📜

අන්තරපෙය්යාලං

කතිපුච්ඡාවාරවණ්ණනා

271. කතිආපත්තියොති පාරාජිකාදීසු පඤ්චසු ආපත්තීසු මෙථුනාදින්නාදානාදිඅන්තොගධභෙදං අපෙක්ඛිත්වා ජාතිවසෙන එකත්තං ආරොපෙත්වා පුච්ඡා කතා. කති ආපත්තික්ඛන්ධාති අන්තොගධභෙදං අපෙක්ඛිත්වා පච්චෙකං රාසට්ඨෙනාති එත්තකමෙවෙත්ථ භෙදො. විනීතානියෙවවිනීතවත්ථූනීති ආපත්තිතො විරමණානි එව අවිප්පටිසාරපාමොජ්ජාදිධම්මානං කාරණත්තා වත්ථූනීති විනීතවත්ථූනි, තානි එත්ථ අත්ථතො විරතිආදිඅනවජ්ජධම්මා එව. වෙරං මණතීති වෙරහෙතුත්තා ‘‘වෙර’’න්ති ලද්ධනාමං රාගාදිඅකුසලපක්ඛං විනාසෙති.

ධම්මස්සවනග්ගං භින්දිත්වා ගච්ඡතීති බහූසු එකතො නිසීදිත්වා ධම්මං සුණන්තෙසු තං ධම්මස්සවනසමාගමං කොපෙත්වා උට්ඨාය ගච්ඡති. අනාදරොවාති තුස්සිතබ්බට්ඨානෙ තුට්ඨිං, සංවිජිතබ්බට්ඨානෙ සංවෙගඤ්ච අපවෙදෙන්තො එව. කායපාගබ්භියන්ති උන්නතිවසෙන පවත්තනකායානාචාරං.

274. මෙත්තාය සම්භූතං මෙත්තං, කායකම්මං. උභයෙහිපීති නවකෙහි, ථෙරෙහි ච. පියං කරොතීති තං පුග්ගලං පෙමට්ඨානං කරොති, කෙසන්ති ආහ ‘‘සබ්රහ්මචාරීන’’න්ති.

පුග්ගලං පටිවිභජිත්වා භුඤ්ජතීති පකතෙන සම්බන්ධො. තමෙව පුග්ගලපටිවිභාගං දස්සෙතුං ‘‘අසුකස්සා’’තිආදි වුත්තං.

භුජිස්සභාවකරණතොති තණ්හාදාසබ්යතො මොචෙත්වා සමථවිපස්සනාසු සෙරිවිහාරිතාකරණතොති අත්ථො. නිය්යාතීති පවත්තති. සම්මාදුක්ඛක්ඛයාය සංවත්තතීති අත්ථො.

කතිපුච්ඡාවාරවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඡආපත්තිසමුට්ඨානවාරවණ්ණනා

276. පඨමෙන ආපත්තිසමුට්ඨානෙනාති කෙවලං කායෙන. පාරාජිකාපත්තියා එකන්තසචිත්තකසමුට්ඨානත්තා ‘‘න හීති වත්තබ්බ’’න්ති වුත්තං. සඞ්ඝාදිසෙසාදීනං දුක්කටපරියොසානානං පඤ්චන්නං අචිත්තකානම්පි සම්භවතො ‘‘සියා’’ති වුත්තං, ආපජ්ජනං සියා භවෙය්යාති අත්ථො. හීනුක්කට්ඨෙහි ජාතිආදීහි ඔමසනෙ එව දුබ්භාසිතස්ස පඤ්ඤත්තත්තා සා එකන්තවාචාචිත්තසමුට්ඨානා එවාති.

දුතියසමුට්ඨානනයෙ වාචාය එව සමාපජ්ජිතබ්බපාටිදෙසනීයස්ස අභාවා ‘‘න හී’’ති වුත්තං.

තතියෙ පන වොසාසමානරූපං භික්ඛුනිං කායවාචාහි අනපසාදනපච්චයා පාටිදෙසනීයසම්භවතො ‘‘සියා’’ති වුත්තං.

ඔමසනෙ පාචිත්තියස්ස අදින්නාදානසමුට්ඨානත්තෙපි තප්පච්චයා පඤ්ඤත්තස්ස දුබ්භාසිතස්ස පඤ්චමෙනෙව සමුප්පත්තීති දස්සෙතුං චතුත්ථවාරෙ ‘‘දුබ්භාසිතං ආපජ්ජෙය්යාති න හීති වත්තබ්බ’’න්ති වත්වා පඤ්චමවාරෙ ‘‘සියාති වත්තබ්බ’’න්ති වුත්තං. කායවිකාරෙනෙව ඔමසන්තස්ස පනෙත්ථ දුබ්භාසිතභාවෙපි කායකීළාභාවාභාවතො දුක්කටමෙවාති දට්ඨබ්බං.

ඡට්ඨවාරෙ පන විජ්ජමානොපි කායො දුබ්භාසිතස්ස අඞ්ගං න හොති, පඤ්චමසමුට්ඨානෙ එව ඡට්ඨම්පි පවිසතීති දස්සෙතුං ‘‘න හී’’ති පටික්ඛිත්තං, න පන තත්ථ සබ්බථා දුබ්භාසිතෙන අනාපත්තීති දස්සෙතුං. න හි දවකම්යතාය කායවාචාහි ඔමසන්තස්ස දුබ්භාසිතාපත්ති න සම්භවති. යඤ්හි පඤ්චමෙනෙව සමාපජ්ජති, තං ඡට්ඨෙනපි සමාපජ්ජති එව ධම්මදෙසනාපත්ති වියාති ගහෙතබ්බං. සෙසං සමුට්ඨානවාරෙ සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව.

ඡආපත්තිසමුට්ඨානවාරවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

කතාපත්තිවාරවණ්ණනා

277. දුතියෙ පන කතිවාරෙ පඨමසමුට්ඨානෙන ආපජ්ජිතබ්බානං ආපත්තීනං ලහුදස්සනසුඛත්ථං කුටිකාරාදීනි එව සමුද්ධටානි, න අඤ්ඤෙසං අභාවා, සඤ්චරිත්තාදීනම්පි විජ්ජමානත්තා. එවං දුතියසමුට්ඨානාදීසුපි. ‘‘කප්පියසඤ්ඤී’’ති ඉමිනා අචිත්තකත්තං දස්සෙති. ‘‘කුටිං කරොතී’’ති ඉමිනා වචීපයොගාභාවං. උභයෙනාපි කෙවලං කායෙනෙව දුක්කටාදීනං සම්භවං දස්සෙති. එවං උපරිපි යථානුරූපං කාතබ්බං.

‘‘එකෙනසමුට්ඨානෙන සමුට්ඨහන්තී’’ති ඉදං ඉධ විසෙසෙත්වා දස්සිතානං කායතොව සමුට්ඨිතානං වසෙන වුත්තං, අවිසෙසතො පන තා ආපත්තියො ඉතරසමුට්ඨානෙහිපි යථාරහං සමුට්ඨහන්ති එව. එවං උපරිපි.

‘‘තිණවත්ථාරකෙන චා’’ති ඉදං සඞ්ඝාදිසෙසවජ්ජිතානං චතුන්නං ආපත්තීනං වසෙන වුත්තං.

279. සංවිදහිත්වාකුටිං කරොතීති වාචාය සංවිදහති, සයඤ්ච කායෙන කරොතීති අත්ථො.

කතාපත්තිවාරවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ආපත්තිසමුට්ඨානගාථාවණ්ණනා

283. තතියො පන ගාථාවාරො දුතියවාරෙන වුත්තමෙවත්ථං සඞ්ගහෙත්වා දස්සෙතුං වුත්තො. තත්ථ කායොව කායිකොති වත්තබ්බෙ වචනවිපල්ලාසෙන ‘‘කායිකා’’ති වුත්තං. තෙනාහ ‘‘තෙන සමුට්ඨිතා’’ති, කායො සමුට්ඨානං අක්ඛාතොති අත්ථො.

විවෙකදස්සිනාති සබ්බසඞ්ඛතවිවිත්තත්තා, තතො විවිත්තහෙතුත්තා ච නීවරණවිවෙකඤ්ච නිබ්බානඤ්ච දස්සනසීලෙන. විභඞ්ගකොවිදාති උභතොවිභඞ්ගකුසලාති ආලපනං. ඉධ පනෙවං අඤ්ඤො පුච්ඡන්තො නාම නත්ථි, උපාලිත්ථෙරො සයමෙව අත්ථං පාකටං කාතුං පුච්ඡාවිසජ්ජනඤ්ච අකාසීති ඉමිනා නයෙන සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො.

ආපත්තිසමුට්ඨානගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

විපත්තිපච්චයවාරවණ්ණනා

284. චතුත්ථෙ පන විපත්තිපච්චයවාරෙ සීලවිපත්තිපච්චයාති සීලවිපත්තිපඅච්ඡාදනපච්චයා.

286. දිට්ඨිවිපත්තිපච්චයාති දිට්ඨිවිපත්තියා අප්පටිනිස්සජ්ජනපච්චයා.

287. ආජීවවිපත්තිපච්චයාති එත්ථ ආගම්ම ජීවන්ති එතෙනාති ආජීවො, චතුපච්චයො, සොව මිච්ඡාපත්තියා විපන්නත්තා විපත්තීති ආජීවවිපත්ති, තස්සා ආජීවවිපත්තියා හෙතු, තදුප්පාදනතපරිභොගනිමිත්තන්ති අත්ථො.

විපත්තිපච්චයවාරවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අධිකරණපච්චයවාරවණ්ණනා

291. පඤ්චමෙ අධිකරණපච්චයවාරෙ කිච්චාධිකරණපච්චයාති අපලොකනවචනඤත්තිකම්මවාචාසඞ්ඛතකම්මවාචාපච්චයා. පඤ්චාති එත්ථ අධම්මිකකතිකාදිං අපලොකෙත්වා කරොන්තානං අනිමිත්තන්ති අත්ථො. පඤ්චමෙ අධිකරණපච්චයවාරෙ කිච්චාධිකරණපච්චයා අපලොකනාවසානෙ දුක්කටං, අධිප්පායාදිනා ඤත්තිකම්මාදිං කරොන්තානං ථුල්ලච්චයාදි ච සඞ්ගය්හතීති දට්ඨබ්බං. අවසෙසා ආපත්තියොති සොතාපත්තිඵලසමාපත්තිආදයො. ‘‘නත්ථඤ්ඤා ආපත්තියො’’ති ඉදං විපත්තිආදිභාගිනියො සාවජ්ජාපත්තියො සන්ධාය වුත්තං.

අධිකරණපච්චයවාරවණ්ණනා නිට්ඨිතා.