📜

චොදනාකණ්ඩං

1. අනුවිජ්ජකඅනුයොගො

360. අනුවිජ්ජකෙ චොදකො පුච්ඡිතබ්බො – ‘‘යං ඛො ත්වං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං චොදෙසි, කිම්හි නං චොදෙසි, සීලවිපත්තියා වා චොදෙසි, ආචාරවිපත්තියා වා චොදෙසි, දිට්ඨිවිපත්තියා වා චොදෙසී’’ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘සීලවිපත්තියා වා චොදෙමි, ආචාරවිපත්තියා වා චොදෙමි, දිට්ඨිවිපත්තියා වා චොදෙමී’’ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘ජානාසි පනායස්මා සීලවිපත්තිං, ජානාසි ආචාරවිපත්තිං, ජානාසි දිට්ඨිවිපත්ති’’න්ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘ජානාමි ඛො අහං, ආවුසො, සීලවිපත්තිං, ජානාමි ආචාරවිපත්තිං, ජානාමි දිට්ඨිවිපත්ති’’න්ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘කතමා පනාවුසො, සීලවිපත්ති? කතමා ආචාරවිපත්ති? කතමා දිට්ඨිවිපත්තී’’ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘චත්තාරි ච පාරාජිකානි, තෙරස ච සඞ්ඝාදිසෙසා – අයං සීලවිපත්ති. ථුල්ලච්චයං, පාචිත්තියං, පාටිදෙසනීයං, දුක්කටං, දුබ්භාසිතං, අයං ආචාරවිපත්ති. මිච්ඡාදිට්ඨි, අන්තග්ගාහිකා දිට්ඨි – අයං දිට්ඨිවිපත්තී’’ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘යං ඛො ත්වං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං චොදෙසි, දිට්ඨෙන වා චොදෙසි සුතෙන වා චොදෙසි පරිසඞ්කාය වා චොදෙසී’’ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘දිට්ඨෙන වා චොදෙමි සුතෙන වා චොදෙමි පරිසඞ්කාය වා චොදෙමී’’ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘යං ඛො ත්වං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං දිට්ඨෙන චොදෙසි, කිං තෙ දිට්ඨං කින්ති තෙ දිට්ඨං, කදා තෙ දිට්ඨං, කත්ථ තෙ දිට්ඨං පාරාජිකං අජ්ඣාපජ්ජන්තො දිට්ඨො, සඞ්ඝාදිසෙසං අජ්ඣාපජ්ජන්තො දිට්ඨො, ථුල්ලච්චයං… පාචිත්තියං… පාටිදෙසනීයං… දුක්කටං… දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපජ්ජන්තො දිට්ඨො, කත්ථ ච ත්වං අහොසි, කත්ථ චායං භික්ඛු අහොසි, කිඤ්ච ත්වං කරොසි, කිං චායං භික්ඛු කරොතී’’ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘න ඛො අහං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං දිට්ඨෙන චොදෙමි, අපි ච සුතෙන චොදෙමී’’ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘යං ඛො ත්වං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං සුතෙන චොදෙසි, කිං තෙ සුතං, කින්ති තෙ සුතං, කදා තෙ සුතං , කත්ථ තෙ සුතං, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නොති සුතං, සඞ්ඝාදිසෙසං… ථුල්ලච්චයං… පාචිත්තියං… පාටිදෙසනීයං… දුක්කටං… දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නොති සුතං, භික්ඛුස්ස සුතං, භික්ඛුනියා සුතං, සික්ඛමානාය සුතං , සාමණෙරස්ස සුතං, සාමණෙරියා සුතං, උපාසකස්ස සුතං, උපාසිකාය සුතං, රාජූනං සුතං, රාජමහාමත්තානං සුතං, තිත්ථියානං සුතං, තිත්ථියසාවකානං සුත’’න්ති? සො චෙ එවං වදෙය්ය – ‘‘න ඛො අහං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං සුතෙන චොදෙමි, අපි ච පරිසඞ්කාය චොදෙමී’’ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘‘යං ඛො ත්වං, ආවුසො, ඉමං භික්ඛුං පරිසඞ්කාය චොදෙසි, කිං පරිසඞ්කසි, කින්ති පරිසඞ්කසි, කදා පරිසඞ්කසි, කත්ථ පරිසඞ්කසි, පාරාජිකං අජ්ඣාපන්නොති පරිසඞ්කසි, සඞ්ඝාදිසෙසං අජ්ඣාපන්නොති පරිසඞ්කසි, ථුල්ලච්චයං… පාචිත්තියං… පාටිදෙසනීයං… දුක්කටං… දුබ්භාසිතං අජ්ඣාපන්නොති පරිසඞ්කසි, භික්ඛුස්ස සුත්වා පරිසඞ්කසි, භික්ඛුනියා සුත්වා පරිසඞ්කසි, සික්ඛමානාය සුත්වා පරිසඞ්කසි, සාමණෙරස්ස සුත්වා පරිසඞ්කසි, සාමණෙරියා සුත්වා පරිසඞ්කසි, උපාසකස්ස සුත්වා පරිසඞ්කසි, උපාසිකාය සුත්වා පරිසඞ්කසි, රාජූනං සුත්වා පරිසඞ්කසි, රාජමහාමත්තානං සුත්වා පරිසඞ්කසි, තිත්ථියානං සුත්වා පරිසඞ්කසි, තිත්ථියසාවකානං සුත්වා පරිසඞ්කසී’’ති?

361.

දිට්ඨං දිට්ඨෙන සමෙති දිට්ඨෙන සංසන්දතෙ දිට්ඨං;

දිට්ඨං පටිච්ච න උපෙති අසුද්ධපරිසඞ්කිතො;

සො පුග්ගලො පටිඤ්ඤාය කාතබ්බො තෙනුපොසථො.

සුතං සුතෙන සමෙති සුතෙන සංසන්දතෙ සුතං;

සුතං පටිච්ච න උපෙති අසුද්ධපරිසඞ්කිතො;

සො පුග්ගලො පටිඤ්ඤාය කාතබ්බො තෙනුපොසථො.

මුතං මුතෙන සමෙති මුතෙන සංසන්දතෙ මුතං;

මුතං පටිච්ච න උපෙති අසුද්ධපරිසඞ්කිතො;

සො පුග්ගලො පටිඤ්ඤාය කාතබ්බො තෙනුපොසථො.

362. චොදනාය කො ආදි, කිං මජ්ඣෙ, කිං පරියොසානං? චොදනාය ඔකාසකම්මං ආදි, කිරියා මජ්ඣෙ, සමථො පරියොසානං. චොදනාය කති මූලානි, කති වත්ථූනි, කති භූමියො, කතිහාකාරෙහි චොදෙති? චොදනාය ද්වෙ මූලානි, තීණි වත්ථූනි, පඤ්ච භූමියො, ද්වීහාකාරෙහි චොදෙති. චොදනාය කතමානි ද්වෙ මූලානි? සමූලිකා වා අමූලිකා වා – චොදනාය ඉමානි ද්වෙ මූලානි. චොදනාය කතමානි තීණි වත්ථූනි? දිට්ඨෙන සුතෙන පරිසඞ්කාය – චොදනාය ඉමානි තීණි වත්ථූනි. චොදනා කතමා පඤ්ච භූමියො? කාලෙන වක්ඛාමි නො අකාලෙන, භූතෙන වක්ඛාමි නො අභූතෙන, සණ්හෙන වක්ඛාමි නො ඵරුසෙන, අත්ථසංහිතෙන වක්ඛාමි නො අනත්ථසංහිතෙන, මෙත්තාචිත්තො වක්ඛාමි නො දොසන්තරොති – චොදනාය ඉමා පඤ්ච භූමියො.

කතමෙහි ද්වීහාකාරෙහි චොදෙති? කායෙන වා චොදෙති වාචාය වා චොදෙති – ඉමෙහි ද්වීහාකාරෙහි චොදෙති.

2. චොදකාදිපටිපත්ති

363. චොදකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං? චුදිතකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං? සඞ්ඝෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං? අනුවිජ්ජකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බං? චොදකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බන්ති? චොදකෙන පඤ්චසු ධම්මෙසු පතිට්ඨාය පරො චොදෙතබ්බො. කාලෙන වක්ඛාමි නො අකාලෙන, භූතෙන වක්ඛාමි නො අභූතෙන, සණ්හෙන වක්ඛාමි නො ඵරුසෙන, අත්ථසංහිතෙන වක්ඛාමි නො අනත්ථසංහිතෙන, මෙත්තාචිත්තො වක්ඛාමි නො දොසන්තරොති – චොදකෙන එවං පටිපජ්ජිතබ්බං. චුදිතකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බන්ති? චුදිතකෙන ද්වීසු ධම්මෙසු පටිපජ්ජිතබ්බං. සච්චෙ ච අකුප්පෙ ච – චුදිතකෙන එවං පටිපජ්ජිතබ්බං. සඞ්ඝෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බන්ති? සඞ්ඝෙන ඔතිණ්ණානොතිණ්ණං ජානිතබ්බං. සඞ්ඝෙන එවං පටිපජ්ජිතබ්බං. අනුවිජ්ජකෙන කථං පටිපජ්ජිතබ්බන්ති? අනුවිජ්ජකෙන යෙන ධම්මෙන යෙන විනයෙන යෙන සත්ථුසාසනෙන තං අධිකරණං වූපසම්මති තථා තං අධිකරණං වූපසමෙතබ්බං. අනුවිජ්ජකෙන එවං පටිපජ්ජිතබ්බං.

364.

උපොසථො කිමත්ථාය, පවාරණා කිස්ස කාරණා;

පරිවාසො කිමත්ථාය, මූලායපටිකස්සනා කිස්ස කාරණා;

මානත්තං කිමත්ථාය, අබ්භානං කිස්ස කාරණා.

උපොසථො සාමග්ගත්ථාය, විසුද්ධත්ථාය පවාරණා;

පරිවාසො මානත්තත්ථාය, මූලායපටිකස්සනා නිග්ගහත්ථාය;

මානත්තං අබ්භානත්ථාය, විසුද්ධත්ථාය අබ්භානං.

ඡන්දා දොසා භයා මොහා, ථෙරෙ ච පරිභාසති;

කායස්ස භෙදා දුප්පඤ්ඤො, ඛතො උපහතින්ද්රියො;

නිරයං ගච්ඡති දුම්මෙධො, න ච සික්ඛාය ගාරවො.

න ච ආමිසං නිස්සාය;

න ච නිස්සාය පුග්ගලං;

උභො එතෙ විවජ්ජෙත්වා;

යථාධම්මො තථා කරෙ.

3. චොදකස්සඅත්තඣාපනං

කොධනො උපනාහී ච;

චණ්ඩො ච පරිභාසකො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

උපකණ්ණකං ජප්පති ජිම්හං පෙක්ඛති;

වීතිහරති කුම්මග්ගං පටිසෙවති;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

අකාලෙන චොදෙති අභූතෙන;

ඵරුසෙන අනත්ථසංහිතෙන;

දොසන්තරො චොදෙති නො මෙත්තාචිත්තො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

ධම්මාධම්මං න ජානාති;

ධම්මාධම්මස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

විනයාවිනයං න ජානාති;

විනයාවිනයස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

භාසිතාභාසිතං න ජානාති;

භාසිතාභාසිතස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

ආචිණ්ණානාචිණ්ණං න ජානාති;

ආචිණ්ණානාචිණ්ණස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

පඤ්ඤත්තාපඤ්ඤත්තං න ජානාති;

පඤ්ඤත්තාපඤ්ඤත්තස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

ආපත්තානාපත්තිං න ජානාති;

ආපත්තානාපත්තියා අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

ලහුකගරුකං න ජානාති;

ලහුකගරුකස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

සාවසෙසානවසෙසං න ජානාති;

සාවසෙසානවසෙසස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

දුට්ඨුල්ලාදුට්ඨුල්ලං න ජානාති;

දුට්ඨුල්ලාදුට්ඨුල්ලස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

පුබ්බාපරං න ජානාති;

පුබ්බාපරස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානං.

අනුසන්ධිවචනපථං න ජානාති;

අනුසන්ධිවචනපථස්ස අකොවිදො;

අනාපත්තියා ආපත්තීති රොපෙති;

තාදිසො චොදකො ඣාපෙති අත්තානන්ති.

චොදනාකණ්ඩං නිට්ඨිතං.

තස්සුද්දානං –

චොදනා අනුවිජ්ජා ච, ආදි මූලෙනුපොසථො;

ගති චොදනකණ්ඩම්හි, සාසනං පතිට්ඨාපයන්ති.