තීකා > විනයපිටක (ටීකා) > ද්වෙමාතිකාපාළි

පාචිත්තියෙසු ¶ ¶ ලසුණවග්ගස්ස තාව පඨමෙ ලසුණන්ති මගධරට්ඨෙ ජාතං ආමකං භණ්ඩිකලසුණමෙව, න එකද්විතිමිඤ්ජකං. තඤ්හි ‘‘ඛාදිස්සාමී’’ති පටිග්ගණ්හන්තියා දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ලසුණං හරාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අලසුණෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන අලසුණසඤ්ඤාය, පලණ්ඩුකෙ, භඤ්ජනකෙ, හරිතකෙ, චාපලසුණෙ, සූපසම්පාකෙ, මංසසම්පාකෙ, තෙලසම්පාකෙ, සාළවෙ, උත්තරිභඞ්ගෙ, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ආමකලසුණඤ්චෙව, අජ්ඣොහරණඤ්චාති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

ලසුණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දුතියෙ සම්බාධෙති පටිච්ඡන්නොකාසෙ, උපකච්ඡකෙසු ච මුත්තකරණෙ චාති අත්ථො. සංහරාපෙය්යාති එත්ථ ඛුරසණ්ඩාසකත්තරිආදීසු යෙන කෙනචි සංහරාපෙන්තියා පයොගගණනාය පාචිත්තියං, න ලොමගණනාය.

සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ සම්බාධෙ ලොමං සංහරාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අත්තනො ¶ අත්ථාය අඤ්ඤං ආණාපෙන්තියා සාණත්තිකං, ආපත්තිභෙදොනත්ථි. ආබාධපච්චයා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ආබාධාභාවො, සම්බාධෙ ලොමසංහරණන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි භික්ඛුනියා සද්ධිං එකද්ධානමග්ගගමනසික්ඛාපදසදිසානීති.

සම්බාධලොමසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ ¶ තලඝාතකෙති අන්තමසො උප්පලකෙසරෙනාපි මුත්තකරණස්ස තලඝාතනෙ මුත්තකරණම්හි පහාරදානෙ පාචිත්තියන්ති අත්ථො.

සාවත්ථියං ¶ ද්වෙ භික්ඛුනියො ආරබ්භ තලඝාතකරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, පුරිමනයෙනෙව සාණත්තිකං, ආපත්තිභෙදො නත්ථි. ඉතො පරං පන යත්ථ නත්ථි, තත්ථ අවත්වාව ගමිස්සාම. ආබාධපච්චයා ගණ්ඩං වා වණං වා පහරන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ආබාධාභාවො, මුත්තකරණෙ පහාරදානං, ඵස්සසාදියනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානීති.

තලඝාතකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චතුත්ථෙ ජතුමට්ඨකෙති ජතුනා කතෙ මට්ඨදණ්ඩකෙ. වත්ථුවසෙනෙතං වුත්තං, කාමරාගෙන පන උප්පලකෙසරම්පි පවෙසෙන්තියා ආපත්ති.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ ජතුමට්ඨකසාදියනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං තතියසදිසමෙවාති.

ජතුමට්ඨකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ උදකසුද්ධිකන්ති මුත්තකරණස්ස ධොවනං. ආදියමානායාති කරොන්තියා. ද්වඞ්ගුලපබ්බපරමං ¶ ආදාතබ්බන්ති ද්වීසු අඞ්ගුලීසු එකෙකං කත්වා ද්වඞ්ගුලපබ්බපරමං ආදාතබ්බං. තං අතික්කාමෙන්තියාති සචෙ ධොවනකාලෙ රාගවසෙන විත්ථාරතො තතියාය අඞ්ගුලියා අග්ගපබ්බං, ගම්භීරතො එකිස්සාව අඞ්ගුලියා තතියපබ්බං පවෙසෙති පාචිත්තියං.

සක්කෙසු අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ අතිගම්භීරං උදකසුද්ධිකං ආදියනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, ඌනකද්වඞ්ගුලපබ්බෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන ¶ ඌනකසඤ්ඤාය, ද්වඞ්ගුලපබ්බපරමං ආදියන්තියා, ආබාධපච්චයා අතිරෙකම්පි, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති, සෙසං තතියසදිසමෙවාති.

උදකසුද්ධිකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨෙ භුඤ්ජන්තස්සාති පඤ්චන්නං භොජනානං අඤ්ඤතරං භුඤ්ජතො. පානීයෙනාති සුද්ධෙන වා උදකෙන, තක්කාදීසු වා අඤ්ඤතරෙන. විධූපනෙනාති යාය කායචි බීජනියා. උපතිට්ඨෙය්යාති යා එතෙසු ද්වීසු අඤ්ඤතරං ගහෙත්වා හත්ථපාසෙ තිට්ඨති, තස්සා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ භුඤ්ජන්තස්ස එවං තිට්ඨනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, හත්ථපාසං විජහිත්වා ඛාදනීයං ඛාදන්තස්ස උපතිට්ඨන්තියා දුක්කටං, අනුපසම්පන්නෙ ¶ තිකදුක්කටං. ‘‘ඉමං පිවථ, ඉමිනා බීජථා’’ති එවං දෙන්තියා වා, දාපෙන්තියා වා, අනුපසම්පන්නං වා උපතිට්ඨාපනත්ථං ආණාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. භුඤ්ජන්තස්ස භික්ඛුනො හත්ථපාසෙ ඨානං, පානීයස්ස වා විධූපනස්ස වා ගහණන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

උපතිට්ඨනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තමෙ විඤ්ඤත්වාති අන්තමසො මාතරම්පි යාචිත්වා. භුඤ්ජෙය්යාති අජ්ඣොහරෙය්ය. එත්ථ ච විඤ්ඤත්ති චෙව භොජනඤ්ච පමාණං, තස්මා සයං විඤ්ඤත්වා අඤ්ඤාය භජ්ජනාදීනි කාරාපෙත්වා වා ¶ , අඤ්ඤාය විඤ්ඤාපෙත්වා සයං භජ්ජනාදීනි කත්වා වා පටිග්ගහණතො පට්ඨාය යාව දන්තෙහි සංඛාදනං, තාව පුබ්බප්පයොගෙසු දුක්කටානි, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ආමකධඤ්ඤං විඤ්ඤාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සයං වා අඤ්ඤාය වා අවිඤ්ඤත්තියා ලද්ධං භජ්ජනාදීනි කත්වා ¶ වා කාරෙත්වා වා භුඤ්ජන්තියා දුක්කටං, අඤ්ඤාය විඤ්ඤත්තියා ලද්ධං පන සයං භජ්ජනාදීනි කත්වාපි කාරෙත්වාපි භුඤ්ජන්තියා දුක්කටමෙව. ආබාධෙ සති සෙදකම්මාදීනං අත්ථාය විඤ්ඤාපෙන්තියා, අවිඤ්ඤත්තියා ලබ්භමානං නවකම්මත්ථාය සම්පටිච්ඡන්තියා, ඤාතකප්පවාරිතට්ඨානෙ මුග්ගමාසාදිඅපරණ්ණං විඤ්ඤාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සත්තන්නං ධඤ්ඤානං අඤ්ඤතරස්ස විඤ්ඤාපනං වා විඤ්ඤාපාපනං වා, පටිලාභො, භජ්ජනාදීනි කත්වා වා කාරෙත්වා වා අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අද්ධානමග්ගසික්ඛාපදසදිසානීති.

ආමකධඤ්ඤසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

8. පඨමඋච්චාරඡඩ්ඩනසික්ඛාපදවණ්ණනා

අට්ඨමෙ සඞ්කාරන්ති කචවරං. විඝාසන්ති යංකිඤ්චි පරිභුත්තාවසෙසං උච්ඡිට්ඨොදකම්පි දන්තකට්ඨම්පි, අට්ඨිකචලකෙසු පන වත්තබ්බමෙව නත්ථි. තිරොකුට්ටෙ වා තිරොපාකාරෙ වාති යස්සකස්සචි කුට්ටස්ස වා පාකාරස්ස වා පරතො. ඡඩ්ඩෙය්ය වා ඡඩ්ඩාපෙය්ය වාති සබ්බානිපෙතානි එකතො ඡඩ්ඩෙන්තියා එකප්පයොගෙ එකාපත්ති, සකිං ආණත්තියා බහුකෙපි ඡඩ්ඩිතෙ එකාව.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ උච්චාරං තිරොකුට්ටෙ ඡඩ්ඩනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාණත්තිකං, භික්ඛුස්ස දුක්කටං ¶ , ඔලොකෙත්වා වා අවලඤ්ජෙ වා ඡඩ්ඩෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. උච්චාරාදිභාවො, අනොලොකනං, වලඤ්ජනට්ඨානං, තිරොකුට්ටතිරොපාකාරතා, ඡඩ්ඩනං වා ඡඩ්ඩාපනං වාති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සඤ්චරිත්තසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

පඨමඋච්චාරඡඩ්ඩනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. දුතියඋච්චාරඡඩ්ඩනසික්ඛාපදවණ්ණනා

නවමෙ ¶ හරිතෙති ඛෙත්තෙ වා නාළිකෙරාදිආරාමෙ වා යත්ථකත්ථචි රොපිමහරිතට්ඨානෙ. තානි වත්ථූනි ඡඩ්ඩෙන්තියා වා ඡඩ්ඩාපෙන්තියා වා පුරිමනයෙනෙව ¶ ආපත්ති, තාදිසෙ ඨානෙ නිසීදිත්වා අන්තමසො උදකං පිවිත්වා මත්ථකච්ඡින්නං නාළිකෙරම්පි ඡඩ්ඩෙන්තියා ආපත්තියෙව.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ උච්චාරාදීනි හරිතෙ ඡඩ්ඩනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාණත්තිකං, තිකපාචිත්තියං, භික්ඛුනො දුක්කටං, භික්ඛුනියාපි නික්ඛිත්තබීජෙ ඛෙත්තෙ යාව අඞ්කුරො න උට්ඨහති, තාව දුක්කටං, අහරිතෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන අහරිතසඤ්ඤාය ඡඩ්ඩිතඛෙත්තෙ වා, සාමිකෙ අපලොකෙත්වා වා ඡඩ්ඩෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං අට්ඨමසදිසමෙවාති.

දුතියඋච්චාරඡඩ්ඩනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දසමෙ නච්චන්ති අන්තමසො මොරනච්චම්පි. ගීතන්ති අන්තමසො ධම්මභාණකගීතම්පි. වාදිතන්ති අන්තමසො උදකභෙරිවාදිතම්පි. දස්සනායාති එතෙසු යංකිඤ්චි දස්සනාය ගච්ඡන්තියා පදෙ පදෙ දුක්කටං, යත්ථ ඨිතා පස්සති වා සුණාති වා, එකප්පයොගෙ එකාපත්ති, තං තං දිසං ඔලොකෙන්තියා පයොගෙ පයොගෙ ආපත්ති.

රාජගහෙ ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ නච්චාදීනි දස්සනාය ගමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සයං තානි වත්ථූනි කරොන්තියා, අඤ්ඤං වා ආණාපෙන්තියා, ‘‘චෙතියස්ස උපහාරං දෙථා’’ති ඊදිසෙන පරියායෙන වා භණන්තියා, ‘‘චෙතියස්ස උපහාරං කරොමා’’ති වා වුත්තෙ ‘‘සාධූ’’ති සම්පටිච්ඡන්තියා ච පාචිත්තියමෙවාති සබ්බඅට්ඨකථාසු (පාචි. අට්ඨ. 835-837) වුත්තං, භික්ඛුනො සබ්බත්ථ දුක්කටං. ‘‘තුම්හාකං චෙතියස්ස උපට්ඨානං කරොමා’’ති වුත්තෙ පන ‘‘උපට්ඨානකරණං නාම සුන්දර’’න්ති ඊදිසං පරියායං භණන්තියා, ආරාමෙ ඨත්වා පස්සන්තියා වා සුණන්තියා වා, තථා අත්තනො ඨිතොකාසං ආගන්ත්වා පයොජිතං පටිපථං ගච්ඡන්තියා සම්මුඛීභූතං සලාකභත්තාදිකෙ සති කරණීයෙ ¶ ගන්ත්වා, ආපදාසු වා සමජ්ජට්ඨානං පවිසිත්වාපි පස්සන්තියා වා සුණන්තියා වා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. නච්චාදීනං අඤ්ඤතරතා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා ¶ ගමනං, දස්සනං වා සවනං ¶ වාති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානි, ඉදං පන ලොකවජ්ජං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

නච්චගීතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අන්ධකාරවග්ගස්ස පඨමෙ රත්තන්ධකාරෙති රත්තිඅන්ධකාරෙ. අප්පදීපෙති පජ්ජොතචන්දසූරියඅග්ගීසු එකෙකෙනාපි අනොභාසිතෙ. පුරිසෙනාති සන්තිට්ඨිතුං සල්ලපිතුඤ්ච විඤ්ඤුනා මනුස්සපුරිසෙන සද්ධිං. සන්තිට්ඨෙය්ය වාති හත්ථපාසෙ ඨිතමත්තාය පාචිත්තියං. සල්ලපෙය්යාති තත්ථ ඨත්වා ගෙහසිතකථං කථෙන්තියාපි පාචිත්තියමෙව.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ එවං සන්තිට්ඨනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, පුරිසස්ස හත්ථපාසං විජහිත්වා, යක්ඛාදීනං හත්ථපාසං අවිජහිත්වාපි සන්තිට්ඨන්තියා, සල්ලපෙන්තියා වා දුක්කටං, යංකිඤ්චි විඤ්ඤුං දුතියං ගහෙත්වා එවං කරොන්තියා, අරහොපෙක්ඛාය, අඤ්ඤවිහිතාය, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. රත්තන්ධකාරතා, පුරිසස්ස හත්ථපාසෙ ඨානං වා සල්ලපනං වා, සහායාභාවො, රහොපෙක්ඛතාති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. ථෙය්යසත්ථසමුට්ඨානං, කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

රත්තන්ධකාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. පටිච්ඡන්නොකාසසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙති කුට්ටාදීසු යෙන කෙනචි පටිච්ඡන්නෙ, ඉදමෙවෙත්ථ නානත්තං.

පටිච්ඡන්නොකාසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. අජ්ඣොකාසසල්ලපනසික්ඛාපදවණ්ණනා

තතියෙ ¶ ¶ අජ්ඣොකාසෙති නානං, සෙසං උභයත්ථාපි පඨමසදිසමෙවාති.

අජ්ඣොකාසසල්ලපනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. දුතියිකඋය්යොජනසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ රථිකායාති රච්ඡායං. බ්යූහෙති අනිවිද්ධරච්ඡායං ¶ . සිඞ්ඝාටකෙති චච්චරෙ. නිකණ්ණිකං වා ජප්පෙය්යාති කණ්ණමූලෙ කිඤ්චි ජප්පෙය්ය. උය්යොජෙය්යාති අනාචාරං චරිතුකාමතාය ‘‘ගච්ඡ ත්ව’’න්ති දුතියිකං උය්යොජෙය්ය. පාචිත්තියන්ති පුරිමනයෙනෙව තාව සන්තිට්ඨනාදීසු තීණි පාචිත්තියානි, උය්යොජෙන්තියා පන උය්යොජනෙ ච හත්ථපාසවිජහනෙ ච දුක්කටං, විජහිතෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එවං සන්තිට්ඨනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං පුරිමත්තයසදිසමෙව. අනාපත්තියං පන ‘‘න අනාචාරං ආචරිතුකාමා, සති කරණීයෙ දුතියිකං භික්ඛුනිං උය්යොජෙතී’’ති (පාචි. 852) එත්තකං අධිකන්ති.

දුතියිකඋය්යොජනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. අනාපුච්ඡාපක්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා

පඤ්චමෙ පුරෙභත්තන්ති අරුණුග්ගමනං උපාදාය යාව මජ්ඣන්හිකං. ආසනෙති පල්ලඞ්කස්සොකාසභූතෙ. සාමිකෙ අනාපුච්ඡාති තස්මිං කුලෙ යංකිඤ්චි විඤ්ඤුං මනුස්සං අනාපුච්ඡා. පක්කමෙය්යාති එත්ථ ඡන්නස්ස අන්තො නිසීදිත්වා අනොවස්සකං අජ්ඣොකාසෙ උපචාරං අතික්කාමෙන්තියා පඨමපාදෙ දුක්කටං, දුතියෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ අනාපුච්ඡා පක්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, පල්ලඞ්කස්ස අනොකාසෙ දුක්කටං, තථා ආපුච්ඡිතෙ ¶ අනාපුච්ඡිතසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච. ආපුච්ඡිතසඤ්ඤාය පන, අසංහාරිමෙ, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච ¶ අනාපත්ති. පුරෙභත්තතා, අන්තරඝරෙ නිසජ්ජා, ආසනස්ස පල්ලඞ්කොකාසතා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා අනාපුච්ඡනං, වුත්තපරිච්ඡෙදාතික්කමොති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

අනාපුච්ඡාපක්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. අනාපුච්ඡාඅභිනිසීදනසික්ඛාපදවණ්ණනා

ඡට්ඨෙ පච්ඡාභත්තන්ති මජ්ඣන්හිකෙ වීතිවත්තෙ යාව සූරියස්ස අත්ථඞ්ගමා. අභිනිසීදෙය්ය වාති ආදිම්හි නිසීදිත්වා ගච්ඡන්තියා එකා ආපත්ති, අනිසීදිත්වා නිපජ්ජිත්වාව ගච්ඡන්තියාපි එකා, නිසීදිත්වා නිපජ්ජන්තියා ද්වෙ.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ආසනෙ අභිනිසීදනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං ¶ , සෙසං පඤ්චමසදිසමෙව. යථා පන තත්ථ අසංහාරිමෙ, එවමිධ ධුවපඤ්ඤත්තෙ අනාපත්තීති.

අනාපුච්ඡාඅභිනිසීදනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7. අනාපුච්ඡාසන්ථරණසික්ඛාපදවණ්ණනා

සත්තමෙ විකාලෙති අත්ථඞ්ගතෙ සූරියෙ. සෙය්යන්ති අන්තමසො පණ්ණසන්ථාරම්පි, සෙසං ඡට්ඨසදිසමෙව.

ඉදං පන සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ විකාලෙ කුලානි උපසඞ්කමිත්වා සාමිකෙ අනාපුච්ඡිත්වා සෙය්යං සන්ථරිත්වා අභිනිසීදනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අනාපත්තියඤ්චෙත්ථ ධුවපඤ්ඤත්තං නාම නත්ථීති.

අනාපුච්ඡාසන්ථරණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ ¶ ¶ දුග්ගහිතෙන දූපධාරිතෙනාති යං වුත්තං, තතො අඤ්ඤථා ගහිතෙන ච උපධාරිතෙන ච. පරන්ති ‘‘අහං කිරය්යෙ අය්යං න සක්කච්චං උපට්ඨහාමී’’තිආදිනා (පාචි. 869) නයෙන උපසම්පන්නං උජ්ඣාපෙන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ එවං පරං උජ්ඣාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං, උම්මත්තිකාදීනංයෙව අනාපත්ති. දුග්ගහිතතා, උජ්ඣාපනං, යං උජ්ඣාපෙති, තස්සා උපසම්පන්නතාති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන දුක්ඛවෙදනන්ති.

පරඋජ්ඣාපනකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නවමෙ අභිසපෙය්යාති සපථං කරෙය්ය. තත්ථ ‘‘නිරයෙ උපපජ්ජාමි, නිරයෙ උපපජ්ජතූ’’තිඑවමාදීනි වදමානා නිරයෙන අභිසපති නාම, අක්කොසතීති අත්ථො. ‘‘ගිහිනී හොමි, ගිහිනී හොතූ’’තිඑවමාදීනි වදමානා බ්රහ්මචරියෙන. තස්සා වාචාය වාචාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං චණ්ඩකාළිං ආරබ්භ එවං අභිසපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං, තිරච්ඡානයොනියා වා පෙත්තිවිසයෙන වා මනුස්සදොභග්ගෙන වා අභිසපනෙ දුක්කටං. අත්ථධම්මානුසාසනිපුරෙක්ඛාරානං උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. නිරයෙන වා බ්රහ්මචරියෙන වා අභිසපනං ¶ , උපසම්පන්නතා, අත්ථධම්මපුරෙක්ඛාරාදීනං අභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අට්ඨමසදිසානෙවාති.

පරඅභිසපනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දසමෙ ¶ වධිත්වාති හත්ථාදීහි පහරිත්වා, උභයං කරොන්තියාව පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ චණ්ඩකාළිං ආරබ්භ අත්තානං වධිත්වා රොදනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, කෙවලං වධන්තියා වා රොදන්තියා වා දුක්කටමෙව. ඤාතිරොගභොගබ්යසනෙහි ඵුට්ඨාය කෙවලං රොදන්තියා එව න වධන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අත්තානං වධනඤ්චෙව, රොදනඤ්චාති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානි, ඉදං පන කිරියමෙවාති.

රොදනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නග්ගවග්ගස්ස පඨමෙ නග්ගාති අනිවත්ථා වා අපාරුතා වා. එවඤ්හි නහායන්තියා සබ්බප්පයොගෙසු දුක්කටං, නහානපරියොසානෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ එවං නහානවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, උදකසාටිකචීවරෙ අච්ඡින්නෙ වා නට්ඨෙ වා, ‘‘මහග්ඝං ඉදං දිස්වා චොරාපි හරෙය්යු’’න්ති එවරූපාසු ආපදාසු වා නහායන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. නග්ගතා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, නහානපරියොසානන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

නග්ගසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දුතියෙ ¶ සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අප්පමාණිකායො උදකසාටිකායො ධාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථ සබ්බං රතනවග්ගෙ නිසීදනසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

උදකසාටිකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ විසිබ්බෙත්වාති දුස්සිබ්බිතං පුනසිබ්බනත්ථාය විසිබ්බෙත්වා. අනන්තරායිකිනීති දසසු අන්තරායෙසු එකෙකස්මිම්පි අසති. අඤ්ඤත්ර චතූහපඤ්චාහාති ¶ විසිබ්බිතදිවසතො පඤ්ච දිවසෙ අතික්කාමෙත්වා ‘‘නෙව සිබ්බිස්සාමි ¶ , න සිබ්බාපනාය උස්සුක්කං කරිස්සාමී’’ති ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ චීවරං විසිබ්බෙත්වා න සිබ්බනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං, තථා උභින්නම්පි අඤ්ඤස්මිං පරික්ඛාරෙ. යා පන අන්තරායිකිනී වා හොති, පරියෙසිත්වා වා කිඤ්චි න ලභති, කරොන්තී වා පඤ්චාහං අතික්කාමෙති, තස්සා ච, ගිලානාය ච, ආපදාසු ච, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. නිවාසනපාරුපනුපගචීවරතා, උපසම්පන්නාය සන්තකතා, සිබ්බනත්ථාය විසිබ්බනං වා විසිබ්බාපනං වා, අඤ්ඤත්ර අනුඤ්ඤාතකාරණා පඤ්චාහාතික්කමො, ධුරනික්ඛෙපොති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

චීවරසිබ්බනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චතුත්ථෙ පඤ්ච අහානි පඤ්චාහං, පඤ්චාහමෙව පඤ්චාහිකං. සඞ්ඝාටීනං චාරො සඞ්ඝාටිචාරො, පරිභොගවසෙන වා ඔතාපනවසෙන වා සඞ්ඝටිතට්ඨෙන ‘සඞ්ඝාටී’ති ලද්ධනාමං තිචීවරං, උදකසාටිකා, සංකච්චිකාති ඉමෙසං පඤ්චන්නං චීවරානං පරිවත්තනන්ති අත්ථො. අතික්කාමෙය්ය පාචිත්තියන්ති ¶ ඡට්ඨෙ අරුණුග්ගමනෙ එකස්මිං චීවරෙ වුත්තනයෙන අපරිවත්තිතෙ එකා ආපත්ති, පඤ්චසු පඤ්ච.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ චීවරං නික්ඛිපිත්වා සන්තරුත්තරෙන ජනපදචාරිකං පක්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, පඤ්චාහානතික්කන්තෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන අනතික්කන්තසඤ්ඤාය, පඤ්චමං දිවසං පඤ්ච චීවරානි නිවාසෙන්තියා වා පාරුපන්තියා වා ඔතාපෙන්තියා වා, ගිලානාය, ‘‘ඉදං මෙ චීවරං මහග්ඝං ඊදිසෙ චොරභයෙ න සක්කා ධාරෙතු’’න්ති එවරූපාසු ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පඤ්චන්නං චීවරානං අඤ්ඤතරතා, පඤ්චාහාතික්කමො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, අපරිවත්තනන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානීති.

සඞ්ඝාටිචාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. චීවරසඞ්කමනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

පඤ්චමෙ ¶ ¶ චීවරසඞ්කමනීයන්ති සඞ්කමෙතබ්බං චීවරං, අඤ්ඤිස්සා සන්තකං අනාපුච්ඡා ගහිතං පුන පටිදාතබ්බං පඤ්චන්නං අඤ්ඤතරං චීවරන්ති අත්ථො. ධාරෙය්යාති සචෙ තං නිවාසෙති වා පාරුපති වා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ භික්ඛුනියා චීවරං ආදාය අනාපුච්ඡා පාරුපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං. යා පන තාය වා දින්නං, තං වා ආපුච්ඡා, අච්ඡින්නනට්ඨචීවරිකා වා හුත්වා, ‘‘ඉදං මෙ චීවරං මහග්ඝං ඊදිසෙ චොරභයෙ න සක්කා ධාරෙතු’’න්ති එවරූපාසු ආපදාසු වා ධාරෙති, තස්සා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. චීවරසඞ්කමනීයතා, උපසම්පන්නාය සන්තකතා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, ධාරණන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමකථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

චීවරසඞ්කමනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨෙ ¶ ගණස්සාති භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස. චීවරලාභන්ති විකප්පනුපගම්පි පච්ඡිමං ලභිතබ්බං චීවරං. අන්තරායං කරෙය්යාති යථා තෙ දාතුකාමා න දෙන්ති, එවං පරක්කමෙය්ය. පාචිත්තියන්ති සචෙ තස්සා වචනෙන තෙ න දෙන්ති, භික්ඛුනියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ගණස්ස චීවරලාභන්තරායකරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අඤ්ඤස්මිං පරික්ඛාරෙ දුක්කටං, සම්බහුලානං පන එකභික්ඛුනියා වා චීවරලාභෙපි දුක්කටමෙව. ‘‘සමග්ඝකාලෙ දස්සථා’’ති එවං ආනිසංසං දස්සෙත්වා නිවාරෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. විකප්පනුපගපච්ඡිමතා, සඞ්ඝස්ස පරිණතභාවො, විනා ආනිසංසදස්සනෙන අන්තරායකරණන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානීති.

ගණචීවරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තමෙ ¶ ධම්මිකං චීවරවිභඞ්ගන්ති සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන සන්නිපතිත්වා කරීයමානං චීවරවිභඞ්ග. පටිබාහෙය්යාති පටිසෙධෙය්ය, එවං පටිසෙධෙන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ධම්මිකං චීවරවිභඞ්ගං පටිබාහනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ධම්මිකෙ වෙමතිකාය, අධම්මිකෙ ධම්මිකසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච දුක්කටං. උභයත්ථ අධම්මිකසඤ්ඤාය, ආනිසංසං දස්සෙත්වා පටිබාහන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. චීවරවිභඞ්ගස්ස ධම්මිකතා, ධම්මිකසඤ්ඤිතා, විනා ආනිසංසෙන පටිබාහනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානෙවාති.

පටිබාහනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ සමණචීවරන්ති කප්පකතං නිවාසනපාරුපනුපගං, එවරූපං ඨපෙත්වා පඤ්ච සහධම්මිකෙ මාතාපිතරො ¶ ච යස්ස කස්සචි ගහට්ඨස්ස වා පබ්බජිතස්ස වා පරිච්චජිත්වා දෙන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ අගාරිකස්ස සමණචීවරදානවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, භික්ඛුනො දුක්කටං. මාතාපිතූනං පරිච්චජිත්වාපි, අඤ්ඤෙසං තාවකාලිකමෙව දෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සමණචීවරතා, ඨපෙත්වා සහධම්මිකෙ ච මාතාපිතරො ච අඤ්ඤෙසං දානං, අතාවකාලිකතාති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සඤ්චරිත්තසදිසානීති.

චීවරදානසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නවමෙ දුබ්බලචීවරපච්චාසායාති දුබ්බලාය චීවරපච්චාසාය, ‘‘සචෙ සක්කොම දස්සාමා’’ති එත්තකමත්තං සුත්වා උප්පාදිතාය ආසායාති අත්ථො ¶ . චීවරකාලසමයං අතික්කාමෙය්යාති වස්සංවුට්ඨභික්ඛුනීහි කාලචීවරෙ භාජියමානෙ ‘‘ආගමෙය්යාථ, අය්යෙ, අත්ථි සඞ්ඝස්ස චීවරපච්චාසා’’ති වත්වා තං චීවරවිභඞ්ගං චීවරකාලං අතික්කාමෙය්ය, තස්සා අනත්ථතෙ කථිනෙ වස්සානස්ස පච්ඡිමමාසං, අත්ථතෙ කථිනෙ කථිනුබ්භාරදිවසං අතික්කාමෙන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ දුබ්බලචීවරපච්චාසාය චීවරකාලසමයං අතික්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, දුබ්බලචීවරෙ ¶ වෙමතිකාය, අදුබ්බලචීවරෙ දුබ්බලචීවරසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච දුක්කටං. උභයත්ථ අදුබ්බලචීවරසඤ්ඤාය, කිඤ්චාපි ‘න සක්කොමා’ති වදන්ති, ‘‘ඉදානි පන තෙසං කප්පාසො වා උප්පජ්ජිස්සති, සද්ධො වා පුරිසො ආගමිස්සති, තස්මිං ආගතෙ අද්ධා දස්සන්තී’’ති එවං ආනිසංසං දස්සෙත්වා නිවාරෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. දුබ්බලචීවරතා, දුබ්බලසඤ්ඤිතා, විනා ආනිසංසෙන නිවාරණන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානීති.

කාලඅතික්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දසමෙ ¶ ධම්මිකං කථිනුද්ධාරන්ති සබ්බාසං භික්ඛුනීනං අකාලචීවරං දාතුකාමෙන උපාසකෙන යත්තකො අත්ථාරමූලිකො ආනිසංසො, තතො අධිකං වා සමකං වා දත්වා යාචිතෙන සමග්ගෙන භික්ඛුනිසඞ්ඝෙන යං කථිනං ඤත්තිදුතියකම්මෙන අන්තරා උද්ධරීයති, තස්ස සො උද්ධාරො ‘ධම්මිකො’ති වුච්චති, එවරූපං කථිනුද්ධාරන්ති අත්ථො. පටිබාහෙය්යාති නිවාරෙය්ය, තස්ස එවරූපං කථිනුද්ධාරං නිවාරෙන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ කථිනුද්ධාරං පටිබාහනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං සත්තමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

කථිනුද්ධාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

1. එකමඤ්චතුවට්ටනසික්ඛාපදවණ්ණනා

තුවට්ටවග්ගස්ස ¶ පඨමෙ තුවට්ටෙය්යුන්ති නිපජ්ජෙය්යුං. තාසු පන එකාය වා නිපන්නාය අපරා නිපජ්ජතු, ද්වෙපි වා සහෙව නිපජ්ජන්තු, ද්වින්නම්පි පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ද්වින්නං එකමඤ්චෙ තුවට්ටනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සචෙ පන එකාය නිපන්නාය එකා නිසීදති, උභො වා නිසීදන්ති, තාසං, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. එකමඤ්චතා, ද්වින්නං තුවට්ටනන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

එකමඤ්චතුවට්ටනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. එකත්ථරණතුවට්ටනසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ ¶ ¶ එකං අත්ථරණඤ්චෙව පාවුරණඤ්ච එතාසන්ති එකත්ථරණපාවුරණා, සංහාරිමානං පාවාරත්ථරණකටසාරකාදීනං එකං අන්තං අත්ථරිත්වා එකං පාරුපිත්වා තුවට්ටෙන්තීනමෙතං අධිවචනං. පාචිත්තියන්ති තංයෙව අත්ථරිත්වා තං පාරුපිත්වා නිපජ්ජන්තීනං පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ එවං තුවට්ටනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අත්ථරණෙ වා පාවුරණෙ වා එකස්මිං දුක්කටං, නානත්ථරණපාවුරණෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන නානත්ථරණපාවුරණසඤ්ඤාය, වවත්ථානං දස්සෙත්වා නිපජ්ජන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං පඨමසදිසමෙවාති.

එකත්ථරණතුවට්ටනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ අඵාසුන්ති ‘‘ඉමිනා ඉමිස්සා අඵාසු භවිස්සතී’’ති අනාපුච්ඡා පුරතො චඞ්කමනට්ඨානනිස්සජ්ජාදයො වා උද්දිසඋද්දිසාපනපරිපුච්ඡනසජ්ඣායං වා කරොන්තියා චඞ්කමනෙ නිවත්තනගණනාය, ඨානාදීසු පයොගගණනාය, උද්දෙසාදීසු පදගණනාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ සඤ්චිච්ච අඵාසුකරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං, න අඵාසුකාමතාය, ආපුච්ඡා පුරතො චඞ්කමනාදීනි කරොන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. උපසම්පන්නතා, අඵාසුකාමතා, අඵාසුකරණං, අනාපුච්ඡනන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

අඵාසුකරණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චතුත්ථෙ ¶ දුක්ඛිතන්ති ගිලානං. සහජීවිනින්ති සද්ධිවිහාරිනිං. නෙව උපට්ඨහෙය්යාති තස්සා උපට්ඨානං සයං වා අකරොන්තියා, පරෙහි වා අකාරෙන්තියා ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ දුක්ඛිතං සහජීවිනිං අනුපට්ඨානවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අන්තෙවාසිනියා වා අනුපසම්පන්නාය වා දුක්කටං, දසසු අඤ්ඤතරන්තරායෙ සති පරියෙසිත්වා අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ගිලානතා, සද්ධිවිහාරිතා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, උපට්ඨානෙ ධුරනික්ඛෙපොති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

නඋපට්ඨාපනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ උපස්සයං දත්වාති සකවාටබද්ධං අත්තනො පුග්ගලිකවිහාරං දත්වා. නික්කඩ්ඪෙය්යාති බහූනිපි ද්වාරානි එකප්පයොගෙන නික්කඩ්ඪෙන්තියා එකා ආපත්ති, නානාපයොගෙහි පයොගගණනාය ආපත්තියො, ආණත්තියම්පි එසෙව නයො. සචෙ පන ‘‘ඉමඤ්චිමඤ්ච ද්වාරං අතික්කාමෙහී’’ති ආණාපෙති, එකාය ආණත්තියා එව ද්වාරගණනාය ආපත්තියො.

සාවත්ථියං ¶ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එතාදිසෙ වත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අකවාටබද්ධතො දුක්කටං, අනුපසම්පන්නාය තිකදුක්කටං, සකවාටබද්ධතො වා අකවාටබද්ධතො වා උභින්නම්පි පරික්ඛාරනික්කඩ්ඪනෙ දුක්කටමෙව, සෙසං සඞ්ඝිකවිහාරනික්කඩ්ඪනසික්ඛාපදෙ වුත්තනයමෙවාති.

නික්කඩ්ඪනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨං ¶ උත්තානපදත්ථමෙව. සාවත්ථියං චණ්ඩකාළිං ආරබ්භ සංසට්ඨවිහාරවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථ පඨමඅරිට්ඨසික්ඛාපදෙ වුත්තවිනිච්ඡයසදිසමෙවාති.

සංසට්ඨසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තමෙ අන්තොරට්ඨෙති යස්ස විජිතෙ විහරති, තස්ස රට්ඨෙ. අසත්ථිකා චාරිකන්ති විනා සත්ථෙන ගච්ඡන්තියා, ගාමන්තරගණනාය, අගාමකෙ අරඤ්ඤෙ අද්ධයොජනගණනාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ වුත්තනයෙනෙව දෙසචාරිකං ¶ පක්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. සත්ථෙන සහ ගච්ඡන්තියා, ඛෙමෙ අප්පටිභයෙ, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අන්තොරට්ඨතා, අඛෙමතා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, චාරිකං පක්කමනන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

අන්තොරට්ඨසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ තිරොරට්ඨෙති යස්ස විජිතෙ විහරති, තං ඨපෙත්වා අඤ්ඤස්ස රට්ඨෙ. සෙසං සත්තමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං, නගරං පනෙත්ථ රාජගහන්ති.

තිරොරට්ඨසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නවමෙ ¶ අන්තොවස්සන්ති පුරිමං වා තෙමාසං, පච්ඡිමං වා තෙමාසං අවසිත්වා තස්ස වස්සස්ස ¶ අන්තොයෙව. ඉධ සත්තාහකරණීයෙන වා කෙනචි උබ්බළ්හාය වා ආපදාසු වා ගච්ඡන්තියා උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං අට්ඨමසදිසමෙවාති.

අන්තොවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. චාරිකනපක්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා

දසමෙ වස්සංවුට්ඨාති පුරිමං වා තෙමාසං, පච්ඡිමං වා තෙමාසං වුට්ඨා. ඡප්පඤ්චයොජනානීති එත්ථ පවාරෙත්වා පඤ්ච යොජනානි ගන්තුම්පි වට්ටති, ඡසු වත්තබ්බමෙව නත්ථි. සචෙ පන තීණි ගන්ත්වා තෙනෙව මග්ගෙන පච්චාගච්ඡති, න වට්ටති, අඤ්ඤෙන ආගන්තුං වට්ටති. ‘‘වුත්තප්පමාණං අද්ධානං න ගච්ඡිස්සාමී’’ති ධුරෙ නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

රාජගහෙ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ වස්සං වසිත්වා චාරිකං අපක්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අන්තරායෙ සති, පරියෙසිත්වා දුතියිකං භික්ඛුනිං අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. වස්සංවුට්ඨතා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවො, පඤ්චයොජනානතික්කමොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානි, ඉදං පන අකිරියං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

චාරිකනපක්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චිත්තාගාරවග්ගස්ස පඨමෙ රාජාගාරන්ති රඤ්ඤො කීළනඝරං. චිත්තාගාරන්ති කීළනචිත්තසාලං. ආරාමන්ති කීළනඋපවනං. උය්යානන්ති ¶ කීළනුය්යානං. පොක්ඛරණින්ති කීළනපොක්ඛරණිං. දස්සනායාති ¶ ‘‘එතෙසු යංකිඤ්චි පස්සිස්සාමී’’ති ¶ ගච්ඡන්තියා පදෙ පදෙ දුක්කටං, යත්ථ ඨත්වා පස්සති, තත්ථ පදං අනුද්ධරිත්වා පඤ්චාපි පස්සන්තියා එකාව ආපත්ති. සචෙ පන තං තං විලොකෙත්වා පස්සති, ගීවං පරිවත්තනප්පයොගගණනාය ආපත්තියො, න උම්මීලනගණනාය.

සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ චිත්තාගාරං දස්සනාය ගමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, භික්ඛුස්ස සබ්බත්ථ දුක්කටං, අවසෙසො විනිච්ඡයො නච්චදස්සනසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බොති.

රාජාගාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. ආසන්දිපරිභුඤ්ජනසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ ආසන්දී නාම අතික්කන්තප්පමාණා වුච්චති. පල්ලඞ්කො නාම සංහාරිමෙන වාළෙන කතොති වුත්තො. පරිභුඤ්ජෙය්යාති එත්ථ පන නිසීදනනිපජ්ජනප්පයොගගණනාය පාචිත්තියං වෙදිතබ්බං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ආසන්දිපල්ලඞ්කපරිභොගවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ආසන්දියා පාදෙ ඡින්දිත්වා, පල්ලඞ්කස්ස වාළෙ භින්දිත්වා පරිභුඤ්ජන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ආසන්දිපල්ලඞ්කතා, නිසීදනං නිපජ්ජනං වාති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

ආසන්දිපරිභුඤ්ජනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ සුත්තන්ති ඡන්නං අඤ්ඤතරං. කන්තෙය්යාති එත්ථ යත්තකං හත්ථෙන අඤ්ඡිතං හොති, තස්මිං තක්කම්හි වෙඨිතෙ එකා ආපත්ති. ඉදඤ්හි සන්ධාය පදභාජනීයෙ (පාචි. 988) ‘‘උජ්ජවුජ්ජවෙ’’ති වුත්තං.

සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ සුත්තං කන්තනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, කන්තනතො පුබ්බෙ ¶ කප්පාසවිචිනනං ආදිං කත්වා සබ්බප්පයොගෙසු හත්ථවාරගණනාය ¶ දුක්කටං. කන්තිතසුත්තං කන්තන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අකන්තිතතා, කන්තනන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

සුත්තකන්තනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. ගිහිවෙය්යාවච්චසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ ¶ ගිහිවෙය්යාවච්චන්ති ගිහීනං වෙය්යාවච්චං. සචෙපි හි මාතාපිතරො අත්තනො කිඤ්චි කම්මං අකාරාපෙත්වා තෙසං යාගුපචනාදීනි කරොන්ති, පුබ්බප්පයොගෙසු පයොගගණනාය දුක්කටානි ආපජ්ජිත්වා යාගුආදීසු භාජනගණනාය, ඛාදනීයාදීසු පූවගණනාය පාචිත්තියං ආපජ්ජති.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ගිහීනං වෙය්යාවච්චකරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, මනුස්සෙහි සඞ්ඝස්ස යාගුපානෙ වා භත්තෙ වා චෙතියපූජාය වා කරීයමානාය තෙසං සහායභාවෙන යාගුපචනාදීනි, අත්තනො වෙය්යාවච්චකරස්ස ච තානියෙව කරොන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ගිහිවෙය්යාවච්චකරණං, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානෙවාති.

ගිහිවෙය්යාවච්චසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ අධිකරණන්ති චතුන්නං අඤ්ඤතරං. පාචිත්තියන්ති ඉධ චීවරසිබ්බනෙ විය ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං, එකාහම්පි පරිහාරො නත්ථි.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ අධිකරණං නවූපසමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථ චීවරසිබ්බනසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

අධිකරණසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨෙ ¶ ¶ සහත්ථාති කායෙන වා කායප්පටිබද්ධෙන වා නිස්සග්ගියෙන වා ඨපෙත්වා පඤ්චසහධම්මිකෙ අවසෙසානං අඤ්ඤත්ර උදකදන්තපොනා යංකිඤ්චි අජ්ඣොහරණීයං දදන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ අගාරිකස්ස ඛාදනීයභොජනීයදානවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, උදකදන්තපොනෙ දුක්කටං. යා පන දාපෙති න දෙති, උපනික්ඛිපිත්වා දෙති, බාහිරලෙපං දෙති, තස්සා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අඤ්ඤත්ර උදකදන්තපොනා අජ්ඣොහරණියං, ඨපෙත්වා පඤ්ච සහධම්මිකෙ අඤ්ඤස්ස සහත්ථා දානන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

භොජනදානසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තමෙ ¶ ආවසථචීවරන්ති ‘‘උතුනියො භික්ඛුනියො පරිභුඤ්ජන්තූ’’ති දින්නචීවරං. අනිස්සජ්ජිත්වාති චතුත්ථෙ දිවසෙ ධොවිත්වා අඤ්ඤිස්සා අන්තමසො සාමණෙරියාපි උතුනියා අදත්වා. පාචිත්තියන්ති එවං අනිස්සජ්ජිත්වා පරිභුඤ්ජන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ආවසථචීවරං අනිස්සජ්ජිත්වා පරිභුඤ්ජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, නිස්සජ්ජිතෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන නිස්සජ්ජිතසඤ්ඤාය, පුන පරියායෙන වා, අඤ්ඤාසං උතුනීනං අභාවෙන වා, අච්ඡින්නනට්ඨචීවරිකාය වා, ආපදාසු වා පරිභුඤ්ජන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ආවසථචීවරතා, චතුත්ථදිවසතා, ධොවිත්වා අනිස්සජ්ජනං, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

ආවසථචීවරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ ¶ ¶ ආවසථන්ති කවාටබද්ධවිහාරං. අනිස්සජ්ජිත්වාති රක්ඛණත්ථාය අදත්වා, ‘‘ඉදං ජග්ගෙය්යාසී’’ති එවං අනාපුච්ඡිත්වාති අත්ථො. චාරිකං පක්කමෙය්ය පාචිත්තියන්ති එත්ථ සකගාමතො අඤ්ඤං ගාමං එකරත්තිවාසත්ථායපි පක්කමන්තියා පරික්ඛිත්තස්ස ආවසථස්ස පරික්ඛෙපං, අපරික්ඛිත්තස්ස උපචාරං පඨමපාදෙන අතික්කන්තමත්තෙ දුක්කටං, දුතියෙන පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ආවසථං අනිස්සජ්ජිත්වා චාරිකං පක්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අකවාටබද්ධෙ දුක්කටං, නිස්සජ්ජිතෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං පන නිස්සජ්ජිතසඤ්ඤාය, සති අන්තරායෙ, පටිජග්ගිකං පරියෙසිත්වා අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සකවාටබද්ධතා, වුත්තනයෙන පක්කමනං, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානීති, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

ආවසථවිහාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. තිරච්ඡානවිජ්ජාපරියාපුණනසික්ඛාපදවණ්ණනා

නවමෙ තිරච්ඡානවිජ්ජන්ති යංකිඤ්චි බාහිරකං අනත්ථසංහිතං හත්ථිඅස්සරථධනුථරුසිප්පආථබ්බණඛිලනවසීකරණසොසාපනමන්තාගදප්පයොගාදිභෙදං ¶ පරූපඝාතකරං විජ්ජං. පරියාපුණෙය්යාති එත්ථ යස්ස කස්සචි සන්තිකෙ තං පදාදිවසෙන පරියාපුණන්තියා පදගණනාය චෙව අක්ඛරගණනාය ච පාචිත්තියන්ති.

තිරච්ඡානවිජ්ජාපරියාපුණනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. තිරච්ඡානවිජ්ජාවාචනසික්ඛාපදවණ්ණනා

දසමෙ වාචෙය්යාති පදං විසෙසො. උභයම්පි සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා චෙව සම්බහුලා භික්ඛුනියො ච ආරබ්භ තිරච්ඡානවිජ්ජං පරියාපුණනවාචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. ලෙඛෙ, ධාරණාය ¶ ච, ගුත්තත්ථාය ච යක්ඛපරිත්තනාගමණ්ඩලාදිකෙ ¶ සබ්බපරිත්තෙ, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. තිරච්ඡානවිජ්ජතා, පරියාපුණනවාචනා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ ද්වීසුපි තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පදසොධම්මසදිසානීති.

තිරච්ඡානවිජ්ජාවාචනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ආරාමවග්ගස්ස පඨමෙ සභික්ඛුකං ආරාමන්ති යත්ථ භික්ඛූ රුක්ඛමූලෙපි වසන්ති, තං පදෙසං. අනාපුච්ඡාති එත්ථ භික්ඛුසාමණෙරආරාමිකෙසු යංකිඤ්චි අනාපුච්ඡා, පරික්ඛිත්තස්ස ආරාමස්ස පරික්ඛෙපං අතික්කමන්තියා, අපරික්ඛිත්තස්ස උපචාරං ඔක්කමන්තියා පඨමපාදෙ දුක්කටං, දුතියපාදෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අනාපුච්ඡා ආරාමං පවිසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘සන්තං භික්ඛුං අනාපුච්ඡා’’ති ච ‘‘ජානං සභික්ඛුක’’න්ති ච ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අනුපඤ්ඤත්තියො, සභික්ඛුකෙ වෙමතිකාය, අභික්ඛුකෙ සභික්ඛුකසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච දුක්කටං. තස්මිං පන දුවිධෙපි අභික්ඛුකසඤ්ඤාය, සන්තං භික්ඛුං ආපුච්ඡා පවිසන්තියා, පඨමප්පවිට්ඨානං වා භික්ඛුනීනං සීසංනුලොකිකාය, යත්ථ වා භික්ඛුනියො සන්නිපතිතා, තත්ථ ‘‘තාසං සන්තිකං ගච්ඡාමී’’ති සඤ්ඤාය, ආරාමෙන වා මග්ගො හොති, තෙන ගච්ඡන්තියා, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සභික්ඛුකාරාමතා ¶ , සභික්ඛුකසඤ්ඤිතා, වුත්තපරිච්ඡෙදාතික්කමො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමනුභාසනසමඋට්ඨානං, කිරියාකිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

ආරාමපවිසනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. භික්ඛුඅක්කොසනසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ ¶ අක්කොසෙය්යාති දසන්නං අක්කොසවත්ථූනං අඤ්ඤතරෙන සම්මුඛා වා පරම්මුඛා වා අක්කොසෙය්ය. පරිභාසෙය්යාති භයමස්ස උපදංසෙය්ය. පාචිත්තියන්ති තස්සා එවං කරොන්තියා පාචිත්තියං.

වෙසාලියං ¶ ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ආයස්මන්තං උපාලිං අක්කොසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, අනුපසම්පන්නෙ තිකදුක්කටං, අත්ථධම්මඅනුසාසනිපුරෙක්ඛාරාය, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. උපසම්පන්නතා, අක්කොසනපරිභාසනං, අත්ථපුරෙක්ඛාරතාදීනං අභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන දුක්ඛවෙදනන්ති.

භික්ඛුඅක්කොසනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ චණ්ඩිකතාති කුද්ධා. ගණන්ති භික්ඛුනිසඞ්ඝං. පරිභාසෙය්යාති එත්ථ ‘‘බාලා එතා අබ්යත්තා එතා, නෙතා ජානන්ති කම්මං වා කම්මදොසං වා කම්මසම්පත්තිං වා කම්මවිපත්තිං වා’’ති එවං යත්ථ කත්ථචි පරිභාසන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ ගණං පරිභාසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සම්බහුලා වා එකං වා අනුපසම්පන්නං වා පරිභාසන්තියා දුක්කටං. සෙසං දුතියසදිසමෙවාති.

ගණපරිභාසනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චතුත්ථෙ ගණභොජනෙ වුත්තනයෙන නිමන්තිතා, පවාරණාසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙන පවාරිතා වෙදිතබ්බා. පාචිත්තියන්ති තස්සා පුරෙභත්තං ඨපෙත්වා යාගුඤ්චෙව සෙසානි ච තීණි කාලිකානි අඤ්ඤං යංකිඤ්චි ආමිසං අජ්ඣොහරණත්ථාය පටිග්ගණ්හන්තියා ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අඤ්ඤත්ර භුඤ්ජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තීණි කාලිකානි ආහාරත්ථාය පටිග්ගණ්හන්තියාපි ¶ අජ්ඣොහරන්තියාපි දුක්කටං. යා පන නිමන්තිතා අප්පවාරිතා යාගුං පිවති, සාමිකෙ අපලොකෙත්වා ¶ භුඤ්ජති, තීණි කාලිකානි සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජති, තස්සා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. නිමන්තිතා වා පවාරිතා වා තං උභයං වා, පුරෙභත්තං වුත්තලක්ඛණස්ස ආමිසස්ස අජ්ඣොහාරො, සාමිකානං අනාපුච්ඡනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. අද්ධානසමුට්ඨානං, නිමන්තිතාය අනාපුච්ඡා භුඤ්ජන්තියා ආපත්තිසම්භවතො සියා කිරියාකිරියං, පවාරිතාය කප්පියං කාරෙත්වාපි අකාරෙත්වාපි පරිභුඤ්ජන්තියා ආපත්තිසම්භවතො සියා කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

පවාරිතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ කුලෙ මච්ඡරො කුලමච්ඡරො, කුලමච්ඡරො එතිස්සා අත්ථි, කුලං වා මච්ඡරායතීති කුලමච්ඡරිනී. අස්සාති යා ඊදිසී භවෙය්ය. පාචිත්තියන්ති තස්සා ‘‘යං කුලං භික්ඛුනීනං පච්චයෙ දාතුකාමං, කථං නාම තත්ථ භික්ඛුනියො න ගච්ඡෙය්යු’’න්ති භික්ඛුනීනං වා සන්තිකෙ කුලස්ස, ‘‘කථං නාම ඉමෙ තාසං කිඤ්චි න දජ්ජෙය්යු’’න්ති කුලස්ස වා සන්තිකෙ භික්ඛුනීනං අවණ්ණං භාසන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ කුලමච්ඡරායනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අමච්ඡරායිත්වා සන්තංයෙව ආදීනවං ආචික්ඛන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. භික්ඛුනීනං අලාභකාමතා, කුලස්ස වා සන්තිකෙ භික්ඛුනීනං භික්ඛුනීනං වා සන්තිකෙ කුලස්ස අවණ්ණභණනන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන දුක්ඛවෙදනන්ති.

කුලමච්ඡරිනීසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. අභික්ඛුකාවාසසික්ඛාපදවණ්ණනා

ඡට්ඨෙ සචෙ භික්ඛුනුපස්සයතො අද්ධයොජනබ්භන්තරෙ ඔවාදදායකා භික්ඛූ න වසන්ති, මග්ගො ¶ වා අඛෙමො හොති න සක්කා අනන්තරායෙන ගන්තුං ¶ , අයං අභික්ඛුකො නාම ආවාසො. තත්ථ ‘‘වස්සං වසිස්සාමී’’ති සෙනාසනපඤ්ඤාපනපානීයඋපට්ඨාපනාදීනි කරොන්තියා දුක්කටං ¶ , සහ අරුණුග්ගමනා පාචිත්තියං. අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො, විත්ථාරො පන සමන්තපාසාදිකායං (පාචි. අට්ඨ. 144 ආදයො) වුත්තො.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අභික්ඛුකෙ ආවාසෙ වස්සං වසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, යත්ථ පන වස්සූපගතා භික්ඛූ පක්කන්තා වා හොන්ති විබ්භන්තා වා කාලඞ්කතා වා පක්ඛසඞ්කන්තා වා තත්ථ වසන්තියා, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අභික්ඛුකාවාසතා, වස්සූපගමනං, අරුණුග්ගමනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානෙවාති.

අභික්ඛුකාවාසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තමෙ වස්සංවුට්ඨාති පුරිමං වා පච්ඡිමං වා තෙමාසං වුට්ඨා. උභතොසඞ්ඝෙති භික්ඛුනිසඞ්ඝෙ චෙව භික්ඛුසඞ්ඝෙ ච. අයං පනෙත්ථ විනිච්ඡයකථා – භික්ඛුනීහි චාතුද්දසෙයෙව සන්නිපතිත්වා ‘‘සුණාතු මෙ, අය්යෙ, සඞ්ඝො, අජ්ජ පවාරණා චාතුද්දසී, යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො පවාරෙය්යා’’ති එවං සබ්බසඞ්ගාහිකඤත්තිං වා, ‘‘තෙවාචිකං පවාරෙය්යා’’ති එවං තෙවාචිකඤත්තිං වා, සති අන්තරායෙ ‘‘ද්වෙවාචිකං, එකවාචිකං, සමානවස්සිකං පවාරෙය්යා’’ති එවං ද්වෙවාචිකාදිඤත්තිං වා ඨපෙත්වා සබ්බසඞ්ගාහිකඤත්ති චෙ ඨපිතා, ‘‘සඞ්ඝං, අය්යෙ, පවාරෙමි දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදන්තු මං අය්යායො අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තී පටිකරිස්සාමී’’ති (චූළව. 427) එවං සකිං වා, ‘‘දුතියම්පි, අය්යෙ, සඞ්ඝං…පෙ… තතියම්පි, අය්යෙ, සඞ්ඝං…පෙ… පටිකරිස්සාමී’’ති එවං ද්වත්තික්ඛත්තුං වා වත්වා පටිපාටියා පවාරෙතබ්බං. තෙවාචිකාය ඤත්තියා වචනං න හාපෙතබ්බං, ද්වෙවාචිකාදීසු වඩ්ඪෙතුං වට්ටති, හාපෙතුං න වට්ටති. එවං භික්ඛුනිසඞ්ඝෙ පවාරෙත්වා තත්ථෙව එකා භික්ඛුනී භික්ඛුනික්ඛන්ධකෙ (චූළව. 427) වුත්තෙන ඤත්තිදුතියකම්මෙන භික්ඛුනිසඞ්ඝස්සත්ථාය භික්ඛුසඞ්ඝං පවාරෙතුං සම්මන්නිතබ්බා. තාය සම්මතාය භික්ඛුනියා පන්නරසෙ ¶ භික්ඛුනිසඞ්ඝං ආදාය භික්ඛුසඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස ¶ වචනීයො ‘‘භික්ඛුනිසඞ්ඝො අය්ය භික්ඛුසඞ්ඝං පවාරෙති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදතාය්ය භික්ඛුසඞ්ඝො භික්ඛුනිසඞ්ඝං ¶ අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තො පටිකරිස්සති, දුතියම්පි අය්ය…පෙ… තතියම්පි අය්ය…පෙ… පස්සන්තො පටිකරිස්සතී’’ති එවං පවාරෙතබ්බං.

සචෙ පඤ්චවග්ගො භික්ඛුනිසඞ්ඝො න පූරති, චතූහි වා තීහි වා ගණඤත්තිං ඨපෙත්වා, ද්වීහි විනා ඤත්තියා අඤ්ඤමඤ්ඤං පවාරෙතබ්බං. එකාය ‘‘අජ්ජ මෙ පවාරණා’’ති අධිට්ඨාතබ්බං.

විහාරං පන ගන්ත්වා ‘‘භික්ඛුනියො, අය්ය, භික්ඛුසඞ්ඝං පවාරෙන්ති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදතාය්ය භික්ඛුසඞ්ඝො භික්ඛුනියො අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තියො පටිකරිස්සන්තී’’ති ච, ‘‘අහං, අය්ය, භික්ඛුසඞ්ඝං පවාරෙමි දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදතු මං, අය්ය, භික්ඛුසඞ්ඝො අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තී පටිකරිස්සාමී’’ති ච එවං තික්ඛත්තුං වත්තබ්බං.

සචෙ භික්ඛුසඞ්ඝො න පූරති, ‘‘භික්ඛුනිසඞ්ඝො, අය්ය, අය්යෙ පවාරෙති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදන්තු අය්යා භික්ඛුනිසඞ්ඝං අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තො පටිකරිස්සතී’’ති ච, ‘‘භික්ඛුනිසඞ්ඝො, අය්ය, අය්යං පවාරෙති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදතාය්යො භික්ඛුනිසඞ්ඝං අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තො පටිකරිස්සතී’’ති ච එවං තික්ඛත්තුං වත්තබ්බං.

උභින්නං අපරිපූරියා ‘‘භික්ඛුනියො, අය්යා, අය්යෙ පවාරෙන්ති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදන්තාය්යා භික්ඛුනියො අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තියො පටිකරිස්සන්තී’’ති ච, ‘‘භික්ඛුනියො, අය්ය, අය්යං පවාරෙන්ති දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා, වදතාය්යො භික්ඛුනියො අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තියො පටිකරිස්සන්තී’’ති ච, ‘‘අහං, අය්යා, අය්යෙ පවාරෙමි දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා…පෙ… වදන්තු මං, අය්යා, අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තී පටිකරිස්සාමී’’ති ච, ‘‘අහං, අය්ය, අය්යං පවාරෙමි දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා…පෙ… වදතු මං, අය්යො, අනුකම්පං උපාදාය, පස්සන්තී පටිකරිස්සාමී’’ති ච එවං තික්ඛත්තුං වත්තබ්බං. සබ්බාහෙව හි ඉමිනා ¶ නයෙන උභතොසඞ්ඝෙ ¶ පවාරිතා හොති, යා පන වස්සංවුට්ඨා ‘‘උභතොසඞ්ඝෙ එවං න පවාරෙස්සාමී’’ති ධුරං නික්ඛිපති, තස්සා සහ ධුරනික්ඛෙපෙන පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ වස්සං වසිත්වා න පවාරණාවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අන්තරායෙ ¶ පන සති, පරියෙසිත්වා භික්ඛූ අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. වස්සංවුට්ඨතා, න උභතොසඞ්ඝෙ පවාරණා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

අපවාරණාසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ ඔවාදායාති ගරුධම්මස්සවනත්ථාය. සංවාසායාති උපොසථපුච්ඡනත්ථාය චෙව පවාරණත්ථාය ච. පාචිත්තියන්ති ‘‘එතෙසං අත්ථාය න ගච්ඡාමී’’ති ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සක්කෙසු ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ඔවාදාය අගමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අන්තරායෙ පන සති, පරියෙසිත්වා දුතියිකං අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ඔවාදසංවාසානං අත්ථාය අගමනං, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානි, ඉදං පන අකිරියං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

ඔවාදසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. ඔවාදූපසඞ්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා

නවමෙ අන්වද්ධමාසන්ති අද්ධමාසෙ අද්ධමාසෙ. උපොසථපුච්ඡකන්ති උපොසථපුච්ඡනං. ඔවාදූපසඞ්කමනන්ති ඔවාදත්ථාය උපසඞ්කමනං. තං අතික්කාමෙන්තියාති එත්ථ භික්ඛුනීහි තෙරසෙ වා චාතුද්දසෙ වා ආරාමං ගන්ත්වා ‘‘අයං උපොසථො චාතුද්දසො පන්නරසො’’ති පුච්ඡිතබ්බං, උපොසථදිවසෙ ¶ නිදානවණ්ණනායං වුත්තනයෙන ඔවාදූපසඞ්කමනං යාචිතබ්බං. යා භික්ඛුනී වුත්තප්පකාරෙ කාලෙ තදුභයං න කරොති, සා තං අතික්කාමෙති නාම, තස්සා ¶ ‘‘උපොසථම්පි න පුච්ඡිස්සාමි, ඔවාදම්පි න යාචිස්සාමී’’ති ධුරං නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ උපොසථඔවාදානං අපුච්ඡනඅයාචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං ¶ , අනාපත්ති අට්ඨමසදිසායෙව. උපොසථොවාදානං අපුච්ඡනඅයාචනායං ධුරනික්ඛෙපො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

ඔවාදූපසඞ්කමනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දසමෙ පසාඛෙති නාභියා හෙට්ඨා ජාණුමණ්ඩලානං උපරිපදෙසෙ. තතො හි යස්මා රුක්ඛස්ස සාඛා විය උභො ඌරූ පභිජ්ජිත්වා ගතා, තස්මා සො ‘‘පසාඛො’’ති වුච්චති, තස්මිං පසාඛෙ. ගණ්ඩන්ති යංකිඤ්චි ගණ්ඩං. රුධිතන්ති වණං. භෙදාපෙය්ය වාතිආදීසු සචෙ ‘‘භින්ද ඵාලෙහී’’ති සබ්බානි ආණාපෙති, සො ච තථෙව කරොති, ඡ දුක්කටානි ඡ ච පාචිත්තියානි. අථාපි ‘‘යංකිඤ්චි එත්ථ කත්තබ්බං, තං සබ්බං කරොහී’’ති එවං ආණාපෙති, සො ච සබ්බානිපි භෙදනාදීනි කරොති, එකවාචාය ඡ දුක්කටානි ඡ ච පාචිත්තියානි. සචෙ පන භෙදනාදීසු එකංයෙව ‘‘ඉදං නාම කරොහී’’ති ආණාපෙති, සො ච සබ්බානි කරොති. යං ආණත්තං, තස්සෙව කරණෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ පසාඛෙ ජාතං ගණ්ඩං පුරිසෙන භෙදාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අපලොකෙත්වා වා විඤ්ඤුං වා යංකඤ්චි දුතියිකං ගහෙත්වා එවං කරොන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පසාඛෙ ජාතතා, අනපලොකනං, දුතියිකාභාවො, පුරිසෙන භෙදාදීනං කාරාපනන්ති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

පසාඛෙජාතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ගබ්භිනිවග්ගස්ස ¶ ¶ පඨමෙ ‘‘ගබ්භිනී’’ති ජානිත්වා උපජ්ඣායාය වුට්ඨාපෙන්තියා ගණපරියෙසනාදීසු ච ඤත්තිකම්මවාචාද්වයෙ ච දුක්කටං, කම්මවාචාපරියොසානෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ගබ්භිනිං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ගබ්භිනියා වෙමතිකාය අගබ්භිනියා ගබ්භිනිසඤ්ඤාය චෙව වෙමතිකාය ච දුක්කටං. උභොසු අගබ්භිනිසඤ්ඤාය, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ගබ්භිනිතා, ‘ගබ්භිනී’ති ජානනං, වුට්ඨාපනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන පණ්ණත්තිවජ්ජං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

ගබ්භිනීසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දුතියෙ පායන්තින්ති ථඤ්ඤං පායමානං, යං පායෙති, තස්ස මාතා වා, ධාති වා. ඉදං වත්ථුමත්තමෙවෙත්ථ විසෙසො, සෙසං පඨමසික්ඛාපදසදිසමෙවාති.

පායන්තීසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තතියෙ ද්වෙ වස්සානීති පවාරණාවසෙන ද්වෙ සංවච්ඡරානි. ඡසු ධම්මෙසූති පාණාතිපාතාවෙරමණිආදීසු විකාලභොජනාවෙරමණිපරියොසානෙසු ඡසු සික්ඛාපදෙසු. අසික්ඛිතසික්ඛන්ති පදභාජනෙ (පාචි. 1077) වුත්තනයෙනෙව අදින්නසික්ඛං වා කුපිතසික්ඛං වා. සික්ඛමානං වුට්ඨාපෙය්යාති තෙසු ඡසු ධම්මෙසු සික්ඛනතො, තෙ වා සික්ඛාසඞ්ඛාතෙ ¶ ධම්මෙ මානනතො එවංලද්ධනාමං අනුපසම්පන්නං උපසම්පාදෙය්ය. පාචිත්තියන්ති පඨමසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව කම්මවාචාපරියොසානෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ එවරූපං සික්ඛමානං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ධම්මකම්මෙ තිකපාචිත්තියං, අධම්මකම්මෙ තිකදුක්කටං. ද්වෙ වස්සානි ඡසු ධම්මෙසු සික්ඛිතසික්ඛං සික්ඛමානං වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. වුත්තනයෙන අසික්ඛිතසික්ඛතා, ධම්මකම්මතා, කම්මවාචාපරියොසානන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමෙ වුත්තනයානෙවාති.

පඨමසික්ඛමානසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. දුතියසික්ඛමානසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ ¶ සඞ්ඝෙන අසම්මතන්ති යස්සා සඞ්ඝෙන අන්තමසො උපසම්පදාමාළකෙපි පදභාජනෙ (පාචි. 1086) වුත්තා උපසම්පදාසම්මුති න දින්නා හොති, තං ඉමා ද්වෙපි මහාසික්ඛමානා නාම. ඉධ සඞ්ඝෙන සම්මතං වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං තතියෙ වුත්තසදිසමෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියං හොතීති.

දුතියසික්ඛමානසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ ගිහිගතන්ති පුරිසන්තරගතං, ඉධාපි ඉදං වත්ථුමත්තමෙව විසෙසො. ඌනද්වාදසවස්සඤ්ච පරිපුණ්ණසඤ්ඤාය වුට්ඨාපෙන්තියා කිඤ්චාපි අනාපත්ති, සා පන අනුපසම්පන්නාව හොති. සෙසං පඨමසික්ඛාපදසදිසමෙවාති.

පඨමගිහිගතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6-7. දුතියතතියගිහිගතසික්ඛාපදවණ්ණනා

ඡට්ඨෙ ¶ සබ්බං තතියෙ වුත්තනයෙන. සත්තමෙපි සබ්බං චතුත්ථෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

දුතියතතියගිහිගතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අට්ඨමෙ ¶ සහජීවිනින්ති සද්ධිවිහාරිනිං. නෙව අනුග්ගණ්හෙය්යාති සයං උද්දෙසාදීහි නානුග්ගණ්හෙය්ය. න අනුග්ගණ්හාපෙය්යාති ‘‘ඉමිස්සා, අය්යෙ, උද්දෙසාදීනි දෙහී’’ති එවං න අඤ්ඤාය අනුග්ගණ්හාපෙය්ය. පාචිත්තියන්ති ධුරෙ නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එවරූපෙ වත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසමෙත්ථ තුවට්ටවග්ගෙ දුක්ඛිතසහජීවිනිසික්ඛාපදෙ වුත්තසදිසමෙවාති.

පඨමසහජීවිනිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නවමෙ වුට්ඨාපිතං පවත්තිනින්ති වුට්ඨාපිතං පවත්තිනිං යාය උපසම්පාදිතා, තං උපජ්ඣායිනින්ති අත්ථො. නානුබන්ධෙය්යාති චුණ්ණෙන මත්තිකාය දන්තකට්ඨෙන මුඛොදකෙනාති එවං තෙන තෙන කරණීයෙන න උපට්ඨහෙය්ය. පාචිත්තියන්ති නානුබන්ධිස්සන්ති ධුරෙ නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ නානුබන්ධනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. බාලං පන අලජ්ජිනිං වා අනනුබන්ධන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. වුට්ඨාපිතප්පවත්තිනිතා, ද්වෙ වස්සානි අනනුබන්ධනෙ ධුරනික්ඛෙපො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානි, ඉදං පන අකිරියං, දුක්ඛවෙදනන්ති.

නානුබන්ධනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. දුතියසහජීවිනිසික්ඛාපදවණ්ණනා

දසමෙ ¶ නෙව වූපකාසෙය්යාති න ගහෙත්වා ගච්ඡෙය්ය. න වූපකාසාපෙය්යාති ‘‘ඉමං, අය්යෙ, ගහෙත්වා ගච්ඡාහී’’ති අඤ්ඤං න ආණාපෙය්ය. පාචිත්තියන්ති ධුරෙ නික්ඛිත්තමත්තෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ සහජීවිනියා අවූපකාසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. සති පන අන්තරායෙ, පරියෙසිත්වා දුතියිකං අලභන්තියා, ගිලානාය ¶ , ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සහජීවිනිතා, වූපකාසවූපකාසාපනෙ ධුරනික්ඛෙපො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

දුතියසහජීවිනිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

1-2-3. පඨමකුමාරිභූතාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා

කුමාරිභූතවග්ගස්ස පඨමදුතියතතියානි තීහි ගිහිගතසික්ඛාපදෙහි සදිසානෙව. යා පන තා සබ්බපඨමා ද්වෙ මහාසික්ඛමානා, තා අතික්කන්තවීසතිවස්සාති වෙදිතබ්බා. තා හි ගිහිගතා වා හොන්තු, අගිහිගතා වා, සම්මුතිකම්මාදීසු ‘‘සික්ඛමානා’’ඉච්චෙව වත්තබ්බා, ‘‘ගිහිගතා’’ති වා ‘‘කුමාරිභූතා’’ති වා න වත්තබ්බා. ගිහිගතාය දසවස්සකාලෙ සික්ඛාසම්මුතිං දත්වා ද්වාදසවස්සකාලෙ උපසම්පදා කාතබ්බා, එකාදසවස්සකාලෙ දත්වා තෙරසවස්සකාලෙ කාතබ්බා, ද්වාදසතෙරසචුද්දසපන්නරසසොළසසත්තරසඅට්ඨාරසවස්සකාලෙ සික්ඛාසම්මුතිං දත්වා වීසතිවස්සකාලෙ උපසම්පදා කාතබ්බා. අට්ඨාරසවස්සකාලතො පට්ඨාය ච පනායං ‘‘ගිහිගතා’’තිපි ‘‘කුමාරිභූතා’’තිපි වත්තුං වට්ටති. යා පනායං ‘‘කුමාරිභූතා’’ති වුත්තා සාමණෙරී ¶ , සා ‘‘ගිහිගතා’’ති න වත්තබ්බා, ‘‘කුමාරිභූතා’’ඉච්චෙව ¶ වත්තබ්බා. සික්ඛාසම්මුතිදානවසෙන පන සබ්බාපි ‘‘සික්ඛමානා’’ති වත්තුං වට්ටතීති.

පඨමකුමාරිභූතාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. ඌනද්වාදසවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ ඌනද්වාදසවස්සාති උපසම්පදාවසෙන අපරිපුණ්ණද්වාදසවස්සා. පාචිත්තියන්ති උපජ්ඣායා හුත්වා වුට්ඨාපෙන්තියා වුත්තනයෙනෙව දුක්කටානි අන්තරා, කම්මවාචාපරියොසානෙ පාචිත්තියන්ති.

ඌනද්වාදසවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. පරිපුණ්ණද්වාදසවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා

පඤ්චමෙ ¶ සඞ්ඝෙන අසම්මතාති යස්සා සඞ්ඝෙන පදභාජනෙ (පාචි. 1132) වුත්තා වුට්ඨාපනසම්මුති න දින්නා. සෙසං උභයත්ථාපි මහාසික්ඛමානාසික්ඛාපදද්වයසදිසමෙවාති.

පරිපුණ්ණද්වාදසවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨෙ අලං තාව තෙ අය්යෙ වුට්ඨාපිතෙනාති වුච්චමානාති වුට්ඨාපනසම්මුතියා යාචිතාය සඞ්ඝෙන උපපරික්ඛිපිත්වා ‘‘යස්මා බාලා අබ්යත්තා ච අලජ්ජිනී ච හොති, තස්මා අලං තාව තුය්හං උපසම්පාදිතෙනා’’ති එවං නිවාරීයමානා. පච්ඡා ඛීයනධම්මන්ති පච්ඡා අඤ්ඤාසං බ්යත්තානං ලජ්ජිනීනං වුට්ඨාපනසම්මුතිං දිය්යමානං දිස්වා ‘‘අහමෙව නූන බාලා’’තිආදීනි භණමානා යත්ථ කත්ථචි ඛීයෙය්ය. පාචිත්තියන්ති එවං ඛීයනධම්මං ආපජ්ජන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං චණ්ඩකාළිං ආරබ්භ එවං ඛීයනධම්මං ආපජ්ජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, පකතියා ඡන්දාදීනං වසෙන කරොන්තීනං ඛීයන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. වුට්ඨාපනසම්මුතියා යාචනං, උපපරික්ඛිත්වා න ඡන්දාදිවසෙන පටික්ඛිත්තාය ‘‘සාධූ’’ති පටිස්සවො, පච්ඡාඛීයනන්ති ¶ ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි අදින්නාදානසදිසානි, ඉදං පන දුක්ඛවෙදනන්ති.

ඛීයනධම්මසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7-8. සික්ඛමානනවුට්ඨාපනපඨමදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා

සත්තමෙ සා පච්ඡාති සික්ඛමානාය උපසම්පදාය යාචියමානාය සා භික්ඛුනී එවං වත්වා ලද්ධෙ චීවරෙ පච්ඡා අසති අන්තරායෙ ‘‘නෙව වුට්ඨාපෙස්සාමි ¶ , න වුට්ඨාපනාය උස්සුක්කං කරිස්සාමී’’ති ධුරං නික්ඛිපෙය්ය, තස්සා සහ ධුරනික්ඛෙපෙන පාචිත්තියන්ති. අට්ඨමෙපි එසෙව නයො.

උභයම්පි සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එතෙසු වත්ථූසු පඤ්ඤත්තං, ද්වීසුපි සති අන්තරායෙ, පරියෙසිත්වා අලභන්තියා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච ¶ අනාපත්ති. උභයත්ථ ‘‘එවාහං තං වුට්ඨාපෙස්සාමී’’ති පටිඤ්ඤා, ආකඞ්ඛිතනිප්ඵත්ති, පච්ඡා ධුරනික්ඛෙපො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ චත්තාරි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි සමනුභාසනසදිසානීති.

සික්ඛමානනවුට්ඨාපනපඨමදුතියසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නවමෙ සොකාවාසන්ති සඞ්කෙතං කත්වා ආගච්ඡමානා පුරිසානං අන්තොසොකං පවෙසෙතීති සොකාවාසා, තං සොකාවාසං. අථ වා ඝරං විය ඝරසාමිකා අයම්පි පුරිසසමාගමං අලභමානා සොකං ආවිසති, ඉති යං ආවිසති, ස්වාස්සා ආවාසො හොතීති සොකාවාසා. තෙනෙවස්ස පදභාජනෙ (පාචි. 1160) ‘‘සොකාවාසා නාම පරෙසං දුක්ඛං උප්පාදෙති, සොකං ආවිසතී’’ති ද්විධා අත්ථො වුත්තො. පාචිත්තියන්ති එවරූපං වුට්ඨාපෙන්තියා වුත්තනයෙනෙව කම්මවාචාපරියොසානෙ උපජ්ඣායාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එවරූපං සික්ඛමානං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අජානන්තියා ¶ , උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සොකාවාසතා, ජානනං, වුට්ඨාපනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි ගබ්භිනිවුට්ඨාපනසදිසානෙවාති.

සොකාවාසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දසමෙ මාතාපිතූහීති විජාතමාතරා ච ජනකපිතරා ච. සාමිකෙනාති යෙන පරිග්ගහිතා, තෙන. අනනුඤ්ඤාතන්ති උපසම්පදත්ථාය අනනුඤ්ඤාතං. ද්වික්ඛත්තුඤ්හි භික්ඛුනීහි ආපුච්ඡිතබ්බං, පබ්බජ්ජාකාලෙ ච උපසම්පදාකාලෙ ච, භික්ඛූනං පන සකිං ආපුච්ඡිතෙපි වට්ටති ¶ . තස්මා යා උපසම්පදාකාලෙ අනාපුච්ඡා උපසම්පාදෙති, තස්සා වුත්තනයෙනෙව පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ¶ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ අනනුඤ්ඤාතවුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. අපලොකෙත්වා වුට්ඨාපෙන්තියා, තෙසං අත්ථිභාවං අජානන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අනපලොකනං, අත්ථිභාවජානනං, වුට්ඨාපනන්ති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. අනනුඤ්ඤාතසමුට්ඨානං, කිරියාකිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.

අනනුඤ්ඤාතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

එකාදසමෙ පාරිවාසිකඡන්දදානෙනාති පාරිවාසියෙන ඡන්දදානෙන. තත්ථ චතුබ්බිධං පාරිවාසියං පරිසපාරිවාසියං රත්තිපාරිවාසියං ඡන්දපාරිවාසියං අජ්ඣාසයපාරිවාසියන්ති.

තත්ථ පරිසපාරිවාසියං නාම භික්ඛූ කෙනචිදෙව කරණීයෙන සන්නිපතිතා හොන්ති, අථ මෙඝො වා උට්ඨහති, උස්සාරණා වා කරීයති, මනුස්සා වා අජ්ඣොත්ථරන්තා ආගච්ඡන්ති, භික්ඛූ ‘‘අනොකාසා මයං, අඤ්ඤත්ර ගච්ඡාමා’’ති ඡන්දං අවිස්සජ්ජිත්වාව උට්ඨහන්ති, ඉදං පරිසපාරිවාසියං නාම, කිඤ්චාපි පරිසපාරිවාසියං, ඡන්දස්ස පන අවිස්සට්ඨත්තා කම්මං කාතුං වට්ටති.

පුන ¶ භික්ඛූ ‘‘උපොසථාදීනි කරිස්සාමා’’ති රත්තිං සන්නිපතිත්වා ‘‘යාව සබ්බෙ සන්නිපතන්ති, තාව ධම්මං සුණිස්සාමා’’ති එකං අජ්ඣෙසන්ති, තස්මිං ධම්මකථං කථෙන්තෙයෙව අරුණො උග්ගච්ඡති. සචෙ ‘‘චාතුද්දසිකං උපොසථං කරිස්සාමා’’ති නිසින්නා, ‘‘පන්නරසො’’ති කාතුං වට්ටති. සචෙ පන්නරසිකං කාතුං නිසින්නා, පාටිපදෙ අනුපොසථෙ උපොසථං කාතුං න වට්ටති. අඤ්ඤං පන සඞ්ඝකිච්චං කාතුං වට්ටති, ඉදං රත්තිපාරිවාසියං නාම.

පුන භික්ඛූ ‘‘කිඤ්චිදෙව අබ්භානාදිසඞ්ඝකම්මං කරිස්සාමා’’ති සන්නිසින්නා හොන්ති, තත්රෙකො නක්ඛත්තපාඨකො භික්ඛු එවං වදති ‘‘අජ්ජ නක්ඛත්තං දාරුණං, මා ඉදං කම්මං කරොථා’’ති. තෙ තස්ස වචනෙන ඡන්දං විස්සජ්ජෙත්වා තත්ථෙව නිසින්නා හොන්ති, අථඤ්ඤො ආගන්ත්වා ‘‘නක්ඛත්තං පතිමානෙන්තං, අත්ථො ¶ බාලං උපජ්ඣගා (ජා. 1.1.49), කිං නක්ඛත්තෙන කරොථා’’ති ¶ වදති, ඉදං ඡන්දපාරිවාසියඤ්චෙව අජ්ඣාසයපාරිවාසියඤ්ච. එතස්මිං පාරිවාසියෙ පුන ඡන්දපාරිසුද්ධිං අනාහරිත්වා කම්මං කාතුං න වට්ටති, ඉදං සන්ධාය වුත්තං ‘‘පාරිවාසිකඡන්දදානෙනා’’ති. පාචිත්තියන්ති එවං වුට්ඨාපෙන්තියා වුත්තනයෙනෙව කම්මවාචාපරියොසානෙ පාචිත්තියං.

රාජගහෙ ථුල්ලනන්දං ආරබ්භ එවං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. ඡන්දං අවිස්සජ්ජෙත්වාව අවුට්ඨිතාය පරිසාය වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පාරිවාසිකඡන්දදානතා, වුට්ඨාපනන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි ගම්භිනිසික්ඛාපදසදිසානෙවාති.

පාරිවාසිකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ද්වාදසමෙ අනුවස්සන්ති අනුසංවච්ඡරං. එවං වුට්ඨාපෙන්තියාපි වුත්තනයෙනෙව පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අනුවස්සං වුට්ඨාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. එකන්තරිකං වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අනුවස්සතා, වුට්ඨාපනන්ති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එකාදසමෙ වුත්තනයානෙවාති.

අනුවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තෙරසමෙ ¶ එකන්තරිකං එකං වුට්ඨාපෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං ද්වාදසමෙන සදිසමෙවාති.

එකවස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡත්තවග්ගස්ස ¶ පඨමෙ ඡත්තුපාහනන්ති පදභාජනෙ (පාචි. 1178-1182) වුත්තලක්ඛණං ඡත්තඤ්ච උපාහනායො ච. ධාරෙය්යාති පරිභොගවසෙන මග්ගගමනෙ එකප්පයොගෙනෙව දිවසම්පි ධාරෙන්තියා එකා ආපත්ති. සචෙ පන තාදිසං ඨානං පත්වා ඡත්තම්පි අපනාමෙත්වා උපාහනාපි ඔමුඤ්චිත්වා පුනප්පුනං ධාරෙති, පයොගගණනාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ඡත්තුපාහනධාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘අගිලානා’’ති අයමෙත්ථ අනුපඤ්ඤත්ති ¶ , ඡත්තස්සෙව උපාහනානංයෙව වා ධාරණෙ දුක්කටං, අගිලානාය තිකපාචිත්තියං, ගිලානාය ද්විකදුක්කටං. ගිලානසඤ්ඤාය පන, ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ ධාරෙන්තියා, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. උභින්නං ධාරණං, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

ඡත්තුපාහනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

දුතියෙ ¶ යානෙනාති වය්හාදිනා. එත්ථාපි ඔරොහිත්වා පුනප්පුනං අභිරුහන්තියා පයොගගණනාය පාචිත්තියං. අනාපත්තියං ‘‘ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ’’ති නත්ථි, සෙසං පඨමෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

තතියෙ සඞ්ඝාණින්ති යංකිඤ්චි කටූපගං. ධාරෙය්යාති කටියං පටිමුඤ්චෙය්ය. එත්ථාපි ඔමුඤ්චිත්වා ඔමුඤ්චිත්වා ධාරෙන්තියා පයොගගණනාය පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ සඞ්ඝාණිං ධාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. ආබාධපච්චයා කටිසුත්තං ධාරෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං, ඉදං පන අකුසලචිත්තන්ති.

සඞ්ඝාණිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

චතුත්ථෙ ¶ ඉත්ථාලඞ්කාරන්ති සීසූපගාදීසු අඤ්ඤතරං යංකිඤ්චි පිළන්ධනං. ඉධ තස්ස තස්ස වසෙන වත්ථුගණනාය ආපත්ති වෙදිතබ්බා.

සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියා භික්ඛුනියො ආරබ්භ ඉත්ථාලඞ්කාරං ධාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ආබාධපච්චයා කිඤ්චිදෙව ධාරෙන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං වුත්තසදිසමෙවාති.

ඉත්ථාලඞ්කාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පඤ්චමෙ ¶ ගන්ධවණ්ණකෙනාති යෙනකෙනචි ගන්ධෙන ච වණ්ණකෙන ච. ඉධ ගන්ධාදියොජනතො පට්ඨාය පුබ්බපයොගෙ දුක්කටං, නහානපරියොසානෙ පාචිත්තියං. ආබාධපච්චයා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙසං චතුත්ථසදිසමෙවාති.

ගන්ධවණ්ණකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡට්ඨෙ ¶ වාසිතකෙනාති ගන්ධවාසිතකෙන. පිඤ්ඤාකෙනාති තිලපිට්ඨෙන. සෙසං පඤ්චමසදිසමෙවාති.

වාසිතකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7. භික්ඛුනිඋම්මද්දාපනසික්ඛාපදවණ්ණනා

සත්තමෙ උම්මද්දාපෙය්යාති උබ්බට්ටාපෙය්ය. පරිමද්දාපෙය්යාති සම්බාහාපෙය්ය. එත්ථ ච හත්ථං අමුඤ්චිත්වා උබ්බට්ටනෙ එකාව ආපත්ති, මොචෙත්වා මොචෙත්වා උබ්බට්ටනෙ පයොගගණනාය ආපත්තියො. සම්බාහනෙපි එසෙව නයො.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ භික්ඛුනියා උම්මද්දාපනපරිමද්දාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ඉධ මග්ගගමනපරිස්සමොපි ගෙලඤ්ඤං, චොරභයාදීහි සරීරකම්පනාදයොපි ආපදා. සෙසං චතුත්ථෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බන්ති.

භික්ඛුනිඋම්මද්දාපනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

8-9-10. සික්ඛමානඋම්මද්දාපනාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා

අට්ඨමනවමදසමෙසුපි ¶ සික්ඛමානාය සාමණෙරියා ගිහිනියාති එත්තකමෙව නානං. සෙසං සත්තමසදිසමෙවාති.

සික්ඛමානඋම්මද්දාපනාදිසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

එකාදසමෙ භික්ඛුස්ස පුරතොති න අභිමුඛමෙවාති අත්ථො, ඉදං පන උපචාරං සන්ධාය කථිතන්ති වෙදිතබ්බං. තස්මා භික්ඛුස්ස උපචාරෙ අන්තමසො ඡමායපි ‘‘නිසීදාමි, අය්යා’’ති අනාපුච්ඡිත්වා නිසීදන්තියා පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අනාපුච්ඡා නිසීදනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාචිත්තියං, ආපුච්ඡිතෙ ද්විකදුක්කටං. තස්මිං ආපුච්ඡිතසඤ්ඤාය, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. භික්ඛුස්ස අනාපුච්ඡා, උපචාරෙ නිසජ්ජා, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

අනාපුච්ඡාසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ද්වාදසමෙ අනොකාසකතන්ති ‘‘අසුකස්මිං නාම ඨානෙ පුච්ඡාමී’’ති ¶ එවං අකතඔකාසං, තස්මා සුත්තන්තෙ ඔකාසං කාරාපෙත්වා විනයං වා අභිධම්මං වා පුච්ඡන්තියා පාචිත්තියං. සෙසෙසුපි එසෙව නයො, සබ්බසො අකාරිතෙ පන වත්තබ්බමෙව නත්ථි.

සාවත්ථියං ¶ සම්බහුලා භික්ඛුනියො ආරබ්භ අනොකාසකතං භික්ඛුං පඤ්හං පුච්ඡනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. තත්ථ තත්ථ ඔකාසං කාරාපෙත්වා පුච්ඡන්තියා, අනොදිස්ස ඔකාසං කාරාපෙත්වා යත්ථ කත්ථචි පුච්ඡන්තියා, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. භික්ඛුස්ස අනොකාසකාරාපනං, පඤ්හං පුච්ඡනන්ති ¶ ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි පදසොධම්මසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

පඤ්හාපුච්ඡනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තෙරසමෙ අසංකච්චිකාති අධක්ඛකඋබ්භනාභිමණ්ඩලසඞ්ඛාතස්ස සරීරස්ස පටිච්ඡාදනත්ථං අනුඤ්ඤාතසංකච්චිකවිරහිතා. ගාමං පවිසෙය්යාති එත්ථ පරික්ඛිත්තස්ස ගාමස්ස පරික්ඛෙපං, අපරික්ඛිත්තස්ස උපචාරං අතික්කමන්තියා වා ඔක්කමන්තියා වා පඨමපාදෙ දුක්කටං, දුතියෙ පාචිත්තියං.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුනිං ආරබ්භ අසංකච්චිකාය ගාමං පවිසනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. යස්සා පන සංකච්චිකචීවරං අච්ඡින්නං වා නට්ඨං වා, තස්සා, ගිලානාය, ආපදාසු, උම්මත්තිකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. අසංකච්චිකතා, වුත්තපරිච්ඡෙදාතික්කමො, අනුඤ්ඤාතකාරණාභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

අසංකච්චිකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඉතො පරෙසු මුසාවාදවග්ගාදීසු සත්තසු වග්ගෙසු භික්ඛුපාතිමොක්ඛවණ්ණනායං වුත්තනයෙනෙව විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බොති.

උද්දිට්ඨා ¶ ¶ ඛො අය්යායො ඡසට්ඨිසතා පාචිත්තියා ධම්මාති භික්ඛූ ආරබ්භ පඤ්ඤත්තා සාධාරණා සත්තති, අසාධාරණා ඡන්නවුතීති එවං ඡසට්ඨිසතා. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

කඞ්ඛාවිතරණියා පාතිමොක්ඛවණ්ණනාය

සුද්ධපාචිත්තියවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තත්රායං ¶ සඞ්ඛෙපතො අසාධාරණසික්ඛාපදෙසු සමුට්ඨානවිනිච්ඡයො – ගිරග්ගසමජ්ජා චිත්තාගාරසික්ඛාපදං සඞ්ඝාණී ඉත්ථාලඞ්කාරො ගන්ධවණ්ණකො වාසිතකපිඤ්ඤාකො භික්ඛුනිආදීහි උම්මද්දනපරිමද්දනාති ඉමානි දස සික්ඛාපදානි අචිත්තකානි ලොකවජ්ජානි අකුසලචිත්තානි. අයං පනෙත්ථ අධිප්පායො, විනාපි චිත්තෙන ආපජ්ජිතබ්බත්තා අචිත්තකානි, චිත්තෙ පන සති අකුසලෙනෙව ආපජ්ජිතබ්බත්තා ලොකවජ්ජානි චෙව අකුසලචිත්තානි චාති. අවසෙසානි සචිත්තකානි පණ්ණත්තිවජ්ජානෙව. චොරිවුට්ඨාපනං ගාමන්තරං ආරාමසික්ඛාපදං ගබ්භිනිවග්ගෙ ආදිතො පට්ඨාය සත්ත, කුමාරිභූතවග්ගෙ ආදිතො පට්ඨාය පඤ්ච පුරිසාදිසංසට්ඨං පාරිවාසිකඡන්දදානං අනුවස්සවුට්ඨාපනං එකන්තරිකවුට්ඨාපනන්ති ඉමානි එකූනවීසති සික්ඛාපදානි සචිත්තකානි පණ්ණත්තිවජ්ජානි. අවසෙසානි සචිත්තකානි ලොකවජ්ජානෙවාති.