📜

2. සඞ්ඝාදිසෙසකණ්ඩං

1. පඨමසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

679. සඞ්ඝාදිසෙසකණ්ඩෙ ‘‘දුතියස්ස ආරොචෙතී’’ති එත්ථාපි ද්වීසුපි අඩ්ඩකාරකෙසු යස්ස කස්සචි දුතියස්ස කථං යො කොචි ආරොචෙතීති එවමත්ථො ගහෙතබ්බොති ආහ ‘‘එසෙව නයො’’ති.

ගතිගතන්ති චිරකාලප්පවත්තං. ආපත්තීති ආපජ්ජනං. ‘‘නිස්සාරණීය’’න්ති ඉදං කත්තුඅත්ථෙ සිද්ධන්ති ආහ ‘‘නිස්සාරෙතී’’ති. ආපන්නං භික්ඛුනිං සඞ්ඝතො වියොජෙති, වියොජනහෙතු හොතීති අත්ථො.

ගීවායෙවාති ආණත්තියා අභාවතො. තෙසං අනත්ථකාමතායාති ‘‘චොරො’’ති වුත්තං මම වචනං සුත්වා කෙචි දණ්ඩිස්සන්ති ජීවිතා වොරොපෙස්සන්තීති එවං සඤ්ඤාය. එතෙන කෙවලං භයෙන වා පරික්ඛාරග්ගහණත්ථං වා සහසා ‘‘චොරො’’ති වුත්තෙ දණ්ඩිතෙපි න දොසොති දස්සෙති. රාජපුරිසානඤ්හි ‘‘චොරො අය’’න්ති උද්දිස්ස කථනෙ එව ගීවා, භික්ඛූනං, පන ආරාමිකාදීනං වා සම්මුඛා ‘‘අසුකො චොරො එවමකාසී’’ති කෙනචි වුත්තවචනං නිස්සාය ආරාමිකාදීසු රාජපුරිසානං වත්වා දණ්ඩාපෙන්තෙසුපි භික්ඛුස්ස න ගීවා රාජපුරිසානං අවුත්තත්තා. යෙසඤ්ච වුත්තං, තෙහි සයං චොරස්ස අදණ්ඩිතත්තාති ගහෙතබ්බං. ‘‘ත්වං එතස්ස සන්තකං අච්ඡින්දා’’ති ආණත්තොපි හි සචෙ අඤ්ඤෙන අච්ඡින්දාපෙති, ආණාපකස්ස අනාපත්ති විසඞ්කෙතත්තා. ‘‘අත්තනො වචනකර’’න්ති ඉදං සාමීචිවසෙන වුත්තං. වචනං අකරොන්තානං රාජපුරිසානම්පි ‘‘ඉමිනා ගහිතපරික්ඛාරං ආහරාපෙහි, මා චස්ස දණ්ඩං කරොහී’’ති උද්දිස්ස වදන්තස්සාපි දණ්ඩෙ ගහිතෙපි න ගීවා එව දණ්ඩග්ගහණස්ස පටික්ඛිත්තත්තා, ‘‘අසුකභණ්ඩං අවහරා’’ති ආණාපෙත්වා විප්පටිසාරෙ උප්පන්නෙ පුන පටික්ඛිපනෙ (පාරා. 121) විය.

දාසාදීනං සම්පටිච්ඡනෙ විය තදත්ථාය අඩ්ඩකරණෙ භික්ඛූනම්පි දුක්කටන්ති ආහ ‘‘අකප්පියඅඩ්ඩො නාම න වට්ටතී’’ති. කෙනචි පන භික්ඛුනා ඛෙත්තාදිඅත්ථාය වොහාරිකානං සන්තිකං ගන්ත්වා අඩ්ඩෙ කතෙපි තං ඛෙත්තාදිසම්පටිච්ඡනෙ විය සබ්බෙසං අකප්පියං න හොති පුබ්බෙ එව සඞ්ඝස්ස සන්තකත්තා , භික්ඛුස්සෙව පන පයොගවසෙන ආපත්තියො හොන්ති. දාසාදීනම්පි පන අත්ථාය රක්ඛං යාචිතුං වොහාරිකෙන පුට්ඨෙන සඞ්ඝස්ස උප්පන්නං කප්පියක්කමං වත්තුං, ආරාමිකාදීහි ච අඩ්ඩං කාරාපෙතුඤ්ච වට්ටති එව. විහාරවත්ථාදිකප්පියඅඩ්ඩං පන භික්ඛුනො සයම්පි කාතුං වට්ටති.

භික්ඛුනීනං වුත්තොති රක්ඛං යාචන්තීනං භික්ඛුනීනං වුත්තො උද්දිස්සඅනුද්දිස්සවසෙන රක්ඛායාචනවිනිච්ඡයො, න සබ්බො සික්ඛාපදවිනිච්ඡයො අසාධාරණත්තා සික්ඛාපදස්ස. තෙනාහ ‘‘භික්ඛුනොපී’’තිආදි. අනාකඩ්ඪිතාය අඩ්ඩකරණං, අඩ්ඩපරියොසානන්ති ද්වෙ අඞ්ගානි.

පඨමසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. දුතියසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

683. පාළියං දුතියෙ මල්ලගණභටිපුත්තගණාදිකන්තිආදීසු මල්ලරාජූනං ගණො මල්ලගණො. භටිපුත්තා නාම කෙචි ගණරාජානො, තෙසං ගණො. කෙචි පන ‘‘නාරායනභත්තිකො පුඤ්ඤකාරගණො මල්ලගණො. තථා කුමාරභත්තිකො ච ගණො භටිපුත්තගණො’’තිපි (සාරත්ථ. ටී. සංඝාදිසෙසකණ්ඩ 3.683) වදන්ති. ධම්මගණොති සාසනෙ, ලොකෙ වා අනෙකප්පකාරපුඤ්ඤකාරකො ගණො. ගන්ධවිකතිකාරකො ගණො ගන්ධිකසෙණී. පෙසකාරාදිගණො දුස්සිකසෙණී. කප්පගතිකන්ති කප්පියභාවගතං, පබ්බජිතපුබ්බන්ති අත්ථො.

685. පාළියං වුට්ඨාපෙතීති උපසම්පාදෙති. අකප්පගතම්පි පබ්බාජෙන්තියා දුක්කටන්ති වදන්ති. ඛීණාසවායපි ආපජ්ජිතබ්බතො ‘‘තිචිත්ත’’න්ති වුත්තං. චොරිතා, තං ඤත්වා අනනුඤ්ඤාතකාරණා වුට්ඨාපනන්ති ද්වෙ අඞ්ගානි.

දුතියසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. තතියසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

692. තතියෙ පරික්ඛෙපං අතික්කාමෙන්තියාති ගාමන්තරස්ස පරික්ඛෙපං අතික්කාමෙන්තියා. ‘‘ගාමන්තරං ගච්ඡෙය්යා’’ති හි වුත්තං. විකාලගාමප්පවෙසනසික්ඛාපදෙ විය ‘‘අපරික්ඛිත්තස්ස උපචාරං ඔක්කමන්තියා’’ති අවත්වා ‘‘අතික්කාමෙන්තියා’’ති පාළියං වුත්තත්තා ගාමං පවිසන්තියා ඝරූපචාරෙ ඨිතස්ස දුතියලෙඩ්ඩුපාතසඞ්ඛාතස්ස උපචාරස්ස අතික්කමො නාම පඨමලෙඩ්ඩුපාතට්ඨානසඞ්ඛාතස්ස පරික්ඛෙපාරහට්ඨානස්ස අතික්කමො එවාති ආහ ‘‘පරික්ඛෙපාරහට්ඨානං එකෙන පාදෙන අතික්කමතී’’ති.

මජ්ඣෙති ගාමමජ්ඣෙ. පච්ඡාති අපරකාලෙ. ‘‘චතුගාමසාධාරණත්තා’’ති ඉමිනා විහාරතො චතූසු ගාමෙසු යත්ථ කත්ථචි පවිසිතුං වට්ටතීති එත්ථ කාරණමාහ.

පරතීරමෙව අක්කමන්තියාති නදිං අනොතරිත්වා ඔරිමතීරතො ලඞ්ඝිත්වා වා ආකාසාදිනා වා පරතීරමෙව අතික්කාමෙන්තියා. ඔරිමතීරමෙව ආගච්ඡති, ආපත්තීති පාරගමනාය ඔතිණ්ණත්තා වුත්තං.

තාදිසෙ අරඤ්ඤෙති ඉන්දඛීලතො බහිභාවලක්ඛණෙ අරඤ්ඤෙ. ‘‘තෙනෙවා’’තිආදිනා දස්සනූපචාරෙ විරහිතෙ සවනූපචාරස්ස විජ්ජමානත්තෙපි ආපත්ති හොතීති දස්සෙති. අඤ්ඤං මග්ගං ගණ්හාතීති මග්ගමූළ්හත්තා ගණ්හාති, න දුතියිකං ඔහියිතුං. තස්මා අනාපත්ති. අනන්තරායෙන එකභාවො, අනාපදාය ගාමන්තරගමනාදීසු එකන්ති ද්වෙ අඞ්ගානි.

තතියසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. චතුත්ථසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

694. චතුත්ථෙ කාරකගණස්සාති ඉමස්ස කම්මං කාතබ්බන්ති යෙහි සන්නිට්ඨානං කතං, තෙ සන්ධාය වුත්තං. කම්මවාචක්ඛණෙ සහඨිතෙති කෙචි. නෙත්ථාරවත්තෙති නිත්ථරණහෙතුම්හි වත්තෙ.

698. පාළියං අසන්තෙ කාරකසඞ්ඝෙති එත්ථ විජ්ජමානං සුදූරම්පි ගන්ත්වා ආපුච්ඡිතබ්බං . අන්තරායෙ පන සති සම්මා වත්තන්තං ඔසාරෙතුං වට්ටතීති. ධම්මකම්මෙන උක්ඛිත්තතා, අනනුඤ්ඤාතකාරණා ඔසාරණන්ති ද්වෙ අඞ්ගානි.

චතුත්ථසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. පඤ්චමසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

701. පඤ්චමෙ තන්ති මහාඅට්ඨකථායං අවචනං ‘‘අනවස්සුතොති ජානන්තී පටිග්ගණ්හාතී’’තිආදි පාළියා සමෙති. උභතො අවස්සුතභාවො, උදකදන්තපොනතො අඤ්ඤං සහත්ථා ගහෙත්වා අජ්ඣොහරණන්ති ද්වෙ අඞ්ගානි.

පඤ්චමසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. ඡට්ඨසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා

705. ඡට්ඨෙ පටිග්ගහො තෙන න විජ්ජතීති තෙනෙව ‘‘න දෙතී’’ති වුත්තකාරණෙන උය්යොජිතාය හත්ථතො ඉතරාය පටිග්ගහොපි නත්ථි. පරිභොගපච්චයාති උය්යොජිතාය භොජනපරියොසානපච්චයාති අත්ථො. මනුස්සපුරිසස්ස අවස්සුතතා, තං ඤත්වා අනනුඤ්ඤාතකාරණා උය්යොජනා, තෙන ඉතරිස්සා ගහෙත්වා භොජනපරියොසානන්ති තීණි අඞ්ගානි.

ඡට්ඨසඞ්ඝාදිසෙසසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

709-727. සත්තමතො යාවදසමපරියොසානානි උත්තානානෙව.

සඞ්ඝාදිසෙසවණ්ණනානයො නිට්ඨිතො.