📜

3. වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකො

වස්සූපනායිකඅනුජානනකථාදිවණ්ණනා

184. වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකෙ අපරස්මිං දිවසෙති දුතියෙ පාටිපදදිවසෙ.

185. අඤ්ඤත්ථ අරුණං උට්ඨාපනෙන වාති සාපෙක්ඛස්ස අකරණීයෙන ගන්ත්වා අඤ්ඤත්ථ අරුණං උට්ඨාපනෙන වා. පරිහානීති ගුණපරිහානි.

187. පාළියං සත්තාහං සන්නිවත්තො කාතබ්බොති සකලං සත්තාහං බහි එව අවීතිනාමෙත්වා සත්තාහපරියොසානභූතං අරුණුට්ඨානකාලං පුන විහාරෙව සම්බන්ධවසෙන සත්තාහං විහාරෙ සන්නිවත්තං කාතබ්බං. සත්තාහපරියොසානකාලො හි ඉධ සත්තාහ-සද්දෙන වුත්තො, තදපෙක්ඛාය ච ‘‘සන්නිවත්තො’’ති පුල්ලිඞ්ගෙන වුත්තං. තීණි පරිහීනානීති භික්ඛුනීනං වච්චකුටිආදීනං පටික්ඛිත්තත්තා පරිහීනානි.

189. න පලුජ්ජතීති අඤ්ඤෙසං අප්පගුණත්තා, මම ච මරණෙන න විනස්සති.

වස්සූපනායිකඅනුජානනකථාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

පහිතෙයෙවඅනුජානනකථාවණ්ණනා

199. භික්ඛූහි සද්ධිං වසනකපුරිසොති අනඤ්ඤගතිකොති දස්සෙති. ගන්තබ්බන්ති සඞ්ඝකරණීයෙන අප්පහිතෙපි ගන්තබ්බං. එත්ථ ච අනුපාසකෙහිපි සාසනභාවං ඤාතුකාමෙහි පහිතෙ තෙසං පසාදවඩ්ඪිං සම්පස්සන්තෙහිපි සත්තාහකරණීයෙන ගන්තුං වට්ටතීති ගහෙතබ්බං.

රත්තිච්ඡෙදවිනිච්ඡයොති සත්තාහකරණීයෙන ගන්ත්වා බහිද්ධා අරුණුට්ඨාපනසඞ්ඛාතස්ස රත්තිච්ඡෙදස්ස විනිච්ඡයො. ගන්තුං වට්ටතීති අන්තොඋපචාරසීමායං ඨිතෙනෙව සත්තාහකරණීයනිමිත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා ඉමිනා නිමිත්තෙන ගන්ත්වා ‘‘අන්තොසත්තාහෙ ආගච්ඡිස්සාමී’’ති ආභොගං කත්වා ගන්තුං වට්ටති. පුරිමක්ඛණෙ ආභොගං කත්වා ගමනක්ඛණෙ විස්සරිත්වා ගතෙපි දොසො නත්ථි ‘‘සකරණීයො පක්කමතී’’ති (මහාව. 207) වුත්තත්තා. සබ්බථා පන ආභොගං අකත්වා ගතස්ස වස්සච්ඡෙදොති වදන්ති. යො පන සත්තාහකරණීයනිමිත්තාභාවෙපි ‘‘සත්තාහබ්භන්තරෙ ආගමිස්සාමී’’ති ආභොගං කත්වා ගන්ත්වා සත්තාහබ්භන්තරෙ ආගච්ඡති, තස්ස ආපත්තියෙව, වස්සච්ඡෙදො නත්ථි සත්තාහස්ස සන්නිවත්තත්තාති වදන්ති. වීමංසිත්වා ගහෙතබ්බං. භණ්ඩකන්ති චීවරභණ්ඩං. සම්පාපුණිතුං න සක්කොති, වට්ටතීති තදහෙව ආගමනෙ සඋස්සාහත්තා වස්සච්ඡෙදො වා ආපත්ති වා න හොතීති අධිප්පායො. ආචරියන්ති අගිලානම්පි නිස්සයාචරියඤ්ච ධම්මාචරියඤ්ච, පගෙව උපසම්පදාචරියඋපජ්ඣායෙසු. වදති, වට්ටතීති සත්තාහාතික්කමෙ ආපත්තිඅභාවං සන්ධාය වුත්තං, වස්සච්ඡෙදො පන හොති එව.

පහිතෙයෙවඅනුජානනකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අන්තරායෙඅනාපත්තිවස්සච්ඡෙදකථාවණ්ණනා

200. පාළියං ගණ්හිංසූති ගහෙත්වා ඛාදිංසු. පරිපාතිංසූති පලාපෙසුං, අනුබන්ධිංසූති අත්ථො.

201. සත්තාහවාරෙන අරුණො උට්ඨාපෙතබ්බොති එත්ථ ඡදිවසානි බහිද්ධා වීතිනාමෙත්වා සත්තමෙ දිවසෙ පුරාරුණා එව අන්තොඋපචාරසීමාය පවිසිත්වා අරුණං උට්ඨාපෙත්වා පුනදිවසෙ සත්තාහං අධිට්ඨාය ගන්තබ්බන්ති අධිප්පායො. කෙචි පන ‘‘සත්තමෙ දිවසෙ ආගන්ත්වා අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා තදහෙව දිවසභාගෙපි ගන්තුං වට්ටතී’’ති වදන්ති, තං න ගහෙතබ්බං ‘‘අරුණො උට්ඨාපෙතබ්බො’’ති වුත්තත්තා. සත්තමෙ දිවසෙ තත්ථ අරුණුට්ඨාපනමෙව හි සන්ධාය පාළියම්පි ‘‘සත්තාහං සන්නිවත්තො කාතබ්බො’’ති වුත්තං. අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා ගච්ඡන්තො අන්තො අප්පවිසිත්වා බහිද්ධාව සත්තාහං වීතිනාමෙන්තෙන සමුච්ඡින්නවස්සො එව භවිස්සති අරුණස්ස බහි එව උට්ඨාපිතත්තා. ඉතරථා ‘‘අරුණො උට්ඨාපෙතබ්බො’’ති වචනං නිරත්ථකං සියා ‘‘සත්තාහවාරෙන අන්තොවිහාරෙ පවිසිත්වා අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වාපි ගන්තබ්බ’’න්ති වත්තබ්බතො. අඤ්ඤෙසු ච ඨානෙසු අරුණුට්ඨාපනමෙව වුච්චති. වක්ඛති හි චීවරක්ඛන්ධකෙ ‘‘එකස්මිං විහාරෙ වසන්තො ඉතරස්මිං සත්තාහවාරෙන අරුණමෙව උට්ඨාපෙතී’’ති (මහාව. අට්ඨ. 364).

අථාපි යං තෙ වදෙය්යුං ‘‘සත්තමෙ දිවසෙ යදා කදාචි පවිට්ඨෙන තංදිවසනිස්සිතො අතීතඅරුණො උට්ඨාපිතො නාම හොතීති ඉමමත්ථං සන්ධාය අට්ඨකථායං වුත්ත’’න්ති, තං සද්දගතියාපි න සමෙති. න හි උට්ඨිතෙ අරුණෙ පච්ඡා පවිට්ඨො තස්ස පයොජකො උට්ඨාපකො භවිතුමරහති. යදි භවෙය්ය, වස්සං උපගන්ත්වා පනස්ස අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා තදහෙව සත්තාහකරණීයෙන පක්කන්තස්සාපීති එත්ථ ‘‘අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා’’ති වචනං විරුජ්ඣෙය්ය, තෙනපි තංදිවසසන්නිස්සිතස්ස අරුණස්ස උට්ඨාපිතත්තා. ආරඤ්ඤකස්සාපි හි භික්ඛුනො සායන්හසමයෙ අඞ්ගයුත්තං අරඤ්ඤට්ඨානං ගන්ත්වා තදා එව නිවත්තන්තස්ස අරුණො උට්ඨාපිතො ධුතඞ්ගඤ්ච විසොධිතං සියා, න චෙතං යුත්තං අරුණුග්ගමනකාලෙ එව අරුණුට්ඨාපනස්ස වුත්තත්තා. වුත්තඤ්හි ‘‘කාලස්සෙව පන නික්ඛමිත්වා අඞ්ගයුත්තෙ ඨානෙ අරුණං උට්ඨාපෙතබ්බං. සචෙ අරුණුට්ඨානවෙලායං තෙසං ආබාධො වඩ්ඪති, තෙසං එව කිච්චං කාතබ්බං, න ධුතඞ්ගවිසුද්ධිකෙන භවිතබ්බ’’න්ති (විසුද්ධි. 1.31). තථා පාරිවාසිකාදීනම්පි අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා වත්තං නික්ඛිපන්තානං රත්තිච්ඡෙදො වුත්තො. ‘‘උග්ගතෙ අරුණෙ නික්ඛිපිතබ්බ’’න්ති (චූළව. 97) හි වුත්තං. සහසෙය්යසික්ඛාපදෙපි අනුපසම්පන්නෙහි සහ නිවුත්ථභාවපරිමොචනත්ථං ‘‘පුරාරුණා නික්ඛමිත්වා’’තිආදි වුත්තං. එවං චීවරවිප්පවාසාදීසු ච සබ්බත්ථ රත්තිපරියොසානෙ ආගාමිඅරුණවසෙනෙව අරුණුට්ඨාපනං දස්සිතං, න අතීතාරුණවසෙන. තස්මා වුත්තනයෙනෙවෙත්ථ අරුණුට්ඨාපනං වෙදිතබ්බං අඤ්ඤථා වස්සච්ඡෙදත්තා.

යං පන වස්සං උපගතස්ස තදහෙව අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා සකරණීයස්ස පක්කමනවචනං, තං වස්සං උපගතකාලතො පට්ඨාය යදා කදාචි නිමිත්තෙ සති ගමනස්ස අනුඤ්ඤාතත්තා යුත්තං, න පන සත්තාහවාරෙන ගතස්ස අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා තදහෙව ගමනං ‘‘අරුණො උට්ඨාපෙතබ්බො’’ති වුත්තත්තා එව. යථා වා ‘‘සත්තාහං අනාගතාය පවාරණාය සකරණීයො පක්කමති, ආගච්ඡෙය්ය වා සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු තං ආවාසං, න වා ආගච්ඡෙය්යා’’තිආදිනා (මහාව. 207) පච්ඡිමසත්තාහෙ අනාගමනෙ අනුඤ්ඤාතෙපි අඤ්ඤසත්තාහෙසු න වට්ටති. එවං පඨමසත්තාහෙ අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා ගමනෙ අනුඤ්ඤාතෙපි තතො පරෙසු සත්තාහෙසු ආගතස්ස අරුණං අනුට්ඨාපෙත්වා ගමනං න වට්ටතීති නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං. ඉධ ආහටන්ති විහාරතො බහි ආගතට්ඨානෙ ආනීතං.

අන්තරායෙඅනාපත්තිවස්සච්ඡෙදකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

වජාදීසු වස්සූපගමනකථාවණ්ණනා

203. උපගන්තුං 68 න වට්ටතීති කුටිකාදීනං අභාවෙන ‘‘ඉධ වස්සං උපෙමී’’ති එවං වචීභෙදං කත්වා උපගන්තුං න වට්ටති.

204. පාළියං පිසාචිල්ලිකාති පිසාචදාරකා. පවිසනද්වාරං යොජෙත්වාති සකවාටද්වාරං කත්වා. රුක්ඛං ඡින්දිත්වාති සුසිරට්ඨානස්ස උපරිභාගං ඡින්දිත්වා. ඛාණුමත්ථකෙති සුසිරඛාණුමත්ථකෙ. ටඞ්කිතමඤ්චො නාම දීඝෙ මඤ්චපාදෙ විජ්ඣිත්වා අටනියො පවෙසෙත්වා කතො, සො හෙට්ඨුපරියවසෙන පඤ්ඤත්තොපි පුරිමසදිසොව හොති, තං සුසානෙ, දෙවතාඨානෙ ච ඨපෙන්ති. චතුන්නං පාසාණානං උපරි පාසාණඵලකෙ අත්ථරිත්වා කතගෙහම්පි ‘‘ටඞ්කිතමඤ්චො’’ති වුච්චති.

වජාදීසුවස්සූපගමනකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අධම්මිකකතිකාදිකථාවණ්ණනා

205. මහාවිභඞ්ගෙති චතුත්ථපාරාජිකවණ්ණනායං. පරතො සෙනාසනක්ඛන්ධකෙපි අධම්මිකං කතිකවත්තං ආවි භවිස්සති එව.

207. යස්මා නානාසීමායං ද්වීසු ආවාසෙසු වස්සං උපගච්ඡන්තස්ස ‘‘දුතියෙ වසිස්සාමී’’ති උපචාරතො නික්ඛන්තමත්තෙ පඨමො සෙනාසනග්ගාහො පටිප්පස්සම්භති. තස්මා පාළියං ‘‘තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො පුරිමිකා ච න පඤ්ඤායතී’’ති පඨමං සෙනාසනග්ගාහං සන්ධාය වුත්තං. දුතියෙ සෙනාසනග්ගාහෙ පන පුරිමිකා පඤ්ඤායතෙව, තත්ථෙව තෙමාසං වසන්තො පුරිමවස්සංවුත්ථො එව හොති, තතො වා පන දුතියදිවසාදීසු ‘‘පඨමසෙනාසනෙ වසිස්සාමී’’ති උපචාරාතික්කමෙ පුරිමිකාපි න පඤ්ඤායතීති දට්ඨබ්බං.

208. පාළියං ‘‘සො සත්තාහං අනාගතාය පවාරණාය සකරණීයො පක්කමතී’’ති වුත්තත්තා පවාරණාදිවසෙපි සත්තාහකරණීයං විනා ගන්තුං න වට්ටතීති වෙදිතබ්බං. කොමුදියා චාතුමාසිනියාති පච්ඡිම-කත්තිකපුණ්ණමාය. සා හි තස්මිං කාලෙ කුමුදානං අත්ථිතාය කොමුදී, චතුන්නං වස්සිකමාසානං පරියොසානත්තා චාතුමාසිනීති ච වුච්චති.

අධම්මිකකතිකාදිකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකවණ්ණනානයො නිට්ඨිතො.