📜

3. අනියතකණ්ඩො

1. පඨමඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා

443. පුත්තසද්දෙන සාමඤ්ඤනිද්දෙසතො, එකසෙසනයෙන වා පුත්තීපි ගහිතාති ආහ ‘‘බහූ ධීතරො චා’’ති. තදනන්තරන්ති භික්ඛූනං භොජනානන්තරං.

444-5. තං කම්මන්ති තං මෙථුනාදිඅජ්ඣාචාරකම්මං. පාළියං ‘‘සොතස්ස රහො’’ති ඉදං අත්ථුද්ධාරවසෙන වුත්තං, උපරි සික්ඛාපදෙ ‘‘න හෙව ඛො පන පටිච්ඡන්න’’න්තිආදිනා (පාරා. 454) එතස්ස සික්ඛාපදස්ස විසයං පටික්ඛිපිත්වා ‘‘අලඤ්ච ඛො හොති මාතුගාමං දුට්ඨුල්ලාහි වාචාහි ඔභාසිතු’’න්ති විසයන්තරභූතසොතරහස්ස විසුං වක්ඛමානත්තා, ඉධ පන චක්ඛුරහොව අධිප්පෙතො ‘‘පටිච්ඡන්නෙ ආසනෙ’’තිආදිවචනතො, ‘‘සක්කා හොති මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිතු’’න්ති වුත්තත්තා ච. තෙනාහ ‘‘කිඤ්චාපී’’තිආදි. පරිච්ඡෙදොති රහොනිසජ්ජාපත්තියා වවත්ථානං.

ඉදානි චක්ඛුරහෙනෙව ආපත්තිං පරිච්ඡින්දිත්වා දස්සෙන්තො ‘‘සචෙපි හී’’තිආදිමාහ. ‘‘පිහිතකවාටස්සා’’ති ඉමිනා පටිච්ඡන්නභාවතො චක්ඛුස්ස රහොව අධිප්පෙතො, න සොතස්ස රහොති දස්සෙති. තෙනාහ ‘‘අපිහිතකවාටස්ස…පෙ… අනාපත්ති’’න්ති. න හි කවාටපිදහනෙන සොතස්ස රහො විගච්ඡති, චක්ඛුස්ස රහො එව පන විගච්ඡති. ‘‘අන්තොද්වාදසහත්ථෙපී’’ති ඉදං දුතියසික්ඛාපදෙ ආගතසොතස්ස රහෙන ආපජ්ජිතබ්බදුට්ඨුල්ලවාචාපත්තියා සබ්බථා අනාපත්තිභාවං දස්සෙතුං වුත්තං. ද්වාදසහත්ථතො බහි නිසින්නො හි තත්ථ සොතස්ස රහසබ්භාවතො දුට්ඨුල්ලවාචාපත්තියා අනාපත්තිං න කරොති, තථා ච ‘‘අනාපත්තිං න කරොතී’’ති සාමඤ්ඤතො න වත්තබ්බං සියා, ‘‘මෙථුනකායසංසග්ගාපත්තීහි අනාපත්තිං කරොතී’’ති විසෙසෙත්වා වත්තබ්බං භවෙය්ය. තස්මා තථා තං අවත්වා සබ්බථා අනාපත්තිං දස්සෙතුමෙව ‘‘ද්වාදසහත්ථෙ’’ති වුත්තන්ති ගහෙතබ්බං. යදි හි චක්ඛුස්සෙව රහභාවං සන්ධාය වදෙය්ය, ‘‘අන්තොද්වාදසහත්ථෙ’’ති න වදෙය්ය අප්පටිච්ඡන්නෙ තතො දූරෙ නිසින්නෙපි චක්ඛුස්ස රහාසම්භවතො . යස්මා නිසීදිත්වා නිද්දායන්තො කපිමිද්ධපරෙතො කිඤ්චි කාලං චක්ඛූනි උම්මීලෙති, කිඤ්චි කාලං නිම්මීලෙති. තස්මා ‘‘නිද්දායන්තොපි අනාපත්තිං කරොතී’’ති වුත්තං.

පටිලද්ධසොතාපත්තිඵලාති අන්තිමපරිච්ඡෙදතො වුත්තං. නිසජ්ජං පටිජානමානොති මෙථුනකායසංසග්ගාදිවසෙන රහො නිසජ්ජං පටිජානමානොති අත්ථො. තෙනාහ ‘‘පාරාජිකෙන වා’’තිආදි. න අප්පටිජානමානොති අලජ්ජීපි අප්පටිජානමානො ආපත්තියා න කාරෙතබ්බොව. සො හි යාව දොසං න පටිජානාති, තාව ‘‘නෙව සුද්ධො, නාසුද්ධො’’ති වා වත්තබ්බො, වත්තානුසන්ධිනා පන කාරෙතබ්බො. වුත්තඤ්හෙතං –

‘‘පටිඤ්ඤා ලජ්ජීසු කතා, අලජ්ජීසු එවං න විජ්ජති;

බහුම්පි අලජ්ජී භාසෙය්ය, වත්තානුසන්ධිතෙන කාරයෙ’’ති. (පරි. 359);

නිසජ්ජාදීසු…පෙ… පටිජානමානොව තෙන සො භික්ඛු කාරෙතබ්බොති එත්ථ පටිජානමානොති පාළියං අනාගතම්පි අධිකාරතො ආගතමෙවාති කත්වා වුත්තං.

වදාපෙථාති තස්ස ඉද්ධියා විගතාසඞ්කොපි තං ඔවදන්තො ආහ, අනුපපරික්ඛිත්වා අදෙසෙ නිසින්නා ‘‘මාතුගාමෙන සද්ධිං එකාසනෙ ථෙරො රහො නිසින්නො’’ති එවං මාදිසෙහිපි තුම්හෙ තුම්හාකං අවණ්ණං වදාපෙථ කථාපයිත්ථ, මා පුන එවං කරිත්ථාති අධිප්පායො. එවමකාසින්ති නිගූහිතබ්බම්පි ඉමං විසෙසාධිගමං පකාසෙන්තො තං සද්ධාපෙතුමෙව එවමකාසින්ති අත්ථො. රක්ඛෙය්යාසිමන්ති ඉමං උත්තරිමනුස්සධම්මං අඤ්ඤෙසං මා පකාසයි.

451. නිසජ්ජාය පාචිත්තියන්ති රහොනිසජ්ජස්සාදෙ වත්තමානෙ පාචිත්තියං. සචෙ පන සො රහොනිසජ්ජස්සාදං පටිවිනොදෙත්වා කම්මට්ඨානමනසිකාරාදිනා අඤ්ඤවිහිතො, නිද්දූපගතො වා අනාපත්ති එව. තෙනාහ ‘‘අස්සාදෙ උප්පන්නෙ’’ති. ‘‘නිසින්නාය ඉත්ථියා’’ති ඉමිනා නිසීදනක්ඛණෙ අස්සාදාභාවං දස්සෙති. යදි හි නිසීදනක්ඛණෙ අස්සාදො උප්පජ්ජෙය්ය, තෙන උට්ඨාතබ්බං. ඉතරථා ආපත්ති එව ඉත්ථියා උට්ඨායුට්ඨාය පුනප්පුනං නිසීදනෙ විය, තත්ථාපි භික්ඛුස්ස උට්ඨහතො අනාපත්ති, තෙන රහොනිසජ්ජාපත්ති අකිරියසමුට්ඨානාපි හොතීති වදන්ති. ඉදං පන අනියතසික්ඛාපදං, අනන්තරඤ්චාති ද්වෙපි විසුං ආපත්තිපඤ්ඤාපනවසෙන පඤ්ඤත්තානි න හොන්ති රහොනිසජ්ජාදීසු ආපත්තියා සික්ඛාපදන්තරෙසු පඤ්ඤත්තත්තා. පාරාජිකාදිආපත්තීහි පන කෙනචි චොදිතස්ස අනුවිජ්ජකෙහි විනිච්ඡයකාරණනයදස්සනත්ථං එවං වත්ථුවසෙන ද්විධා විභජිත්වා පඤ්ඤත්තානි, ඉමානෙව ච යස්මා භික්ඛුනීනම්පි විනිච්ඡයනයග්ගහණාය අලං, තස්මා තාසං විසුං න වුත්තානීති වෙදිතබ්බං. යං පන ආපත්තිං පටිජානාති, තස්ස වසෙනෙත්ථ අඞ්ගභෙදො වෙදිතබ්බො. තෙනෙව ‘‘අයං ධම්මො අනියතො’’ති වුත්තං.

ඉධ අනියතවසෙන වුත්තානං පාරාජිකසඞ්ඝාදිසෙසපාචිත්තියානං තිණ්ණම්පි අඤ්ඤමඤ්ඤං සදිසසමුට්ඨානාදිතාය වුත්තං ‘‘සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානෙවා’’ති.

පඨමඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා

452. ‘‘න ලභති මාතුගාමෙන සද්ධිං එකො එකාය…පෙ… නිසජ්ජං කප්පෙතු’’න්ති අවත්වා ‘‘පටික්ඛිත්තං මාතුගාමෙනා’’තිආදිනා වුත්තත්තා ‘‘එකො’’ති පච්චත්තපදං පටික්ඛිත්තපදෙන න සමෙති, ‘‘එකස්සා’’ති වත්තබ්බොති සාධෙන්තො ආහ ‘‘ඉතරථා හී’’තිආදි.

453. පරිවෙණඞ්ගණාදීති පරිවෙණස්ස මාළකං. ආදි-සද්දෙන පාකාරාදිපරික්ඛිත්තං චෙතියමාළකාදිං සඞ්ගණ්හාති. අන්තොගධන්ති අප්පටිච්ඡන්නට්ඨානෙ එව පරියාපන්නං. ඉධ ඉත්ථීපි අනාපත්තිං කරොතීති සම්බන්ධො. කස්මා පන ඉත්ථී ඉධෙව අනාපත්තිං කරොති, න පුරිමසික්ඛාපදෙති? ඉමස්ස සික්ඛාපදස්ස මෙථුනං විනා දුට්ඨුල්ලවාචාය වසෙන ආගතත්තා. මෙථුනමෙව හි ඉත්ථියො අඤ්ඤමඤ්ඤං පටිච්ඡාදෙන්ති මහාවනෙ ද්වාරං විවරිත්වා නිද්දූපගතම්හි භික්ඛුම්හි විය. දුට්ඨුල්ලං පන න පටිච්ඡාදෙන්ති, තෙනෙව දුට්ඨුල්ලවාචාසික්ඛාපදෙ ‘‘යා තා ඉත්ථියො හිරිමනා, තා නික්ඛමිත්වා භික්ඛූ උජ්ඣාපෙසු’’න්ති (පාරා. 283) වුත්තං, තස්මා ‘‘ඉත්ථීපි අනාපත්තිං කරොතී’’ති වුත්තං, ‘‘අප්පටිච්ඡන්නට්ඨානත්තා’’තිපි කාරණං වදන්ති.

කායෙනාපි දුට්ඨුල්ලොභාසසම්භවතො ඉමස්මිං සික්ඛාපදෙ චක්ඛුස්ස රහො, සොතස්ස රහො ච අධිප්පෙතොති ආහ ‘‘අනන්ධො අබධිරො’’තිආදි. කෙචි පන විභඞ්ගෙ ‘‘නාලං කම්මනියන්ති න සක්කා හොති මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිතු’න්ති (පාරා. 454) එත්තකමෙව වත්වා ‘න සක්කා හොති කායසංසග්ගං සමාපජ්ජිතු’න්ති අවුත්තත්තා අප්පටිච්ඡන්නෙපි ඨානෙ රහො අඤ්ඤෙසං අභාවං දිස්වා එකාය ඉත්ථියා කායසංසග්ගොපි සක්කා ආපජ්ජිතුන්ති අන්තොද්වාදසහත්ථෙ සවනූපචාරෙ ඨිතො අබධිරොපි අන්ධො කායසංසග්ගස්සාපි සබ්භාවාභාවං න ජානාතීති කායෙන දුට්ඨුල්ලොභාසනසබ්භාවං අමනසිකත්වාපි කායසංසග්ගාපත්තියාපි පරිහාරාය අනන්ධො අබධිරොතිආදි වුත්ත’’න්ති වදන්ති. යං පන සාරත්ථදීපනියං ‘‘කායසංසග්ගවසෙන අනන්ධො වුත්තො’’ති (සාරත්ථ. ටී. 2.453) වුත්තං, තං පන කායෙන දුට්ඨුල්ලොභාසනසම්භවං අමනසිකත්වා වුත්තං, කායසංසග්ගවසෙනාපීති ගහෙතබ්බං. තෙනෙව ‘‘ඉමස්මිං සික්ඛාපදෙ සොතස්ස රහො එව අධිප්පෙතො…පෙ… කෙනචි පන ‘ද්වෙපි රහා ඉධ අධිප්පෙතා’ති වුත්තං, තං න ගහෙතබ්බ’’න්ති වුත්තං. යං පන චක්ඛුස්ස රහාභාවසාධනත්ථං ‘‘න හි අප්පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙ චක්ඛුස්ස රහො සම්භවතී’’තිආදි වුත්තං, තං න යුත්තං අතිදූරතරෙ ඨිතස්ස කායෙන ඔභාසනම්පි හත්ථග්ගාහාදීනිපි සල්ලක්ඛෙතුං අසක්කුණෙය්යත්තා. තෙනෙව පාළියං ‘‘චක්ඛුස්ස රහො’’ති වුත්තං, අට්ඨකථායං අප්පටික්ඛිත්තං. න කෙවලඤ්ච අප්පටික්ඛිත්තං, අථ ඛො ‘‘අනන්ධො බධිරොති ච අන්ධො වා අබධිරොපි න කරොතී’’ති ච වුත්තං, තස්මා ද්වෙපි රහා ඉධ ගහෙතබ්බා. ‘‘අන්තොද්වාදසහත්ථෙ’’තිඉමිනා සොතස්ස රහො ද්වාදසහත්ථෙන පරිච්ඡින්නොති ඉදං දස්සෙති. චක්ඛුස්ස රහො පන යත්ථ ඨිතස්ස කායවිකාරාදයො න පඤ්ඤායන්ති, තෙන පරිච්ඡින්දිතබ්බොති දට්ඨබ්බං. බධිරො පන චක්ඛුමාපීති දුට්ඨුල්ලවාචාසඞ්ඝාදිසෙසං සන්ධාය වුත්තං. දුට්ඨුල්ලාපත්ති වුත්තාති පුරිමසික්ඛාපදෙ වුත්තෙහි අධිකවසෙන දුට්ඨුල්ලාපත්ති ච වුත්තාති එවමත්ථො ගහෙතබ්බො, න පන දුට්ඨුල්ලාපත්ති එවාති කායසංසග්ගස්සාපි ඉධ ගහෙතබ්බතො. තෙනෙව ‘‘පාරාජිකාපත්තිඤ්ච පරිහාපෙත්වා’’ති එත්තකමෙව වුත්තං, ඉතරථා ‘‘කායසංසග්ගඤ්චා’’ති වත්තබ්බං භවෙය්ය.

තිසමුට්ඨානන්තිආදි පන පුරිමසික්ඛාපදෙ ආගතෙහි අධිකස්ස දුට්ඨුල්ලවාචාසඞ්ඝාදිසෙසස්ස වසෙන වුත්තං කායසංසග්ගාදීනම්පි පුරිමසික්ඛාපදෙ එව වුත්තත්තා, ඉධ පන න වුත්තන්තිපි වදන්ති, වීමංසිත්වා ගහෙතබ්බං.

දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නිට්ඨිතො අනියතවණ්ණනානයො.