ්ඤත්තං…පෙ… යෙභුය්යසිකා පඤ්ඤත්තා…පෙ… තස්සපාපියසිකා පඤ්ඤත්තා…පෙ… තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො සඞ්ඝසුට්ඨුතාය, සඞ්ඝඵාසුතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දුම්මඞ්කූනං පුග්ගලානං නිග්ගහාය, පෙසලානං භික්ඛූනං ඵාසුවිහාරාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දිට්ඨධම්මිකානං ආසවානං සංවරාය, සම්පරායිකානං ආසවානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දිට්ඨධම්මිකානං වෙරානං සංවරාය, සම්පරායිකානං වෙරානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දිට්ඨධම්මිකානං වජ්ජානං සංවරාය, සම්පරායිකානං වජ්ජානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දිට්ඨධම්මිකානං භයානං සංවරාය, සම්පරායිකානං භයානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. දිට්ඨධම්මිකානං අකුසලානං ධම්මානං සංවරාය, සම්පරායිකානං අකුසලානං ධම්මානං පටිඝාතාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ගිහීනං අනුකම්පාය, පාපිච්ඡානං පක්ඛුපච්ඡෙදාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. අප්පසන්නානං පසාදාය, පසන්නානං භිය්යොභාවාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො. සද්ධම්මට්ඨිතියා, විනයානුග්ගහාය – ඉමෙ ද්වෙ අත්ථවසෙ පටිච්ච තථාගතෙන සාවකානං තිණවත්ථාරකො පඤ්ඤත්තො.

අපඤ්ඤත්තෙ පඤ්ඤත්තවග්ගො නිට්ඨිතො චතුත්ථො.

5. නවසඞ්ගහවග්ගො

501. නවසඞ්ගහා – වත්ථුසඞ්ගහො, විපත්තිසඞ්ගහො ආපත්තිසඞ්ගහො, නිදානසඞ්ගහො, පුග්ගලසඞ්ගහො, ඛන්ධසඞ්ගහො, සමුට්ඨානසඞ්ගහො, අධිකරණසඞ්ගහො, සමථසඞ්ගහොති.

අධිකරණෙ සමුප්පන්නෙ සචෙ උභො අත්ථපච්චත්ථිකා ආගච්ඡන්ති උභින්නම්පි වත්ථු ආරොචාපෙතබ්බං. උභින්නම්පි වත්ථු ආරොචාපෙත්වා උභින්නම්පි පටිඤ්ඤා සොතබ්බා. උභින්නම්පි පටිඤ්ඤං සුත්වා උභොපි වත්තබ්බා – ‘‘අම්හාකං ඉමස්මිං අධිකරණෙ වූපසමිතෙ [වූපසමෙපි (ක.)] උභොපි තුට්ඨා භවිස්සථා’’ති. සචෙ ආහංසු – ‘‘උභොපි තුට්ඨා භවිස්සාමා’’ති, සඞ්ඝෙන තං අධිකරණං සම්පටිච්ඡිතබ්බං. සචෙ අලජ්ජුස්සන්නා හොති, පරිසා උබ්බාහිකාය වූපසමෙතබ්බං. සචෙ බාලුස්සන්නා හොති, පරිසා විනයධරො පරියෙසිතබ්බො යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති. තථා තං අධිකරණං වූපසමෙතබ්බං.

වත්ථු ජානිතබ්බං, ගොත්තං ජානිතබ්බං, නාමං ජානිතබ්බං, ආපත්ති ජානිතබ්බා.

මෙථුනධම්මොති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – පාරාජිකන්ති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

අදින්නාදානන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – පාරාජිකන්ති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

මනුස්සවිග්ගහොති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – පාරාජිකන්ති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

උත්තරිමනුස්සධම්මොති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – පාරාජිකන්ති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

සුක්කවිස්සට්ඨීති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

කායසංසග්ගොති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

දුට්ඨුල්ලවාචාති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

අත්තකාමන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

සඤ්චරිත්තන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

සඤ්ඤාචිකාය කුටිං කාරාපනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

මහල්ලකං විහාරං කාරාපනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

භික්ඛුං අමූලකෙන පාරාජිකෙන ධම්මෙන අනුද්ධංසනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

භික්ඛුං අඤ්ඤභාගියස්ස අධිකරණස්ස කිඤ්චි දෙසං ලෙසමත්තං උපාදාය පාරාජිකෙන ධම්මෙන අනුද්ධංසනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

සඞ්ඝභෙදකස්ස භික්ඛුනො යාවතතියං සමනුභාසනාය න පටිනිස්සජ්ජනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

භෙදකානුවත්තකානං භික්ඛූනං යාවතතියං සමනුභාසනාය න පටිනිස්සජ්ජනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

දුබ්බචස්ස භික්ඛුනො යාවතතියං සමනුභාසනාය න පටිනිස්සජ්ජනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච.

කුලදූසකස්ස භික්ඛුනො යාවතතියං සමනුභාසනාය න පටිනිස්සජ්ජනන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – සඞ්ඝාදිසෙසොති නාමඤ්චෙව ආපත්ති ච…පෙ….

අනාදරියං පටිච්ච උදකෙ උච්චාරං වා පස්සාවං වා ඛෙළං වා කරණන්ති වත්ථු චෙව ගොත්තඤ්ච – දුක්කටන්ති නාමඤ්චෙව ආපත්ති චාති.

නවසඞ්ගහවග්ගො නිට්ඨිතො පඤ්චමො.

තස්සුද්දානං –

අපලොකනං ඤත්ති ච, දුතියං චතුත්ථෙන ච;

වත්ථු ඤත්ති අනුස්සාවනං, සීමා පරිසමෙව ච.

සම්මුඛා පටිපුච්ඡා ච, පටිඤ්ඤා විනයාරහො;

වත්ථු සඞ්ඝපුග්ගලඤ්ච, ඤත්තිං න පච්ඡා ඤත්ති ච.

වත්ථුං සඞ්ඝපුග්ගලඤ්ච, සාවනං අකාලෙන ච;

අතිඛුද්දකා මහන්තා ච, ඛණ්ඩච්ඡායා නිමිත්තකා.

බහිනදී සමුද්දෙ ච, ජාතස්සරෙ ච භින්දති;

අජ්ඣොත්ථරති සීමාය, චතු පඤ්ච ච වග්ගිකා.

දස වීසතිවග්ගා ච, අනාහටා ච ආහටා;

කම්මපත්තා ඡන්දාරහා, කම්මාරහා ච පුග්ගලා.

අපලොකනං පඤ්චට්ඨානං, ඤත්ති ච නවඨානිකා;

ඤත්ති දුතියං සත්තට්ඨානං, චතුත්ථා සත්තඨානිකා.

සුට්ඨු ඵාසු ච දුම්මඞ්කු, පෙසලා චාපි ආසවා;

වෙරවජ්ජභයඤ්චෙව, අකුසලං ගිහීනඤ්ච.

පාපිච්ඡා අප්පසන්නානං, පසන්නා ධම්මට්ඨපනා;

විනයානුග්ගහා චෙව, පාතිමොක්ඛුද්දෙසෙන ච.

පාතිමොක්ඛඤ්ච ඨපනා, පවාරණඤ්ච ඨපනං;

තජ්ජනීයා නියස්සඤ්ච, පබ්බාජනීය පටිසාරණී;

උක්ඛෙපන පරිවාසං, මූලමානත්තඅබ්භානං;

ඔසාරණං නිස්සාරණං, තථෙව උපසම්පදා.

අපලොකනඤත්ති ච, දුතියඤ්ච චතුත්ථකං;

අපඤ්ඤත්තෙනුපඤ්ඤත්තං, සම්මුඛාවිනයො සති.

අමූළ්හපටියෙභුය්ය, පාපිය තිණවත්ථාරකං;

වත්ථු විපත්ති ආපත්ති, නිදානං පුග්ගලෙන ච.

ඛන්ධා චෙව සමුට්ඨානා, අධිකරණමෙව ච;

සමථා සඞ්ගහා චෙව, නාමආපත්තිකා තථාති.

පරිවාරො නිට්ඨිතො.

පරිවාරපාළි නිට්ඨිතා.