📜

පාටිදෙසනීයකණ්ඩො

1. පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

පාටිදෙසනීයෙසු පඨමෙ අන්තරඝරං පවිට්ඨායාති වචනතො සචෙ තස්සා අන්තරාරාමාදීසු ඨත්වාපි දදමානාය හත්ථතො සයං රථියාබ්යූහසිඞ්ඝාටකඝරානං අඤ්ඤතරස්මිං ඨිතොපි ගණ්හාති, දොසො නත්ථි. තස්සා පන රථියාදීසු ඨත්වා දදමානාය, රථියාදීසු වා, අන්තරාරාමාදීසු වා ඨත්වාපි යංකිඤ්චි ආමිසං අජ්ඣොහරණත්ථාය ගණ්හතො පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයං. තස්ස දෙසෙතබ්බාකාරො ගාරය්හං ආවුසොතිආදිනා නයෙන සික්ඛාපදෙ දස්සිතොයෙව.

සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආරබ්භ අඤ්ඤාතිකාය භික්ඛුනියා අන්තරඝරං පවිට්ඨාය හත්ථතො ආමිසං පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අසාධාරණපඤ්ඤත්ති, අනාණත්තිකං, යථා චෙතං, තථා සෙසානිපි, තිකපාටිදෙසනීයං, යාමකාලිකාදීසු පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහරණෙපි දුක්කටං, එකතොඋපසම්පන්නාය යාවකාලිකෙපි තථෙව, ඤාතිකාය අඤ්ඤාතිකසඤ්ඤිවෙමතිකානම්පි එසෙව නයො. ඤාතිකසඤ්ඤිනො පන, ඤාතිකාය වා දාපෙන්තියා, උපනික්ඛිපිත්වා වා දදමානාය, යා ච අන්තරාරාමභික්ඛුනුපස්සයතිත්ථියසෙය්යපටික්කමනෙසු ඨත්වා ගාමතො බහි නීහරිත්වා, යාමකාලිකාදීනි වා ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දෙති, තස්ස, සික්ඛමානසාමණෙරීනඤ්ච හත්ථතො ගහෙත්වා පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පරිපුණ්ණූපසම්පන්නතා, අඤ්ඤාතිකතා, අන්තරඝරෙ ඨිතාය හත්ථතො සහත්ථා පටිග්ගහණං, යාවකාලිකතා, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

දුතියෙ ඉධ සූපන්තිආදි වොසාසනාකාරදස්සනං. අපසක්ක තාව භගිනීතිආදි අපසාදෙතබ්බාකාරදස්සනං. තත්රායං විනිච්ඡයො – එකෙනාපි භික්ඛුනා අනපසාදිතෙ අජ්ඣොහරණත්ථාය ආමිසං ගණ්හන්තානං පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.

රාජගහෙ ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ භික්ඛුනියා වොසාසන්තියා නනිවාරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, තිකපාටිදෙසනීයං, එකතොඋපසම්පන්නාය වොසාසන්තියා නනිවාරෙන්තස්ස දුක්කටං, තථා අනුපසම්පන්නාය උපසම්පන්නසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච. අනුපසම්පන්නසඤ්ඤිනො, පන යො ච අත්තනො වා භත්තං දාපෙන්තියා, අඤ්ඤෙසං වා භත්තං දෙන්තියා, යං වා න දින්නං, තං දාපෙන්තියා, යත්ථ වා න දින්නං, තත්ථ, සබ්බෙසං වා සමකං දාපෙන්තියා, සික්ඛමානාය වා සාමණෙරියා වා වොසාසන්තියා පටිග්ගහෙත්වා භුඤ්ජති, තස්ස, පඤ්ච භොජනානි ඨපෙත්වා සබ්බත්ථ, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. පරිපුණ්ණූපසම්පන්නතා, පඤ්චභොජනතා, අන්තරඝරෙ අනුඤ්ඤාතපකාරතො අඤ්ඤථා වොසාසනා, අනිවාරණා, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානීති.

දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

තතියෙ සෙක්ඛසම්මතානීති ලද්ධසෙක්ඛසම්මුතිකානි. පුබ්බෙ අනිමන්තිතොති ඝරූපචාරොක්කමනතො පඨමතරං උපචාරං අනොක්කමන්තෙයෙව පුබ්බෙ අනිමන්තිතො. අගිලානො නාම යො සක්කොති පිණ්ඩාය චරිතුං. පාටිදෙසනීයන්ති ඝරූපචාරං ඔක්කමිත්වා ආමිසං ගණ්හන්තස්ස පටිග්ගහණෙ තාව දුක්කටං, තං ගහෙත්වා යත්ථකත්ථචි භුඤ්ජන්තස්ස අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.

සාවත්ථියං සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ න මත්තං ජානිත්වා පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘පුබ්බෙ අනිමන්තිතො, අගිලානො’’ති ඉමා පනෙත්ථ ද්වෙ අනුපඤ්ඤත්තියො, තිකපාටිදෙසනීයං, යාමකාලිකාදීසු පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහාරෙපි දුක්කටං, තථා අසෙක්ඛසම්මතෙ සෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච. අසෙක්ඛසම්මතසඤ්ඤිනො, පන යො ච පුබ්බෙ නිමන්තිතො වා ගිලානො වා අඤ්ඤස්ස වා තෙසං ඝරෙ පඤ්ඤත්තං භික්ඛං ගණ්හාති, යස්ස ච ඝරතො නීහරිත්වා, ආසනසාලාදීසු වා භික්ඛුං අදිස්වා පඨමංයෙව නීහරිත්වා, ද්වාරමූලෙ වා ඨපිතං දෙන්ති, තස්ස තං භුඤ්ජන්තස්ස, නිච්චභත්තකෙ, සලාකභත්තෙ, පක්ඛිකෙ , උපොසථිකෙ, පාටිපදිකෙ, යාමකාලිකාදිං ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති දින්නං පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. සෙක්ඛසම්මතතා, පුබ්බෙ අනිමන්තිතතා, අගිලානතා, ඝරූපචාරොක්කමනං, ඨපෙත්වා නිච්චභත්තකාදීනි අඤ්ඤං ආමිසං ගහෙත්වා භුඤ්ජනන්ති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.

තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

චතුත්ථෙ යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානීතිආදි චීවරවිප්පවාසසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. පුබ්බෙ අප්පටිසංවිදිතන්ති එත්ථ යං ඉත්ථියා වා පුරිසෙන වා ගහට්ඨෙන වා පබ්බජිතෙන වා ආරාමං වා ආරාමූපචාරං වා පවිසිත්වා ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස, භන්තෙ, කුලස්ස ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ආහරියිස්සතී’’ති (පාචි. 573) ආරොචිතං, තං පච්ඡා යථාආරොචිතමෙව වා ආහරියතු, තස්ස පරිවාරං කත්වා අඤ්ඤං වා තෙන සද්ධිං බහුකම්පි, ‘‘ඉත්ථන්නාමං කුලං පටිසංවිදිතං කත්වා ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ගහෙත්වා ගච්ඡතී’’ති සුත්වා අඤ්ඤානි වා කුලානි තෙහි සද්ධිං ආහරන්තු, තං සබ්බං පටිසංවිදිතං නාම. යං පන එවං අනාරොචිතං අනාහටඤ්ච, තං අප්පටිසංවිදිතං නාම. අගිලානො නාම යො සක්කොති පිණ්ඩාය ගන්තුං. පාටිදෙසනීයන්ති එවරූපං අන්තමසො ආරාමමජ්ඣෙන ගච්ඡන්තෙහි අද්ධිකෙහි දින්නම්පි ආරාමෙ වා ආරාමූපචාරෙ වා පටිග්ගහෙත්වා අජ්ඣොහරන්තස්ස පටිග්ගහණෙ දුක්කටං, අජ්ඣොහාරෙ අජ්ඣොහාරෙ පාටිදෙසනීයන්ති.

සක්කෙසු සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ආරාමෙ චොරෙ පටිවසන්තෙ අනාරොචනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘අගිලානො’’ති අයමෙත්ථ එකා අනුපඤ්ඤත්ති, තිකපාටිදෙසනීයං , යාමකාලිකාදීසු ආහාරත්ථාය පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහාරෙපි දුක්කටමෙව, තථා පටිසංවිදිතෙ අප්පටිසංවිදිතසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච, පටිසංවිදිතසඤ්ඤිනො, පන ගිලානස්ස, යො ච පටිසංවිදිතං කත්වා ආහටං වා ගිලානාවසෙසකං වා බහාරාමෙ වා පටිග්ගහිතං, තත්ථජාතකමෙව වා මූලඵලාදිං, යාමකාලිකාදීසු වා යංකිඤ්චි ‘‘සති පච්චයෙ පරිභුඤ්ජා’’ති ලද්ධං පරිභුඤ්ජන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. යථාවුත්තආරඤ්ඤකසෙනාසනතා, යාවකාලිකස්ස අතත්ථජාතකතා, අගිලානතා, අගිලානාවසෙසකතා, අප්පටිසංවිදිතතා, අජ්ඣාරාමෙ පටිග්ගහණං, අජ්ඣොහරණන්ති ඉමානෙත්ථ සත්ත අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි කථිනසදිසානෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියන්ති.

චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

කඞ්ඛාවිතරණියා පාතිමොක්ඛවණ්ණනාය

පාටිදෙසනීයවණ්ණනා නිට්ඨිතා.