📜
මහාවග්ගො
මහාඛන්ධකකථා
පබ්බජ්ජාකථා
සීලක්ඛන්ධාදියුත්තෙන ¶ ¶ , සුභක්ඛන්ධෙන දෙසිතෙ;
ඛන්ධකෙපි පවක්ඛාමි, සමාසෙන විනිච්ඡයං.
මාතරා අනනුඤ්ඤාතං, පිතරා වාපි භික්ඛුනො;
භණ්ඩුකම්මමපුච්ඡිත්වා, පබ්බාජෙන්තස්ස දුක්කටං.
උද්දෙසපරිපුච්ඡාය, සයං චෙ බ්යාවටො සියා;
දහරො ආණාපෙතබ්බො, පබ්බාජෙත්වානයාති ච.
උපජ්ඣායමථුද්දිස්ස, අවුත්තො දහරො පන;
පබ්බාජෙති සචෙ තං සො, සයමෙවාපි වට්ටති.
සාමණෙරොපි වත්තබ්බො, දහරො නත්ථි තත්ථ චෙ;
‘‘ඛණ්ඩසීමමිමං නෙත්වා, පබ්බාජෙත්වානයා’’ති ච.
සරණානි පනෙතස්ස, දාතබ්බානෙව අත්තනා;
එවම්පි භික්ඛුනායෙව, හොති පබ්බාජිතො නරො.
පුරිසං භික්ඛුතො අඤ්ඤො, පබ්බාජෙති න වට්ටති;
ඉත්ථිං භික්ඛුනිතො අඤ්ඤො, පබ්බාජෙති න වට්ටති.
සාමණෙරොපි වා දාතුං, සාමණෙරීපි වා තථා;
ආණත්තියා උභින්නම්පි, කාසායානි ලභන්ති තෙ.
සයමෙව ච යං කිඤ්චි, පබ්බාජෙන්තෙන භික්ඛුනා;
කෙසාපනයනං කත්වා, පඨමං උදකෙ පුන.
න්හාපෙතබ්බො ¶ ¶ සියා සුට්ඨු, ඝංසිත්වා ගොමයාදිනා;
සරීරෙ පීළකා වාපි, කච්ඡු වා තස්ස හොන්ති චෙ.
මාතා යථා නියංපුත්තං, න ජිගුච්ඡති සබ්බසො;
න්හාපෙතබ්බොව යතිනා, තථෙව අජිගුච්ඡතා.
කස්මා? පනෙත්තකෙනාපි, උපකාරෙන සාසනෙ;
සො සදා බලවස්නෙහො, හොතුපජ්ඣායකාදිසු.
විනොදෙත්වා පනුප්පන්නං, උක්කණ්ඨං කුලපුත්තකා;
සික්ඛායො පරිපූරෙත්වා, නිබ්බානං පාපුණන්ති හි.
ගන්ධචුණ්ණෙන වා පච්ඡා, චුණ්ණෙනපි හලිද්දියා;
සරීරං තස්ස සීසඤ්ච, උබ්බට්ටෙත්වා පුනප්පුනං.
ගිහිගන්ධං විනොදෙත්වා, කාසායානි පනෙකතො;
ද්වත්තික්ඛත්තුං සකිං වාපි, දාතබ්බානිස්ස භික්ඛුනා.
අථ හත්ථෙපි වා තස්ස, අදත්වා සයමෙව තං;
අච්ඡාදෙති උපජ්ඣායො, වට්ටතාචරියොපි වා.
නිවාසෙති අනාණත්තො, සො පාරුපති වා සයං;
අපනෙත්වා තතො සබ්බං, පුන දාතබ්බමෙව තං.
භික්ඛුනා තු සහත්ථෙන, තථා ආණත්තියාපි වා;
දින්නං වට්ටති කාසාවං, නාදින්නං පන වට්ටති.
තස්සෙව සන්තකං වාපි, කා කථා අත්තසන්තකෙ;
වන්දාපෙත්වා තත්ථ භික්ඛූ, කාරාපෙත්වාන උක්කුටිං.
අඤ්ජලිං පග්ගහාපෙත්වා, දාතබ්බං සරණත්තයං;
පටිපාටිවසෙනෙව, න ච උප්පටිපාටියා.
සචෙ එකපදං වාපි, දෙති එකක්ඛරම්පි වා;
පටිපාටිං විරජ්ඣිත්වා, ගහිතං චෙ න වට්ටති.
තික්ඛත්තුං යදි වා දෙති, බුද්ධං සරණමෙව වා;
තථා සෙසෙසු චෙවම්පි, න දින්නානෙව හොන්ති හි.
කත්වානුනාසිකන්තානි ¶ , එකාබද්ධානි වා පන;
විච්ඡින්දිත්වාථ ම-න්තානි, දාතබ්බානි විජානතා.
උපසම්පදකම්මං ¶ තු, එකතොසුද්ධියා සියා;
න හොති පන පබ්බජ්ජා, උභතොසුද්ධියා විනා.
තස්මා ආචරියෙනාපි, තථාන්තෙවාසිකෙනපි;
බු-ද්ධ-කාරාදයො වණ්ණා, ඨානකරණසම්පදං.
අහාපෙන්තෙන වත්තබ්බා, පබ්බජ්ජාගුණමිච්ඡතා;
එකවණ්ණවිනාසෙන, පබ්බජ්ජා හි න රූහති.
යදි සිද්ධාපි පබ්බජ්ජා, සරණාගමනතොව හි;
දාතබ්බා දස සීලානි, පූරණත්ථාය භික්ඛුනා.
පබ්බජ්ජාකථා.
උපජ්ඣායමථාචරියං, නිස්සාය වසතා පන;
කත්තබ්බානෙව වත්තානි, පියසීලෙන භික්ඛුනා.
ආසනං පඤ්ඤපෙතබ්බං, දන්තකට්ඨං මුඛොදකං;
දාතබ්බං තස්ස කාලෙන, සචෙ යාගු භවිස්සති.
යාගු තස්සුපනෙතබ්බා, සඞ්ඝතො කුලතොපි වා;
පත්තෙ වත්තඤ්ච කාතබ්බං, වත්තං ගාමප්පවෙසනෙ.
චීවරෙ යානි වත්තානි, වුත්තානි හි මහෙසිනා;
සෙනාසනෙ තථා පාද-පීඨකථලිකාදිසු.
එවමාදීනි වත්තානි, සබ්බානි පන රොගතො;
වුට්ඨානාගමනන්තානි, සත්තතිංසසතං සියුං.
වත්තභෙදෙන සබ්බත්ථ, දුක්කටං තු පකාසිතං;
අනාදරවසෙනෙව, අකරොන්තස්ස භික්ඛුනො.
උපජ්ඣායාචරියවත්තකථා.
උපජ්ඣායස්ස ¶ වත්තානි, තථා සද්ධිවිහාරිකෙ;
සතං තෙරස හොන්තෙව, තථාන්තෙවාසිකෙපි ච.
සද්ධිවිහාරිකන්තෙවාසිකවත්තකථා.
පක්කන්තෙ වාපි විබ්භන්තෙ, පක්ඛසඞ්කන්තකෙ මතෙ;
ආණත්තියා උපජ්ඣායා, පස්සම්භති ච නිස්සයො.
හොති ආචරියම්හාපි, ඡධා නිස්සයභෙදනං;
පක්කන්තෙ ¶ වාපි විබ්භන්තෙ, පක්ඛසඞ්කන්තකෙ මතෙ.
ආණත්තියං උභින්නම්පි, ධුරනික්ඛෙපනෙපි ච;
එකෙකස්ස උභින්නං වා, නාලයෙ සති භිජ්ජති.
උපජ්ඣායසමොධාන-ගතස්සාපි ච භිජ්ජති;
දස්සනං සවනඤ්චාති, සමොධානං ද්විධා මතං.
අද්ධිකස්ස ගිලානස්ස, ගිලානුපට්ඨකස්ස ච;
යාචිතස්ස න දොසොව, වසිතුං නිස්සයං විනා.
ජානතා අත්තනො චෙව, වනෙ ඵාසුවිහාරතං;
සභාගෙ දායකෙසන්තෙ, වසිතුම්පි ච වට්ටති.
නිස්සයපටිප්පස්සම්භනකථා.
කුට්ඨිං ගණ්ඩිං කිලාසිඤ්ච, සොසිඤ්ච අපමාරිකං;
තථා රාජභටං චොරං, ලිඛිතං කාරභෙදකං.
කසාහතං නරඤ්චෙව, පුරිසං ලක්ඛණාහතං;
ඉණායිකඤ්ච දාසඤ්ච, පබ්බාජෙන්තස්ස දුක්කටං.
හත්ථච්ඡින්නමළච්ඡින්නං, පාදච්ඡින්නඤ්ච පුග්ගලං;
කණ්ණනාසඞ්ගුලිච්ඡින්නං, කණ්ඩරච්ඡින්නමෙව ච.
කාණං කුණිඤ්ච ඛුජ්ජඤ්ච, වාමනං ඵණහත්ථකං;
ඛඤ්ජං පක්ඛහතඤ්චෙව, සීපදිං පාපරොගිනං.
ජරාය ¶ දුබ්බලං අන්ධං, බධිරඤ්චෙව මම්මනං;
පීඨසප්පිං තථා මූගං, පබ්බාජෙන්තස්ස දුක්කටං.
අතිදීඝොතිරස්සො වා, අතිකාලොපි වා තථා;
අච්චොදාතොපි වා මට්ඨ-තම්බලොහනිදස්සනො.
අතිථූලො අතිකිස්සො, මහාසීසොපි වා තථා;
අතිඛුද්දකසීසෙන, සහිතෙන යුත්තොපි වා.
කුටකුටකසීසො ¶ වා, තථා සිඛරසීසකො;
වෙළුනාළිසමානෙන, සීසෙන ච යුතො නරො.
කප්පසීසොපි පබ්භාර-සීසො වා වණසීසකො;
තථා කණ්ණිකකෙසො වා, ථූලකෙසොපි වා තථා.
පූතිනිල්ලොමසීසො වා, ජාතිපණ්ඩරකෙසකො;
ජාතියා තම්බකෙසො වා, තථෙවාවට්ටසීසකො.
සීසලොමෙකබද්ධෙහි, භමුකෙහි යුතොපි වා;
සම්බද්ධභමුකො වාපි, නිල්ලොමභමුකොපි වා.
මහන්තඛුද්දනෙත්තො වා, තථා විසමලොචනො;
කෙකරො වාපි ගම්භීර-නෙත්තො විසමචක්කලො.
ජතුමූසිකකණ්ණො වා, හත්ථිකණ්ණොපි වා පන;
ඡිද්දමත්තකකණ්ණො වා, තථෙවාවිද්ධකණ්ණකො.
තථා ටඞ්කිතකණ්ණො වා, පූතිකණ්ණොපි වා පන;
යොනකාදිප්පභෙදොපි, නායං පරිසදූසකො.
අතිපිඞ්ගලනෙත්තො වා, තථා නිප්පඛුමක්ඛි වා;
අස්සුපග්ඝරනෙත්තො වා, පක්කපුප්ඵිතලොචනො.
තථෙව ච මහානාසො, අතිඛුද්දකනාසිකො;
තථා චිපිටනාසො වා, නරො කුටිලනාසිකො.
නිච්චවිස්සවනාසො ¶ වා, යො වා පන මහාමුඛො;
වඞ්කභින්නමුඛො වාපි, මහාඔට්ඨොපි වා පන.
තථා තනුකඔට්ඨො වා, විපුලුත්තරඔට්ඨකො;
ඔට්ඨඡින්නොපි උප්පක්ක-මුඛො එළමුඛොපි වා.
සඞ්ඛතුණ්ඩොපි දුග්ගන්ධ-මුඛො වා පන පුග්ගලො;
මහාදන්තොපි අච්චන්තං, තථා අසුරදන්තකො.
හෙට්ඨා උපරිතො වාපි, බහිනික්ඛන්තදන්තකො;
අදන්තො පූතිදන්තො වා, අතිඛුද්දකදන්තකො.
යස්ස දන්තන්තරෙ දන්තො, කාළකදන්තසන්නිභො;
සුඛුමොව ඨිතො, තං චෙ, පබ්බාජෙතුම්පි වට්ටති.
යො ¶ මහාහනුකො පොසො;
දීඝෙන හනුනා යුතො;
චිපිටහනුකො වාපි;
රස්සෙන හනුනා යුතො.
නිම්මස්සුදාඨිකො වාපි, අතිදීඝගලොපි වා;
අතිරස්සගලොපි වා, භින්නගණ්ඨිගලොපි වා.
තථා භට්ඨංසකූටො වා, භින්නපිට්ඨිඋරොපි වා;
සුදීඝරස්සහත්ථො වා, කච්ඡුකණ්ඩුසමායුතො.
මහානිසදමංසො වා, උද්ධනග්ගුපමායුතො;
වාතණ්ඩිකො මහාඌරු, සඞ්ඝට්ටනකජාණුකො.
භින්නජාණු මහාජාණු, දීඝජඞ්ඝො විජඞ්ඝකො;
විකටො වාපි පණ්හො වා, තථා උබ්බද්ධපිණ්ඩිකො.
යට්ඨිජඞ්ඝො මහාජඞ්ඝො, මහාපාදොපි යො නරො;
තථා පිට්ඨිකපාදො වා, මහාපණ්හිපි වා පන.
වඞ්කපාදො ¶ නරො යො වා, ගණ්ඨිකඞ්ගුලිකොපි වා;
යො පනන්ධනඛො වාපි, කාළපූතිනඛොපි ච.
ඉච්චෙවමාදිකං කඤ්චි, නරං පරිසදූසකං;
පබ්බාජෙන්තස්ස භික්ඛුස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
පරිසදූසකකථා.
‘‘සාමණෙරජ්ජ මා ඛාද, මා භුඤ්ජ ච පිවා’’ති ච;
නිවාරෙන්තස්ස ආහාරං, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
‘‘නිවාරෙස්සාමි ආහාර’’-මිති වා පත්තචීවරං;
අන්තො නික්ඛිපතො සබ්බ-පයොගෙසුපි දුක්කටං.
දුබ්බචසාමණෙරස්ස, අනාචාරස්ස කෙවලං;
දණ්ඩකම්මං හවෙ කත්වා, හිතකාමෙන භික්ඛුනා.
යාගුං වා පන භත්තං වා, දස්සෙත්වා කිර භාසිතුං;
‘‘ආහටෙ දණ්ඩකම්මෙ ත්වං, ලච්ඡසීද’’න්ති වට්ටති.
අපරාධානුරූපෙන ¶ , දණ්ඩකම්මං තු කාරයෙ;
වාලිකාසලිලාදීන-මාහරාපනමෙව තං.
සීසෙ වා නික්ඛිපාපෙතුං, පාසාණාදීනි කානිචි;
නිපජ්ජාපෙතුමුණ්හෙ වා, පාසාණෙ භූමියාපි වා.
උදකං වා පවෙසෙතුං, න ච වට්ටති භික්ඛුනො;
ඉධාවරණමත්තං තු, දණ්ඩකම්මං පකාසිතං.
නිවාරණකථා.
පක්ඛොපක්කමිකාසිත්තා, චතුත්ථො පනුසූයකො;
නපුංසකෙන පඤ්චෙතෙ, පණ්ඩකා පරිදීපිතා.
තෙසු ආසිත්තුසූයානං, පබ්බජ්ජා න නිවාරිතා;
ඉතරෙසං තු තිණ්ණම්පි, පණ්ඩකානං නිවාරිතා.
වාරිතා ¶ යස්ස පබ්බජ්ජා, නාසෙතබ්බොති සො මතො;
තිවිධෙ පන තෙ ඤත්වා, පබ්බාජෙන්තස්ස දුක්කටං.
පණ්ඩකකථා.
ලිඞ්ගත්ථෙනො ච සංවාස-ත්ථෙනො තදුභයස්ස ච;
ථෙය්යසංවාසකො නාම, තිවිධොපි පවුච්චති.
සයමෙව ච යො තත්ථ, පබ්බජිත්වා න ගණ්හති;
භික්ඛුවස්සානි වා නෙව, යථාවුඩ්ඪම්පි වන්දනං.
ලිඞ්ගත්ථෙනො අයං ලිඞ්ග-මත්තස්ස ථෙනතො සියා;
යො ච පබ්බජිතො හුත්වා, භික්ඛුවස්සානි ගණ්හති.
සංවාසං සාදියන්තොව, සංවාසත්ථෙනකො මතො;
උභයත්ථෙනකො වුත්ත-නයොයෙව, යථාහ ච.
‘‘රාජදුබ්භික්ඛකන්තාර-රොගවෙරිභයෙහි වා;
චීවරාහරණත්ථං වා, ලිඞ්ගමාදියතීධ යො.
සංවාසං නාධිවාසෙති, යාව සො සුද්ධමානසො;
ථෙය්යසංවාසකො නාම, තාව එස න වුච්චති’’.
ථෙය්යසංවාසකකථා.
‘‘තිත්ථියොහං ¶ භවිස්ස’’න්ති, උපසම්පන්නභික්ඛු චෙ;
සලිඞ්ගෙනෙව යො යාති, තිත්ථියානමුපස්සයං.
ගච්ඡතො පදවාරෙන, හොති ආපත්ති දුක්කටං;
හොති තිත්ථියපක්කන්තො, ලිඞ්ගෙ තෙසං තු නිස්සිතෙ.
‘‘තිත්ථියොහං භවිස්ස’’න්ති, කුසචීරාදිකං පන;
සයමෙව නිවාසෙති, සොපි පක්කන්තකො සියා.
නග්ගො ¶ ආජීවකාදීනං, ගන්ත්වා තෙසං උපස්සයං;
ලුඤ්චාපෙති සචෙ කෙසෙ, වත්තානාදියතීධ වා.
මොරපිඤ්ඡාදිකං තෙසං, ලිඞ්ගං ගණ්හාති වා සචෙ;
සාරතො චෙව වා තෙසං, පබ්බජ්ජං ලද්ධිමෙව වා.
හොති තිත්ථියපක්කන්තො, න පනෙස විමුච්චති;
නග්ගස්ස ගච්ඡතො වුත්තං, පදවාරෙන දුක්කටං.
වුත්තො අනුපසම්පන්න-වසෙන ථෙය්යවාසකො;
තථා තිත්ථියපක්කන්තො, උපසම්පන්නභික්ඛුනා.
තිත්ථියපක්කන්තකථා.
නාගො වාපි සුපණ්ණො වා, යක්ඛො සක්කොපි වා ඉධ;
තිරච්ඡානගතො වුත්තො, පබ්බාජෙතුං න වට්ටති.
තිරච්ඡානකථා.
පඤ්චානන්තරිකෙ පොසෙ, පබ්බාජෙන්තස්ස දුක්කටං;
උභතොබ්යඤ්ජනඤ්චෙව, තථා භික්ඛුනිදූසකං.
එකතොඋපසම්පන්නං, භික්ඛුනීනං තු සන්තිකෙ;
දූසෙත්වා පන සො නෙව, භික්ඛුනීදූසකො සියා.
සචෙ අනුපසම්පන්න-දූසකො උපසම්පදං;
ලභතෙව ච පබ්බජ්ජං, සා ච නෙව පරාජිතා.
එකාදසඅභබ්බපුග්ගලකථා.
නූපසම්පාදනීයොව ¶ , අනුපජ්ඣායකො නරො;
කරොතො දුක්කටං හොති, න කුප්පති සචෙ කතං.
කුප්පතීති ¶ වදන්තෙකෙ, න ගහෙතබ්බමෙව තං;
සෙසෙසුපි අයං ඤෙය්යො, නයො සබ්බත්ථ විඤ්ඤුනා.
උපසම්පදකම්මස්ස, අභබ්බා පඤ්චවීසති;
අජානිත්වා කතො චාපි, ඔසාරො නාසනාරහො.
හත්ථච්ඡින්නාදිබාත්තිංස, කුට්ඨිආදි ච තෙරස;
අපත්තො තෙසමොසාරො, කතො චෙ පන රූහති.
එකූපජ්ඣායකො හොති;
හොන්ති ආචරියා තයො;
උපසම්පදාපෙක්ඛා ච;
හොන්ති ද්වෙ වා තයොපි වා.
තීහි ආචරියෙහෙව, එකතො අනුසාවනං;
ඔසාරෙත්වා කතං කම්මං, න ච කුප්පති කප්පති.
එකූපජ්ඣායකො හොති;
ආචරියොපි තථෙකතො;
උපසම්පදාපෙක්ඛා ච;
හොන්ති ද්වෙ වා තයොපි වා.
අනුපුබ්බෙන සාවෙත්වා, තෙසං නාමං තු තෙන ච;
එකතො අනුසාවෙත්වා, කතම්පි ච න කුප්පති.
නානුපජ්ඣායකෙනාපි, නානාචරියකෙන ච;
අඤ්ඤමඤ්ඤානුසාවෙත්වා, කතං කම්මඤ්ච වට්ටති.
සුමනො තිස්සථෙරස්ස, අනුසාවෙති සිස්සකං;
තිස්සො සුමනථෙරස්ස, අනුසාවෙති සිස්සකං.
නානුපජ්ඣායකෙනෙව, එකාචරියකෙනිධ;
උපසම්පදා පටික්ඛිත්තා, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා.
මහාඛන්ධකකථා.
උපොසථක්ඛන්ධකකථා
බද්ධාබද්ධවසෙනෙව ¶ ¶ , සීමා නාම ද්විධා මතා;
නිමිත්තෙන නිමිත්තං තු, ඝටෙත්වා පන සම්මතා.
අයං සීමාවිපත්තීහි, එකාදසහි වජ්ජිතා;
බද්ධා නාම සියා සීමා, සා තිසම්පත්තිසංයුතා.
ඛණ්ඩසමානසංවාසා-විප්පවාසාදිභෙදතො;
ඉති බද්ධා තිධා වුත්තා, අබද්ධාපි තිධා මතා.
ගාමතො උදකුක්ඛෙපා, සත්තබ්භන්තරතොපි ච;
තත්ථ ගාමපරිච්ඡෙදො, ‘‘ගාමසීමා’’ති වුච්චති.
ජාතස්සරෙ සමුද්දෙ වා, නදියා වා සමන්තතො;
මජ්ඣිමස්සුදකුක්ඛෙපො, උදකුක්ඛෙපසඤ්ඤිතො.
අගාමකෙ අරඤ්ඤෙ තු, සත්තෙවබ්භන්තරා පන;
සමන්තතො අයං සීමා, සත්තබ්භන්තරනාමිකා.
එකං අබ්භන්තරං වුත්තං, අට්ඨවීසතිහත්ථකං;
ගුළුක්ඛෙපනයෙනෙව, උදකුක්ඛෙපකා මතා.
ඉමා ද්වෙ පන සීමායො, වඩ්ඪන්ති පරිසාවසා;
අබ්භන්තරූදකුක්ඛෙපා, ඨිතොකාසා පරං සියුං.
ඨිතො අන්තොපරිච්ඡෙදෙ, හත්ථපාසං විහාය වා;
තත්තකං අනතික්කම්ම, පරිච්ඡෙදම්පි වා පරං.
ඨිතො කම්මං විකොපෙති, ඉති අට්ඨකථානයො;
තස්මා සො හත්ථපාසෙ වා, කාතබ්බො බහි වා පන.
බද්ධසීමාය සණ්ඨානං, නිමිත්තං දිසකිත්තනං;
ඤත්වා පමාණං සොධෙත්වා, සීමං බන්ධෙය්ය පණ්ඩිතො.
තිකොණං ¶ චතුරස්සඤ්ච, වට්ටඤ්ච පණවූපමං;
විතානං ධනුකාකාරං, මුදිඞ්ගසකටූපමං.
පබ්බතං ¶ වනං පාසාණං, රුක්ඛං මග්ගඤ්ච වම්මිකං;
උදකඤ්ච නදිඤ්චාති, නිමිත්තානට්ඨ දීපයෙ.
තෙසු තීණි නිමිත්තානි, ආදිං කත්වා සමන්තතො;
නිමිත්තානං සතෙනාපි, බන්ධිතුං පන වට්ටති.
තියොජනපරා සීමා, උක්කට්ඨාති පකාසිතා;
එකවීසති භික්ඛූනං, ගණ්හන්තී හෙට්ඨිමා මතා.
උක්කට්ඨායපි උක්කට්ඨා, හෙට්ඨිමායපි හෙට්ඨිමා;
එතා ද්වෙපි අසීමාති, වුත්තා ආදිච්චබන්ධුනා.
නිමිත්තං පන කිත්තෙත්වා, සබ්බමෙව සමන්තතො;
පච්ඡා ඤත්තිදුතියෙන, සීමං බන්ධිතුමරහති.
බන්ධිත්වානන්තරං පච්ඡා, චීවරාවිප්පවාසකං;
සම්මන්නිත්වාන බද්ධා සා-විප්පවාසාති වුච්චති.
නදීසරසමුද්දෙසු, සීමං බන්ධති චෙ පන;
න වොත්ථරති තෙනෙව, අසීමාති ජිනොබ්රවි.
සීමාකථා.
දිනකාරකකත්තබ්බා-කාරානඤ්ච වසා පන;
නවෙවුපොසථා වුත්තා, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා.
චාතුද්දසො පන්නරසො, සාමග්ගී ච උපොසථො;
දිවසෙනෙව නිද්දිට්ඨා, තයොපෙතෙ උපොසථා.
සඞ්ඝෙ උපොසථො චෙව, ගණෙ පුග්ගලුපොසථො;
කාරකානං වසෙනෙව, තයො වුත්තා උපොසථා.
සුත්තුද්දෙසාභිධානො ¶ ච, පාරිසුද්ධිඋපොසථො;
අධිට්ඨානන්ති නිද්දිට්ඨා, තයො කම්මෙනුපොසථා.
සඞ්ඝස්ස පාතිමොක්ඛො ච, පාරිසුද්ධි ගණස්ස ච;
අධිට්ඨානමථෙකස්ස, නිද්දිට්ඨං පන සත්ථුනා.
පාතිමොක්ඛස්ස උද්දෙසා, පඤ්ච වුත්තා මහෙසිනා;
නිදානං උද්දිසිත්වාන, සාවෙතබ්බං තු සෙසකං.
අයමෙව ¶ නයො ඤෙය්යො, සෙසෙසුපි ච විඤ්ඤුනා;
චත්තාරො භික්ඛුනීනඤ්ච, උද්දෙසා නවිමෙ පන.
පාතිමොක්ඛස්ස උද්දෙසො, කාතබ්බොව උපොසථෙ;
අන්තරායං විනා චෙව, අනුද්දෙසො නිවාරිතො.
ථෙරො ච ඉස්සරො තස්ස;
‘‘ථෙරාධෙය්ය’’න්ති පාඨතො;
අවත්තන්තෙන අජ්ඣිට්ඨො;
යස්ස සො පන වත්තති.
උද්දිසන්තෙ සමප්පා වා, ආගච්ඡන්ති සචෙ පන;
උද්දිට්ඨං තං සුඋද්දිට්ඨං, සාවෙතබ්බං තු සෙසකං.
උද්දිට්ඨමත්තෙ භික්ඛූනං, පරිසායුට්ඨිතාය වා;
පාරිසුද්ධි තු කත්තබ්බා, මූලෙ තෙසං, සචෙ බහූ.
සම්මජ්ජිතුං පදීපෙතුං, පඤ්ඤාපෙතුං දකාසනෙ;
විනිද්දිට්ඨස්ස ථෙරෙන, අකරොන්තස්ස දුක්කටං.
කත්වා සම්මජ්ජනං දීපං, ඨපෙත්වා උදකාසනං;
ගණඤත්තිං ඨපෙත්වාව, කත්තබ්බො තීහුපොසථො.
පුබ්බකිච්චං සමාපෙත්වා, අධිට්ඨෙය්ය පනෙකකො;
නො චෙ අධිට්ඨහෙය්යස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
අධම්මෙන ¶ ච වග්ගෙන, සමග්ගෙන අධම්මතො;
තථා ධම්මෙන වග්ගෙන, සමග්ගෙන ච ධම්මතො.
උපොසථස්ස එතානි, කම්මානීති ජිනොබ්රවි;
චතූස්වපි පනෙතෙසු, චතුත්ථං ධම්මිකං මතං.
අධම්මෙනිධ වග්ගො හි, කතමො චෙත්ථුපොසථො?
වසන්ති එකසීමායං, චත්තාරො යත්ථ භික්ඛුනො.
එකස්ස පාරිසුද්ධිං තෙ, ආනයිත්වා තයො ජනා;
කරොන්ති පාරිසුද්ධිං චෙ, අධම්මො වග්ගුපොසථො.
අධම්මෙන සමග්ගො හි, චත්තාරො භික්ඛුනෙකතො;
කරොන්ති පාරිසුද්ධිං චෙ, සමග්ගො හොත්යධම්මිකො.
ධම්මෙන ¶ පන වග්ගො හි, කතමො සො උපොසථො;
වසන්ති එකසීමායං, චත්තාරො යත්ථ භික්ඛුනො.
එකස්ස පාරිසුද්ධිං තෙ, ආනයිත්වා තයො ජනා;
පාතිමොක්ඛුද්දිසන්තෙ චෙ, වග්ගො ධම්මෙනුපොසථො.
ධම්මතො හි සමග්ගො සො;
චත්තාරො භික්ඛුනෙකතො;
පාතිමොක්ඛුද්දිසන්තීධ;
සමග්ගො ධම්මතො මතො.
වග්ගෙ සමග්ගෙ වග්ගොති, සඤ්ඤිනො විමතිස්ස වා;
උපොසථං කරොන්තස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
භෙදාධිප්පායතො තස්ස, හොති ථුල්ලච්චයං පන;
වග්ගෙ සමග්ගෙනාපත්ති, සමග්ගොති ච සඤ්ඤිනො.
උක්ඛිත්තෙන ගහට්ඨෙන, සෙසෙහි සහධම්මිහි;
චුතනික්ඛිත්තසික්ඛෙහි, එකාදසහි වා සහ.
උපොසථො න කාතබ්බො, සභාගාපත්තිකෙන වා;
ඡන්දෙන පාරිවුත්ථෙන, කරොතො හොති දුක්කටං.
අදෙසෙත්වා ¶ පනාපත්තිං, නාවිකත්වාන වෙමතිං;
උපොසථො න කාතබ්බො, දිනෙ වා අනුපොසථෙ.
උපොසථෙ පනාවාසා, සභික්ඛුම්හා ච භික්ඛුනා;
ආවාසො වා අනාවාසො, න ගන්තබ්බො කුදාචනං.
යස්මිං උපොසථෙ කිච්චං;
ආවාසෙ පන වත්තති;
සො චෙ සභික්ඛුකො නාම;
ආවාසොති පකාසිතො.
උපොසථො කිමත්ථාය, කිමත්ථාය පවාරණා;
උපොසථො සමග්ගත්ථො, විසුද්ධත්ථා පවාරණා.
කොපෙතුං ධම්මිකං කම්මං, පටික්කොසෙය්ය දුක්කටං;
ඡන්දං වා කායසාමග්ගිං, අදෙන්තස්සපි දුක්කටං.
හොති ¶ පඤ්චවිධො සඞ්ඝො, චතුවග්ගාදිභෙදතො;
සො ච කත්තබ්බකම්මස්ස, වසෙන පරිදීපිතො.
පවාරණං තථාබ්භානං, කම්මඤ්ච උපසම්පදං;
ඨපෙත්වා චතුවග්ගෙන, අකත්තබ්බං න විජ්ජති.
පඤ්චවග්ගෙන අබ්භානං, මජ්ඣදෙසූපසම්පදං;
දසවග්ගෙන අබ්භානං, විනා සබ්බං තු වට්ටති.
කම්මං වීසතිවග්ගෙන, න කත්තබ්බං න කිඤ්චිපි;
ඌනෙ දොසොති ඤාපෙතුං, නාධිකෙ අතිරෙකතා.
චත්තාරො පකතත්තාව, කම්මප්පත්තාති දීපිතා;
චතුවග්ගෙන කත්තබ්බෙ, සෙසෙසු ච අයං නයො.
චතුවග්ගාදිකත්තබ්බං, කත්වාසංවාසපුග්ගලං;
ගණපූරං කරොන්තස්ස, කතං කුප්පති දුක්කටං.
පරිවාසාදිකම්මෙපි ¶ , තත්රට්ඨං ගණපූරකං;
කත්වා පන කරොන්තානං, තථා, සෙසං තු වට්ටති.
උපොසථක්ඛන්ධකකථා.
වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකකථා
පුරිමා පච්ඡිමා චාති, දුවෙ වස්සූපනායිකා;
ආලයො වා වචීභෙදො, කත්තබ්බො උපගච්ඡතා.
වස්සූපගමනං වාපි, ජානං අනුපගච්ඡතො;
තෙමාසමවසිත්වා වා, චරන්තස්සපි දුක්කටං.
රුක්ඛස්ස සුසිරෙ ඡත්තෙ, චාටිඡවකුටීසු වා;
අජ්ඣොකාසෙපි වා වස්සං, උපගන්තුං න වට්ටති.
වස්සච්ඡෙදෙ අනාපත්ති, අන්තරායො සචෙ සියා;
ඡින්නවස්සස්ස භික්ඛුස්ස, වාරිතාව පවාරණා.
මාතාපිතූනං ¶ පන දස්සනත්ථං;
පඤ්චන්නමත්ථෙ සහධම්මිකානං;
දට්ඨුං ගිලානං තදුපට්ඨකානං;
භත්තාදි නෙසං පරියෙසනත්ථං.
තථානභිරතං ගන්ත්වා, වූපකාසෙස්සමුට්ඨිතං;
දිට්ඨිං වා තස්ස කුක්කුච්චං, විනොදෙස්සාමහන්ති වා.
එවං සත්තාහකිච්චෙන, භික්ඛුනා විනයඤ්ඤුනා;
අපෙසිතෙපි ගන්තබ්බං, පගෙව පහිතෙ පන.
වස්සං උපගතෙනෙත්ථ, අනිමන්තිතභික්ඛුනා;
ධම්මස්ස සවනත්ථාය, ගන්තුං පන න වට්ටති.
‘‘අසුකං ¶ නාම දිවසං, සන්නිපාතො භවිස්සති’’;
ඉච්චෙවං කතිකා පුබ්බං, කතා චෙ පන වට්ටති.
‘‘ධොවිස්සාමි රජිස්සාමි, භණ්ඩක’’න්ති න වට්ටති;
සචාචරියුපජ්ඣායා, පහිණන්ති ච වට්ටති.
උද්දෙසාදීනමත්ථාය, ගන්තුං නෙව ච වට්ටති;
ගරූනං දස්සනත්ථාය, ගන්තුං ලභති පුග්ගලො.
සචෙ ආචරියො ‘‘අජ්ජ, මා ගච්ඡාහී’’ති භාසති;
රත්තිච්ඡෙදෙ අනාපත්ති, හොතීති පරිදීපිතා.
යස්ස කස්සචි ඤාතිස්ස, උපට්ඨාකකුලස්ස වා;
ගච්ඡතො දස්සනත්ථාය, රත්තිච්ඡෙදෙ ච දුක්කටං.
‘‘ආගමිස්සාමි අජ්ජෙව, ගන්ත්වාහං ගාමක’’න්ති ච;
සචෙ පාපුණිතුං ගච්ඡං, න සක්කොතෙව වට්ටති.
වජෙ සත්ථෙපි නාවායං, තීසු ඨානෙසු භික්ඛුනො;
වස්සච්ඡෙදෙ අනාපත්ති, පවාරෙතුඤ්ච වට්ටති.
සති පච්චයවෙකල්ලෙ, සරීරාඵාසුතාය වා;
එසෙව අන්තරායොති, වස්සං ඡෙත්වාපි පක්කමෙ.
යෙන කෙනන්තරායෙන, වස්සං නොපගතො හි යො;
දුතියා උපගන්තබ්බා, ඡින්නවස්සෙන වා පන.
වස්සං ¶ අනුපගන්ත්වා වා, තදහෙව ච ගච්ඡති;
බහිද්ධා එව සත්තාහං, උපගන්ත්වාපි වා පන.
වීතිනාමෙති චෙ තස්ස, පුරිමාපි න විජ්ජති;
පටිස්සවෙ ච භික්ඛුස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
වස්සං පනුපගන්ත්වා ච, උට්ඨාපෙත්වා න චාරුණං;
ගච්ඡතො පන සත්තාහ-කරණෙනෙව භික්ඛුනො.
අන්තොයෙව ච සත්තාහං, නිවත්තන්තස්ස තස්ස තු;
අනාපත්තීති කො වාදො, වසිත්වා බහි ගච්ඡතො.
‘‘වසිස්සාමීධ ¶ වස්ස’’න්ති, ආලයො යදි විජ්ජති;
නොපෙතසතියා වස්සං, තෙන සෙනාසනං පන.
ගහිතං සුග්ගහිතං හොති, ඡින්නවස්සො න හොති සො;
ලභතෙව පවාරෙතුං, න දොසො කොචි විජ්ජති.
‘‘ඉමස්මිං විහාරෙ තෙමාසං, ඉමං වස්සං උපෙමි’’ති;
නිච්ඡාරිතෙ ච තික්ඛත්තුං, වස්සං උපගතො සියා.
ආදිං තු නවමිං කත්වා, ගන්තුං වට්ටති භික්ඛුනො;
ආගච්ඡතු ච පච්ඡා සො, මා වා දොසො න විජ්ජති.
වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකකථා.
පවාරණක්ඛන්ධකකථා
චාතුද්දසී පඤ්චදසී, සාමග්ගී ච පවාරණා;
තෙවාචී ද්වෙකවාචී ච, සඞ්ඝෙ ච ගණපුග්ගලෙ.
එතා පන මුනින්දෙන, වුත්තා නව පවාරණා;
තීණි කම්මානි මුඤ්චිත්වා, අන්තෙනෙව පවාරයෙ.
පුබ්බකිච්චං සමාපෙත්වා, පත්තකල්ලෙ සමානිතෙ;
ඤත්තිං ඨපෙත්වා සඞ්ඝෙන, කත්තබ්බා හි පවාරණා.
පවාරෙන්තෙසු ¶ ථෙරෙසු, නිසීදෙය්ය නවො පන;
සයං යාව පවාරෙය්ය, තාව උක්කුටිකඤ්හි සො.
ඤත්තිං වත්වා පවාරෙය්යුං, චත්තාරො වා තයොපි වා;
පුබ්බකිච්චං සමාපෙත්වා, එකාවාසෙ වසන්ති චෙ.
අඤ්ඤමඤ්ඤං පවාරෙය්යුං, විනා ඤත්තිං දුවෙ ජනා;
අධිට්ඨෙය්ය පනෙකොපි, සෙසා සඞ්ඝපවාරණා.
පවාරිතෙ ¶ ච සඞ්ඝස්මිං, කරෙය්යනාගතො පන;
අවුට්ඨො ඡින්නවස්සො වා, පාරිසුද්ධිඋපොසථං.
පඤ්ච යස්මිං පනාවාසෙ, චත්තාරො වා තයොපි වා;
එකෙකස්ස හරිත්වාන, සමණා තෙ පවාරණං.
අඤ්ඤමඤ්ඤං පවාරෙන්ති, සචෙ ආපත්ති දුක්කටං;
සෙසං උපොසථෙ වුත්ත-නයෙනිධ නයෙ බුධො.
පාරිසුද්ධිප්පදානෙන, සම්පාදෙතත්තනො සුචිං;
ඡන්දදානෙන සඞ්ඝස්ස, සබ්බං සාධෙති, නත්තනො.
තස්මා පන උභින්නම්පි, කිච්චසිද්ධත්ථමෙවිධ;
පාරිසුද්ධිපි දාතබ්බා, ඡන්දං දෙන්තෙන භික්ඛුනා.
ඡන්දෙකෙන බහූනම්පි, හාතබ්බො පාරිසුද්ධිපි;
පරම්පරාහටො ඡන්දො, න ගච්ඡති විසුද්ධියා.
ඡන්දං වා පාරිසුද්ධිං වා, ගහෙත්වා වා පවාරණං;
සාමණෙරාදිභාවං වා, පටිජානෙය්ය හාරකො.
සචෙ සො සඞ්ඝමප්පත්වා, විබ්භමෙය්ය මරෙය්ය වා;
නාහටඤ්චෙව තං සබ්බං, පත්වා චෙවං සියාහටං.
සඞ්ඝං පත්වා පමත්තො වා, සුත්තො වා ඛිත්තචිත්තකො;
නාරොචෙති අනාපත්ති, හොති සඤ්චිච්ච දුක්කටං.
යෙ තෙ විපස්සනායුත්තා, රත්තින්දිවමතන්දිතා;
පුබ්බරත්තාපරරත්තං, විපස්සනපරායණා.
ලද්ධඵාසුවිහාරානං, සියා න පරිහානිති;
පවාරණාය සඞ්ගාහො, වුත්තො කත්තිකමාසකෙ.
පවාරණක්ඛන්ධකකථා.
චම්මක්ඛන්ධකකථා
එළකාජමිගානං ¶ ¶ තු, චම්මං වට්ටති භික්ඛුනො;
රොහිතෙණිකුරඞ්ගානං, පසදංමිගමාතුයා.
ඨපෙත්වා චම්මමෙතෙසං, අඤ්ඤං දුක්කටවත්ථුකං;
ථවිකොපාහනෙ සබ්බං, චම්මං වට්ටත්යමානුසං.
වට්ටන්ති මජ්ඣිමෙ දෙසෙ, න ගුණඞ්ගුණුපාහනා;
වට්ටන්ති අන්තොආරාමෙ, සබ්බත්ථාපි ච රොගිනො.
පුටඛල්ලකබද්ධා ච, තථෙව පාලිගුණ්ඨිමා;
තූලපුණ්ණා න වට්ටන්ති, සබ්බනීලාදයොපි ච.
චිත්රා උපාහනා මෙණ්ඩ-විසාණූපමවද්ධිකා;
න ච වට්ටන්ති මොරස්ස, පිඤ්ඡෙන පරිසිබ්බිතා.
මජ්ජාරකාළකොලූක-සීහබ්යග්ඝුද්දදීපිනං;
අජිනස්ස ච චම්මෙන, න වට්ටති පරික්ඛටා.
පුටාදිං අපනෙත්වා වා, ඡින්දිත්වා වාපි සබ්බසො;
වණ්ණභෙදං තථා කත්වා, ධාරෙතබ්බා උපාහනා.
සබ්බාපි පන ධාරෙතුං, න ච වට්ටන්ති පාදුකා;
ඨපෙත්වා තත්ථ පස්සාව- වච්චාචමනපාදුකා.
ආසන්දිඤ්චෙව පල්ලඞ්කං, උච්චාසයනසඤ්ඤිතං;
අතික්කන්තපමාණං තු, සෙවමානස්ස දුක්කටං.
ගොනකං කුත්තකං චිත්තං, පටිකං පටලිකම්පි ච;
එකන්තලොමිං විකතිං, තූලිකං උද්දලොමිකං.
කට්ටිස්සං පන කොසෙය්යං, හත්ථිඅස්සරථත්ථරං;
කදලිමිගපවර-පච්චත්ථරණකම්පි ච.
හෙට්ඨා ¶ රත්තවිතානස්ස, ද්විධා රත්තූපධානකං;
අකප්පියමිදං සබ්බං, දුක්කටං පරිභුඤ්ජතො.
හෙට්ඨා ¶ අකප්පියෙ පච්චත්ථරෙ සති න වට්ටති;
උද්ධං සෙතවිතානම්පි, තස්මිං අසති වට්ටති.
ආසන්දිං පන පල්ලඞ්කං, ඨපෙත්වා තූලිකම්පි ච;
සෙසං පන ච සබ්බම්පි, ලභතෙ ගිහිසන්තකං.
ධම්මාසනෙ අනාපත්ති, භත්තග්ගෙපි නිසීදිතුං;
භූමත්ථරණකෙ තත්ථ, සයිතුම්පි ච වට්ටති.
චම්මක්ඛන්ධකකථා.
භෙසජ්ජක්ඛන්ධකකථා
වුත්තා ගහපතිස්සාපි, සම්මුතුස්සාවනන්තිකා;
ගොනිසාදීති කප්පියා, චතස්සො හොන්ති භූමියො.
සඞ්ඝස්ස සන්තකං ගෙහං, සන්තකං භික්ඛුනොපි වා;
කප්පියං පන කත්තබ්බං, සහසෙය්යප්පහොනකං.
ඨපෙත්වා භික්ඛුමඤ්ඤෙහි, දින්නං කප්පියභූමියා;
අත්ථාය සන්තකං තෙසං, ගෙහං ගහපතෙවිදං.
සා හි සම්මුතිකා නාම, යා හි සඞ්ඝෙන සම්මතා;
කම්මවාචමවත්වා වා, වට්ටතෙවාපලොකනං.
පඨමිට්ඨකපාසාණ-ථම්භාදිට්ඨපනෙ පන;
‘‘කප්පියකුටිං කරොමා’’ති, වදන්තෙහි සමන්තතො.
උක්ඛිපිත්වා ඨපෙන්තෙසු, ආමසිත්වා පරෙසු වා;
සයමෙවුක්ඛිපිත්වා වා, ඨපෙය්යුස්සාවනන්තිකා.
ඉට්ඨකාදිපතිට්ඨානං ¶ , භික්ඛූනං වදතං පන;
වාචාය පරියොසානං, සමකාලං තු වට්ටති.
ආරාමො අපරික්ඛිත්තො, සකලො භුය්යතොපි වා;
දුවිධොපි ච විඤ්ඤූහි, ගොනිසාදීති වුච්චති.
එතා ¶ පන චතස්සොපි, හොන්ති කප්පියභූමියො;
එත්ථ පක්කඤ්ච වුත්ථඤ්ච, සබ්බං වට්ටති ආමිසං.
උස්සාවනන්තිකා යා සා, ථම්භාදීසු අධිට්ඨිතා;
ථම්භාදීස්වපනීතෙසු, තදඤ්ඤෙසුපි තිට්ඨති.
අපනීතෙසු සබ්බෙසු, සියා ජහිතවත්ථුකා;
ගොනිසාදී පරික්ඛිත්තා, සෙසා ඡදනනාසතො.
භික්ඛුං ඨපෙත්වා අඤ්ඤෙසං, හත්ථතො ච පටිග්ගහො;
තෙසඤ්ච සන්නිධි අන්තො- වුත්තං භික්ඛුස්ස වට්ටති.
භික්ඛුස්ස භික්ඛුනියා වා, සන්තකං සඞ්ඝිකම්පි වා;
අන්තොවුත්ථඤ්ච පක්කඤ්ච, උභින්නං න ච වට්ටති.
අකප්පකුටියා වුත්ථං, සප්පිආදිවිමිස්සිතං;
‘‘අන්තොවුත්ථ’’න්ති නිද්දිට්ඨං, පඨමං කාලිකද්වයං.
තෙහෙව සප්පිආදීහි, භික්ඛුනා යාවජීවිකං;
පක්කං තං පන සත්තාහං, වට්ටතෙව නිරාමිසං.
සචෙ ආමිසසංසට්ඨං, පක්කං තං පරිභුඤ්ජති;
අන්තොවුත්ථඤ්ච භිය්යොපි, සාමපක්කඤ්ච භුඤ්ජති.
යාවකාලිකමාහාරො, පානකං යාමකාලිකං;
සත්තාහකාලිකං නාම, සප්පිආදිකපඤ්චකං.
සෙසං පන හලිද්දාදි, භෙසජ්ජං යාවජීවිකං;
චතුධා කාලිකා වුත්තා, උදකං හොත්යකාලිකං.
පටිග්ගහවසෙනෙව, කාලාතීතා තිකාලිකා;
හොන්ති දොසකරා භුත්තා, අභුත්තං තතියම්පි ච.
අම්බං ¶ ජම්බු ච චොචඤ්ච, මොචඤ්ච මධු මුද්දිකා;
සාලු ඵාරුසකඤ්චාති, පානකං අට්ඨධා මතං.
පානකත්ථමනුඤ්ඤාතං, ඵලං පක්කඤ්ච ආමකං;
පානහෙතු පටික්ඛිත්තො, සවත්ථුකපටිග්ගහො.
අම්බපක්කං සුකොට්ටෙත්වා, මද්දිත්වා උදකෙ පන;
පච්ඡා පරිස්සවං කත්වා, පාතුං වට්ටති පානකං.
වට්ටතාදිච්චපාකං ¶ තු, අග්ගිපක්කං න වට්ටති;
එසෙව ච නයො සෙස-පානකෙසුපි දීපිතො.
පුප්ඵපත්තඵලුච්ඡූනං, චත්තාරො පනිමෙ රසා;
අනුඤ්ඤාතා ඉමානට්ඨ, පානානි අනුජානතා.
සබ්බො පුප්ඵරසො වුත්තො, මධුකස්ස රසං විනා;
සබ්බො පත්තරසො වුත්තො, පක්කඩාකරසං විනා.
සත්තන්නං සානුලොමානං, ධඤ්ඤානං ඵලජං රසං;
ඨපෙත්වානුමතො සබ්බො, විකාලෙ ඵලජො රසො.
යාවකාලිකපත්තාන-මපි සීතුදකෙ කතො;
මද්දිත්වාදිච්චපාකොපි, විකාලෙ පන වට්ටති.
තාලඤ්ච නාළිකෙරඤ්ච, පනසං ලබුජම්පි ච;
තිපුසාලාබුකුම්භණ්ඩං, තථා පුස්සඵලම්පි ච.
එවමෙළාලුකඤ්චාති, නවෙතානි ඵලානි හි;
අපරණ්ණඤ්ච සබ්බම්පි, සත්තධඤ්ඤානුලොමිකං.
බදරං තිම්බරූ සෙලු, කොසම්බං කරමද්දකං;
මාතුලුඞ්ගකපිත්ථඤ්ච, වෙත්තං චිඤ්චඵලම්පි ච.
ඵලානං එවමාදීනං, ඛුද්දකානං රසො පන;
අට්ඨපානානුලොමත්තා, නිද්දිට්ඨො අනුලොමිකෙ.
සානුලොමස්ස ¶ ධඤ්ඤස්ස, ඨපෙත්වා ඵලජං රසං;
අඤ්ඤො ඵලරසො නත්ථි, අයාමකාලිකො ඉධ.
භෙසජ්ජක්ඛන්ධකකථා.
කථිනක්ඛන්ධකකථා
භික්ඛූනං වුට්ඨවස්සානං, කථිනත්ථාරමබ්රවි;
පඤ්චන්නං ආනිසංසානං, කාරණා මුනිපුඞ්ගවො.
න ¶ උල්ලිඛිතමත්තාදි-චතුවීසතිවජ්ජිතං;
චීවරං භික්ඛුනාදාය, උද්ධරිත්වා පුරාණකං.
නවං අධිට්ඨහිත්වාව, වත්තබ්බං වචසා පුන;
‘‘ඉමිනාන්තරවාසෙන, කථිනං අත්ථරාමි’’ති.
වුත්තෙ තික්ඛත්තුමිච්චෙවං, කථිනං හොති අත්ථතං;
සඞ්ඝං පනුපසඞ්කම්ම, ආදාය කථිනං ඉති.
‘‘අත්ථතං කථිනං භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස අනුමොදථ;
ධම්මිකො කථිනත්ථාරො’’, වත්තබ්බං තෙන භික්ඛුනා.
‘‘සුඅත්ථතං තයා භන්තෙ, සඞ්ඝස්ස කථිනං පුන;
ධම්මිකො කථිනත්ථාරො, අනුමොදාමි’’තීරයෙ.
කථිනස්ස ච කිං මූලං, කිං වත්ථු කා ච භූමියො;
කතිධම්මවිදො භික්ඛු, කථිනත්ථාරමරහති.
මූලමෙකං, සියා වත්ථු, තිවිධං, භූමියො ඡ ච;
අට්ඨධම්මවිදො භික්ඛු, කථිනත්ථාරමරහති.
සඞ්ඝො මූලන්ති නිද්දිට්ඨං, වත්ථු හොති තිචීවරං;
ඛොමාදීනි ඡ වුත්තානි, චීවරානි ඡ භූමියො.
පුබ්බපච්චුද්ධරාධිට්ඨා-නත්ථාරො ¶ මාතිකාපි ච;
පලිබොධො ච උද්ධාරො, ආනිසංසා පනට්ඨිමෙ.
ධොවනඤ්ච විචාරො ච, ඡෙදනං බන්ධනම්පි ච;
සිබ්බනං රජනං කප්පං, ‘‘පුබ්බකිච්ච’’න්ති වුච්චති.
සඞ්ඝාටි උත්තරාසඞ්ගො, අථො අන්තරවාසකො;
පච්චුද්ධාරො අධිට්ඨානං, අත්ථාරොපෙසමෙව තු.
පක්කමනඤ්ච නිට්ඨානං, සන්නිට්ඨානඤ්ච නාසනං;
සවනාසා ච සීමා ච, සහුබ්භාරොති අට්ඨිමා.
කතචීවරමාදාය, ආවාසෙ නිරපෙක්ඛකො;
අතික්කන්තාය සීමාය, හොති පක්කමනන්තිකා.
ආනිසංසමථාදාය, විහාරෙ අනපෙක්ඛකො;
ගන්ත්වා පන විහාරං සො, අඤ්ඤං සුඛවිහාරිකං.
තත්ථ ¶ තං විහරන්තොව, කරොති යදි චීවරං;
නිට්ඨිතෙ චීවරෙ තස්මිං, නිට්ඨානන්තාති වුච්චති.
‘‘චීවරං න කරිස්සාමි, න පච්චෙස්සං තමස්සමං’’;
එවං තු ධුරනික්ඛෙපෙ, සන්නිට්ඨානන්තිකා මතා.
කථිනච්ඡාදනං ලද්ධා, ‘‘න පච්චෙස්ස’’න්ති චෙ ගතො;
කරොන්තස්සෙව නට්ඨං වා, දඩ්ඪං වා නාසනන්තිකා.
ලද්ධානිසංසො සාපෙක්ඛො, බහිසීමං ගතො පන;
සුණාති චන්තරුබ්භාරං, සා හොති සවනන්තිකා.
චීවරාසාය පක්කන්තො, බහිසීමං ගතො පන;
‘‘දස්සාමි චීවරං තුය්හං’’, වුත්තො සවති කෙනචි.
පුන වුත්තෙ ‘‘න සක්කොමි, දාතුන්ති තව චීවරං’’;
ආසාය ඡින්නමත්තාය, ආසාවච්ඡෙදිකා මතා.
වස්සංවුට්ඨවිහාරම්හා ¶ , විහාරඤ්ඤං ගතො සියා;
ආගච්ඡං අන්තරාමග්ගෙ, තදුද්ධාරමතික්කමෙ.
තස්ස සො කථිනුද්ධාරො, සීමාතික්කන්තිකො මතො;
කථිනානිසංසමාදාය, සාපෙක්ඛොව සචෙ ගතො.
සම්භුණාති පුනාගන්ත්වා, කථිනුද්ධාරමෙව චෙ;
තස්ස සො කථිනුද්ධාරො, ‘‘සහුබ්භාරො’’ති වුච්චති.
පක්කමනඤ්ච නිට්ඨානං, සන්නිට්ඨානඤ්ච සීමතො;
චත්තාරො පුග්ගලාධීනා, සඞ්ඝාධීනන්තරුබ්භරො.
නාසනං සවනඤ්චෙව, ආසාවච්ඡෙදිකාපි ච;
තයොපි කථිනුබ්භාරා, න තු සඞ්ඝා, න භික්ඛුතො.
ආවාසපලිබොධො ච, පලිබොධො ච චීවරෙ;
පලිබොධා දුවෙ වුත්තා, යුත්තමුත්තත්ථවාදිනා.
අට්ඨන්නං මාතිකානං වා, අන්තරුබ්භාරතොපි වා;
උබ්භාරාපි දුවෙ වුත්තා, කථිනස්ස මහෙසිනා.
අනාමන්තාසමාදානං, ගණතො යාවදත්ථිකං;
තත්ථ යො චීවරුප්පාදො, ආනිසංසා ච පඤ්චිමෙ.
කථිනක්ඛන්ධකකථා.
චීවරක්ඛන්ධකකථා
චීවරස්ස ¶ පනුප්පාදා, අට්ඨ චීවරමාතිකා;
සීමාය දෙති, කතිකා, භික්ඛාපඤ්ඤත්තියා, තථා.
සඞ්ඝස්ස, උභතොසඞ්ඝෙ, වස්සංවුට්ඨස්ස දෙති ච,;
ආදිස්ස, පුග්ගලස්සාති, අට්ඨිමා පන මාතිකා.
තත්ථ ¶ සීමාය දෙතීති, අන්තොසීමං ගතෙහි තු;
භික්ඛූහි භාජෙතබ්බන්ති, වණ්ණිතං වරවණ්ණිනා.
කතිකාය ච දින්නං යෙ, විහාරා එකලාභකා;
එත්ථ දින්නඤ්ච සබ්බෙහි, භාජෙතබ්බන්ති වුච්චති.
සඞ්ඝස්ස ධුවකාරා හි, යත්ථ කරීයන්ති තත්ථ ච;
භික්ඛාපඤ්ඤත්තියා දින්නං, දින්නං වුත්තං මහෙසිනා.
සඞ්ඝස්ස පන යං දින්නං, උජුභූතෙන චෙතසා;
තඤ්හි සම්මුඛිභූතෙන, භාජෙතබ්බන්ති වුච්චති.
උභතොසඞ්ඝ මුද්දිස්ස, දෙති සද්ධාය චීවරං;
ථොකා වා බහු වා භික්ඛූ, සමභාගොව වට්ටති.
වස්සංවුට්ඨස්ස සඞ්ඝස්ස, චීවරං දෙති යං පන;
තං තස්මිං වුට්ඨවස්සෙන, භාජෙතබ්බන්ති වණ්ණිතං.
යාගුයා පන භත්තෙ වා, දෙතිආදිස්ස චෙ පන;
චීවරං තත්ථ තත්ථෙව, යොජෙතබ්බං විජානතා.
පුග්ගලං පන උද්දිස්ස, චීවරං යං තු දීයති;
පුග්ගලොදිස්සකං නාම, දානං තං තු පවුච්චති.
සහධම්මිකෙසු යො කොචි, පඤ්චස්වපි ‘‘මමච්චයෙ;
අයං මය්හං පරික්ඛාරො, මාතුයා පිතුනොපි වා.
උපජ්ඣායස්ස වා හොතු’’, වදතිච්චෙවමෙව චෙ;
න හොති පන තං තෙසං, සඞ්ඝස්සෙව ච සන්තකං.
පඤ්චන්නං ¶ අච්චයෙ දානං, න ච රූහති කිඤ්චිපි;
සඞ්ඝස්සෙව ච තං හොති, ගිහීනං පන රූහති.
භික්ඛු වා සාමණෙරො වා, කාලං භික්ඛුනුපස්සයෙ;
කරොත්යස්ස පරික්ඛාරා, භික්ඛූනංයෙව සන්තකා.
භික්ඛුනී ¶ සාමණෙරී වා, විහාරස්මිං සචෙ මතා;
හොන්ති තස්සා පරික්ඛාරා, භික්ඛුනීනං තු සන්තකා.
‘‘දෙහි නෙත්වාසුකස්සා’’ති, දින්නං තං පුරිමස්ස තු;
‘‘ඉදං දම්මී’’ති දින්නං තං, පච්ඡිමස්සෙව සන්තකං.
එවං දින්නවිධිං ඤත්වා, මතස්ස වාමතස්ස වා;
විස්සාසං වාපි ගණ්හෙය්ය, ගණ්හෙ මතකචීවරං.
මූලපත්තඵලක්ඛන්ධ-තචපුප්ඵප්පභෙදතො;
ඡබ්බිධං රජනං වුත්තං, වන්තදොසෙන තාදිනා.
මූලෙ හලිද්දිං, ඛන්ධෙසු, මඤ්ජෙට්ඨං තුඞ්ගහාරකං;
පත්තෙසු අල්ලියා පත්තං, තථා පත්තඤ්ච නීලියා.
කුසුම්භං කිංසුකං පුප්ඵෙ, තචෙ ලොද්දඤ්ච කණ්ඩුලං;
ඨපෙත්වා රජනං සබ්බං, ඵලං සබ්බම්පි වට්ටති.
කිලිට්ඨසාටකං වාපි, දුබ්බණ්ණං වාපි චීවරං;
අල්ලියා පන පත්තෙන, ධොවිතුං පන වට්ටති.
චීවරානං කථා සෙසා, පඨමෙ කථිනෙ පන;
තත්ථ වුත්තනයෙනෙව, වෙදිතබ්බා විභාවිනා.
චීවරක්ඛන්ධකකථා.
මහාවග්ගො නිට්ඨිතො.