📜

9. චීවරවිප්පවාසවිනිච්ඡයකථා

51. චීවරෙනවිනාවාසොති තිචීවරාධිට්ඨානෙන අධිට්ඨිතානං තිණ්ණං චීවරානං අඤ්ඤතරෙන විප්පවාසො. එවං අධිට්ඨිතෙසු හි තීසු චීවරෙසු එකෙනපි විනා වසිතුං න වට්ටති, වසන්තස්ස සහ අරුණුග්ගමනා චීවරං නිස්සග්ගියං හොති, තස්මා අරුණුග්ගමනසමයෙ චීවරං අඩ්ඪතෙය්යරතනප්පමාණෙ හත්ථපාසෙ කත්වා වසිතබ්බං. ගාමනිවෙසනඋදොසිතඅඩ්ඩමාළපාසාදහම්මියනාවාසත්ථඛෙත්තධඤ්ඤකරණආරාමවිහාරරුක්ඛමූලඅජ්ඣොකාසෙසු පන අයං විසෙසො (පාරා. අට්ඨ. 2.477-8) – සචෙ එකස්ස රඤ්ඤො ගාමභොජකස්ස වා සන්තකො ගාමො හොති, යෙන කෙනචි පාකාරෙන වා වතියා වා පරිඛාය වා පරික්ඛිත්තො ච, එවරූපෙ ගාමෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා ගාමබ්භන්තරෙ යත්ථ කත්ථචි යථාරුචිතට්ඨානෙ අරුණං උට්ඨාපෙතුං වට්ටති. සචෙ පන අපරික්ඛිත්තො හොති, එවරූපෙ ගාමෙ යස්මිං ඝරෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තස්මිං වත්ථබ්බං, තස්ස වා ඝරස්ස හත්ථපාසෙ සමන්තා අඩ්ඪතෙය්යරතනබ්භන්තරෙ වසිතබ්බං. තං පමාණං අතික්කමිත්වා සචෙපි ඉද්ධිමා භික්ඛු ආකාසෙ අරුණං උට්ඨාපෙති, චීවරං නිස්සග්ගියමෙව හොති.

සචෙ නානාරාජූනං වා භොජකානං වා ගාමො හොති වෙසාලීකුසිනාරාදිසදිසො පරික්ඛිත්තො ච, එවරූපෙ ගාමෙ යස්මිං ඝරෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තත්ථ වා වත්ථබ්බං, තත්ථ සද්දසඞ්ඝට්ටනෙන වා ජනසම්බාධෙන වා වසිතුං අසක්කොන්තෙන සභායෙ වා වත්ථබ්බං නගරද්වාරමූලෙ වා. තත්රාපි වසිතුං අසක්කොන්තෙන යත්ථ කත්ථචි ඵාසුකට්ඨානෙ වසිත්වා අන්තොඅරුණෙ ආගම්ම තෙසංයෙව සභායනගරද්වාරමූලානං හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. ඝරස්ස පන චීවරස්ස වා හත්ථපාසෙ වත්තබ්බමෙව නත්ථි.

සචෙ ඝරෙ අට්ඨපෙත්වා ‘‘සභායෙ ඨපෙස්සාමී’’ති සභායං ගච්ඡන්තො හත්ථං පසාරෙත්වා ‘‘හන්දිමං චීවරං ඨපෙහී’’ති එවං නික්ඛෙපසුඛෙ හත්ථපාසගතෙ කිස්මිඤ්චි ආපණෙ චීවරං නික්ඛිපති, තෙන පුරිමනයෙනෙව සභායෙ වා වත්ථබ්බං, ද්වාරමූලෙ වා තෙසං හත්ථපාසෙ වා වසිතබ්බං.

සචෙ නගරස්ස බහූනිපි ද්වාරානි හොන්ති බහූනි ච සභායානි, සබ්බත්ථ වසිතුං න වට්ටති. යස්සා පන වීථියා චීවරං ඨපිතං, යං තස්සා සම්මුඛට්ඨානෙ සභායඤ්ච ද්වාරඤ්ච, තස්ස සභායස්ස ච ද්වාරස්ස ච හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. එවඤ්හි සති සක්කා චීවරස්ස පවත්තිං ජානිතුං . සභායං පන ගච්ඡන්තෙන යස්ස ආපණිකස්ස හත්ථෙ නික්ඛිත්තං, සචෙ සො තං චීවරං අතිහරිත්වා ඝරෙ නික්ඛිපති, වීථිහත්ථපාසො න රක්ඛති, ඝරස්ස හත්ථපාසෙ වත්ථබ්බං. සචෙ මහන්තං ඝරං හොති ද්වෙ වීථියො ඵරිත්වා ඨිතං, පුරතො වා පච්ඡතො වා හත්ථපාසෙයෙව අරුණං උට්ඨාපෙතබ්බං. සභායෙ නික්ඛිපිත්වා පන සභායෙ වා තස්ස සම්මුඛෙ නගරද්වාරමූලෙ වා තෙසංයෙව හත්ථපාසෙ වා අරුණං උට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ පන ගාමො අපරික්ඛිත්තො හොති, යස්මිං ඝරෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තස්මිං ඝරෙ තස්ස ඝරස්ස වා හත්ථපාසෙ වත්ථබ්බං.

සචෙ (පාරා. 480) එකකුලස්ස සන්තකං නිවෙසනං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච නානාගබ්භං නානාඔවරකං, අන්තොනිවෙසනෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොනිවෙසනෙ වත්ථබ්බං. සචෙ අපරික්ඛිත්තං, යස්මිං ගබ්භෙ චීවරං නික්ඛිත්තං හොති, තස්මිං ගබ්භෙ වත්ථබ්බං ගබ්භස්ස හත්ථපාසෙ වා. සචෙ නානාකුලස්ස නිවෙසනං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච නානාගබ්භං නානාඔවරකං, යස්මිං ගබ්භෙ චීවරං නික්ඛිත්තං හොති, තස්මිං ගබ්භෙ වත්ථබ්බං, සබ්බෙසං සාධාරණෙ ඝරද්වාරමූලෙ වා ගබ්භස්ස වා ඝරද්වාරමූලස්ස වා හත්ථපාසෙ. සචෙ අපරික්ඛිත්තං හොති, යස්මිං ගබ්භෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තස්මිං ගබ්භෙ වත්ථබ්බං ගබ්භස්ස වා හත්ථපාසෙ. උදොසිතඅඩ්ඩමාළපාසාදහම්මියෙසුපි නිවෙසනෙ වුත්තනයෙනෙව විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බො.

සචෙ එකකුලස්ස නාවා හොති, අන්තොනාවායං චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොනාවායං වත්ථබ්බං. සචෙ නානාකුලස්ස නාවා හොති නානාගබ්භා නානාඔවරකා, යස්මිං ඔවරකෙ චීවරං නික්ඛිත්තං හොති, තස්මිං ඔවරකෙ වත්ථබ්බං ඔවරකස්ස හත්ථපාසෙ වා.

සචෙ එකකුලස්ස සත්ථො හොති, තස්මිං සත්ථෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා පුරතො වා පච්ඡතො වා සත්තබ්භන්තරා න විජහිතබ්බා, පස්සතො අබ්භන්තරං න විජහිතබ්බං. එකං අබ්භන්තරං අට්ඨවීසතිහත්ථං හොති. සචෙ නානාකුලස්ස සත්ථො හොති, සත්ථෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. සචෙ සත්ථො ගච්ඡන්තො ගාමං වා නදිං වා පරියාදියිත්වා තිට්ඨති, අන්තොපවිට්ඨෙන සද්ධිං එකාබද්ධො හුත්වා ඔරඤ්ච පාරඤ්ච ඵරිත්වා ඨිතො හොති, සත්ථපරිහාරො ලබ්භති. අථ ගාමෙ වා නදියා වා පරියාපන්නො හොති, ගාමපරිහාරො චෙව නදීපරිහාරො ච ලබ්භති. සචෙ විහාරසීමං අතික්කමිත්වා තිට්ඨති, අන්තොසීමාය ච චීවරං හොති, විහාරං ගන්ත්වා වසිතබ්බං. සචෙ බහිසීමාය චීවරං හොති, සත්ථසමීපෙයෙව වසිතබ්බං. සචෙ ගච්ඡන්තො සත්ථො සකටෙ වා භග්ගෙ ගොණෙ වා නට්ඨෙ අන්තරා ඡිජ්ජති, යස්මිං කොට්ඨාසෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තත්ථ වසිතබ්බං.

සචෙ එකකුලස්ස ඛෙත්තං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච, අන්තොඛෙත්තෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොඛෙත්තෙ වත්ථබ්බං. සචෙ අපරික්ඛිත්තං හොති, චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. සචෙ නානාකුලස්ස ඛෙත්තං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච, අන්තොඛෙත්තෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා ද්වාරමූලෙ වත්ථබ්බං ද්වාරමූලස්ස හත්ථපාසෙ වා. සචෙ අපරික්ඛිත්තං හොති, චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං.

සචෙ එකකුලස්ස ධඤ්ඤකරණං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච, අන්තොධඤ්ඤකරණෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොධඤ්ඤකරණෙ වත්ථබ්බං. සචෙ අපරික්ඛිත්තං හොති, චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. සචෙ නානාකුලස්ස ධඤ්ඤකරණං හොති පරික්ඛිත්තඤ්ච, අන්තොධඤ්ඤකරණෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා ද්වාරමූලෙ වා වත්ථබ්බං ද්වාරමූලස්ස වා හත්ථපාසෙ. සචෙ අපරික්ඛිත්තං හොති, චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං. පුප්ඵාරාමඵලාරාමෙසුපි ඛෙත්තෙ වුත්තනයෙනෙව විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බො.

සචෙ එකකුලස්ස විහාරො හොති පරික්ඛිත්තො ච, අන්තොවිහාරෙ චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොවිහාරෙ වත්ථබ්බං. සචෙ අපරික්ඛිත්තො හොති, යස්මිං විහාරෙ චීවරං නික්ඛිත්තං, තස්මිං වත්ථබ්බං තස්ස විහාරස්ස වා හත්ථපාසෙ.

සචෙ එකකුලස්ස රුක්ඛමූලං හොති, යං මජ්ඣන්හිකෙ කාලෙ සමන්තා ඡායා ඵරති, අන්තොඡායාය චීවරං නික්ඛිපිත්වා අන්තොඡායාය වත්ථබ්බං. විරළසාඛස්ස පන රුක්ඛස්ස ආතපෙන ඵුට්ඨොකාසෙ ඨපිතං නිස්සග්ගියමෙව හොති, තස්මා තාදිසස්ස රුක්ඛස්ස සාඛච්ඡායාය වා ඛන්ධච්ඡායාය වා ඨපෙතබ්බං. සචෙ සාඛාය වා විටපෙ වා ඨපෙති, උපරි අඤ්ඤසාඛච්ඡායාය ඵුට්ඨොකාසෙයෙව ඨපෙතබ්බං. ඛුජ්ජරුක්ඛස්ස ඡායා දූරං ගච්ඡති, ඡායාය ගතට්ඨානෙ ඨපෙතුං වට්ටතියෙව. සචෙ නානාකුලස්ස රුක්ඛමූලං හොති, චීවරස්ස හත්ථපාසෙ වසිතබ්බං.

අජ්ඣොකාසෙ පන අගාමකෙ අරඤ්ඤෙ චීවරං ඨපෙත්වා තස්ස සමන්තා සත්තබ්භන්තරෙ වසිතබ්බං. අගාමකං නාම අරඤ්ඤං විඤ්ඣාටවීආදීසු වා සමුද්දමජ්ඣෙ වා මච්ඡබන්ධානං අගමනපථෙ දීපකෙසු ලබ්භති. තාදිසෙ අරඤ්ඤෙ මජ්ඣෙ ඨිතස්ස සමන්තා සත්තබ්භන්තරපරිච්ඡෙදො, විනිබ්බෙධෙන චුද්දස හොන්ති. මජ්ඣෙ නිසින්නො පුරත්ථිමාය වා පච්ඡිමාය වා දිසාය පරියන්තෙ ඨපිතචීවරං රක්ඛති. සචෙ පන අරුණුග්ගමනසමයෙ කෙසග්ගමත්තම්පි පුරත්ථිමං දිසං ගච්ඡති, පච්ඡිමාය දිසාය චීවරං නිස්සග්ගියං හොති. එස නයො ඉතරස්මිං. නිස්සග්ගියං පන චීවරං අනිස්සජ්ජිත්වා පරිභුඤ්ජන්තො දුක්කටං ආපජ්ජති.

52. සචෙ පධානිකො භික්ඛු සබ්බරත්තිං පධානමනුයුඤ්ජිත්වා පච්චූසසමයෙ ‘‘නහායිස්සාමී’’ති තීණි චීවරානි තීරෙ ඨපෙත්වා නදිං ඔතරති, නහායන්තස්සෙව චස්ස අරුණං උට්ඨහති, කිං කාතබ්බං? සො හි යදි උත්තරිත්වා චීවරං නිවාසෙති, නිස්සග්ගියං චීවරං, අනිස්සජ්ජිත්වා පරිභුඤ්ජනපච්චයා දුක්කටං ආපජ්ජති. අථ නග්ගො ගච්ඡති, එවම්පි දුක්කටං ආපජ්ජතීති? නාපජ්ජති. සො හි යාව අඤ්ඤං භික්ඛුං දිස්වා විනයකම්මං න කරොති, තාව තෙසං චීවරානං අපරිභොගාරහත්තා නට්ඨචීවරට්ඨානෙ ඨිතො හොති, නට්ඨචීවරස්ස ච අකප්පියං නාම නත්ථි, තස්මා එකං නිවාසෙත්වා ද්වෙ හත්ථෙන ගහෙත්වා විහාරං ගන්ත්වා විනයකම්මං කාතබ්බං. සචෙ දූරෙ විහාරො හොති, අන්තරාමග්ගෙ මනුස්සා සඤ්චරන්ති, එකං නිවාසෙත්වා එකං පාරුපිත්වා එකං අංසකූටෙ ඨපෙත්වා ගන්තබ්බං. සචෙ විහාරෙ සභාගං භික්ඛුං න පස්සති, භික්ඛාචාරං ගතා හොන්ති, සඞ්ඝාටිං බහිගාමෙ ඨපෙත්වා සන්තරුත්තරෙන ආසනසාලං ගන්ත්වා විනයකම්මං කාතබ්බං. සචෙ බහිගාමෙ චොරභයං හොති, පාරුපිත්වා ගන්තබ්බං. සචෙ ආසනසාලා සම්බාධා හොති, ජනාකිණ්ණා න සක්කා එකමන්තෙ චීවරං අපනෙත්වා විනයකම්මං කාතුං, එකං භික්ඛුං ආදාය බහිගාමං ගන්ත්වා විනයකම්මං කත්වා චීවරානි පරිභුඤ්ජිතබ්බානි.

සචෙ ථෙරා භික්ඛූ දහරානං හත්ථෙ පත්තචීවරං දත්වා මග්ගං ගච්ඡන්තා පච්ඡිමයාමෙ සයිතුකාමා හොන්ති, අත්තනො අත්තනො චීවරං හත්ථපාසෙ කත්වාව සයිතබ්බං. සචෙ ගච්ඡන්තානංයෙව අසම්පත්තෙසු දහරෙසු අරුණං උග්ගච්ඡති, චීවරං නිස්සග්ගියං හොති, නිස්සයො පන න පටිප්පස්සම්භති. දහරානම්පි පුරතො ගච්ඡන්තානං ථෙරෙසු අසම්පත්තෙසු එසෙව නයො. මග්ගං විරජ්ඣිත්වා අරඤ්ඤෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං අපස්සන්තෙසුපි එසෙව නයො. සචෙ පන දහරා ‘‘මයං, භන්තෙ, මුහුත්තං සයිත්වා අසුකස්මිං නාම ඔකාසෙ තුම්හෙ සම්පාපුණිස්සාමා’’ති වත්වා යාව අරුණුග්ගමනා සයන්ති, චීවරඤ්ච නිස්සග්ගියං හොති, නිස්සයො ච පටිප්පස්සම්භති. දහරෙ උය්යොජෙත්වා ථෙරෙසු සයන්තෙසුපි එසෙව නයො. ද්වෙධාපථං දිස්වා ථෙරා ‘‘අයං මග්ගො’’ , දහරා ‘‘අයං මග්ගො’’ති වත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස වචනං අග්ගහෙත්වා ගතා, සහ අරුණස්ස උග්ගමනා චීවරානි ච නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො ච පටිප්පස්සම්භති. සචෙ දහරා මග්ගතො ඔක්කම්ම ‘‘අන්තොඅරුණෙයෙව නිවත්තිස්සාමා’’ති භෙසජ්ජත්ථාය ගාමං පවිසිත්වා ආගච්ඡන්ති, අසම්පත්තානංයෙව ච නෙසං අරුණො උග්ගච්ඡති, චීවරානි නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො පන න පටිප්පස්සම්භති. සචෙ පන ධෙනුභයෙන වා සුනඛභයෙන වා මුහුත්තං ඨත්වා ‘‘ගමිස්සාමා’’ති ඨත්වා වා නිසීදිත්වා වා ගච්ඡන්ති, අන්තරා අරුණෙ උග්ගතෙ චීවරානි ච නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො ච පටිප්පස්සම්භති.

සචෙ ‘‘අන්තොඅරුණෙයෙව ආගමිස්සාමා’’ති අන්තොසීමායං ගාමං පවිට්ඨානං අන්තරා අරුණො උග්ගච්ඡති, නෙව චීවරානි නිස්සග්ගියානි හොන්ති, න නිස්සයො පටිප්පස්සම්භති. සචෙ පන ‘‘විභායතු තාවා’’ති නිසීදන්ති, අරුණෙ උග්ගතෙ න චීවරානි නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො පන පටිප්පස්සම්භති. සචෙ යෙපි ‘‘අන්තොඅරුණෙයෙව ආගමිස්සාමා’’ති සාමන්තවිහාරං ධම්මස්සවනත්ථාය සඋස්සාහා ගච්ඡන්ති, අන්තරාමග්ගෙයෙව ච නෙසං අරුණො උග්ගච්ඡති, චීවරානි නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො පන න පටිප්පස්සම්භති. සචෙ ධම්මගාරවෙන ‘‘යාවපරියොසානං සුත්වාව ගමිස්සාමා’’ති නිසීදන්ති, සහ අරුණස්ස උග්ගමනා චීවරානිපි නිස්සග්ගියානි හොන්ති, නිස්සයො ච පටිප්පස්සම්භති. ථෙරෙන දහරං චීවරධොවනත්ථාය ගාමකං පෙසෙන්තෙන අත්තනො චීවරං පච්චුද්ධරිත්වාව දාතබ්බං, දහරස්සපි චීවරං පච්චුද්ධරාපෙත්වාව ඨපෙතබ්බං. සචෙ අසතියා ගච්ඡති, අත්තනො චීවරං පච්චුද්ධරිත්වා දහරස්ස චීවරං විස්සාසෙන ගහෙත්වා ඨපෙතබ්බං. සචෙ ථෙරො න සරති, දහරොව සරති, දහරෙන අත්තනො චීවරං පච්චුද්ධරිත්වා ථෙරස්ස චීවරං විස්සාසෙන ගහෙත්වා ගන්ත්වා වත්තබ්බං ‘‘භන්තෙ, තුම්හාකං චීවරං අධිට්ඨහිත්වා පරිභුඤ්ජථා’’ති. අත්තනොපි චීවරං අධිට්ඨාතබ්බං. එවං එකස්ස සතියාපි ආපත්තිමොක්ඛො හොති.

ඉති පාළිමුත්තකවිනයවිනිච්ඡයසඞ්ගහෙ

චීවරවිප්පවාසවිනිච්ඡයකථා සමත්තා.