📜

පාටිදෙසනීයකණ්ඩං

1. පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

අන්තරඝරංපවිට්ඨායාති රථිකං බ්යූහං සිඞ්ඝාටකං ඝරං පවිට්ඨාය. අසප්පායන්ති සග්ගමොක්ඛානං අහිතං අනනුකූලං. භික්ඛුනියා අන්තරඝරෙ ඨත්වා දදමානාය වසෙනෙත්ථ ආපත්ති වෙදිතබ්බා, භික්ඛුස්ස ඨිතට්ඨානං පන අප්පමාණං. තෙනාහ ‘‘අන්තරඝරං පවිට්ඨායාති වචනතො’’තිආදි. අන්තරාරාමාදීසූති අන්තරාරාමභික්ඛුනුපස්සයතිත්ථියසෙය්යාපටික්කමනෙසු. රථියාබ්යූහසිඞ්ඝාටකඝරානන්ති එත්ථ රථියාති රච්ඡා. බ්යූහන්ති අනිබ්බිජ්ඣිත්වා ඨිතා ගතපච්චාගතරච්ඡා. සිඞ්ඝාටකන්ති චතුක්කොණං වා තිකොණං වා මග්ගසමොධානට්ඨානං. ඝරන්ති කුලඝරං. යථා ච රථියාදීසු ඨත්වා දදමානාය ගණ්හතො ආපත්ති, එවං හත්ථිසාලාදීසුපි දට්ඨබ්බං.

‘‘යාමකාලිකාදීසු පටිග්ගහණෙපි අජ්ඣොහරණෙපි දුක්කට’’න්ති ඉදං ආමිසෙන අසම්භින්නං සන්ධාය වුත්තං, සම්භින්නෙ පන එකරසෙ පාටිදෙසනීයමෙව. එකතො උපසම්පන්නායාති භික්ඛුනීනං සන්තිකෙ උපසම්පන්නාය, භික්ඛූනං සන්තිකෙ උපසම්පන්නාය පන යථාවත්ථුකමෙව.

ඤාතිකාය වා දාපෙන්තියාති සයං අදත්වා යාය කායචි ඤාතිකාය දාපෙන්තියා, අඤ්ඤාතිකායාති අත්ථො. උපනික්ඛිපිත්වා වා දදමානායාති භූමියං ඨපෙත්වා ‘‘ඉදං, අය්ය, තුම්හාකං දම්මී’’ති දදමානාය. එවං දින්නං ‘‘සාධු, භගිනී’’ති සම්පටිච්ඡිත්වා තාය එව වා භික්ඛුනියා, අඤ්ඤෙන වා කෙනචි පටිග්ගහාපෙත්වා ඉදං භුඤ්ජිතුං වට්ටති.

පඨමපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

යො ච පටිග්ගහෙත්වා භුඤ්ජතීති සම්බන්ධො. අත්තනො වා භත්තං දාපෙන්තියාති එත්ථ සචෙපි අත්තනො භත්තං දෙති, ඉමිනා සික්ඛාපදෙන අනාපත්තියෙව, පුරිමසික්ඛාපදෙන ආපත්ති. අඤ්ඤෙසං වා භත්තං දෙන්තියාති එත්ථ පන සචෙ දාපෙය්ය, ඉමිනා සික්ඛාපදෙන ආපත්ති භවෙය්ය, දෙන්තියා පන නෙව ඉමිනා, න පුරිමෙන ආපත්ති.

දුතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

ලද්ධසෙක්ඛසම්මුතිකානීති ඤත්තිදුතියෙන කම්මෙන ලද්ධසෙක්ඛසම්මුතිකානි. යඤ්හි කුලං සද්ධාය වඩ්ඪති, භොගෙන හායති, එවරූපස්ස කුලස්ස ඤත්තිදුතියෙන කම්මෙන සෙක්ඛසම්මුතිං දෙන්ති, තං සන්ධායෙතං වුත්තං.

ඝරතො නීහරිත්වාති ඝරතො ආසනසාලං වා විහාරං වා ආනෙත්වා. තෙනාහ ‘‘ආසනසාලාදීසු වා’’ති. ඉමස්ස ‘‘දෙන්තී’’ති ඉමිනා සම්බන්ධො. ද්වාරමූලෙ වා ඨපිතං දෙන්තීති ද්වාරමූලෙ ඨපිතං පච්ඡා සම්පත්තස්ස දෙන්ති. භික්ඛුං පන දිස්වා අන්තොගෙහතො නීහරිත්වා දිය්යමානං න වට්ටති. නිච්චභත්තකෙති නිච්චං දාතබ්බභත්තකෙ. සලාකභත්තෙති රුක්ඛසාරමයාය සලාකාය වා වෙළුවිලීවතාලපණ්ණාදිමයාය පට්ටිකාය වා ‘‘අසුකස්ස නාම සලාකභත්ත’’න්ති එවං අක්ඛරානි උපනිබන්ධිත්වා ගාහාපෙත්වා දාතබ්බභත්තෙ. පක්ඛිකෙති එකස්මිං පක්ඛෙ එකදිවසෙ දාතබ්බභත්තෙ. උපොසථිකෙති උපොසථෙ දාතබ්බභත්තෙ. පාටිපදිකෙති පාටිපදදිවසෙ දාතබ්බභත්තෙ.

තතියපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා

තස්ස පරිවාරං කත්වා, අඤ්ඤං වා තෙන සද්ධිං බහුකම්පීති යාගුයා පටිසංවිදිතං කත්වා ‘‘කිං සුද්ධාය යාගුයා දින්නාය, පූවභත්තාදීනිපි එතිස්සා යාගුයා පරිවාරං කත්වා, දස්සාමා’’තිආදිනා තස්ස ඛාදනීයස්ස වා භොජනීයස්ස වා පරිවාරං කත්වා, අඤ්ඤං වා යං කිඤ්චි තෙන සද්ධිං බහුකම්පි ආහරීයතු. ඛාදනීයන්ති නිදස්සනමත්තං ‘‘භොජනීයං වා’’තිපි ඉච්ඡිතබ්බත්තා. තෙන සද්ධිං ආහරන්තූති තෙන සද්ධිං අත්තනො දෙය්යධම්මං ආහරන්තු. ‘‘යාගුයා පටිසංවිදිතං කත්වා පූවං වා භත්තං වා ආහරන්ති, එතම්පි වට්ටතී’’ති (පාචි. අට්ඨ. 573) කුරුන්දියං වුත්තං.

පටිසංවිදිතගිලානාවසෙසකං වාති පටිසංවිදිතඤ්ච ගිලානො ච පටිසංවිදිතගිලානා, තෙසං අවසෙසකං, පටිසංවිදිතස්ස ච ගිලානස්ස ච සෙසකන්ති අත්ථො. එකස්සත්ථාය පටිසංවිදිතං කත්වා ආහටං, තස්ස සෙසකං අඤ්ඤස්සාපි පරිභුඤ්ජිතුං වට්ටති. චතුන්නං වා පඤ්චන්නං වා පටිසංවිදිතං කත්වා බහූනං ආහටං හොති, අඤ්ඤෙසම්පි දාතුං ඉච්ඡන්ති, එතම්පි පටිසංවිදිතසෙසකමෙව, සබ්බෙසම්පි වට්ටති. අථ අධිකමෙව හොති, සන්නිධිං මොචෙත්වා ඨපිතං දුතියදිවසෙපි වට්ටති. ගිලානස්සාහටාවසෙසෙපි එසෙව නයො. යං පන අප්පටිසංවිදිතමෙව කත්වා ආභතං, තං බහිආරාමං පෙසෙත්වා පටිසංවිදිතං කාරෙත්වා ආහරාපෙතබ්බං, භික්ඛූහි වා ගන්ත්වා අන්තරාමග්ගෙ ගහෙතබ්බං. යම්පි විහාරමජ්ඣෙන ගච්ඡන්තො වා වනචරකාදයො වා වනතො ආහරිත්වා දෙන්ති, පුරිමනයෙනෙව පටිසංවිදිතං කාරෙතබ්බං. කත්ථචි පන පොත්ථකෙසු ‘‘පටිසංවිදිතං කත්වා ආහටං වා ගිලානාවසෙසකං වා’’ති පාඨො දිස්සති, සො න ගහෙතබ්බො. තත්ථජාතකමෙව වාති ආරාමෙ ජාතකමෙව. මූලඵලාදින්ති මූලඵලතචපත්තාදිං අඤ්ඤෙන කප්පියං කත්වා දින්නං පරිභුඤ්ජතො අනාපත්ති. සචෙ පන තං ගාමං හරිත්වා පචිත්වා ආහරන්ති, න වට්ටති. පටිසංවිදිතං කාරෙතබ්බං.

චතුත්ථපාටිදෙසනීයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ඉති කඞ්ඛාවිතරණියා පාතිමොක්ඛවණ්ණනාය

විනයත්ථමඤ්ජූසායං ලීනත්ථප්පකාසනියං

පාටිදෙසනීයවණ්ණනා නිට්ඨිතා.