📜

පඤ්චවග්ගො

කම්මවග්ගවණ්ණනා

483. කම්මවග්ගෙ ඨපිතඋපොසථපවාරණානං කත්තිකමාසෙ සාමග්ගියා කතාය සාමග්ගීපවාරණං මුඤ්චිත්වා උපොසථං කාතුං න වට්ටතීති ආහ ‘‘ඨපෙත්වා කත්තිකමාස’’න්ති. සචෙ පන තෙසං නානාසීමාසු මහාපවාරණාය විසුං පවාරිතානං කත්තිකමාසබ්භන්තරෙ සාමග්ගී හොති, සාමග්ගීඋපොසථො එව තෙහි කත්තබ්බො, න පවාරණා. එකස්මිං වස්සෙ කතපවාරණානං පුන පවාරණාය අවිහිතත්තා. සාමග්ගීදිවසොති අනුපොසථදිවසෙ සාමග්ගීකරණං සන්ධාය වුත්තං. සචෙ පන චාතුද්දසියං, පන්නරසියං වා සඞ්ඝො සාමග්ගිං කරොති, තදා සාමග්ගීඋපොසථදිවසො න හොති, චාතුද්දසීපන්නරසීඋපොසථොව හොති. උපරි පවාරණායපි එසෙව නයො.

පච්චුක්කඩ්ඪිත්වා ඨපිතදිවසොති භණ්ඩනකාරකෙහි උපද්දුතා වා කෙනචිදෙව කරණීයෙන පවාරණාසඞ්ගහං වා කත්වා ඨපිතො කාළපක්ඛචාතුද්දසීදිවසොව. ද්වෙ ච පුණ්ණමාසියොති පුබ්බ-කත්තිකපුණ්ණමා, පච්ඡිමකත්තිකපුණ්ණමා චාති ද්වෙ පුණ්ණමාසියො. එවං චතුබ්බිධම්පීති පුණ්ණමාසීද්වයෙන සද්ධිං සාමග්ගීපවාරණං, චාතුද්දසීපවාරණඤ්ච සම්පිණ්ඩෙත්වා වුත්තං. ඉදඤ්ච පකතිචාරිත්තවසෙන වුත්තං. තථාරූපපච්චයෙ පන සති උභින්නං පුණ්ණමාසීනං පුරිමා ද්වෙ චාතුද්දසියොපි කාළපක්ඛචාතුද්දසියා අනන්තරා පන්නරසීපීති ඉමෙපි තයො දිවසා පවාරණාදිවසා එවාති ඉමං සත්තවිධම්පි පවාරණාදිවසං ඨපෙත්වා අඤ්ඤස්මිං දිවසෙ පවාරෙතුං න වට්ටති.

484. අනුස්සාවනකම්මං කත්වාති පඨමං අනුස්සාවනං සාවෙත්වා ‘‘එසා ඤත්තී’’ති අනුස්සාවනානන්තරමෙව සකලං ඤත්තිං වත්වා, පරියොසානෙ ‘‘එසා ඤත්තී’’ති වත්වාති අධිප්පායො.

485. ය්වායන්ති බ්යඤ්ජනප්පභෙදො අධිප්පෙතො. දසධා බ්යඤ්ජනබුද්ධියා පභෙදොති එත්ථ දසධා දසවිධෙන බ්යඤ්ජනානං පභෙදොති යොජෙතබ්බං. කෙනායං පභෙදොති ආහ ‘‘බ්යඤ්ජනබුද්ධියා’’ති. යථාධිප්පෙතත්ථබ්යඤ්ජනතො බ්යඤ්ජනසඞ්ඛාතානං අක්ඛරානං ජනිකා බුද්ධි බ්යඤ්ජනබුද්ධි, තාය බ්යඤ්ජනබුද්ධියා , අක්ඛරසමුට්ඨාපකචිත්තභෙදෙනෙවාති අත්ථො. යං වා සංයොගපරං කත්වා වුච්චති, ඉදම්පි ගරුකන්ති යොජනා.

තත්ථ ආයස්මතොතිආදීසු යානි අනන්තරිතානි ස-කාරම-කාරාදිබ්යඤ්ජනානි ‘‘සංයොගො’’ති වුච්චන්ති, සො සංයොගො පරො යස්ස අ-කාරාදිනො, සො සංයොගපරො නාම. රස්සන්ති අකාරාදිබ්යඤ්ජනරහිතං සරං. අසංයොගපරන්ති ‘‘යස්ස නක්ඛමතී’’තිආදීසු ය-කාර න-කාරාදිබ්යඤ්ජනසහිතසරං සන්ධාය වුත්තං. ත-කාරස්ස ථ-කාරං අකත්වා වග්ගන්තරෙ සිථිලමෙව කත්වා ‘‘සුණාටු මෙ’’තිආදිං වදන්තොපි දුරුත්තං කරොතියෙව ඨපෙත්වා අනුරූපං ආදෙසං. යඤ්හි ‘‘සච්චිකත්ථපරමත්ථෙනා’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘සච්චිකට්ඨපරමට්ඨෙනා’’ති ච ‘‘අත්ථකථා’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘අට්ඨකථා’’ති ච තත්ථ තත්ථ වුච්චති, තාදිසං පාළිඅට්ඨකථාසු දිට්ඨපයොගං, තදනුරූපඤ්ච වත්තුං වට්ටති, තතො අඤ්ඤං න වට්ටති. තෙනාහ ‘‘අනුක්කමාගතං පවෙණිං අවිනාසෙන්තෙනා’’තිආදි.

දීඝෙ වත්තබ්බෙ රස්සන්තිආදීසු ‘‘භික්ඛූන’’න්ති වත්තබ්බෙ ‘‘භික්ඛුන’’න්ති වා ‘‘බහූසූ’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘බහුසූ’’ති වා ‘‘නක්ඛමතී’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘න ඛමතී’’ති වා ‘‘උපසම්පදාපෙක්ඛො’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘උපසම්පදාපෙඛො’’ති වා එවං අනුරූපට්ඨානෙසු එව දීඝරස්සාදි රස්සදීඝාදිවසෙන පරිවත්තෙතුං වට්ටති, න පන ‘‘නාගො’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘නගො’’ති වා ‘‘සඞ්ඝො’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘සඝො’’ති වා ‘‘තිස්සො’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘තිසො’’ති වා ‘‘යාචතී’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘යාචන්තී’’ති වා එවං අනනුරූපට්ඨානෙසු වත්තුං. සම්බන්ධං, පන වවත්ථානඤ්ච සබ්බථාපි වට්ටතීති ගහෙතබ්බං.

486. සෙසසීමාසුපීති අතිමහතීආදීසු දසසුපි.

488. චතුවග්ගකරණෙති චතුවග්ගෙන සඞ්ඝෙන කත්තබ්බෙ. අනිස්සාරිතාති උපොසථට්ඨපනාදිනා වා ලද්ධිනානාසංවාසකභාවෙන වා න බහිකතා. අට්ඨකථායඤ්හි ‘‘අපකතත්තස්සාති උක්ඛිත්තකස්ස වා, යස්ස වා උපොසථපවාරණා ඨපිතා හොන්තී’’ති (පරි. අට්ඨ. 425) වුත්තත්තා ඨපිතඋපොසථපවාරණො භික්ඛු අපකතත්තො එවාති ගහෙතබ්බං. පරිසුද්ධසීලාති පාරාජිකං අනාපන්නා අධිප්පෙතා. පරිවාසාදිකම්මෙසු පන ගරුකට්ඨාපි අපකතත්තා එවාති ගහෙතබ්බං . අවසෙසා…පෙ… ඡන්දාරහාව හොන්තීති සඞ්ඝතො හත්ථපාසං විජහිත්වා ඨිතෙ සන්ධාය වුත්තං. අවිජහිත්වා ඨිතා පන ඡන්දාරහා න හොන්ති, තෙපි චතුවග්ගාදිතො අධිකා හත්ථපාසං විජහිත්වාව ඡන්දාරහා හොන්ති. තස්මා සඞ්ඝතො හත්ථපාසං විජහිත්වා ඨිතෙනෙව ඡන්දො වා පාරිසුද්ධි වා දාතබ්බා.

කම්මවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අපලොකනකම්මකථාවණ්ණනා

496. එතරහි සචෙපි සාමණෙරොතිආදීසු බුද්ධාදීනං අවණ්ණභාසනම්පි අකප්පියාදිං කප්පියාදිභාවෙන දීපනම්පි දිට්ඨිවිපත්තියඤ්ඤෙව පවිසති. තෙනෙව වක්ඛති ‘‘තං ලද්ධිං නිස්සජ්ජාපෙතබ්බො’’ති. භික්ඛූනම්පි එසෙව නයො. මිච්ඡාදිට්ඨිකොති බුද්ධවචනාධිප්පායං විපරීතතො ගණ්හන්තො, සො එව අන්තග්ගාහිකාය දිට්ඨියා සමන්නාගතොති ච වුත්තො. කෙචි පන ‘‘සස්සතුච්ඡෙදානං අඤ්ඤතරදිට්ඨියා සමන්නාගතො’’ති වදන්ති, තං න යුත්තං, සස්සතුච්ඡෙදග්ගාහස්ස සාමණෙරානං ලිඞ්ගනාසනාය කාරණත්තෙන හෙට්ඨා අට්ඨකථායමෙව (මහාව. අට්ඨ. 108) වුත්තත්තා, ඉධ ච දණ්ඩකම්මනාසනාය එව අධිප්පෙතත්තා.

තස්සාපි දාතබ්බොති විජ්ජමානං මුඛරාදිභාවං නිස්සාය අප්පටිපුච්ඡිත්වාපි පටිඤ්ඤං අග්ගහෙත්වාපි ආපත්තිං අනාරොපෙත්වාපි දෙසිතායපි ආපත්තියා ඛුංසනාදිතො අනොරමන්තස්ස දාතබ්බොව. ඔරමන්තස්ස පන ඛමාපෙන්තස්ස න දාතබ්බො.

බ්රහ්මදණ්ඩස්ස දානන්ති ඛරදණ්ඩස්ස උක්කට්ඨදණ්ඩස්ස දානං. තජ්ජනීයාදිකම්මෙ හි කතෙ ඔවාදානුසාසනිප්පදානපටික්ඛෙපො නත්ථි. දින්නබ්රහ්මදණ්ඩෙ පන තස්මිං සද්ධිං තජ්ජනීයාදිකම්මකතෙහි පටික්ඛිත්තම්පි කාතුං න වට්ටති, ‘‘නෙව වත්තබ්බො’’තිආදිනා ආලාපසල්ලාපාදිමත්තස්සාපි නකාරෙන පටික්ඛිත්තත්තා. තඤ්හි දිස්වා භික්ඛූ ගීවං පරිවත්තෙත්වා ඔලොකනමත්තම්පි න කරොන්ති, එවං විවජ්ජෙතබ්බං නිම්මදනකරණත්ථමෙව තස්ස දණ්ඩස්ස අනුඤ්ඤාතත්තා. තෙනෙව ඡන්නත්ථෙරොපි උක්ඛෙපනීයාදිකම්මකතොපි අභායිත්වා බ්රහ්මදණ්ඩෙ දින්නෙ ‘‘සඞ්ඝෙනාහං සබ්බථා විවජ්ජිතො’’ති මුච්ඡිතො පපති. යො පන බ්රහ්මදණ්ඩකතෙන සද්ධිං ඤත්වා සංසට්ඨො අවිවජ්ජෙත්වා විහරති, තස්ස දුක්කටමෙවාති ගහෙතබ්බං අඤ්ඤථා බ්රහ්මදණ්ඩවිධානස්ස නිරත්ථකතාපසඞ්ගතො. තෙනාති බ්රහ්මදණ්ඩකතෙන. යථා තජ්ජනීයාදිකම්මකතෙහි, එවමෙව තතො අධිකම්පි සඞ්ඝංආරාධෙන්තෙන සම්මාවත්තිතබ්බං. තඤ්ච ‘‘සොරතො නිවාතවුත්තී’’තිආදිනා සරූපතො දස්සිතමෙව. තෙනාහ ‘‘සම්මාවත්තිත්වා ඛමාපෙන්තස්ස බ්රහ්මදණ්ඩො පටිප්පස්සම්භෙතබ්බො’’ති.

යං තං භගවතා අවන්දියකම්මං අනුඤ්ඤාතන්ති සම්බන්ධො. ‘‘තස්ස භික්ඛුනො දණ්ඩකම්මං කාතු’’න්ති සාමඤ්ඤතො අනුඤ්ඤාතප්පකාරං දස්සෙත්වා පුන විසෙසතො අනුඤ්ඤාතප්පකාරං දස්සෙතුං ‘‘අථ ඛො’’තිආදිපාළි උද්ධටාති වෙදිතබ්බං. ඉමස්ස අපලොකනකම්මස්ස ඨානං හොතීති අපලොකනකම්මස්ස සාමඤ්ඤස්ස පවත්තිට්ඨානං හොතීති. විසෙසබ්යතිරෙකෙන අවිජ්ජමානම්පි තදඤ්ඤත්ථ අප්පවත්තිං දස්සෙතුං විසෙසනිස්සිතං විය වොහරීයති. ‘‘කම්මඤ්ඤෙව ලක්ඛණ’’න්ති ඉමිනා ඔසාරණාදිවසෙන ගහිතාවසෙසානං සබ්බෙසං අපලොකනකම්මස්ස සාමඤ්ඤලක්ඛණවසෙන ගහිතත්තා කම්මඤ්ඤෙව ලක්ඛණමස්සාති කම්මලක්ඛණන්ති නිබ්බචනං දස්සෙති. ඉදඤ්ච වුත්තාවසෙසානං කම්මානං නිට්ඨානට්ඨානං, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධධම්මායතනානි විය වුත්තාවසෙසඛන්ධායතනානන්ති දට්ඨබ්බං. තෙනෙව වක්ඛති ‘‘අයං පනෙත්ථ පාළිමුත්තකොපි කම්මලක්ඛණවිනිච්ඡයො’’තිආදි (පරි. අට්ඨ. 495-496). යථා චෙත්ථ, එවං උපරි ඤත්තිකම්මාදීසුපි කම්මලක්ඛණං වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං. තස්ස කරණන්ති අවන්දියකම්මස්ස කරණවිධානං.

‘‘න වන්දිතබ්බො’’ති ඉමිනා වන්දන්තියා දුක්කටන්ති දස්සෙතීති දට්ඨබ්බං. සඞ්ඝෙන කතං කතිකං ඤත්වා මද්දනං විය හි සඞ්ඝසම්මුතිං අනාදරෙන අතික්කමන්තස්ස ආපත්ති එව හොති.

භික්ඛුසඞ්ඝස්සාපි පනෙතං ලබ්භතියෙවාති අවන්දියකම්මස්ස උපලක්ඛණමත්තෙන ගහිතත්තා භික්ඛුසඞ්ඝස්සාපි කම්මලක්ඛණං ලබ්භති එව.

සලාකදානට්ඨානං සලාකග්ගං නාම. යාගුභත්තානං භාජනට්ඨානානි යාගග්ගභත්තග්ගානි නාම. එතෙසුපි හි ඨානෙසු සබ්බො සඞ්ඝො උපොසථෙ විය සන්නිපතිතො, කම්මඤ්ච වග්ගකම්මං න හොති, ‘‘මයමෙතං න ජානිම්හා’’ති පච්ඡා ඛිය්යන්තාපි න හොන්ති. ඛණ්ඩසීමාය පන කතෙ ඛිය්යන්ති. සඞ්ඝිකපච්චයඤ්හි අච්ඡින්නචීවරාදීනං දාතුං අපලොකෙන්තෙහි උපචාරසීමට්ඨානං සබ්බෙසං අනුමතිං ගහෙත්වාව කාතබ්බං. යො පන විසභාගපුග්ගලො ධම්මිකං අපලොකනං පටිබාහති, තං උපායෙන බහිඋපචාරසීමාගතං වා කත්වා ඛණ්ඩසීමං වා පවිසිත්වා කාතුං වට්ටති.

යං සන්ධාය ‘‘අපලොකනකම්මං කරොතී’’ති සාමඤ්ඤතො දස්සෙති, තං අපලොකනකම්මං සරූපතො දස්සෙතුමාහ ‘‘අච්ඡින්නචීවරං’’ඉච්චාදි. යදි අපලොකෙත්වාව චීවරං දාතබ්බං, කිං පන අප්පමත්තකවිස්සජ්ජකසම්මුතියාති ආහ ‘‘අප්පමත්තකවිස්සජ්ජනකෙන පනා’’තිආදි. නාළි වා උපඩ්ඪනාළි වාති දිවසෙ දිවසෙ අපලොකෙත්වා දාතබ්බස්ස පමාණදස්සනං. තෙන යාපනමත්තමෙව අපලොකෙතබ්බං, න අධිකන්ති දස්සෙති. එකදිවසංයෙව වාතිආදි දසවීසතිදිවසානං එකස්මිං දිවසෙයෙව දාතබ්බපරිච්ඡෙදදස්සනං, තෙන යාව ජීවන්ති වා යාව රොගා වුට්ඨහතීති වා එවං අපලොකෙතුං න වට්ටතීති දස්සෙති. ඉණපලිබොධන්ති ඉණවත්ථුං දාතුං වට්ටතීති සම්බන්ධො. තඤ්ච ඉණායිකෙහි පලිබුද්ධස්ස ලජ්ජිපෙසලස්ස සාසනුපකාරකස්ස පමාණයුත්තමෙව කප්පියභණ්ඩං නියමෙත්වා අපලොකෙත්වා දාතබ්බං, න පන සහස්සං වා සතසහස්සං වා මහාඉණං. තාදිසඤ්හි භික්ඛාචරියවත්තෙන සබ්බෙහි භික්ඛූහි තාදිසස්ස භික්ඛුනො පරියෙසිත්වා දාතබ්බං.

උපනික්ඛෙපතොති චෙතියපටිජග්ගනත්ථාය වඩ්ඪියා පයොජෙත්වා කප්පියකාරකෙහි ඨපිතවත්ථුතො. සඞ්ඝිකෙනපීති න කෙවලඤ්ච තත්රුප්පාදතො පච්චයදායකෙහි චතුපච්චයත්ථාය සඞ්ඝස්ස දින්නවත්ථුනාපීති අත්ථො.

සඞ්ඝභත්තං කාතුං න වට්ටතීති මහාදානං දෙන්තෙහිපි කරියමානං සඞ්ඝභත්තං විය කාරෙතුං න වට්ටතීති අධිප්පායො.

‘‘යථාසුඛං පරිභුඤ්ජිතුං රුච්චතී’’ති වුත්තත්තා අත්තනො පරිභොගප්පහොනකං අප්පං වා බහුං වා ගහෙතබ්බං, අධිකං පන ගහෙතුං න ලභති. උපොසථදිවසෙති නිදස්සනමත්තං, යස්මිං කිස්මිඤ්චි දිවසෙපි කතං සුකතමෙව හොති. කරොන්තෙන ‘‘යං ඉමස්මිං විහාරෙ අන්තොසීමාය සඞ්ඝසන්තකං…පෙ… යථාසුඛං පරිභුඤ්ජිතුං මය්හං රුච්චතී’’ති එවං කතිකා කාතබ්බා, තථා ද්වීහි තීහිපි ‘‘ආයස්මන්තානං රුච්චතී’’ති වචනමෙව හෙත්ථ විසෙසො. තෙසම්පීති රුක්ඛානං. සා එව කතිකාති විසුං කතිකා න කාතබ්බාති අත්ථො.

තෙසන්ති රුක්ඛානං. සඞ්ඝො සාමීති සම්බන්ධො. පුරිමවිහාරෙති පුරිමෙ යථාසුඛං පරිභොගත්ථාය කතකතිකෙ විහාරෙ. පරිවෙණානි කත්වා ජග්ගන්තීති යත්ථ අරක්ඛියමානෙ ඵලාඵලානි, රුක්ඛා ච විනස්සන්ති, තාදිසං ඨානං සන්ධාය වුත්තං, තත්ථ සඞ්ඝස්ස කතිකා න පවත්තීති අධිප්පායො. යෙ පන රුක්ඛා බීජානි රොපෙත්වා ආදිතො පට්ඨාය පටිජග්ගිතා, තෙපි දසමභාගං දත්වා රොපකෙහෙව පරිභුඤ්ජිතබ්බා. තෙහීති ජග්ගකෙහි.

තත්ථාති තස්මිං විහාරෙ. මූලෙති ආදිකාලෙ, පුබ්බෙති අත්ථො. දීඝා කතිකාති අපරිච්ඡින්නකාලා යථාසුඛං පරිභොගත්ථාය කතිකා. නික්කුක්කුච්චෙනාති ‘‘අභාජිතමිද’’න්ති කුක්කුච්චං අකත්වාති අත්ථො. ඛිය්යනමත්තමෙවෙතන්ති තෙන ඛිය්යනෙන බහුං ඛාදන්තානං දොසො නත්ථි අත්තනො පරිභොගප්පමාණස්සෙව ගහිතත්තා, ඛිය්යන්තෙපි අත්තනො පහොනකං ගහෙත්වා ඛාදිතබ්බන්ති අධිප්පායො.

ගණ්හථාති න වත්තබ්බාති තථාවුත්තෙ තෙනෙව භික්ඛුනා දින්නං විය මඤ්ඤෙය්යුං, තං නිස්සාය මිච්ඡාජීවසම්භවො හොතීති වුත්තං. තෙනාහ ‘‘අනුවිචරිත්වා’’තිආදි. උපඩ්ඪභාගොති එකභික්ඛුනො පටිවීසතො උපඩ්ඪභාගො. දෙන්තෙන ච ‘‘එත්තකං දාතුං සඞ්ඝො අනුඤ්ඤාසී’’ති එවං අත්තානං පරිමොචෙත්වා යථා තෙ සඞ්ඝෙ එව පසීදන්ති, එවං වත්වා දාතබ්බං.

අපච්චාසීසන්තෙනාති ගිලානගමිකිස්සරාදීනං අනුඤ්ඤාතපුග්ගලානම්පි අත්තනො සන්තකං දෙන්තෙන අපච්චාසීසන්තෙනෙව දාතබ්බං, අනනුඤ්ඤාතපුග්ගලානං පන අපච්චාසීසන්තෙනාපි දාතුං න වට්ටතීති. සඞ්ඝිකමෙව යථාකතිතාය දාපෙතබ්බං. අත්තනො සන්තකම්පි පච්චයදායකාදී සයමෙව විස්සාසෙන ගණ්හන්ති, න වාරෙතබ්බා, ලද්ධකප්පියන්ති තුණ්හී භවිතබ්බං. පුබ්බෙ වුත්තමෙවාති ‘‘කුද්ධො හි සො රුක්ඛෙපි ඡින්දෙය්යා’’තිආදිනා තුණ්හීභාවෙ කාරණං පුබ්බෙ වුත්තමෙව. තෙහි කතඅනත්ථාභාවෙපි කාරුඤ්ඤෙන තුණ්හී භවිතුං වට්ටති, ‘‘ගණ්හථා’’තිආදි පන වත්තුං න වට්ටති.

ගරුභණ්ඩත්තා…පෙ… න දාතබ්බන්ති ජීවරුක්ඛානං ආරාමට්ඨානීයත්තා, දාරූනඤ්ච ගෙහසම්භාරානුපගතත්තා ‘‘සබ්බං ත්වමෙව ගණ්හා’’ති දාතුං න වට්ටතීති වුත්තං. අකතාවාසං වා කත්වාති පුබ්බෙ අවිජ්ජමානං සෙනාසනං කත්වා ජග්ගිතකාලෙ ඵලවාරෙ සම්පත්තෙ.

අපලොකනකම්මකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අත්ථවසවග්ගාදිවණ්ණනා

498. විපාකදුක්ඛසඞ්ඛාතානංසම්පරායිකවෙරානන්ති එත්ථ පාණාතිපාතාදිවෙරෙන නිබ්බත්තත්තා, වෙරප්පත්තියා හෙතුත්තා ච ‘‘විපාකදුක්ඛවෙදනා’’ති වුත්තා. පාණාතිපාතාදිපඤ්චවෙරවිනිමුත්තානම්පි අකුසලානං වෙරෙහි සහ එකතො සඞ්ගණ්හනත්ථං ‘‘දසඅකුසලකම්මපථප්පභෙදාන’’න්ති පුන වුත්තං.

499-500. තංකම්මන්ති තජ්ජනීයාදිකම්මමෙව, සත්තා ආපත්තික්ඛන්ධා පඤ්ඤත්තං නාමාති සම්බන්ධො. අන්තරා කෙනචි අපඤ්ඤත්තෙ සික්ඛාපදෙති ඉමස්මිං කප්පෙ ආදිතො පට්ඨාය යාව අම්හාකං භගවතො අභිසම්බොධි, තාව අන්තරාකාලෙ කකුසන්ධාදිං ඨපෙත්වා කෙනචි අපඤ්ඤත්තෙ සික්ඛාපදෙති අත්ථො. විනීතකථා සික්ඛාපදන්ති විනීතවත්ථූනි එව. තානි හි තංතංසික්ඛාකොට්ඨාසානං පකාසනතො ‘‘සික්ඛාපද’’න්ති ච ආපත්තිඅනාපත්තීනං අනුපඤ්ඤාපනතො ‘‘අනුපඤ්ඤත්ත’’න්ති ච වුච්චන්ති.

අත්ථවසවග්ගාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සඞ්ගහවග්ගවණ්ණනානයො නිට්ඨිතො.

ඉති මහාවග්ගො, පඤ්ඤත්තිවග්ගො, සඞ්ගහවග්ගොති තීහි මහාවග්ගෙහි පටිමණ්ඩිතො පරිවාරොති වෙදිතබ්බො.

ඉති සමන්තපාසාදිකාය විනයට්ඨකථාය විමතිවිනොදනියං

පරිවාරවණ්ණනානයො නිට්ඨිතො.

නිගමනකථාවණ්ණනා

අවසානගාථාසු උභතොවිභඞ්ග-ඛන්ධක-පරිවාරෙහි විභත්තත්තා විභාගපටිදෙසනා යස්මිං විනයපිටකෙ. සො උභතොවිභඞ්ග-ඛන්ධක-පරිවාරවිභත්තදෙසනො ආහාති යොජනා. තස්සාති විනයපිටකස්ස.

සත්ථු මහාබොධීති දක්ඛිණසාඛං සන්ධාය වදති. යං පධානඝරං නාම පරිවෙණං, තත්ථ චාරුපාකාරෙන සඤ්චිතං පරික්ඛිත්තං යං පාසාදං කාරයි, තත්ර තස්මිං මහානිගමසාමිනො පාසාදෙ වසතාති යොජෙතබ්බා.

බුද්ධසිරිං උද්දිසිත්වා නිස්සාය, තස්ස වා අජ්ඣෙසනම්පි පටිච්ච යා ඉද්ධා පරිපුණ්ණවිනිච්ඡයතාය සමිද්ධා විනයසංවණ්ණනා ආරද්ධාති යොජනා.

සිරිනිවාසස්සාති සිරියා නිවාසනට්ඨානභූතස්ස සිරිපාලනාමකස්ස රඤ්ඤො. ජයසංවච්ඡරෙති විජයයුත්තෙ සංවච්ඡරෙ. ආරද්ධකාලදස්සනත්ථං පුන ‘‘ජයසංවච්ඡරෙ අයං ආරද්ධා’’ති වුත්තං.

කාලෙවස්සන්ති යුත්තකාලෙ වස්සනසීලො. දෙවොති මෙඝො.

නිගමනකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නිගමනකථා

එත්තාවතා ච ආරද්ධා, විනයට්ඨකථාය යා;

වණ්ණනා නාතිවිත්ථිණ්ණා, පරිපුණ්ණවිනිච්ඡයා.

පඤ්ඤාසභාණවාරාය, තන්තියා පරිමාණතො;

සමිජ්ඣනිට්ඨිපරමා, යා විමතිවිනොදනී.

අනන්තරායෙන කතා, අයං නිට්ඨමුපාගතා;

යං තං නිට්ඨං තථා සබ්බෙ, පාණිනො සමනොරථා.

ථෙරෙහි විනයඤ්ඤූහි, සුචිසල්ලෙඛවුත්තිහි;

අවිස්සත්ථාතිවිත්ථිණ්ණ-ගන්ථභීරූ හිපත්ථිතං.

කරොන්තෙන මයා එවං, විනයඅත්ථවණ්ණනං;

යං පත්තං කුසලං තෙන, පත්වා සම්බොධිමුත්තමං.

විනයත්ථං පකාසෙත්වා, යො සොපායෙන ලක්ඛණං;

සොපායං විමතිච්ඡෙද-ඤාණචක්ඛුපදායකං.

විරද්ධත්ථවිපල්ලාස-ගන්ථවිත්ථාරහානියා;

විසුද්ධිං පාපයිස්සාමි, සත්තෙ සංසාරදුක්ඛතො.

ලොකියෙහි ච භොගෙහි, ගුණෙහි නිඛිලා පජා;

සබ්බෙහි සහිතා හොන්තු, රතා සම්බුද්ධසාසනෙති.

විමතිවිනොදනීටීකා නිට්ඨිතා.