📜

සඞ්ඝාදිසෙසකණ්ඩො

1. උස්සයවාදිකාසික්ඛාපදවණ්ණනා

සඞ්ඝාදිසෙසෙසු පඨමෙ උස්සයවාදිකාති මානුස්සයවසෙන කොධුස්සයවසෙන අඩ්ඩකරණත්ථාය විනිච්ඡයමහාමත්තානං සන්තිකෙ විවදමානා. ගහපතිනා වාතිආදීහි ඨපෙත්වා පඤ්ච සහධම්මිකෙ අවසෙසා ගහට්ඨපබ්බජිතා සඞ්ගහිතා. අයං භික්ඛුනී පඨමාපත්තිකන්ති ආදිම්හි පඨමං ආපත්ති එතස්සාති පඨමාපත්තිකො, වීතික්කමක්ඛණෙයෙව ආපජ්ජිතබ්බොති අත්ථො, තං පඨමාපත්තිකං. ආපන්නාති අඩ්ඩපරියොසානෙ ආපන්නා. භික්ඛුනිං සඞ්ඝතො නිස්සාරෙතීති නිස්සාරණීයො, තං නිස්සාරණීයං. සඞ්ඝාදිසෙසන්ති එවංනාමකං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ උස්සයවාදිකවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාණත්තිකං, ‘‘අඩ්ඩං කරිස්සාමී’’ති යංකිඤ්චි දුතියිකං වා සක්ඛිං වා සහායං වා පරියෙසන්තියා පරියෙසනෙ දුක්කටං, යත්ථ ඨිතාය ‘‘අඩ්ඩං කාතුං ගච්ඡාමී’’ති චිත්තං උප්පජ්ජති, තතො පට්ඨාය ගච්ඡන්තියා පදෙ පදෙ දුක්කටං, යත්ථකත්ථචි අන්තමසො භික්ඛුනුපස්සයං ආගතෙපි වොහාරිකෙ දිස්වා අත්තනො කථං ආරොචෙන්තියා දුක්කටං. ඉතරෙන අත්තනො කථාය ආරොචිතාය භික්ඛුනියා ථුල්ලච්චයං, පඨමං ඉතරෙන පච්ඡා භික්ඛුනියා ආරොචනෙපි එසෙව නයො. සචෙ පන භික්ඛුනී තං වදති ‘‘මම ච තව ච කථං ත්වංයෙව ආරොචෙහී’’ති, සො අත්තනො වා කථං පඨමං ආරොචෙතු, තස්සා වා, පඨමාරොචනෙ භික්ඛුනියා දුක්කටං, දුතියෙ ථුල්ලච්චයං, තෙන එවං වුත්තාය භික්ඛුනියා ආරොචනෙපි එසෙව නයො. සචෙ පන භික්ඛුනී අඤ්ඤෙන කථාපෙති, තත්රාපි එසෙව නයො. යථා වා තථා වා හි ආරොචියමානෙ පඨමාරොචනෙ භික්ඛුනියා දුක්කටං, දුතියෙ ථුල්ලච්චයං. උභින්නං පන කථං සුත්වා වොහාරිකෙහි විනිච්ඡයෙ කතෙ අඩ්ඩපරියොසානං නාම හොති, තස්මිං අඩ්ඩපරියොසානෙ භික්ඛුනියා ජයෙපි පරාජයෙපි සඞ්ඝාදිසෙසො.

යා පන පච්චත්ථිකමනුස්සෙහි දූතං වා පහිණිත්වා, සයං වා ආගන්ත්වා ‘‘එහි, අය්යෙ’’ති ආකඩ්ඪියමානා ගච්ඡති, යා වා උපස්සයෙ අඤ්ඤෙහි කතං අනාචාරං අනොදිස්ස ආචික්ඛන්තී රක්ඛං යාචති, යාය ච කිඤ්චි අවුත්තා වොහාරිකා අඤ්ඤතො සුත්වා සයමෙව අඩ්ඩං පරියොසාපෙන්ති, තස්සා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අඤ්ඤෙහි අනාකඩ්ඪිතාය අඩ්ඩකරණං, අඩ්ඩපරියොසානන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමකථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියමෙවාති.

උස්සයවාදිකාසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. චොරිවුට්ඨාපිකාසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ යාය පඤ්චමාසග්ඝනකතො පට්ඨාය යංකිඤ්චි පරසන්තකං අවහරිතං, අයං චොරී නාම, තං චොරිං. වජ්ඣං විදිතන්ති තෙන කම්මෙන ‘‘වධාරහා අය’’න්ති එවං විදිතං. අනපලොකෙත්වාති අනාපුච්ඡා. ගණන්ති මල්ලගණභටිපුත්තගණාදිකං. පූගන්ති ධම්මගණං. සෙණින්ති ගන්ධිකසෙණිදුස්සිකසෙණිආදිකං. යත්ථ යත්ථ හි රාජානො ගණාදීනං ගාමනිගමෙ නිය්යාතෙන්ති ‘‘තුම්හෙව එත්ථ අනුසාසථා’’ති, තත්ථ තත්ථ තෙයෙව ඉස්සරා හොන්ති, තස්මා තෙ සන්ධාය ඉදං වුත්තං. එත්ථ ච රාජානං වා ගණාදිකෙ වා අපලොකෙත්වාපි භික්ඛුනිසඞ්ඝො අපලොකෙතබ්බොව. අඤ්ඤත්ර කප්පාති තිත්ථියෙසු වා අඤ්ඤභික්ඛුනීසු වා පබ්බජිතපුබ්බා කප්පා නාම, තං ඨපෙත්වා අඤ්ඤං උපසම්පාදෙන්තියා ගණආචරිනී පත්තචීවරපරියෙසනෙසු සීමාසම්මුතියා ඤත්තියා ච දුක්කටං, ද්වීහි කම්මවාචාහි ථුල්ලච්චයං, කම්මවාචාපරියොසානෙ සඞ්ඝාදිසෙසො.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ චොරිං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, චොරියා වෙමතිකාය දුක්කටං, තථා අචොරියා චොරිසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච. අචොරිසඤ්ඤාය, අජානන්තියා, අපලොකෙත්වා වුට්ඨාපෙන්තියා, කප්පං වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. චොරිතා, චොරිසඤ්ඤිතා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා වුට්ඨාපනන්ති, ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. චොරිවුට්ඨාපනසමුට්ඨානං, කිරියාකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

චොරිවුට්ඨාපිකාසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. එකගාමන්තරගමනසික්ඛාපදවණ්ණනා

තතියෙ ගාමන්තරන්තිආදීසු සකගාමතො තාව නික්ඛමන්තියා අනාපත්ති, නික්ඛමිත්වා පන අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡන්තියා පදෙ පදෙ දුක්කටං, එකෙන පාදෙන ඉතරස්ස ගාමස්ස පරික්ඛෙපෙ වා උපචාරෙ වා අතික්කන්තෙ ථුල්ලච්චයං, දුතියෙන අතික්කන්තමත්තෙ සඞ්ඝාදිසෙසො, තතො නික්ඛමිත්වා පුන සකගාමං පවිසන්තියාපි එසෙව නයො. සචෙ පන ඛණ්ඩපාකාරෙන වා වතිච්ඡිද්දෙන වා භික්ඛුනිවිහාරභූමිංයෙව සක්කා හොති පවිසිතුං, එවං පවිසමානාය කප්පියභූමියා පවිට්ඨා නාම හොති, තස්මා වට්ටති. බහිගාමෙ ඨත්වා යංකිඤ්චි සකගාමං වා පරගාමං වා අකප්පියභූමිං පදසා පවිසන්තියා ආපත්තීති අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො.

නදිපාරගමනෙ වුත්තලක්ඛණාය නදියා දුතියිකං විනා පරතීරං ගච්ඡන්තියා වා අන්තරානදියං දුතියිකාය සද්ධිං භණ්ඩිත්වා පුන ඔරිමතීරමෙව පච්චුත්තරන්තියා වා පඨමපාදං උද්ධරිත්වා තීරෙ ඨපිතක්ඛණෙ ථුල්ලච්චයං, දුතියපාදුද්ධාරෙ සඞ්ඝාදිසෙසො. ඉද්ධිසෙතුයානනාවාහි පන පරතීරං ඔතරිතුං, නහානාදිකාරණෙන ච ඔතිණ්ණාය ඔරිමතීරං පදසාපි පච්චුත්තරිතුං වට්ටති.

රත්තිවිප්පවාසෙ ‘‘පුරෙඅරුණෙයෙව දුතියිකාය හත්ථපාසං ඔක්කමිස්සාමී’’ති ආභොගං විනා එකගබ්භෙපි දුතියිකාය හත්ථපාසාතික්කමෙ ඨත්වා අරුණං උට්ඨාපෙන්තියා ආපත්ති.

එකා වා ගණම්හාති එත්ථ පන එකා භික්ඛුනීපි ගණොයෙව. ඔහීයෙය්යාති අවහීයෙය්ය, දස්සනූපචාරං වා සවනූපචාරං වා විජහෙය්යාති අත්ථො. තස්මා ඉන්දඛීලාතික්කමතො පට්ඨාය බහිගාමෙ රුක්ඛථම්භසාණිපාකාරාදිඅන්තරිතභාවෙනාපි දුතියිකාය දස්සනූපචාරෙ විජහිතෙ සචෙපි සවනූපචාරො අත්ථි, ආපත්තියෙව. අජ්ඣොකාසෙ පන දූරෙපි දස්සනූපචාරො හොති, තත්ථ මග්ගමූළ්හසද්දෙන විය ධම්මස්සවනාරොචනසද්දෙන විය ච ‘අය්යෙ’ති සද්දායන්තියා සද්දස්සවනාතික්කමෙ ආපත්තියෙව. සචෙ පන මග්ගං ගච්ඡන්තී ඔහීයිත්වා ‘‘ඉදානි පාපුණිස්සාමී’’ති සඋස්සාහා අනුබන්ධති, වට්ටති.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ ගාමන්තරගමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘එකා වා නදිපාර’’න්තිආදිකා එත්ථ තිවිධා අනුපඤ්ඤත්ති, පුරෙ අරුණෙ සකගාමතො නික්ඛමිත්වා අරුණුග්ගමනකාලෙ ගාමන්තරපරියාපන්නං නදිපාරං ඔක්කමනන්තියා පන චතස්සොපි ආපත්තියො එකක්ඛණෙයෙව හොන්ති. වුත්තම්පි චෙතං –

‘‘සික්ඛාපදා බුද්ධවරෙන වණ්ණිතා;

සඞ්ඝාදිසෙසා චතුරො භවෙය්යුං;

ආපජ්ජෙය්ය එකපයොගෙන සබ්බා;

පඤ්හා මෙසා කුසලෙහි චින්තිතා’’ති. (පරි. 479);

එතෙනුපායෙන තිණ්ණං, ද්වින්නඤ්ච එකතොභාවො වෙදිතබ්බො. දුතියිකාය පන පක්කන්තාය වා විබ්භන්තාය වා කාලඞ්කතාය වා පක්ඛසඞ්කන්තාය වා ආපදාසු වා ගාමන්තරගමනාදීනි කරොන්තියා උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අන්තරායෙන එකතොභාවො, ගාමන්තරගමනාදීසු අඤ්ඤතරතාපජ්ජනං, ආපදාය අභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානි, ඉදං පන පණ්ණත්තිවජ්ජං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

එකගාමන්තරගමනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. උක්ඛිත්තකඔසාරණසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ උක්ඛිත්තන්ති ආපත්තියා අදස්සනාදීසු උක්ඛිත්තං. අනඤ්ඤාය ගණස්සඡන්දන්ති තස්සෙව කාරකසඞ්ඝස්ස ඡන්දං අජානිත්වා. ඔසාරෙය්යාති ඔසාරණකම්මං කරෙය්ය. තස්සා එවං කරොන්තියා, ගණපරියෙසනෙ සීමාසම්මුතියා ඤත්තියා ච දුක්කටං, ද්වීහි කම්මවාචාහි ථුල්ලච්චයං, කම්මවාචාපරියොසානෙ සඞ්ඝාදිසෙසො.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එවං ඔසාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකසඞ්ඝාදිසෙසං, අධම්මකම්මෙ තිකදුක්කටං, කාරකසඞ්ඝං වා ආපුච්ඡිත්වා, ගණස්ස වා ඡන්දං ජානිත්වා, වත්තෙ වා වත්තන්තිං, අසන්තෙ කාරකසඞ්ඝෙ ඔසාරෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ධම්මකම්මෙන උක්ඛිත්තතා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා ඔසාරණන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සඞ්ඝභෙදසික්ඛාපදෙ වුත්තනයානෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

උක්ඛිත්තකඔසාරණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. භොජනප්පටිග්ගහණපඨමසික්ඛාපදවණ්ණනා

පඤ්චමෙ අවස්සුතාති ඡන්දරාගෙන තින්තා. අවස්සුතස්සාති තාදිසස්සෙව. ඛාදෙය්ය වා භුඤ්ජෙය්ය වාති එත්ථ පටිග්ගහණෙ ථුල්ලච්චයං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ සඞ්ඝාදිසෙසො.

සාවත්ථියං සුන්දරීනන්දං ආරබ්භ අවස්සුතාය අවස්සුතස්ස හත්ථතො ආමිසප්පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, එකතොඅවස්සුතෙ පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ ථුල්ලච්චයං, යක්ඛපෙතපණ්ඩකතිරච්ඡානගතමනුස්සවිග්ගහානං හත්ථතො උභතොඅවස්සුතෙපි සති එසෙව නයො. තත්ථ පන එකතොඅවස්සුතෙ සති දුක්කටං, සබ්බත්ථ උදකදන්තපොනග්ගහණෙපි පරිභොගෙපි දුක්කටමෙව. උභොසු අනවස්සුතෙසු, ‘‘අනවස්සුතො’’ති වා ඤත්වා ගණ්හන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. උදකදන්තපොනතො අඤ්ඤං අජ්ඣොහරණීයං, උභතොඅවස්සුතතා, සහත්ථා ගහණං, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානීති.

භොජනප්පටිග්ගහණපඨමසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. භොජනප්පටිග්ගහණදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා

ඡට්ඨෙ යතො ත්වන්ති යස්මා ත්වං. ඉඞ්ඝාති උය්යොජනත්ථෙ නිපාතො. අයම්පීති යා එවං උය්යොජෙති, සා එවං උය්යොජනෙන ච තෙන වචනෙන ඉතරිස්සා පටිග්ගහණෙන ච දුක්කටානි, අජ්ඣොහාරගණනාය ථුල්ලච්චයානි ච ආපජ්ජිත්වා භොජනපරියොසානෙ සඞ්ඝාදිසෙසං ආපජ්ජති.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ එවං උය්යොජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාණත්තිකමෙව, පුරිසස්ස වා යක්ඛාදීනං වා හත්ථතො උදකදන්තපොනප්පටිග්ගහණුය්යොජනෙ ච තෙසං පරිභොගෙ ච දුක්කටං, එස නයො යක්ඛාදීනං හත්ථතො අවසෙසග්ගහණත්ථං උය්යොජනෙ, තෙසං ගහණෙ, අජ්ඣොහාරෙ ච. භොජනපරියොසානෙ පන ථුල්ලච්චයං. ‘‘අනවස්සුතො’’ති ඤත්වා වා, ‘‘කුපිතා න පටිග්ගණ්හතී’’ති වා, ‘‘කුලානුද්දයතාය න පටිග්ගණ්හතී’’ති වා උය්යොජෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. මනුස්සපුරිසතා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා, ‘‘ඛාදනීයං භොජනීයං ගහෙත්වා භුඤ්ජා’’ති උය්යොජනා, තෙන වචනෙන ගහෙත්වා ඉතරිස්සා භොජනපරියොසානන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානීති.

භොජනප්පටිග්ගහණදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7-8-9. සඤ්චරිත්තාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා

සත්තමඅට්ඨමනවමසික්ඛාපදානං සඤ්චරිත්තාදිත්තයෙ වුත්තනයෙනෙව විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බො.

සඤ්චරිත්තාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. සික්ඛංපච්චාචික්ඛණසික්ඛාපදවණ්ණනා

දසමෙ කිංනුමාව සමණියොති කිංනු ඉමා එව සමණියො. තාසාහන්ති තාසං අහං. යාවතතියකපදත්ථො භික්ඛුපාතිමොක්ඛවණ්ණනායං (කඞ්ඛා. අට්ඨ. නිගමනවණ්ණනා), අවසෙසවිනිච්ඡයො ච තත්ථෙව සඞ්ඝභෙදසික්ඛාපදවණ්ණනායං වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බො, ඉදං පන සාවත්ථියං චණ්ඩකාළිභික්ඛුනිං (පාචි. 709) ආරබ්භ ‘‘බුද්ධං පච්චාචික්ඛාමී’’තිආදිවචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, එවං වචනමෙව චෙත්ථ චතූසු අඞ්ගෙසු පඨමං අඞ්ගන්ති අයං විසෙසො, සෙසං තාදිසමෙවාති.

සික්ඛංපච්චාචික්ඛණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

11. අධිකරණකුපිතසික්ඛාපදවණ්ණනා

එකාදසමෙ කිස්මිඤ්චිදෙව අධිකරණෙති චතුන්නං අඤ්ඤතරස්මිං. පච්චාකතාති පරාජිතා. ඉදම්පි සාවත්ථියං චණ්ඩකාළිං ආරබ්භ ‘‘ඡන්දගාමිනියො ච භික්ඛුනියො’’තිආදිවචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං දසමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

අධිකරණකුපිතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

12. පාපසමාචාරපඨමසික්ඛාපදවණ්ණනා

ද්වාදසමෙ සංසට්ඨාති පබ්බජිතානං අනනුලොමෙන ගිහීනං කොට්ටනපචනසාසනහරණාදිනා කායිකවාචසිකෙන මිස්සීභූතා. පාපො කායිකවාචසිකො ආචාරො එතාසන්ති පාපාචාරා. පාපො කිත්තිසද්දො එතාසන්ති පාපසද්දා. පාපො ආජීවසඞ්ඛාතො සිලොකො එතාසන්ති පාපසිලොකා. භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස විහෙසිකාති අඤ්ඤමඤ්ඤිස්සා කම්මෙ කරියමානෙ පටික්කොසනෙන විහෙසිකා. වජ්ජප්පටිච්ඡාදිකාති ඛුද්දානුඛුද්දකස්ස වජ්ජස්ස පටිච්ඡාදිකා.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ සංසට්ඨවිහාරවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථාපි දසමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං, සමනුභාසනකම්මකාලෙ පන ද්වෙතිස්සො එකතො සමනුභාසිතබ්බාති.

පාපසමාචාරපඨමසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

13. පාපසමාචාරදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා

තෙරසමෙ එවං වදෙය්යාති තා සමනුභට්ඨා භික්ඛුනියො එවං වදෙය්ය. එවාචාරාති එවංආචාරා, යාදිසො තුම්හාකං ආචාරො, තාදිසො ආචාරොති අත්ථො, එස නයො සබ්බත්ථ. උඤ්ඤායාති අවඤ්ඤාය නීචං කත්වා ජානනාය. පරිභවෙනාති ‘‘කිං ඉමා කරිස්සන්තී’’ති එවං පරිභවිත්වා ජානනෙන. අක්ඛන්තියාති අසහනතාය, කොධෙනාති අත්ථො. වෙභස්සියාති බලවන්තස්ස භාවෙන, අත්තනො බලප්පකාසනෙන සමුත්රාසෙනාති අත්ථො. දුබ්බල්යාති තුම්හාකං දුබ්බලභාවෙන, සබ්බත්ථ උඤ්ඤාය ච පරිභවෙන චාති එවං සමුච්චයත්ථො දට්ඨබ්බො. විවිච්චථාති නානා හොථ, අනනුලොමිකං කායිකවාචසිකසංසග්ගං පජහථාති අත්ථො.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ‘‘සංසට්ඨාව, අය්යෙ, තුම්හෙ විහරථ, මා තුම්හෙ නානා විහරිත්ථා’’ති උය්යොජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථාපි දසමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

පාපසමාචාරදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

14. සඞ්ඝභෙදකාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා

සඞ්ඝභෙදාදීසු චතූසු වුත්තනයෙනෙව විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බො. කෙවලඤ්හි භික්ඛුනී සඞ්ඝං න භින්දති, භෙදාය පන පරක්කමති චෙව අනුවත්තති ච. උද්දිට්ඨා ඛො අය්යායො සත්තරස සඞ්ඝාදිසෙසා ධම්මාති භික්ඛූ ආරබ්භ පඤ්ඤත්තා සාධාරණා සත්ත, අසාධාරණා දසාති එවං සත්තරස. උභතොසඞ්ඝෙ පක්ඛමානත්තං චරිතබ්බන්ති භික්ඛුනියා හි ආපත්තිං ඡාදෙන්තියාපි පරිවාසො නාම නත්ථි, ඡාදනපච්චයාපි න දුක්කටං ආපජ්ජති, තස්මා ඡාදෙත්වාපි අඡාදෙත්වාපි එකං පක්ඛමානත්තමෙව චරිතබ්බං. තං භික්ඛුනීහි අත්තනො සීමං සොධෙත්වා විහාරසීමාය වා, සොධෙතුං අසක්කොන්තීහි ඛණ්ඩසීමාය වා සබ්බන්තිමෙන පරිච්ඡෙදෙන චතුවග්ගං ගණං සන්නිපාතාපෙත්වා දාතබ්බං. සචෙ එකා ආපත්ති හොති, එකිස්සා වසෙන, සචෙ ද්වෙ වා තිස්සො වා සම්බහුලා වා එකවත්ථුකා වා නානාවත්ථුකා වා, තාසං තාසං වසෙන භික්ඛුපාතිමොක්ඛවණ්ණනායං වුත්තවත්ථුගොත්තනාමආපත්තිභෙදෙසු යං යං ඉච්ඡති, තං තං ආදාය යොජනා කාතබ්බා.

තත්රිදං පඨමාපත්තිවසෙන මුඛමත්තනිදස්සනං – තාය ආපන්නාය භික්ඛුනියා භික්ඛුනිසඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා වුඩ්ඪානං භික්ඛුනීනං පාදෙ වන්දිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්සවචනීයො ‘‘අහං, අය්යෙ, එකං ආපත්තිං ආපජ්ජිං උස්සයවාදං, සාහං, අය්යෙ, සඞ්ඝං එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං යාචාමී’’ති, එවං තික්ඛත්තුං යාචාපෙත්වා බ්යත්තාය භික්ඛුනියා පටිබලාය සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –

‘‘සුණාතු මෙ, අය්යෙ, සඞ්ඝො, අයං ඉත්ථන්නාමා භික්ඛුනී එකං ආපත්තිං ආපජ්ජිං උස්සයවාදං, සා සඞ්ඝං එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං යාචති, යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො ඉත්ථන්නාමාය භික්ඛුනියා එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං දදෙය්ය, එසා ඤත්ති.

‘‘සුණාතු මෙ, අය්යෙ, සඞ්ඝො, අයං ඉත්ථන්නාමා භික්ඛුනී…පෙ… දුතියම්පි…පෙ… තතියම්පි එතමත්ථං වදාමි, සුණාතු මෙ, අය්යෙ, සඞ්ඝො…පෙ… සා භාසෙය්ය. දින්නං සඞ්ඝෙන ඉත්ථන්නාමාය භික්ඛුනියා එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං. ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති.

කම්මවාචාපරියොසානෙ ‘‘වත්තං සමාදියාමි, මානත්තං සමාදියාමී’’ති සමාදියිත්වා සඞ්ඝස්ස ආරොචෙත්වා නික්ඛිත්තවත්තෙන තාව වසිතුකාමාය තත්ථෙව සඞ්ඝමජ්ඣෙ වා පක්කන්තාසු භික්ඛුනීසු එකභික්ඛුනියා වා දුතියිකාය වා සන්තිකෙ ‘‘වත්තං නික්ඛිපාමි, මානත්තං නික්ඛිපාමී’’ති නික්ඛිපිතබ්බං. අඤ්ඤිස්සා පන ආගන්තුකාය සන්තිකෙ ආරොචෙත්වා නික්ඛිපිතබ්බං, නික්ඛිත්තකාලතො පට්ඨාය පකතත්තට්ඨානෙ තිට්ඨති, තතො පුරෙඅරුණෙයෙව චතූහි භික්ඛුනීහි තං භික්ඛුනිං ගහෙත්වා ගාමූපචාරතො ච භික්ඛූනං විහාරූපචාරතො ච ද්වෙ ලෙඩ්ඩුපාතෙ අතික්කමිත්වා මහාමග්ගා ඔක්කම්ම ගුම්බවතිආදීහි පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙ නිසීදිතබ්බං. චතූහි භික්ඛූහිපි තත්ථ ගන්තබ්බං, ගන්ත්වා භික්ඛුනීනං අවිදූරෙ විසුං නිසීදිතබ්බං. අථ තාය භික්ඛුනියා වුත්තනයෙනෙව වත්තං සමාදියිත්වා භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස තාව එවං ආරොචෙතබ්බං –

‘‘අහං, අය්යෙ, එකං ආපත්තිං ආපජ්ජිං උස්සයවාදං, සාහං සඞ්ඝං එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං යාචිං, තස්සා මෙ සඞ්ඝො එකිස්සා ආපත්තියා උස්සයවාදාය පක්ඛමානත්තං අදාසි, සාහං මානත්තං චරාමි, වෙදයාමහං, අය්යෙ, ‘වෙදයතී’ති මං සඞ්ඝො ධාරෙතූ’’ති.

තතො භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා එවං ආරොචෙතබ්බං ‘‘අහං, අය්යා, එකං ආපත්තිං ආපජ්ජිං…පෙ… වෙදයාමහං, අය්යා, ‘වෙදයතී’ති මං සඞ්ඝො ධාරෙතූ’’ති. ආරොචෙත්වා භික්ඛුනිසඞ්ඝස්සෙව සන්තිකෙ නිසීදිතබ්බං, තතො පට්ඨාය භික්ඛූසු වා, දුතියිකං ඨපෙත්වා භික්ඛුනීසු වා පක්කන්තාසුපි උභතොසඞ්ඝෙ මානත්තං චිණ්ණමෙව හොති. යාව අරුණං න උට්ඨහති, තාව යං පඨමං පස්සති භික්ඛුං වා භික්ඛුනිං වා, තස්සා ආරොචෙතබ්බං. උට්ඨිතෙ අරුණෙ වත්තං නික්ඛිපිත්වා උපස්සයං ගන්තබ්බං, එවං පඤ්චදස අරුණා ගහෙතබ්බා.

අනික්ඛිත්තවත්තාය පන ආගන්තුකෙසු අසති චතුන්නං භික්ඛූනඤ්ච භික්ඛුනීනඤ්ච දෙවසිකං ආරොචෙත්වා, ආගන්තුකෙසු සති සබ්බෙසම්පි ආගන්තුකානං ආරොචෙන්තියා පඤ්චදස දිවසානි පාරිවාසිකක්ඛන්ධකෙ (චූළව. 75 ආදයො) වුත්තනයෙනෙව සම්මා වත්තිතබ්බන්ති අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො, විත්ථාරො පන සමන්තපාසාදිකායං (චූළව. අට්ඨ. 75 ආදයො) වුත්තො, චිණ්ණමානත්තාය භික්ඛුනියාති යදා එවං චිණ්ණමානත්තා භික්ඛුනී හොති, අථස්සා යත්ථ සියා වීසතිගණො භික්ඛුනිසඞ්ඝොති වුත්තනයෙනෙව අබ්භානකම්මං කාතබ්බං, සෙසං උත්තානමෙවාති.

කඞ්ඛාවිතරණියා පාතිමොක්ඛවණ්ණනාය

භික්ඛුනිපාතිමොක්ඛෙ

සඞ්ඝාදිසෙසවණ්ණනා නිට්ඨිතා.