📜

සොළසමහාවාරො

පඤ්ඤත්තිවාරවණ්ණනා

විසුද්ධපරිවාරස්සාති සබ්බසො පරිසුද්ධඛීණාසවපරිවාරස්ස. ධම්මක්ඛන්ධසරීරස්සාති සීලසමාධිපඤ්ඤාවිමුත්තිවිමුත්තිඤාණදස්සනසඞ්ඛාතධම්මක්ඛන්ධසරීරස්ස සාසනෙති සම්බන්ධො. තස්සාති ‘‘පරිවාරො’’ති යො සඞ්ගහං ආරුළ්හො, තස්ස. පුබ්බාගතං නයන්ති පුබ්බෙ ආගතං විනිච්ඡයං.

1. පකතත්ථපටිනිද්දෙසො ත-සද්දොති තස්ස ‘‘භගවතා’’තිආදීහි පදෙහි සමානාධිකරණභාවෙන වුත්තත්ථස්ස යාය විනයපඤ්ඤත්තියා භගවා පකතො අධිකතො සුපාකටො ච, තං විනයපඤ්ඤත්තිං සද්ධිං යාචනාය අත්ථභාවෙන දස්සෙන්තො ‘‘යො සො…පෙ… විනයපඤ්ඤත්තිං පඤ්ඤපෙසී’’ති ආහ. තත්ථ විනයපඤ්ඤත්තින්ති විනයභූතං පඤ්ඤත්තිං.

‘‘ජානතා පස්සතා’’ති ඉමෙසං පදානං විනයස්ස අධිකතත්තා තත්ථ වුත්තනයෙන තාව අත්ථං යොජෙත්වා ඉදානි සුත්තන්තනයෙන දස්සෙන්තො සතිපි ඤාණදස්සන-සද්දානං පඤ්ඤාවෙවචනභාවෙ තෙන තෙන විසෙසෙන තෙසං විසයවිසෙසපවත්තිදස්සනත්ථං විජ්ජත්තයවසෙන අභිඤ්ඤානාවරණඤාණවසෙන සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණමංසචක්ඛුවසෙන පටිවෙධදෙසනාඤාණවසෙන ච අත්ථං යොජෙත්වා දස්සෙන්තො ‘‘අපිචා’’තිආදිමාහ. තත්ථ පුබ්බෙනිවාසාදීහීති පුබ්බෙනිවාසාසවක්ඛයඤාණෙහි. පටිවෙධපඤ්ඤායාති අරියමග්ගපඤ්ඤාය. දෙසනාපඤ්ඤාය පස්සතාති දෙසෙතබ්බධම්මානං දෙසෙතබ්බප්පකාරං බොධනෙය්යපුග්ගලානඤ්ච ආසයානුසයචරිතාධිමුත්තිආදිභෙදං ධම්මං දෙසනාපඤ්ඤාය යාථාවතො පස්සතා. අරහතාති අරීනං, අරානඤ්ච හතත්තා, පච්චයාදීනඤ්ච අරහත්තා අරහතා. සම්මාසම්බුද්ධෙනාති සම්මා සාමඤ්ච සච්චානං බුද්ධත්තා සම්මාසම්බුද්ධෙන. අථ වා අන්තරායිකධම්මෙ ජානතා, නිය්යානිකධම්මෙ පස්සතා, කිලෙසාරීනං හතත්තා අරහතා, සම්මා සාමං සබ්බධම්මානං බුද්ධත්තා සම්මාසම්බුද්ධෙනාති එවං චතුවෙසාරජ්ජවසෙනපෙත්ථ යොජනා වෙදිතබ්බා.

අපිච ඨානාට්ඨානාදිවිභාගං ජානතා, යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පස්සතා, සවාසනආසවානං ඡින්නත්තා අරහතා, අභිඤ්ඤෙය්යාදිභෙදෙ ධම්මෙ අභිඤ්ඤෙය්යාදිතො අවිපරීතාවබොධතො සම්මාසම්බුද්ධෙන. අථ වා තීසු කාලෙසු අප්පටිහතඤාණතාය ජානතා, කායකම්මාදිවසෙන තිණ්ණම්පි කම්මානං ඤාණානුපරිවත්තිතො සම්මා කාරිතාය පස්සතා, දවාදීනං අභාවසාධිකාය පහානසම්පදාය අරහතා, ඡන්දාදීනං අහානිහෙතුභූතාය අක්ඛයපටිභානසාධිකාය සබ්බඤ්ඤුතාය සම්මාසම්බුද්ධෙනාති එවං දසබලඅට්ඨාරසාවෙණිකබුද්ධධම්මවසෙනපි යොජනා කාතබ්බා.

2. පුච්ඡාවිස්සජ්ජනෙති පුච්ඡාය විස්සජ්ජනෙ. එත්ථාති එතස්මිං පුච්ඡාවිස්සජ්ජනෙ. මජ්ඣිමදෙසෙයෙව පඤ්ඤත්තීති තස්මිංයෙව දෙසෙ යථාවුත්තවත්ථුවීතික්කමෙ ආපත්තිසම්භවතො. විනීතකථාති විනීතවත්ථුකථා, අයමෙව වා පාඨො.

කායෙන පන ආපත්තිං ආපජ්ජතීති පුබ්බභාගෙ සෙවනචිත්තං අඞ්ගං කත්වා කායද්වාරසඞ්ඛාතවිඤ්ඤත්තිං ජනයිත්වා පවත්තචිත්තුප්පාදසඞ්ඛාතං ආපත්තිං ආපජ්ජති. කිඤ්චාපි හි චිත්තෙන සමුට්ඨාපිතා විඤ්ඤත්ති, තථාපි චිත්තෙන අධිප්පෙතස්ස අත්ථස්ස කායවිඤ්ඤත්තියා සාධිතත්තා ‘‘කායද්වාරෙන ආපත්තිං ආපජ්ජතී’’ති වුච්චති. ඉමමත්ථං සන්ධායාති ආපන්නාය ආපත්තියා අනාපත්තිභාවාපාදනස්ස අසක්කුණෙය්යතාසඞ්ඛාතමත්ථං සන්ධාය, න භණ්ඩනාදිවූපසමං.

3. පොරාණකෙහි මහාථෙරෙහීති සීහළදීපවාසීහි මහාථෙරෙහි. ඨපිතාති පොත්ථකසඞ්ගහාරොහනකාලෙ ඨපිතා. චතුත්ථසඞ්ගීතිසදිසා හි පොත්ථකාරොහසඞ්ගීති. උභතොවිභඞ්ගෙ ද්වත්තිංස වාරා සුවිඤ්ඤෙය්යාව.