📜

30. ගරුභණ්ඩවිනිච්ඡයකථා

227. ගරුභණ්ඩානීති එත්ථ ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, අවිස්සජ්ජියානි න විස්සජ්ජෙතබ්බානි සඞ්ඝෙන වා ගණෙන වා පුග්ගලෙන වා, විස්සජ්ජිතානිපි අවිස්සජ්ජිතානි හොන්ති, යො විස්සජ්ජෙය්ය, ආපත්ති ථුල්ලච්චයස්සා’’තිආදිනා (චූළව. 321) නයෙන දස්සිතානි ආරාමො ආරාමවත්ථු, විහාරො විහාරවත්ථු, මඤ්චො පීඨං භිසි බිම්බොහනං, ලොහකුම්භී ලොහභාණකං ලොහවාරකො ලොහකටාහං වාසි ඵරසු කුඨාරී කුදාලො නිඛාදනං, වල්ලි වෙළු මුඤ්ජං පබ්බජං තිණං මත්තිකා දාරුභණ්ඩං මත්තිකාභණ්ඩන්ති ඉමානි පඤ්ච ගරුභණ්ඩානි නාම.

තත්ථ (චූළව. අට්ඨ. 321) ආරාමො නාම පුප්ඵාරාමො වා ඵලාරාමො වා. ආරාමවත්ථු නාම තෙසංයෙව ආරාමානං අත්ථාය පරිච්ඡින්දිත්වා ඨපිතොකාසො, තෙසු වා ආරාමෙසු විනට්ඨෙසු තෙසං පොරාණකභූමිභාගො. විහාරො නාම යං කිඤ්චි පාසාදාදි සෙනාසනං. විහාරවත්ථු නාම තස්ස පතිට්ඨානොකාසො. මඤ්චො නාම මසාරකො බුන්දිකාබද්ධො කුළීරපාදකො ආහච්චපාදකොති ඉමෙසං චතුන්නං මඤ්චානං අඤ්ඤතරො. පීඨං නාම මසාරකාදීනංයෙව චතුන්නං පීඨානං අඤ්ඤතරං. භිසි නාම උණ්ණභිසිආදීනං පඤ්චන්නං අඤ්ඤතරා. බිම්බොහනං නාම රුක්ඛතූලලතාතූලපොටකීතූලානං අඤ්ඤතරං. ලොහකුම්භී නාම කාළලොහෙන වා තම්බලොහෙන වා යෙන කෙනචි ලොහෙන කතකුම්භී. ලොහභාණකාදීසුපි එසෙව නයො. එත්ථ පන භාණකන්ති අරඤ්ජරො වුච්චති. වාරකොති ඝටො. කටාහං කටාහමෙව. වාසිආදීසු වල්ලිආදීසු ච දුවිඤ්ඤෙය්යං නාම නත්ථි. පඤ්චාති ච රාසිවසෙන වුත්තං, සරූපවසෙන පනෙතානි පඤ්චවීසතිවිධානි හොන්ති. වුත්තඤ්හෙතං –

‘‘ද්විසඞ්ගහානි ද්වෙ හොන්ති, තතියං චතුසඞ්ගහං;

චතුත්ථං නවකොට්ඨාසං, පඤ්චමං අට්ඨභෙදනං.

‘‘ඉති පඤ්චහි රාසීහි, පඤ්චනිම්මලලොචනො;

පඤ්චවීසවිධං නාථො, ගරුභණ්ඩං පකාසයී’’ති.

තත්රායං විනිච්ඡයකථා – ඉදඤ්හි සබ්බම්පි ගරුභණ්ඩං සෙනාසනක්ඛන්ධකෙ ‘‘අවිස්සජ්ජිය’’න්ති වුත්තං, කීටාගිරිවත්ථුස්මිං ‘‘අවෙභඞ්ගිය’’න්ති දස්සිතං, පරිවාරෙ පන –

‘‘අවිස්සජ්ජියං අවෙභඞ්ගියං,

පඤ්ච වුත්තා මහෙසිනා;

විස්සජ්ජෙන්තස්ස පරිභුඤ්ජන්තස්ස අනාපත්ති,

පඤ්හාමෙසා කුසලෙහි චින්තිතා’’ති. (පරි. 479) –

ආගතං. තස්මා මූලච්ඡෙජ්ජවසෙන අවිස්සජ්ජියඤ්ච අවෙභඞ්ගියඤ්ච, පරිවත්තනවසෙන පන විස්සජ්ජෙන්තස්ස පරිභුඤ්ජන්තස්ස ච අනාපත්තීති එවමෙත්ථ අධිප්පායො වෙදිතබ්බො.

228. තත්රායං අනුපුබ්බිකථා – ඉදං තාව පඤ්චවිධම්පි චීවරපිණ්ඩපාතභෙසජ්ජත්ථාය උපනෙතුං න වට්ටති, ථාවරෙන ච ථාවරං, ගරුභණ්ඩෙන ච ගරුභණ්ඩං පරිවත්තෙතුං වට්ටති. ථාවරෙ පන ඛෙත්තං වත්ථු තළාකං මාතිකාති එවරූපං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස විචාරෙතුං වා සම්පටිච්ඡිතුං වා අධිවාසෙතුං වා න වට්ටති, කප්පියකාරකෙහෙව විචාරිතතො කප්පියභණ්ඩං වට්ටති. ආරාමෙන පන ආරාමං ආරාමවත්ථුං විහාරං විහාරවත්ථුන්ති ඉමානි චත්තාරිපි පරිවත්තෙතුං වට්ටති.

තත්රායං පරිවත්තනනයො – සඞ්ඝස්ස නාළිකෙරාරාමො දූරෙ හොති, කප්පියකාරකා බහුතරං ඛාදන්ති, යම්පි න ඛාදන්ති, තතො සකටවෙතනං දත්වා අප්පමෙව ආහරන්ති, අඤ්ඤෙසං පන තස්ස ආරාමස්ස අවිදූරෙ ගාමවාසීනං මනුස්සානං විහාරස්ස සමීපෙ ආරාමො හොති, තෙ සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා සකෙන ආරාමෙන තං ආරාමං යාචන්ති, සඞ්ඝෙන ‘‘රුච්චති සඞ්ඝස්සා’’ති අපලොකෙත්වා සම්පටිච්ඡිතබ්බො. සචෙපි භික්ඛූනං රුක්ඛසහස්සං හොති, මනුස්සානං පඤ්ච සතානි, ‘‘තුම්හාකං ආරාමො ඛුද්දකො’’ති න වත්තබ්බං. කිඤ්චාපි හි අයං ඛුද්දකො, අථ ඛො ඉතරතො බහුතරං ආයං දෙති. සචෙපි සමකමෙව දෙති, එවම්පි ඉච්ඡිතිච්ඡිතක්ඛණෙ පරිභුඤ්ජිතුං සක්කාති ගහෙතබ්බමෙව. සචෙ පන මනුස්සානං බහුතරා රුක්ඛා හොන්ති, ‘‘නනු තුම්හාකං බහුතරා රුක්ඛා’’ති වත්තබ්බං. සචෙ ‘‘අතිරෙකං අම්හාකං පුඤ්ඤං හොතු, සඞ්ඝස්ස දෙමා’’ති වදන්ති, ජානාපෙත්වා සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටති. භික්ඛූනං රුක්ඛා ඵලධාරිනො, මනුස්සානං රුක්ඛා න තාව ඵලං ගණ්හන්ති, කිඤ්චාපි න ගණ්හන්ති, ‘‘න චිරෙන ගණ්හිස්සන්තී’’ති සම්පටිච්ඡිතබ්බමෙව. මනුස්සානං රුක්ඛා ඵලධාරිනො, භික්ඛූනං රුක්ඛා න තාව ඵලං ගණ්හන්ති, ‘‘නනු තුම්හාකං රුක්ඛා ඵලධාරිනො’’ති වත්තබ්බං. සචෙ ‘‘ගණ්හථ, භන්තෙ, අම්හාකං පුඤ්ඤං භවිස්සතී’’ති දෙන්ති, ජානාපෙත්වා සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටති. එවං ආරාමෙන ආරාමො පරිවත්තෙතබ්බො. එතෙනෙව නයෙන ආරාමවත්ථුපි විහාරොපි විහාරවත්ථුපි ආරාමෙන පරිවත්තෙතබ්බං, ආරාමවත්ථුනා ච මහන්තෙන වා ඛුද්දකෙන වා ආරාමආරාමවත්ථුවිහාරවිහාරවත්ථූනි.

කථං විහාරෙන විහාරො පරිවත්තෙතබ්බො? සඞ්ඝස්ස අන්තොගාමෙ ගෙහං හොති, මනුස්සානං විහාරමජ්ඣෙ පාසාදො හොති, උභොපි අග්ඝෙන සමකා, සචෙ මනුස්සා තෙන පාසාදෙන තං ගෙහං යාචන්ති, සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටති. භික්ඛූනං චෙ මහග්ඝතරං ගෙහං හොති, ‘‘මහග්ඝතරං අම්හාකං ගෙහ’’න්ති වුත්තෙ ච ‘‘කිඤ්චාපි මහග්ඝතරං පබ්බජිතානං අසාරුප්පං, න සක්කා තත්ථ පබ්බජිතෙහි වසිතුං, ඉදං පන සාරුප්පං, ගණ්හථා’’ති වදන්ති, එවම්පි සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටති. සචෙ පන මනුස්සානං මහග්ඝං හොති, ‘‘නනු තුම්හාකං ගෙහං මහග්ඝ’’න්ති වත්තබ්බං. ‘‘හොතු, භන්තෙ, අම්හාකං පුඤ්ඤං භවිස්සති, ගණ්හථා’’ති වුත්තෙ පන සම්පටිච්ඡිතුං වට්ටති. එවම්පි විහාරෙන විහාරො පරිවත්තෙතබ්බො. එතෙනෙව නයෙන විහාරවත්ථුපි ආරාමොපි ආරාමවත්ථුපි විහාරෙන පරිවත්තෙතබ්බං, විහාරවත්ථුනා ච මහග්ඝෙන වා අප්පග්ඝෙන වා විහාරවිහාරවත්ථුආරාමආරාමවත්ථූනි. එවං ථාවරෙන ථාවරපරිවත්තනං වෙදිතබ්බං.

ගරුභණ්ඩෙන ගරුභණ්ඩපරිවත්තනෙ පන මඤ්චපීඨං මහන්තං වා හොතු ඛුද්දකං වා, අන්තමසො චතුරඞ්ගුලපාදකං ගාමදාරකෙහි පංස්වාගාරකෙසු කීළන්තෙහි කතම්පි සඞ්ඝස්ස දින්නකාලතො පට්ඨාය ගරුභණ්ඩං හොති. සචෙපි රාජරාජමහාමත්තාදයො එකප්පහාරෙනෙව මඤ්චසතං වා මඤ්චසහස්සං වා දෙන්ති, සබ්බෙ කප්පියමඤ්චා සම්පටිච්ඡිතබ්බා, සම්පටිච්ඡිත්වා ‘‘වුඩ්ඪපටිපාටියා සඞ්ඝිකපරිභොගෙන පරිභුඤ්ජථා’’ති දාතබ්බා, පුග්ගලිකවසෙන න දාතබ්බා. අතිරෙකමඤ්චෙ භණ්ඩාගාරාදීසු පඤ්ඤපෙත්වා පත්තචීවරං නික්ඛිපිතුම්පි වට්ටති. බහිසීමාය ‘‘සඞ්ඝස්ස දෙමා’’ති දින්නමඤ්චො සඞ්ඝත්ථෙරස්ස වසනට්ඨානෙ දාතබ්බො. තත්ථ චෙ බහූ මඤ්චා හොන්ති, මඤ්චෙන කම්මං නත්ථි. යස්ස වසනට්ඨානෙ කම්මං අත්ථි, තත්ථ ‘‘සඞ්ඝිකපරිභොගෙන පරිභුඤ්ජථා’’ති දාතබ්බො. මහග්ඝෙන සතග්ඝනකෙන වා සහස්සග්ඝනකෙන වා මඤ්චෙන අඤ්ඤං මඤ්චසතං ලභති, පරිවත්තෙත්වා ගහෙතබ්බං. න කෙවලං මඤ්චෙන මඤ්චොයෙව, ආරාමආරාමවත්ථුවිහාරවිහාරවත්ථුපීඨභිසිබිම්බොහනානිපි පරිවත්තෙතුං වට්ටන්ති. එස නයො පීඨභිසිබිම්බොහනෙසුපි. එතෙසු පන අකප්පියං න පරිභුඤ්ජිතබ්බං, කප්පියං සඞ්ඝිකපරිභොගෙන පරිභුඤ්ජිතබ්බං. අකප්පියං වා මහග්ඝං කප්පියං වා පරිවත්තෙත්වා වුත්තවත්ථූනි ගහෙතබ්බානි. අගරුභණ්ඩුපගං පන භිසිබිම්බොහනං නාම නත්ථි.

229. ලොහකුම්භී ලොහභාණකං ලොහකටාහන්ති ඉමානි තීණි මහන්තානි වා හොන්තු ඛුද්දකානි වා, අන්තමසො පසතමත්තඋදකගණ්හනකානිපි ගරුභණ්ඩානියෙව. ලොහවාරකො පන කාළලොහතම්බලොහවට්ටලොහකංසලොහානං යෙන කෙනචි කතො සීහළදීපෙ පාදගණ්හනකො භාජෙතබ්බො. පාදො ච නාම මගධනාළියා පඤ්චනාළිමත්තං ගණ්හාති , තතො අතිරෙකගණ්හනකො ගරුභණ්ඩං. ඉමානි තාව පාළියං ආගතානි ලොහභාජනානි. පාළියං පන අනාගතානි භිඞ්ගාරපටිග්ගහඋළඋඞ්කදබ්බිකටච්ඡුපාතිතට්ටකසරකසමුග්ගඅඞ්ගාරකපල්ලධූමකටච්ඡුආදීනි ඛුද්දකානි වා මහන්තානි වා සබ්බානි ගරුභණ්ඩානි. පත්තො අයථාලකං තම්බලොහථාලකන්ති ඉමානි පන භාජනීයානි. කංසලොහවට්ටලොහභාජනවිකති සඞ්ඝිකපරිභොගෙන වා ගිහිවිකටා වා වට්ටති, පුග්ගලිකපරිභොගෙන න වට්ටති. කංසලොහාදිභාජනං සඞ්ඝස්ස දින්නම්පි හි පාරිහාරියං න වට්ටති, ගිහිවිකටනීහාරෙනෙව පරිභුඤ්ජිතබ්බන්ති මහාපච්චරියං වුත්තං.

ඨපෙත්වා පන භාජනවිකතිං අඤ්ඤස්මිම්පි කප්පියලොහභණ්ඩෙ අඤ්ජනී අඤ්ජනිසලාකා කණ්ණමලහරණී සූචි පණ්ණසූචි ඛුද්දකො පිප්ඵලකො ඛුද්දකං ආරකණ්ටකං කුඤ්චිකා තාළං කත්තරයට්ඨි වෙධකො නත්ථුදානං භිණ්ඩිවාලො ලොහකූටො ලොහකුත්ති ලොහගුළො ලොහපිණ්ඩි ලොහචක්කලිකං අඤ්ඤම්පි විප්පකතලොහභණ්ඩං භාජනීයං. ධූමනෙත්තඵාලදීපරුක්ඛදීපකපල්ලකඔලම්බකදීපඉත්ථිපුරිසතිරච්ඡානගතරූපකානි පන අඤ්ඤානි වා භිත්තිච්ඡදනකවාටාදීසු උපනෙතබ්බානි අන්තමසො ලොහඛිලකං උපාදාය සබ්බානි ලොහභණ්ඩානි ගරුභණ්ඩානියෙව හොන්ති, අත්තනා ලද්ධානිපි පරිහරිත්වා පුග්ගලිකපරිභොගෙන න පරිභුඤ්ජිතබ්බානි, සඞ්ඝිකපරිභොගෙන වා ගිහිවිකටානි වා වට්ටන්ති. තිපුභණ්ඩෙපි එසෙව නයො. ඛීරපාසාණමයානි තට්ටකසරකාදීනි ගරුභණ්ඩානියෙව.

ඝටකො පන තෙලභාජනං වා පාදගණ්හනකතො අතිරෙකමෙව ගරුභණ්ඩං. සුවණ්ණරජතහාරකූටජාතිඵලිකභාජනානි ගිහිවිකටානිපි න වට්ටන්ති, පගෙව සඞ්ඝිකපරිභොගෙන වා පුග්ගලිකපරිභොගෙන වා. සෙනාසනපරිභොගෙ පන ආමාසම්පි අනාමාසම්පි සබ්බං වට්ටති.

වාසිආදීසු යාය වාසියා ඨපෙත්වා දන්තකට්ඨච්ඡෙදනං වා උච්ඡුතච්ඡනං වා අඤ්ඤං මහාකම්මං කාතුං න සක්කා, අයං භාජනීයා. තතො මහන්තතරා යෙන කෙනචි ආකාරෙන කතා වාසි ගරුභණ්ඩමෙව. ඵරසු පන අන්තමසො වෙජ්ජානං සිරාවෙධනඵරසුපි ගරුභණ්ඩමෙව. කුඨාරියං ඵරසුසදිසොයෙව විනිච්ඡයො. යා පන ආවුධසඞ්ඛෙපෙන කතා, අයං අනාමාසා. කුදාලො අන්තමසො චතුරඞ්ගුලමත්තොපි ගරුභණ්ඩමෙව. නිඛාදනං චතුරස්සමුඛං වා හොතු දොණිමුඛං වා වඞ්කං වා උජුකං වා, අන්තමසො සම්මුඤ්ජනීදණ්ඩකවෙධනම්පි දණ්ඩබද්ධං චෙ, ගරුභණ්ඩමෙව. සම්මුඤ්ජනීදණ්ඩඛණනකං පන අදණ්ඩකං ඵලමත්තමෙව. යං සක්කා සිපාටිකාය පක්ඛිපිත්වා පරිහරිතුං, තං භාජනීයං. සිඛරම්පි නිඛාදනෙනෙව සඞ්ගහිතං. යෙහි මනුස්සෙහි විහාරෙ වාසිආදීනි දින්නානි හොන්ති, තෙ චෙ ඝරෙ දඩ්ඪෙ වා චොරෙහි වා විලුත්තෙ ‘‘දෙථ නො, භන්තෙ, උපකරණෙ, පුන පාකතිකෙ කරිස්සාමා’’ති වදන්ති, දාතබ්බා. සචෙ ආහරන්ති, න වාරෙතබ්බා, අනාහරන්තාපි න චොදෙතබ්බා.

කම්මාරතච්ඡකාරචුන්දකාරනළකාරමණිකාරපත්තබන්ධකානං අධිකරණිමුට්ඨිකසණ්ඩාසතුලාදීනි සබ්බානි ලොහමයඋපකරණානි සඞ්ඝෙ දින්නකාලතො පට්ඨාය ගරුභණ්ඩානි. තිපුකොට්ටකසුවණ්ණකාරචම්මකාරඋපකරණෙසුපි එසෙව නයො. අයං පන විසෙසො – තිපුකොට්ටකඋපකරණෙසුපි තිපුච්ඡෙදනකසත්ථකං, සුවණ්ණකාරඋපකරණෙසු සුවණ්ණච්ඡෙදනකසත්ථකං, චම්මකාරඋපකරණෙසු කතපරිකම්මචම්මච්ඡෙදනකඛුද්දකසත්ථකන්ති ඉමානි භාජනීයභණ්ඩානි. නහාපිතතුන්නකාරඋපකරණෙසුපි ඨපෙත්වා මහාකත්තරිං මහාසණ්ඩාසං මහාපිප්ඵලිකඤ්ච සබ්බං භාජනීයං, මහාකත්තරිආදීනි ගරුභණ්ඩානි.

වල්ලිආදීසු වෙත්තවල්ලිආදිකා යා කාචි අඩ්ඪබාහුප්පමාණා වල්ලි සඞ්ඝස්ස දින්නා වා තත්ථජාතකා වා රක්ඛිතගොපිතා ගරුභණ්ඩං හොති, සා සඞ්ඝකම්මෙ ච චෙතියකම්මෙ ච කතෙ සචෙ අතිරෙකා හොති, පුග්ගලිකකම්මෙපි උපනෙතුං වට්ටති. අරක්ඛිතා පන ගරුභණ්ඩමෙව න හොති. සුත්තමකචිවාකනාළිකෙරහීරචම්මමයා රජ්ජුකා වා යොත්තානි වා වාකෙ ච නාළිකෙරහීරෙ ච වට්ටෙත්වා කතා එකවට්ටා වා ද්විවට්ටා වා සඞ්ඝස්ස දින්නකාලතො පට්ඨාය ගරුභණ්ඩං. සුත්තං පන අවට්ටෙත්වා දින්නං මකචිවාකනාළිකෙරහීරා ච භාජනීයා. යෙහි පනෙතානි රජ්ජුකයොත්තාදීනි දින්නානි හොන්ති, තෙ අත්තනො කරණීයෙන හරන්තා න වාරෙතබ්බා.

යො කොචි අන්තමසො අට්ඨඞ්ගුලසූචිදණ්ඩකමත්තොපි වෙළු සඞ්ඝස්ස දින්නො වා තත්ථජාතකො වා රක්ඛිතගොපිතො ගරුභණ්ඩං, සොපි සඞ්ඝකම්මෙ ච චෙතියකම්මෙ ච කතෙ අතිරෙකො පුග්ගලිකකම්මෙ ච දාතුං වට්ටති. පාදගණ්හනකතෙලනාළි පන කත්තරයට්ඨි උපාහනදණ්ඩකො ඡත්තදණ්ඩකො ඡත්තසලාකාති ඉදමෙත්ථ භාජනීයභණ්ඩං. දඩ්ඪගෙහමනුස්සා ගණ්හිත්වා ගච්ඡන්තා න වාරෙතබ්බා. රක්ඛිතගොපිතං වෙළුං ගණ්හන්තෙන සමකං වා අතිරෙකං වා ථාවරං අන්තමසො තංඅග්ඝනකවල්ලිකායපි ඵාතිකම්මං කත්වා ගහෙතබ්බො, ඵාතිකම්මං අකත්වා ගණ්හන්තෙන තත්ථෙව වළඤ්ජෙතබ්බො. ගමනකාලෙ සඞ්ඝිකෙ ආවාසෙ ඨපෙත්වා ගන්තබ්බං, අසතියා ගහෙත්වා ගතෙන පහිණිත්වා දාතබ්බො. දෙසන්තරගතෙන සම්පත්තවිහාරො සඞ්ඝිකාවාසෙ ඨපෙතබ්බො.

තිණන්ති මුඤ්ජඤ්ච පබ්බජඤ්ච ඨපෙත්වා අවසෙසං යං කිඤ්චි තිණං. යත්ථ පන තිණං නත්ථි, තත්ථ පණ්ණෙහි ඡාදෙන්ති, තස්මා පණ්ණම්පි තිණෙනෙව සඞ්ගහිතං. ඉති මුඤ්ජාදීසු යං කිඤ්චි මුට්ඨිප්පමාණං තිණං තාලපණ්ණාදීසු ච එකපණ්ණම්පි සඞ්ඝස්ස දින්නං වා තත්ථජාතකං වා බහාරාමෙ සඞ්ඝස්ස තිණවත්ථුතො ජාතතිණං වා රක්ඛිතගොපිතං ගරුභණ්ඩං හොති, තම්පි සඞ්ඝකම්මෙ ච චෙතියකම්මෙ ච කතෙ අතිරෙකං පුග්ගලිකකම්මෙ දාතුං වට්ටති, දඩ්ඪගෙහමනුස්සා ගහෙත්වා ගච්ඡන්තා න වාරෙතබ්බා. අට්ඨඞ්ගුලප්පමාණොපි රිත්තපොත්ථකො ගරුභණ්ඩමෙව.

මත්තිකා පකතිමත්තිකා වා හොතු පඤ්චවණ්ණා වා සුධා වා සජ්ජුරසකඞ්ගුට්ඨසිලෙසාදීසු වා යං කිඤ්චි දුල්ලභට්ඨානෙ ආනෙත්වා දින්නං තත්ථජාතකං වා, රක්ඛිතගොපිතං තාලඵලපක්කමත්තං ගරුභණ්ඩං හොති, තම්පි සඞ්ඝකම්මෙ ච චෙතියකම්මෙ ච නිට්ඨිතෙ අතිරෙකං පුග්ගලිකකම්මෙ ච දාතුං වට්ටති, හිඞ්ගුහිඞ්ගුලකහරිතාලමනොසිලඤ්ජනානි පන භාජනීයභණ්ඩානි.

දාරුභණ්ඩෙ ‘‘යො කොචි අට්ඨඞ්ගුලසූචිදණ්ඩමත්තොපි දාරුභණ්ඩකො දාරුදුල්ලභට්ඨානෙ සඞ්ඝස්ස දින්නො වා තත්ථජාතකො වා රක්ඛිතගොපිතො, අයං ගරුභණ්ඩං හොතී’’ති කුරුන්දියං වුත්තං. මහාඅට්ඨකථායං පන සබ්බම්පි දාරුවෙළුචම්මපාසාණාදිවිකතිං දාරුභණ්ඩෙන සඞ්ගණ්හිත්වා ආසන්දිකතො පට්ඨාය දාරුභණ්ඩෙ විනිච්ඡයො වුත්තො. තත්රායං නයො – ආසන්දිකො සත්තඞ්ගො භද්දපීඨං පීඨිකා එකපාදකපීඨං ආමණ්ඩකවණ්ටකපීඨං ඵලකං කොච්ඡං පලාලපීඨන්ති ඉමෙසු තාව යං කිඤ්චි ඛුද්දකං වා හොතු මහන්තං වා, සඞ්ඝස්ස දින්නං ගරුභණ්ඩං හොති. පලාලපීඨෙන චෙත්ථ කදලිපත්තාදිපීඨානිපි සඞ්ගහිතානි. බ්යග්ඝචම්මඔනද්ධම්පි වාළරූපපරික්ඛිත්තං රතනපරිසිබ්බිතං කොච්ඡං ගරුභණ්ඩමෙව, වඞ්කඵලකං දීඝඵලකං චීවරධොවනඵලකං ඝට්ටනඵලකං ඝට්ටනමුග්ගරො දන්තකට්ඨච්ඡෙදනගණ්ඨිකා දණ්ඩමුග්ගරො අම්බණං රජනදොණි උදකපටිච්ඡකො දාරුමයො වා දන්තමයො වා වෙළුමයො වා සපාදකොපි අපාදකොපි සමුග්ගො මඤ්ජූසා පාදගණ්හනකතො අතිරෙකප්පමාණො කරණ්ඩො උදකදොණි උදකකටාහං උළුඞ්කො කටච්ඡු පානීයසරාවං පානීයසඞ්ඛොති එතෙසුපි යං කිඤ්චි සඞ්ඝෙ දින්නං ගරුභණ්ඩං. සඞ්ඛථාලකං පන භාජනීයං, තථා දාරුමයො උදකතුම්බො.

පාදකථලිකමණ්ඩලං දාරුමයං වා හොතු චොළපණ්ණාදිමයං වා, සබ්බං ගරුභණ්ඩං. ආධාරකො පත්තපිධානං තාලවණ්ටං බීජනී චඞ්කොටකං පච්ඡි යට්ඨිසම්මුඤ්ජනී මුට්ඨිසම්මුඤ්ජනීති එතෙසුපි යං කිඤ්චි ඛුද්දකං වා හොතු මහන්තං වා, දාරුවෙළුපණ්ණචම්මාදීසු යෙන කෙනචි කතං ගරුභණ්ඩමෙව. ථම්භතුලාසොපානඵලකාදීසු දාරුමයං වා පාසාණමයං වා යං කිඤ්චි ගෙහසම්භාරරූපං යො කොචි කටසාරකො යං කිඤ්චි භූමත්ථරණං යං කිඤ්චි අකප්පියචම්මං, සබ්බං සඞ්ඝෙ දින්නං ගරුභණ්ඩං, භූමත්ථරණං කාතුං වට්ටති. එළකචම්මං පන පච්චත්ථරණගතිකං හොති, තම්පි ගරුභණ්ඩමෙව. කප්පියචම්මානි භාජනීයානි. කුරුන්දියං පන ‘‘සබ්බං මඤ්චප්පමාණං චම්මං ගරුභණ්ඩ’’න්ති වුත්තං.

උදුක්ඛලං මුසලං සුප්පං නිසදං නිසදපොතො පාසාණදොණි පාසාණකටාහං තුරිවෙමභස්තාදි සබ්බං පෙසකාරාදිභණ්ඩං සබ්බං කසිභණ්ඩං සබ්බං චක්කයුත්තකං යානං ගරුභණ්ඩමෙව. මඤ්චපාදො මඤ්චඅටනී පීඨපාදො පීඨඅටනී වාසිඵරසුආදීනං දණ්ඩාති එතෙසු යං කිඤ්චි විප්පකතතච්ඡනකම්මං අනිට්ඨිතමෙව භාජනීයං, තච්ඡිතමට්ඨං පන ගරුභණ්ඩං හොති. අනුඤ්ඤාතවාසියා පන දණ්ඩො ඡත්තමුට්ඨිපණ්ණං කත්තරයට්ඨි උපාහනා අරණිසහිතං ධම්මකරණො පාදගණ්හනකතො අනතිරිත්තං ආමලකතුම්බං ආමලකඝටො ලාබුකතුම්බං ලාබුඝටො විසාණකතුම්බන්ති සබ්බමෙවෙතං භාජනීයං, තතො මහන්තතරං ගරුභණ්ඩං. හත්ථිදන්තො වා යං කිඤ්චි විසාණං වා අතච්ඡිතං යථාගතමෙව භාජනීයං. තෙහි කතමඤ්චපාදාදීසු පුරිමසදිසොයෙව විනිච්ඡයො. තච්ඡිතනිට්ඨිතොපි හිඞ්ගුකරණ්ඩකො ගණ්ඨිකා විධො අඤ්ජනී අඤ්ජනීසලාකා උදකපුඤ්ඡනීති ඉදං සබ්බං භාජනීයමෙව.

මත්තිකාභණ්ඩෙ සබ්බං මනුස්සානං උපභොගපරිභොගං ඝටපීඨරාදිකුලාලභාජනං පත්තකටාහං අඞ්ගාරකටාහං ධූමදානං දීපරුක්ඛකො දීපකපල්ලිකා චයනිට්ඨකා ඡදනිට්ඨකා ථූපිකාති සඞ්ඝස්ස දින්නකාලතො පට්ඨාය ගරුභණ්ඩං, පාදගණ්හනකතො අනතිරිත්තප්පමාණො පන ඝටකො පත්තං ථාලකං කඤ්චනකො කුණ්ඩිකාති ඉදමෙත්ථ භාජනීයභණ්ඩං. යථා ච මත්තිකාභණ්ඩෙ, එවං ලොහභණ්ඩෙපි කුණ්ඩිකා භාජනීයකොට්ඨාසමෙව භජතීති අයමෙත්ථ අනුපුබ්බිකථා.

ඉති පාළිමුත්තකවිනයවිනිච්ඡයසඞ්ගහෙ

ගරුභණ්ඩවිනිච්ඡයකථා සමත්තා.