📜

අනියතකණ්ඩං

1. පඨමානියතසික්ඛාපදවණ්ණනා

අනියතෙ ආදිතොව ඉදං පකිණ්ණකං. සෙය්යථිදං – ඉදං අනියතකණ්ඩං නිප්පයොජනං තත්ථ අපුබ්බාභාවතොති චෙ? න, ගරුකලහුකභෙදභින්නාපත්තිරොපනාරොපනක්කමලක්ඛණදීපනප්පයොජනතො. එත්ථ හි ‘‘සා චෙ එවං වදෙය්ය ‘අය්යො මයා…පෙ… සො ච තං පටිජානාති, ආපත්තියා කාරෙතබ්බො’’’තිආදිනා (පාරා. 446) ආපත්තියා ගරුකාය, ලහුකාය ච ආරොපනක්කමලක්ඛණං, ‘‘න කාරෙතබ්බො’’ති ඉමිනා අනාරොපනක්කමලක්ඛණඤ්ච දස්සිතං. ලක්ඛණදීපනතො ආදිම්හි, අන්තෙ වා උද්දිසිතබ්බන්ති චෙ? න, අසම්භවතො. කථං න තාව ආදිම්හි සම්භවති, යෙසමිදං ලක්ඛණං, තෙසං සික්ඛාපදානං අදස්සිතත්තා. න අන්තෙ ගරුකමිස්සකත්තා. තස්මා ගරුකලහුකානං මජ්ඣෙ එව උද්දිසිතබ්බතං අරහති උභයමිස්සකත්තා. යා තත්ථ පාචිත්තියසඞ්ඛාතා ලහුකාපත්ති දස්සිතා, සාපි ගරුකාති කථිතා. තෙනෙවාහ ‘‘මෙථුනධම්මසන්නිස්සිතකිලෙසසඞ්ඛාතෙන රහස්සාදෙනා’’තිආදි. තස්මා ගරුකානං එව අනන්තරං උද්දිට්ඨන්තිපි එකෙ. එවං සති පඨමානියතමෙවාලං තාවතා ලක්ඛණදීපනසිද්ධිතො, කිං දුතියෙනාති චෙ? න, ඔකාසනියමපච්චයමිච්ඡාගාහනිවාරණප්පයොජනතො. ‘‘පටිච්ඡන්නෙ ආසනෙ අලංකම්මනියෙ’’ති ඔකාසනියමතො හි තබ්බිපරීතෙ ඔකාසෙ ඉදං ලක්ඛණං න විකප්පිතන්ති මිච්ඡාගාහො හොති. තංනිවාරණතො දුතියානියතම්පි සාත්ථකමෙවාති අධිප්පායො. කස්මා? ඔකාසභෙදතො, රහොභෙදදීපනතො, රහොනිසජ්ජස්සාදභෙදදීපනතො. ඔකාසනියමභාවෙ ච රහොනිසජ්ජස්සාදභෙදො ජාතො. ද්වින්නං රහොනිසජ්ජසික්ඛාපදානං නානාත්තජානනඤ්ච සියා තථා කායසංසග්ගභෙදදීපනතො. නාලං කම්මනියෙපි හි ඔකාසෙ අප්පටිච්ඡන්නෙ, පටිච්ඡන්නෙපි වා නිසින්නාය වාතපානකවාටච්ඡිද්දාදීහි නික්ඛන්තකෙසාදිග්ගහණෙන කායසංසග්ගො ලබ්භතීති එවමාදයොපි නයා විත්ථාරතො වෙදිතබ්බා.

තත්රිදං මුඛමත්තනිදස්සනං – ඔකාසභෙදතොති අලංකම්මනියනාලංකම්මනියභෙදතො. පටිච්ඡන්නම්පි හි එකච්චං නාලංකම්මනියං වාතපානාදිනා අන්තරිතත්තා , උභයප්පටිච්ඡන්නම්පි එකච්චං නාලංකම්මනියං විජානතං අජ්ඣොකාසත්තා. රහොභෙදදීපනතොති එත්ථ රහභාවසාමඤ්ඤෙපි රහො ද්විධා පටිච්ඡන්නාපටිච්ඡන්නභෙදතොති අධිප්පායො. රහොනිසජ්ජස්සාදභෙදදීපනතොති මෙථුනස්සාදවසෙන නිසජ්ජා, දුට්ඨුල්ලස්සාදවසෙන නිසජ්ජාති තාදිසස්ස භෙදස්ස දීපනතොති අත්ථො. ‘‘ඉධ ආගතනයත්තා භික්ඛුනිපාතිමොක්ඛෙ ඉදං කණ්ඩං පරිහීනන්ති වෙදිතබ්බ’’න්ති වදන්ති. ‘‘අට්ඨුප්පත්තියා තත්ථ අනුප්පන්නත්තා’’ති එකෙ, තං අනෙකන්තභාවදීපනතො අයුත්තං. සබ්බබුද්ධකාලෙ හි භික්ඛූනං පඤ්ච, භික්ඛුනීනං චත්තාරො ච උද්දෙසා සන්ති. පාතිමොක්ඛුද්දෙසපඤ්ඤත්තියා අසාධාරණත්තා තත්ථ නිද්දිට්ඨසඞ්ඝාදිසෙසපාචිත්තියානන්ති එකෙ. තාසඤ්හි භික්ඛුනීනං උබ්භජාණුමණ්ඩලික (පාචි. 658) -අට්ඨවත්ථුක (පාචි. 675) -වසෙන කායසංසග්ගවිසෙසො පාරාජිකවත්ථු, ‘‘හත්ථග්ගහණං වා සාදියෙය්ය, කායං වා තදත්ථාය උපසංහරෙය්යා’’ති (පාචි. 675) වචනතො සාදියනම්පි, ‘‘සන්තිට්ඨෙය්ය වා’’ති (පාචි. 675) වචනතො ඨානම්පි, ‘‘සඞ්කෙතං වා ගච්ඡෙය්යා’’ති (පාචි. 675) වචනතො ගමනම්පි, ‘‘ඡන්නං වා අනුපවිසෙය්යා’’ති (පාචි. 675) වචනතො පටිච්ඡන්නට්ඨානප්පවෙසොපි හොති, තථා ‘‘රත්තන්ධකාරෙ අප්පදීපෙ, පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙ අජ්ඣොකාසෙ එකෙනෙකා සන්තිට්ඨෙය්ය වා සල්ලපෙය්ය වා’’ති (පාචි. 839) වචනතො දුට්ඨුල්ලවාචාපි පාචිත්තියවත්ථුකන්ති කත්වා තාසං අඤ්ඤථා අනියතකණ්ඩස්ස අවත්තබ්බතාපත්තිතො න වුත්තන්ති තෙසං අධිප්පායො. පකිණ්ණකං.

‘‘දෙසනාවුට්ඨානගාමිනීනං ආපත්තීනං වසෙන අලජ්ජිආදයො ලජ්ජීනං චොදෙස්සන්තී’’ති ආගතත්තා ලජ්ජිපග්ගහත්ථාය පතිරූපායපි උපාසිකාය වචනෙන අකත්වා භික්ඛුස්සෙව පටිඤ්ඤාය කාතබ්බන්ති ආපත්තියො පන ලක්ඛණදස්සනත්ථං පඤ්ඤත්තං විත්ථාරනයමෙව ගහෙත්වා වත්තුං යුත්තං ‘‘ඉමෙ ඛො පනායස්මන්තො ද්වෙ අනියතා ධම්මා’’ති (පාරා. 443) උද්දෙසදස්සනත්තාති ලිඛිතං. සොතස්ස රහොති එත්ථ රහොති වචනසාමඤ්ඤතො වුත්තං. දුට්ඨුල්ලසාමඤ්ඤතො දුට්ඨුල්ලාරොචනප්පටිච්ඡාදනසික්ඛාපදෙසු පාරාජිකවචනං විය. තස්මා ‘‘චක්ඛුස්සෙව පන රහො ‘රහො’ති ඉධ අධිප්පෙතො’’ති වුත්තං. කථං පඤ්ඤායතීති චෙ? ‘‘මාතුගාමො නාම…පෙ… අන්තමසො තදහුජාතාපි දාරිකා’’ති (පාරා. 445) වුත්තත්තා දුට්ඨුල්ලොභාසනං ඉධ නාධිප්පෙතන්ති දීපිතමෙවාති. අන්තොද්වාදසහත්ථෙපීති පි-සද්දෙන අපිහිතකවාටස්ස ගබ්භස්ස ද්වාරෙ නිසින්නොපීති අත්ථො. අචෙලකවග්ගෙ රහොපටිච්ඡන්නාසනසික්ඛාපදෙ (පාචි. 288) ‘‘යො කොචි විඤ්ඤූ පුරිසො දුතියො හොතී’’ති ඉමස්ස අනුරූපතො ‘‘ඉත්ථීනං පන සතම්පි අනාපත්තිං න කරොතියෙවා’’ති වුත්තං. ‘‘අලංකම්මනියෙති සක්කා හොති මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිතු’’න්ති (පාරා. 445) විභඞ්ගෙ වචනතො රහොනිසජ්ජස්සාදො චෙත්ථ මෙථුනධම්මසන්නිස්සිතකිලෙසො, න දුතියෙ විය දුට්ඨුල්ලවාචස්සාදකිලෙසො. තස්මා ච පඤ්ඤායති සොතස්ස රහො නාධිප්පෙතොති.

තිණ්ණං ධම්මානං අඤ්ඤතරෙන වදෙය්යාති රහොනිසජ්ජසික්ඛාපදවසෙන නිසින්නස්ස තස්සානුසාරෙන පාචිත්තියමෙව අවත්වා පාරාජිකසඞ්ඝාදිසෙසායපි ආපත්තියා භෙදදස්සනත්ථං වුත්තං. පුන ආපත්තිප්පටිජානනං අවත්වා කස්මා ‘‘නිසජ්ජං භික්ඛු පටිජානමානො’’ති වත්ථුප්පටිජානනං වුත්තන්ති? වුච්චතෙ – ආපත්තියා චොදිතෙ විනයධරෙන ‘‘කිස්මිං වත්ථුස්මි’’න්ති පුච්ඡිතෙ චුදිතකෙන ‘‘ඉමස්මිං වත්ථුස්මි’’න්ති වුත්තෙ විනයධරෙන ‘‘ඊදිසං නාම අකාසී’’ති පුච්ඡිතෙ සො වත්ථුං පටිජානමානොව කාරෙතබ්බොති දස්සනත්ථං ‘‘නිසජ්ජං භික්ඛු පටිජානමානො’’ති වුත්තං. යදි එවං නිසජ්ජං පටිජානමානොපි ආපත්තියාව කාරෙතබ්බොති? අනුරූපමෙව. එවං පන ගහෙතබ්බං – තිණ්ණම්පි ආපත්තීනං වත්ථූනි අග්ගහෙත්වා ඉධ සික්ඛාපදවසෙන නිසජ්ජමෙව වුත්තං. තස්මිං ගහිතෙපි හි ආපත්ති ගහිතාව හොතීති. යෙන වා සාති එත්ථ වා-සද්දො ‘‘තෙන සො භික්ඛු කාරෙතබ්බො වා’’ති යොජෙතබ්බො. සො ච විකප්පත්ථො. තස්මා ‘‘කාරෙතබ්බො වා පටිජානමානො, න වා කාරෙතබ්බො අප්පටිජානමානො’’ති අත්ථො. තෙන වුත්තං ‘‘පටිජානමානො වා’’තිආදි. රහොනිසජ්ජසික්ඛාපදවසෙන නිසජ්ජපච්චයා ආපත්තියා වුත්තත්තා සෙසෙසුපි සෙසසික්ඛාපදවසෙන ආපත්ති ගහෙතබ්බා. ‘‘සමුට්ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානෙවා’’ති වුත්තත්තා ඉධ දුට්ඨුල්ලොභාසනස්ස අනධිප්පෙතභාවො වෙදිතබ්බො.

පඨමානියතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. දුතියානියතසික්ඛාපදවණ්ණනා

සඞ්ඝාදිසෙසෙනවාති කායසංසග්ගදුට්ඨුල්ලොභාසනෙන. තස්මා එවං කායසංසග්ගවාරො පාළියම්පි වුත්තො. අනන්ධො අබධිරොති අනන්ධො කායසංසග්ගං පස්සති, අබධිරො දුට්ඨුල්ලං සුණාති, තස්මා එව අදින්නාදානසදිසානෙවාති වුත්ත’’න්ති ලිඛිතං. එත්ථ ච කායවාචාචිත්තතො සමුට්ඨානං කථන්ති චෙ? කායසංසග්ගඤ්හි සමාපජ්ජන්තො දුට්ඨුල්ලම්පි භණති, දුට්ඨුල්ලං භණන්තො නිසීදති චාති සම්භවති, දුට්ඨුල්ලමෙව වා සන්ධාය වුත්තං. තඤ්හි අදින්නාදානසමුට්ඨානන්ති.

යො දෙසනං සබ්බවිදූපමොව;

නානානයාකාරවිචිත්තභෙදං;

ඤාතුං උපායාන මනො සතිමා;

තං ලාභහෙතුං න කරොති පුඤ්ඤන්ති.

දුතියානියතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අනියතවණ්ණනා නිට්ඨිතා.