📜
භික්ඛුනීවිභඞ්ගො
භික්ඛූනං පාටවත්ථාය, විනයස්ස විනිච්ඡයෙ;
භික්ඛුනීනං විභඞ්ගොපි, කිඤ්චිමත්තං භණාමහං.
අවස්සුතස්ස ¶ පොසස්ස, භික්ඛුනීපි අවස්සුතා;
නන්දන්තී කායසංසග්ගං, කති ආපත්තියො ඵුසෙ;
තිස්සො ආපත්තියො උබ්භ-ජාණුස්සාධක්ඛකස්ස ච;
හොති පාරාජිකං තස්සා, ගහණං සාදියන්තියා.
උබ්භක්ඛකං අධොජාණු-ගහණං සාදියන්තියා;
ථුල්ලච්චයං සියා, කාය-පටිබද්ධෙ තු දුක්කටං.
ඡාදෙන්තී භික්ඛුනී වජ්ජං, තිස්සො ආපත්තියො ඵුසෙ;
ජානං පාරාජිකං ධම්මං, ඡාදෙන්තී සා පරාජිකා.
ථුල්ලච්චයං ¶ වෙමතිකා, පටිච්ඡාදෙති චෙ පන;
අථාචාරවිපත්තිං චෙ, පටිච්ඡාදෙති දුක්කටං.
නිස්සජ්ජන්තී න තං ලද්ධිං, උක්ඛිත්තස්සානුවත්තිකා;
සමනුභාසනායෙව, තිස්සො ආපත්තියො ඵුසෙ.
ඤත්තියා දුක්කටං, ද්වීහි, කම්මවාචාහි ථුල්ලතා;
කම්මවාචාය ඔසානෙ, පාරාජිකමුදීරිතං.
පූරෙන්තී අට්ඨමං වත්ථුං, තිස්සො ආපත්තියො ඵුසෙ;
පුරිසෙනිධාගච්ඡාති, වුත්තාගච්ඡති දුක්කටං.
ථුල්ලච්චයං තු පොසස්ස, හත්ථපාසප්පවෙසනෙ;
පූරෙන්තී අට්ඨමං වත්ථුං, සමණී සා පරාජිතා.
පාරාජිකකථා.
උස්සයවාදිකා අට්ටං, කරොන්තී තිවිධං ඵුසෙ;
එකස්සාරොචනෙ තස්සා, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
දුතියාරොචනෙ තස්සා, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං;
අට්ටස්ස පරියොසානෙ, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා.
චොරිවුට්ඨාපිකා වාපි, ඤත්තියා දුක්කටං ඵුසෙ;
ද්වීහි ථුල්ලච්චයං කම්ම-වාචොසානෙ ගරුං සියා.
එකා ගාමන්තරං ගච්ඡෙ, ගමනෙ දුක්කටං සියා;
පරික්ඛෙපෙ අතික්කන්තෙ, පාදෙන පඨමෙන තු.
හොති ¶ ථුල්ලච්චයාපත්ති, තස්සා සමණියා පන;
දුතියෙන අතික්කන්තෙ, ගරුකෙ පන තිට්ඨති.
චතුත්ථෙ දුතියෙ වුත්ත-සදිසොව විනිච්ඡයො;
ආපත්තීනං පභෙදෙ තු, කාචි නත්ථි විසෙසතා.
අවස්සුතා ¶ සයං හුත්වා, තාදිසස්සෙව හත්ථතො;
ගහෙත්වා පන භුඤ්ජන්තී, භොජනාදීසු කිඤ්චිපි.
ඵුසෙ ආපත්තියො තිස්සො, භොජනාදීසු කිඤ්චිපි;
පටිග්ගණ්හන්තියා තස්සා, හොති ථුල්ලච්චයං පන.
අජ්ඣොහාරෙසු සබ්බෙසු, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා;
උදකං දන්තපොනං වා, පටිග්ගණ්හාති දුක්කටං.
‘‘සහත්ථෙන ගහෙත්වා ත්වං, ඛාද වා භුඤ්ජ වා’’තිපි;
උය්යොජෙන්තී පනෙවං තු, තිස්සො ආපත්තියො ඵුසෙ.
දුක්කටං වචනෙ තස්සා, ‘‘භුඤ්ජිස්සාමී’’ති ගණ්හති;
අජ්ඣොහාරෙසු සබ්බෙසු, තස්සා ථුල්ලච්චයං සියා.
භොජනස්ස පනොසානෙ, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා;
උය්යොජෙති ච යා තස්සා, ඉමා තිස්සොති දීපයෙ.
සත්තමෙ අට්ඨමෙ චාපි, නවමෙ දසමෙපි ච;
චොරිවුට්ඨාපනෙනෙව, සමානොව විනිච්ඡයො.
සඞ්ඝාදිසෙසකථා.
පත්තසන්නිචයං යිහ, කරොන්තී භික්ඛුනී පන;
එකං නිස්සග්ගියංයෙව, ඵුසෙ පාචිත්තියං තු සා.
අකාලචීවරං කාල-චීවරං භාජාපෙන්තියා;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, ලාභෙ නිස්සග්ගියං සියා.
චීවරං පරිවත්තෙත්වා, අච්ඡින්දති සචෙ පන;
පයොගෙ දුක්කටං, ඡින්නෙ, තස්සා නිස්සග්ගියං සියා.
විඤ්ඤාපෙත්වාව අඤ්ඤං චෙ, විඤ්ඤාපෙති තතො පරං;
පයොගෙ දුක්කටං, විඤ්ඤා-පිතෙ නිස්සග්ගියං සියා.
චෙතාපෙත්වා ¶ ¶ හි අඤ්ඤං චෙ, චෙතාපෙති තතො පරං;
පයොගෙ දුක්කටං, චෙතා-පිතෙ නිස්සග්ගියං සියා.
එවමෙව ච සෙසෙසු, ඡට්ඨාදීසු ච සත්තසු;
අනන්තරසමානොව, ආපත්තීනං විනිච්ඡයො.
නිස්සග්ගියකථා.
ලසුණං ඛාදති ද්වෙ චෙ, දුක්කටං ගහණෙ සියා;
අජ්ඣොහාරපයොගෙසු, පාචිත්ති පරියාපුතා.
සංහරාපෙන්තියා ලොමං, සම්බාධෙ ද්වෙව හොන්ති හි;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, හොති පාචිත්ති සංහටෙ.
කරොන්තී තලඝාතං තු, ද්වෙ පනාපත්තියො ඵුසෙ;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, කතෙ පාචිත්තියං සියා.
ජතුනා මට්ඨකං කිඤ්චි, සාදියන්තී දුවෙ ඵුසෙ;
පයොගෙ දුක්කටාදින්නෙ, තස්සා පාචිත්තියං සියා.
පඤ්චමං තු චතුත්ථෙන, සමානමිති දීපයෙ;
ආපත්තීනං විභාගස්මිං, විසෙසො නත්ථි කොචිපි.
භික්ඛුස්ස භුඤ්ජමානස්ස, පානීයෙනුපතිට්ඨති;
හත්ථපාසෙ තු පාචිත්ති, හිත්වා තිට්ඨති දුක්කටං.
විඤ්ඤාපෙත්වාමකං ධඤ්ඤං, ‘‘භුඤ්ජිස්සාමී’’ති ගණ්හති;
දුක්කටං හොති පාචිත්ති, අජ්ඣොහාරෙසු දීපයෙ.
උච්චාරාදිං තිරොකුට්ටෙ, ඡඩ්ඩෙන්තී ද්වෙ ඵුසෙ හවෙ;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්ති ඡඩ්ඩිතෙ සියා.
උච්චාරාදිචතුක්කං තු, ඡඩ්ඩෙති හරිතෙ සචෙ;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, පාචිත්ති ඡඩ්ඩිතෙ සියා.
නච්චාදිං ¶ දස්සනත්ථාය, සචෙ ගච්ඡති දුක්කටං;
පස්සන්තියාපි පාචිත්ති, තථෙව ච සුණන්තියා.
ලසුණවග්ගො පඨමො.
පඨමෙ ¶ දුතියෙ චෙව, තතියෙ ච චතුත්ථකෙ;
තුල්යො ලසුණවග්ගස්ස, ඡට්ඨෙනිධ විනිච්ඡයො.
කුලානි උපසඞ්කම්ම, නිසීදිත්වා පනාසනෙ;
සාමිකෙ තු අනාපුච්ඡා, පක්කමන්තී දුවෙ ඵුසෙ.
පඨමෙන ච පාදෙන, අනොවස්සමතික්කමෙ;
දුක්කටං හොති, පාචිත්ති, දුතියාතික්කමෙ සියා.
සාමිකෙ තු අනාපුච්ඡා, ආසනෙ චෙ නිසීදති;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, පාචිත්ති ච නිසීදිතෙ.
ඡට්ඨෙන සත්තමං සබ්බං, සමානං අට්ඨමෙ පන;
පයොගෙ දුක්කටං, උජ්ඣා-පිතෙ පාචිත්තියං සියා.
අත්තානං චාභිසප්පෙන්තී, ද්වෙ ඵුසෙ නිරයාදිනා;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්ති අභිසප්පිතෙ.
වධිත්වා පන අත්තානං, රොදන්තී තු දුවෙ ඵුසෙ;
වධති රොදති පාචිත්ති, කරොතෙකං තු දුක්කටං.
රත්තන්ධකාරවග්ගො දුතියො.
නග්ගා න්හායති ද්වෙ චෙව, පයොගෙ දුක්කටං සියා;
න්හානස්ස පරියොසානෙ, තස්සා පාචිත්තියං සියා.
කාරාපෙති ¶ පමාණාති-ක්කන්තං උදකසාටිකං;
පයොගෙ දුක්කටං, කාරා-පිතෙ පාචිත්තියං සියා.
චීවරං තු විසිබ්බෙත්වා, විසිබ්බාපෙත්ව වා පන;
නෙව සිබ්බන්තියා වුත්ත-මෙකං පාචිත්තියං පන.
පඤ්චාහිකං තු සඞ්ඝාටි-චාරං පන අතික්කමෙ;
එකාවස්සා පනාපත්ති, පාචිත්ති පරිදීපිතා.
සචෙ සඞ්කමනීයං තු, ධාරෙති පන චීවරං;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්ති පන ධාරිතෙ.
ගණචීවරලාභස්ස, අන්තරායං කරොති චෙ;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, කතෙ පාචිත්තියං සියා.
විභඞ්ගං ¶ පටිබාහන්තී, චීවරානං තු ධම්මිකං;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්ති පටිබාහිතෙ.
අගාරිකාදිනො දෙති, සචෙ සමණචීවරං;
පයොගෙ දුක්කටං, දින්නෙ, පාචිත්ති පරියාපුතා.
චීවරෙ දුබ්බලාසාය, කාලං චෙ සමතික්කමෙ;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්ති සමතික්කමෙ.
ධම්මිකං කථිනුද්ධාරං, පටිබාහන්තියා දුවෙ;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, පාචිත්ති පටිබාහිතෙ.
න්හානවග්ගො තතියො.
දුවෙ භික්ඛුනියො එක-මඤ්චස්මිං චෙ තුවට්ටෙය්යුං;
පයොගෙ දුක්කටං තාසං, නිපන්නෙ ඉතරං සියා.
දුතියං පඨමෙනෙව, සදිසං තතියෙ පන;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, කතෙ පාචිත්තියං සියා.
නුපට්ඨාපෙන්තියා ¶ වාපි, දුක්ඛිතං සහජීවිනිං;
එකායෙව පනාපත්ති, පාචිත්ති පරිදීපිතා.
සචෙ උපස්සයං දත්වා, නික්කඩ්ඪති ච භික්ඛුනිං;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, හොති පාචිත්ති කඩ්ඪිතෙ.
ඡට්ඨෙ පන ච සංසට්ඨා, ඤත්තියා දුක්කටං ඵුසෙ;
කම්මවාචාය ඔසානෙ, පාචිත්ති පරිදීපිතා.
අන්තොරට්ඨෙ තු සාසඞ්කෙ, චාරිකං තු චරන්තියා;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පටිපන්නාය සෙසකං.
අට්ඨමං නවමඤ්චෙව, සත්තමෙන සමං මතං;
දසමෙ පන එකාව, පාචිත්ති පරිදීපිතා.
තුවට්ටවග්ගො චතුත්ථො.
රාජාගාරාදිකං සබ්බං, දස්සනත්ථාය ගච්ඡති;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, පාචිත්ති යදි පස්සති.
ආසන්දිං ¶ වාපි පල්ලඞ්කං, පරිභුඤ්ජන්තියා දුවෙ;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, භුත්තෙ පාචිත්තියං සියා.
සුත්තං කන්තන්තියා ද්වෙව, පයොගෙ දුක්කටං මතං;
උජ්ජවුජ්ජවනෙ තස්සා, පාචිත්ති සමුදාහරෙ.
වෙය්යාවච්චං ගිහීනං තු, ද්වෙව හොන්ති කරොන්තියා;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, කතෙ පාචිත්තියං සියා.
පඤ්චමෙ පන එකාව, පාචිත්ති පරිදීපිතා;
පයොගෙ දුක්කටං ඡට්ඨෙ, දින්නෙ පාචිත්තියං සියා.
සත්තමං දුතියෙනෙව, සමාපත්තිපභෙදතො;
අට්ඨමං දුතියෙ වග්ගෙ, පඤ්චමෙන සමං මතං.
තිරච්ඡානගතං ¶ විජ්ජං, ද්වෙව හොන්ති පඨන්තියා;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, පාචිත්ති හි පදෙ පදෙ.
දසමං නවමෙනෙව, සමානං සබ්බථා පන;
‘‘පරියාපුණාති, වාචෙති’’, පදමත්තං විසෙසකං.
චිත්තාගාරවග්ගො පඤ්චමො.
සභික්ඛුකං තමාරාමං, ජානන්තී පන භික්ඛුනී;
පවිසන්තී අනාපුච්ඡා, ද්වෙ පනාපත්තියො ඵුසෙ.
පඨමෙන ච පාදෙන, පරික්ඛෙපස්සතික්කමෙ;
දුක්කටං පිටකෙ වුත්තං, පාචිත්ති දුතියෙන තු.
අක්කොසති ච යා භික්ඛුං, භික්ඛුනී පරිභාසති;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, පාචිත්තක්කොසිතෙ සියා.
යා හි චණ්ඩිකභාවෙන, ගණං තු පරිභාසති;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, පරිභට්ඨෙ පනෙතරං.
නිමන්තිතා පවාරිතා, ඛාදනං භොජනම්පි වා;
භුඤ්ජන්තී භික්ඛුනී සා හි, ද්වෙ පනාපත්තියො ඵුසෙ.
‘‘භුඤ්ජිස්සාමී’’ති යං කිඤ්චි, පටිග්ගණ්හාති දුක්කටං;
අජ්ඣොහාරපයොගෙසු, පාචිත්ති පරිදීපයෙ.
කුලං ¶ තු මච්ඡරායන්තී, ද්වෙ පනාපත්තියො ඵුසෙ;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, සෙසා මච්ඡරිතෙ සියා.
අභික්ඛුකෙ පනාවාසෙ, භවෙ වස්සං වසන්තියා;
දුක්කටං පුබ්බකිච්චෙසු, පාචිත්ති අරුණුග්ගමෙ.
භික්ඛුනී උභතොසඞ්ඝෙ, වස්සංවුට්ඨා තු තීහිපි;
ඨානෙහි අප්පවාරෙන්තී, එකං පාචිත්තියං ඵුසෙ.
ඔවාදත්ථාය ¶ වා භික්ඛුං, සංවාසත්ථාය වා තථා;
න ගච්ඡති සචෙ තස්සා, එකං පාචිත්තියං සියා.
ඔවාදම්පි න යාචන්තී, න ගච්ඡන්තී උපොසථං;
එකං පාචිත්තියාපත්ති-මාපජ්ජති, න සංසයො.
අපුච්ඡිත්වාව සඞ්ඝං වා, භෙදාපෙති පසාඛජං;
පයොගෙ දුක්කටං, භින්නෙ, පාචිත්ති පරියාපුතා.
ආරාමවග්ගො ඡට්ඨො.
ගබ්භිනිං වුට්ඨපෙන්තී හි, ද්වෙ පනාපත්තියො ඵුසෙ;
පයොගෙ දුක්කටං, වුට්ඨා-පිතෙ පාචිත්තියං සියා.
දුතියං තතියඤ්චෙව, චතුත්ථං පඤ්චමම්පි ච;
ඡට්ඨඤ්ච සත්තමඤ්චෙව, පඨමෙන සමං මතං.
භික්ඛුනී වුට්ඨපෙත්වාන, භික්ඛුනිං සහජීවිනිං;
ද්වෙවස්සං නානුග්ගණ්හන්තී, එකං පාචිත්තියං ඵුසෙ.
නවමං දසමඤ්චෙව, අට්ඨමෙන සමං මතං;
ද්වීසු ආපත්තිභෙදස්මිං, නානත්තං නත්ථි කිඤ්චිපි.
ගබ්භිනීවග්ගො සත්තමො.
කුමාරීභූතවග්ගස්ස, ආදිතො පන පඤ්චපි;
සමානා ගබ්භිනීවග්ගෙ, පඨමෙනෙව සබ්බසො.
‘‘අලං වුට්ඨාපිතෙනා’’ති, වුච්චමානා හි ඛීයති;
පයොගෙ දුක්කටං, පච්ඡා, හොති පාචිත්ති ඛීයිතෙ.
සත්තමෙ ¶ ¶ අට්ඨමෙ චෙව, එකං පාචිත්තියං මතං;
ආදිනාව සමානානි, නවමාදීනි පඤ්චපි.
කුමාරීභූතවග්ගො අට්ඨමො.
ආපත්තියො ඵුසෙ ද්වෙපි, ධාරෙන්තී ඡත්තුපාහනං;
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, හොති පාචිත්ති ධාරිතෙ.
යානෙන පන යායන්තී, ද්වෙ කිරාපත්තියො ඵුසෙ;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, පාචිත්ති යදි යායිතෙ.
ධාරෙන්තියා තු සඞ්ඝාණිං, පයොගෙ දුක්කටං සියා;
ධාරිතෙ පන පාචිත්ති, චතුත්ථෙපි අයං නයො.
න්හායන්තී ගන්ධවණ්ණෙන, පයොගෙ දුක්කටං ඵුසෙ;
න්හානස්ස පරියොසානෙ, තස්සා පාචිත්තියං සියා.
ඡට්ඨම්පි පඤ්චමෙනෙව, සමානං සබ්බථා පන;
සත්තමෙ අට්ඨමෙ චෙව, නවමෙ දසමෙපි ච.
පයොගෙ දුක්කටං වුත්තං, පාචිත්තුම්මද්දිතෙ සියා;
ආපත්තීනං විභාගස්මිං, නත්ථි කාචි විසෙසතා.
අනාපුච්ඡා තු භික්ඛුස්ස, පුරතො යා නිසීදති;
පයොගෙ දුක්කටං තස්සා, පාචිත්ති තු නිසීදිතෙ.
අනොකාසකතං භික්ඛුං, පඤ්හං පුච්ඡන්තියා පන;
පයොගෙ දුක්කටං හොති, වුත්තා පාචිත්ති පුච්ඡිතෙ.
සංකච්චිකං විනා ගාමං, පදසා පවිසන්තියා;
පඨමෙනෙව ආරාම-වග්ගස්ස සදිසං වදෙ.
ඡත්තුපාහනවග්ගො නවමො.
පාචිත්තියකථා.
අට්ඨසු ¶ දුවිධාපත්ති, පාටිදෙසනියෙසුපි;
විඤ්ඤාපෙත්වා සචෙ සප්පිං, ‘‘භුඤ්ජිස්සාමී’’ති ගණ්හති.
තතො ¶ භික්ඛුනියා තස්සා, හොති ආපත්ති දුක්කටං;
අජ්ඣොහාරෙසු සබ්බෙසු, පාටිදෙසනියං සියා.
පාටිදෙසනීයකථා.
ඉමං විදිත්වා පරමං පනුත්තරං;
නිරුත්තරං අත්ථවසෙන භික්ඛු;
සුඛෙන පඤ්ඤත්තමහාසමුද්දං;
දුරුත්තරං උත්තරතෙව ධීරො.
යස්මා තස්මා අස්මිං යොගං;
උස්මායුත්තො යුත්තො කාතුං;
සත්තො සත්තො කඞ්ඛච්ඡෙදෙ;
සත්ථෙ සත්ථෙ නිච්චං නිච්චං.
භික්ඛුනීවිභඞ්ගො නිට්ඨිතො.
චතුවිපත්තිකථා
කති ආපත්තියො සීල-විපත්තිපච්චයා පන;
චතස්සොව සියුං සීල-විපත්තිපච්චයා පන.
ජානං පාරාජිකං ධම්මං, සචෙ ඡාදෙති භික්ඛුනී;
චුතා, ථුල්ලච්චයං හොති, සචෙ වෙමතිකා සියා.
පාචිත්ති භික්ඛු සඞ්ඝාදි-සෙසං ඡාදෙති චෙ පන;
අත්තනො පන දුට්ඨුල්ලං, ඡාදෙන්තො දුක්කටං ඵුසෙ.
ආපත්තියො ¶ කතාචාර-විපත්තිපච්චයා පන;
එකායෙව සියාචාර-විපත්තිපච්චයා පන.
පටිච්ඡාදෙති ආචාර-විපත්තිං පන භික්ඛු චෙ;
එකමෙවස්ස භික්ඛුස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
කති ආපත්තියො දිට්ඨි-විපත්තිපච්චයා පන?
ද්වෙ පනාපත්තියො දිට්ඨි-විපත්තිපච්චයා සියුං.
අච්චජං ¶ පාපිකං දිට්ඨිං, ඤත්තියා දුක්කටං ඵුසෙ;
කම්මවාචාය ඔසානෙ, පාචිත්ති පරියාපුතා.
ආපත්තියො කතාජීව-විපත්තිපච්චයා පන?
ඡළෙවාපජ්ජතාජීව-විපත්තිපච්චයා පන.
ආජීවහෙතු පාපිච්ඡො, අසන්තං පන අත්තනි;
මනුස්සුත්තරිධම්මං තු, වදං පාරාජිකං ඵුසෙ.
සඤ්චරිත්තං සමාපන්නො, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා;
පරියායවචනෙ ඤාතෙ, තස්ස ථුල්ලච්චයං සියා.
පණීතභොජනං වත්වා, පාචිත්ති පරිභුඤ්ජතො;
භික්ඛුනී තු සචෙ හොති, පාටිදෙසනියං සියා.
ආජීවහෙතු සූපං වා, ඔදනං වා පනත්තනො;
අත්ථාය විඤ්ඤාපෙත්වාන, දුක්කටං පරිභුඤ්ජතො.
චතුවිපත්තිකථා.
අධිකරණපච්චයකථා
විවාදාධිකරණම්හා, කති ආපත්තියො සියුං?
විවාදාධිකරණම්හා, ද්වෙ පනාපත්තියො සියුං.
පාචිත්ති ¶ උපසම්පන්නං, හොති ඔමසතො පන;
භික්ඛුස්සානුපසම්පන්නං, ඔමසන්තස්ස දුක්කටං.
අනුවාදාධිකරණ-පච්චයාපත්තියො කති?
අනුවාදාධිකරණ-පච්චයා තිවිධා සියුං.
අනුද්ධංසෙති චෙ භික්ඛුං, අමූලන්තිමවත්ථුනා;
සඞ්ඝාදිසෙසමාපත්ති-මාපජ්ජති, න සංසයො.
තථා සඞ්ඝාදිසෙසෙන, අනුද්ධංසෙති චෙ පන;
පාචිත්ති, දුක්කටං වුත්තං, තථාචාරවිපත්තියා.
ආපත්තිපච්චයා ¶ වුත්තා, කති ආපත්තියො පන?
ආපත්තිපච්චයා වුත්තා, චතස්සොව මහෙසිනා.
ජානං පාරාජිකං ධම්මං, සචෙ ඡාදෙති භික්ඛුනී;
චුතා, ථුල්ලච්චයං හොති, සචෙ වෙමතිකා සියා.
පාචිත්ති භික්ඛු සඞ්ඝාදි-සෙසං ඡාදෙති චෙ පන;
තථාචාරවිපත්තිං තු, සචෙ ඡාදෙති දුක්කටං.
ආපත්තියො හි කිච්චාධි-කරණපච්චයා කති?
පඤ්චෙව හොන්ති කිච්චාධි-කරණපච්චයා පන.
සමනුභාසනායෙව, ඤත්තියා දුක්කටං ඵුසෙ;
සමණී අච්චජන්තීව, උක්ඛිත්තස්සානුවත්තිකා.
ථුල්ලච්චයං ද්වයං ද්වීහි, කම්මවාචාහි සා ඵුසෙ;
කම්මවාචාය ඔසානෙ, තස්සා පාරාජිකං සියා.
සමනුභාසනායෙව, භෙදකස්සානුවත්තිකා;
න පරිච්චජති තං ලද්ධිං, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා.
සමනුභාසනායෙව, පාපිකාය ච දිට්ඨියා;
යාවතතියකං තස්සා, පාචිත්තච්චජතොපි ච.
අධිකරණපච්චයකථා.
ඛන්ධකපුච්ඡාකථා
ඛන්ධකෙසුපි ¶ ආපත්ති-පභෙදං ආගතං පන;
පාටවත්ථාය භික්ඛූනං, පවක්ඛාමි නිබොධථ.
ඛන්ධකෙ පඨමෙ තාව, කති ආපත්තියො සියුං?
ඛන්ධකෙ පඨමෙ තාව, ද්වෙ පනාපත්තියො සියුං.
ඌනවීසතිවස්සං තු, කරොතො උපසම්පදං;
හොති පාචිත්තියං තස්ස, සෙසෙසු පන දුක්කටං.
කති ¶ ආපත්තියො හොන්ති;
ඛන්ධකෙ තු උපොසථෙ?
තිස්සො ආපත්තියො හොන්ති;
ඛන්ධකෙ තු උපොසථෙ.
‘‘නස්සන්තෙතෙ විනස්සන්තු’’, ඉති භෙදපුරක්ඛකා;
උපොසථස්ස කරණෙ, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං.
උක්ඛිත්තකෙන සද්ධිං තු, කරොන්තස්ස උපොසථං;
හොති පාචිත්තියං තස්ස, සෙසෙසු පන දුක්කටං.
කති ආපත්තියො වුත්තා, වද වස්සූපනායිකෙ?
එකාව දුක්කටාපත්ති, වුත්තා වස්සූපනායිකෙ.
කති ආපත්තියො වුත්තා, ඛන්ධකෙ තු පවාරණෙ?
තිස්සො ආපත්තියො වුත්තා, උපොසථසමා මතා.
කති ආපත්තියො වුත්තා, චම්මෙ? තිස්සොව දීපිතා;
මාරෙන්තානං තු පාචිත්ති, ගහෙත්වා වච්ඡතරිං පන.
අඞ්ගජාතං ඡුපන්තස්ස, රත්තෙන පන චෙතසා;
තස්ස ථුල්ලච්චයං වුත්තං, සෙසෙසු පන දුක්කටං.
කති ආපත්තියො වුත්තා, භෙසජ්ජක්ඛන්ධකෙ පන?
තිස්සො ආපත්තියො වුත්තා, භෙසජ්ජක්ඛන්ධකෙ පන.
සමන්තා ¶ ද්වඞ්ගුලෙ තත්ථ, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං;
භොජ්ජයාගූසු පාචිත්ති, සෙසෙසු පන දුක්කටං.
කථිනෙ නත්ථි ආපත්ති, පඤ්ඤත්තං කෙවලං පන;
කති චීවරසංයුත්තෙ, වුත්තා ආපත්තියො පන?
තිස්සො චීවරසංයුත්තෙ, වුත්තා ආපත්තියො පන;
කුසවාකමයෙ චීරෙ, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං.
සනිස්සග්ගාව පාචිත්ති, අතිරෙකෙ තු චීවරෙ;
සෙසෙසු දුක්කටං වුත්තං, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා.
චම්පෙය්යකෙ ච කොසම්බෙ, කම්මස්මිං පාරිවාසිකෙ;
තථා සමුච්චයෙ එකා, දුක්කටාපත්ති දීපිතා.
කති ¶ ආපත්තියො වුත්තා, සමථක්ඛන්ධකෙ පන?
ද්වෙයෙවාපත්තියො වුත්තා, සමථක්ඛන්ධකෙ පන.
ඡන්දස්ස දායකො භික්ඛු, පාචිත්ති යදි ඛීයති;
සෙසෙසු පන සබ්බත්ථ, දුක්කටං සමුදාහටං.
කති ඛුද්දකවත්ථුස්මිං, වුත්තා ආපත්තියො පන?
තිස්සො ඛුද්දකවත්ථුස්මිං, වුත්තා ආපත්තියො පන.
අත්තනො අඞ්ගජාතං තු, ඡින්දං ථුල්ලච්චයං ඵුසෙ;
රොමන්ථෙ හොති පාචිත්ති, සෙසෙ ආපත්ති දුක්කටං.
තථා සෙනාසනස්මිං තු, තිස්සො ආපත්තියො සියුං;
විස්සජ්ජනෙ ච ගරුනො, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං.
නික්කඩ්ඪනෙ ච පාචිත්ති, සඞ්ඝිකම්හා විහාරතො;
සෙසෙසු පන සබ්බත්ථ, දුක්කටං සමුදාහටං.
කති ආපත්තියො සඞ්ඝ-භෙදෙ වුත්තා මහෙසිනා?
ද්වෙ පනාපත්තියො සඞ්ඝ-භෙදෙ වුත්තා මහෙසිනා.
භෙදානුවත්තකානං ¶ තු, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං;
ගණභොගෙ තු භික්ඛූනං, පාචිත්ති පරිදීපිතා.
ඛන්ධකෙ වත්තසංයුත්තෙ, කති ආපත්තියො මතා?
ඛන්ධකෙ වත්තසංයුත්තෙ, දුක්කටාපත්තියෙව සා.
ඨපනෙ පාතිමොක්ඛස්ස, තථා එකාව දීපිතා;
භික්ඛුනික්ඛන්ධකෙ චාපි, කති ආපත්තියො මතා?
භික්ඛුනික්ඛන්ධකෙ චාපි, ද්වෙ පනාපත්තියො මතා;
අපවාරණාය පාචිත්ති, සෙසෙසු පන දුක්කටං.
ඛන්ධකපුච්ඡාකථා නිට්ඨිතා.
සමුට්ඨානසීසකථා
විභඞ්ගෙසු ¶ පන ද්වීසු, පඤ්ඤත්තානි මහෙසිනා;
යානි පාරාජිකාදීනි, උද්දිසන්ති උපොසථෙ.
තෙසං දානි පවක්ඛාමි, සමුට්ඨානමිතො පරං;
පාටවත්ථාය භික්ඛූනං, තං සුණාථ සමාහිතා.
කායො ච වාචාපි ච කායවාචා;
තානෙව චිත්තෙන යුතානි තීණි;
එකඞ්ගිකං ද්වඞ්ගිතිවඞ්ගිකන්ති;
ඡධා සමුට්ඨානවිධිං වදන්ති.
තෙසු එකෙන වා ද්වීහි, තීහි වාථ චතූහි වා;
ඡහි වාපත්තියො නානා-සමුට්ඨානෙහි ජායරෙ.
තත්ථ පඤ්චසමුට්ඨානා, කා චාපත්ති න විජ්ජති;
හොති එකසමුට්ඨානා, පච්ඡිමෙහෙව තීහිපි.
තථෙව ¶ ද්විසමුට්ඨානා, කායතො කායචිත්තතො;
වාචතො වාචචිත්තම්හා, තතියච්ඡට්ඨතොපි ච.
චතුත්ථච්ඡට්ඨතො චෙව, පඤ්චමච්ඡට්ඨතොපි ච;
ජායතෙ පඤ්චධාවෙසා, සමුට්ඨාති න අඤ්ඤතො.
තිසමුට්ඨානිකා නාම, පඨමෙහි ච තීහිපි;
පච්ඡිමෙහි ච තීහෙව, සමුට්ඨාති න අඤ්ඤතො.
පඨමා තතියා චෙව, චතුත්ථච්ඡට්ඨතොපි ච;
දුතියා තතියා චෙව, පඤ්චමච්ඡට්ඨතොපි ච.
ද්විධා චතුසමුට්ඨානා, ජායතෙ න පනඤ්ඤතො;
එකධා ඡසමුට්ඨානා, සමුට්ඨාති ඡහෙව හි.
ආහ ච –
‘‘තිධා එකසමුට්ඨානා, පඤ්චධා ද්විසමුට්ඨිතා;
ද්විධා තිචතුරො ඨානා, එකධා ඡසමුට්ඨිතා’’.
තෙරසෙව ¶ ච නාමානි, සමුට්ඨානවිසෙසතො;
ලභන්තාපත්තියො සබ්බා, තානි වක්ඛාමිතො පරං.
පඨමන්තිමවත්ථුඤ්ච, දුතියං සඤ්චරිත්තකං;
සමනුභාසනඤ්චෙව, කථිනෙළකලොමකං.
පදසොධම්මමද්ධානං, ථෙය්යසත්ථඤ්ච දෙසනා;
භූතාරොචනකඤ්චෙව, චොරිවුට්ඨාපනම්පි ච.
අනනුඤ්ඤාතකඤ්චාති, සීසානෙතානි තෙරස;
තෙරසෙතෙ සමුට්ඨාන-නයා විඤ්ඤූහි චින්තිතා.
තත්ථ යා තු චතුත්ථෙන, සමුට්ඨානෙන ජායතෙ;
ආදිපාරාජිකුට්ඨානා, අයන්ති පරිදීපිතා.
සචිත්තකෙහි ¶ තීහෙව, සමුට්ඨානෙහි යා පන;
ජායතෙ සා පනුද්දිට්ඨා, අදින්නාදානපුබ්බකා.
සමුට්ඨානෙහි යාපත්ති, ජාතුච්ඡහිපි ජායතෙ;
සඤ්චරිත්තසමුට්ඨානා, නාමාති පරිදීපිතා.
ඡට්ඨෙනෙව සමුට්ඨාති, සමුට්ඨානෙන යා පන;
සමුට්ඨානවසෙනායං, වුත්තා සමනුභාසනා.
තතියච්ඡට්ඨතොයෙව, සමුට්ඨාති හි යා පන;
සමුට්ඨානවසෙනායං, කථිනුපපදා මතා.
ජායතෙ යා පනාපත්ති, කායතො කායචිත්තතො;
අයමෙළකලොමාදි-සමුට්ඨානාති දීපිතා.
ජායතෙ යා පනාපත්ති, වාචතො වාචචිත්තතො;
අයං තු පදසොධම්ම-සමුට්ඨානාති වුච්චති.
කායතො කායවාචම්හා, චතුත්ථච්ඡට්ඨතොපි ච;
ජායතෙ සා පනද්ධාන-සමුට්ඨානාති සූචිතා.
චතුත්ථච්ඡට්ඨතොයෙව, සමුට්ඨාති හි යා පන;
ථෙය්යසත්ථසමුට්ඨානා, අයන්ති පරිදීපිතා.
පඤ්චමෙනෙව යා චෙත්ථ, සමුට්ඨානෙන ජායතෙ;
සමුට්ඨානවසෙනායං, ධම්මදෙසනසඤ්ඤිතා.
අචිත්තකෙහි ¶ තීහෙව, සමුට්ඨානෙහි යා සියා;
සමුට්ඨානවසෙනායං, භූතාරොචනපුබ්බකා.
පඤ්චමච්ඡට්ඨතොයෙව, යා සමුට්ඨානතො සියා;
අයං තු පඨිතා චොරි-වුට්ඨාපනසමුට්ඨිතා.
දුතියා තතියම්හා ච, පඤ්චමච්ඡට්ඨතොපි යා;
ජායතෙ අනනුඤ්ඤාත-සමුට්ඨානා අයං සියා.
පඨමං දුතියං තත්ථ, චතුත්ථං නවමම්පි ච;
දසමං ද්වාදසමඤ්චාති, සමුට්ඨානං සචිත්තකං.
එකෙකස්මිං ¶ සමුට්ඨානෙ, සදිසා ඉධ දිස්සරෙ;
සුක්කඤ්ච කායසංසග්ගො, පඨමානියතොපි ච.
පුබ්බුපපරිපාකො ච, රහො භික්ඛුනියා සහ;
සභොජනෙ, රහො ද්වෙ ච, අඞ්ගුලී, උදකෙ හසං.
පහාරෙ, උග්ගිරෙ චෙව, තෙපඤ්ඤාසා ච සෙඛියා;
අධක්ඛකුබ්භජාණුඤ්ච, ගාමන්තරමවස්සුතා.
තලමට්ඨුදසුද්ධි ච, වස්සංවුට්ඨා තථෙව ච;
ඔවාදාය න ගච්ඡන්තී, නානුබන්ධෙ පවත්තිනිං.
පඤ්චසත්තති නිද්දිට්ඨා, කායචිත්තසමුට්ඨිතා;
ඉමෙ එකසමුට්ඨානා, මෙථුනෙන සමා මතා.
පඨමපාරාජිකසමුට්ඨානං.
විග්ගහං, උත්තරිඤ්චෙව, දුට්ඨුල්ලං, අත්තකාමතා;
දුට්ඨදොසා දුවෙ චෙව, දුතියානියතොපි ච.
අච්ඡින්දනඤ්ච පරිණාමො, මුසා, ඔමසපෙසුණා;
දුට්ඨුල්ලාරොචනඤ්චෙව, පථවීඛණනම්පි ච.
භූතගාමඤ්ඤවාදො ච, උජ්ඣාපනකමෙව ච;
නික්කඩ්ඪො, සිඤ්චනඤ්චෙව, තථා ආමිසහෙතු ච.
භුත්තාවිං, එහනාදරිං, භිංසාපනකමෙව ච;
අපනිධෙය්ය, සඤ්චිච්ච, පාණං, සප්පාණකම්පි ච.
උක්කොටනං =00 තථා ඌනො, සංවාසො, නාසනෙන ච;
සහධම්මිකං, විලෙඛාය, මොහනාමූලකෙන ච.
කුක්කුච්චං, ඛීයනං දත්වා, පරිණාමෙය්ය පුග්ගලෙ;
කිං තෙ, අකාලං, අච්ඡින්දෙ, දුග්ගහා, නිරයෙන වා.
ගණස්ස ¶ ච විභඞ්ගඤ්ච, දුබ්බලාසා තථෙව ච;
ධම්මිකං කථිනුද්ධාරං, සඤ්චිච්චාඵාසුමෙව ච.
සයං උපස්සයං දත්වා, අක්කොසෙය්ය ච චණ්ඩිකා;
කුලමච්ඡරිනී අස්ස, ගබ්භිනිං වුට්ඨපෙය්ය ච.
පායන්තිං, ද්වෙ ච වස්සානි, සඞ්ඝෙනාසම්මතම්පි ච;
තිස්සො ගිහිගතා වුත්තා, තිස්සොයෙව කුමාරිකා.
ඌනද්වාදසවස්සා ද්වෙ, තථාලං තාව තෙති ච;
සොකාවස්සා තථා පාරි-වාසිකච්ඡන්දදානතො.
අනුවස්සං දුවෙ චාති, සික්ඛා එකූනසත්තති;
අදින්නාදානතුල්යත්තා, තිසමුට්ඨානිකා කතා.
දුතියපාරාජිකසමුට්ඨානං.
සඤ්චරිකුටිමහල්ලකං, ධොවාපනඤ්ච පටිග්ගහො;
චීවරස්ස ච විඤ්ඤත්ති, ගහණඤ්ච තදුත්තරිං.
උපක්ඛටද්වයඤ්චෙව, තථා දූතෙන චීවරං;
කොසියං, සුද්ධකාළානං, ද්වෙභාගාදානමෙව ච.
ඡබ්බස්සානි, පුරාණස්ස, ලොමධොවාපනම්පි ච;
රූපියස්ස පටිග්ගාහො, උභො නානප්පකාරකා.
ඌනබන්ධනපත්තො ච, වස්සසාටිකසුත්තකං;
විකප්පාපජ්ජනං, යාව, ද්වාර, දානඤ්ච සිබ්බනං.
පූවෙහි, පච්චයො ජොතිං, රතනං, සූචි, මඤ්චකං;
තූලං, නිසීදනං, කණ්ඩු, වස්සිකා, සුගතස්ස ච.
අඤ්ඤවිඤ්ඤත්තිසික්ඛා ච, අඤ්ඤචෙතාපනම්පි ච;
සඞ්ඝිකෙන දුවෙ වුත්තා, ද්වෙ මහාජනිකෙන ච.
තථා ¶ =01 පුග්ගලිකෙනෙකං, ගරුපාවුරණං ලහුං;
ද්වෙ විඝාසොදසාටී ච, තථා සමණචීවරං.
ඉති එකූනපණ්ණාස, ධම්මා දුක්ඛන්තදස්සිනා;
ඡසමුට්ඨානිකා එතෙ, සඤ්චරිත්තසමා කතා.
සඤ්චරිත්තසමුට්ඨානං.
සඞ්ඝභෙදො ච භෙදානු-වත්තදුබ්බචදූසකා;
දුට්ඨුල්ලච්ඡාදනං, දිට්ඨි, ඡන්ද, උජ්ජග්ඝිකා දුවෙ.
අප්පසද්දා දුවෙ වුත්තා, තථා න බ්යාහරෙති ච;
ඡමා, නීචාසනෙ, ඨානං, පච්ඡතො, උප්පථෙන ච.
වජ්ජච්ඡාදානුවත්තා ච, ගහණං, ඔසාරෙය්ය ච;
පච්චක්ඛාමීති සික්ඛා ච, තථා කිස්මිඤ්චිදෙව ච.
සංසට්ඨා ද්වෙ, වධිත්වා ච, විසිබ්බෙත්වා ච දුක්ඛිතං;
පුනදෙව ච සංසට්ඨා, නෙව වූපසමෙය්ය ච.
ජානං සභික්ඛුකාරාමං, තථෙව න පවාරයෙ;
තථා අන්වද්ධමාසඤ්ච, සහජීවිනියො දුවෙ.
සචෙ මෙ චීවරං අය්යෙ, අනුබන්ධිස්සසීති ච;
සත්තතිංස ඉමෙ ධම්මා, සම්බුද්ධෙන පකාසිතා.
සබ්බෙ එතෙ සමුට්ඨානා, කායවාචාදිතො සියුං;
සමාසමසමෙනෙව, කතා සමනුභාසනා.
සමනුභාසනසමුට්ඨානං.
කථිනානි ච තීණාදි, පත්තො, භෙසජ්ජමෙව ච;
අච්චෙකම්පි ච සාසඞ්කං, පක්කමන්තද්වයම්පි ච.
තථා ¶ උපස්සයං ගන්ත්වා, භොජනඤ්ච පරම්පරං;
අනතිරිත්තං සභත්තො, විකප්පෙත්වා තථෙව ච.
රඤ්ඤො, විකාලෙ, වොසාසා-රඤ්ඤකුස්සයවාදිකා;
පත්තසන්නිචයඤ්චෙව, පුරෙ, පච්ඡා, විකාලකෙ.
පඤ්චාහිකං =02, සඞ්කමනිං, තථා ආවසථද්වයං;
පසාඛෙ, ආසනෙ චාති, එකූනතිංසිමෙ පන.
ද්විසමුට්ඨානිකා ධම්මා, නිද්දිට්ඨා කායවාචතො;
කායවාචාදිතො චෙව, සබ්බෙ කථිනසම්භවා.
කථිනසමුට්ඨානං.
ද්වෙ සෙය්යාහච්චපාදො ච, පිණ්ඩඤ්ච ගණභොජනං;
විකාලෙ, සන්නිධිඤ්චෙව, දන්තපොනමචෙලකං.
උය්යුත්තඤ්ච වසුය්යොධිං, සුරා, ඔරෙන න්හායනං;
දුබ්බණ්ණකරණඤ්චෙව, පාටිදෙසනියද්වයං.
ලසුණං, උපතිට්ඨෙය්ය, නච්චදස්සනමෙව ච;
නග්ගං, අත්ථරණං, මඤ්චෙ, අන්තොරට්ඨෙ, තථා බහි.
අන්තොවස්සමගාරඤ්ච, ආසන්දිං, සුත්තකන්තනං;
වෙය්යාවච්චං, සහත්ථා ච, ආවාසෙ ච අභික්ඛුකෙ.
ඡත්තං, යානඤ්ච සඞ්ඝාණිං, අලඞ්කාරං, ගන්ධවාසිතං;
භික්ඛුනී, සික්ඛමානා ච, සාමණෙරී, ගිහීනියා.
තථා සංකච්චිකා චාති, තෙචත්තාලීසිමෙ පන;
සබ්බෙ එළකලොමෙන, ද්විසමුට්ඨානිකා සමා.
එළකලොමසමුට්ඨානං.
අඤ්ඤත්රාසම්මතො ¶ චෙව, තථා අත්ථඞ්ගතෙන ච;
තිරච්ඡානවිජ්ජා ද්වෙ වුත්තා, අනොකාසකතම්පි ච.
සබ්බෙ ඡ පනිමෙ ධම්මා, වාචතො වාචචිත්තතො;
ද්විසමුට්ඨානිකා හොන්ති, පදසොධම්මතුල්යතා.
පදසොධම්මසමුට්ඨානං.
එකං නාවං, පණීතඤ්ච, සංවිධානඤ්ච සංහරෙ;
ධඤ්ඤං, නිමන්තිතා චෙව, පාටිදෙසනියට්ඨකං.
එතා =03 චතුසමුට්ඨානා, සික්ඛා චුද්දස හොන්ති හි;
පඤ්ඤත්තා බුද්ධසෙට්ඨෙන, අද්ධානෙන සමා මතා.
අද්ධානසමුට්ඨානං.
සුතිං, සූපාදිවිඤ්ඤත්තිං, අන්ධකාරෙ තථෙව ච;
පටිච්ඡන්නෙ ච ඔකාසෙ, බ්යූහෙ චාති ඉමෙ ඡපි.
සබ්බෙ තු ද්විසමුට්ඨානා, චතුත්ථච්ඡට්ඨතො සියුං;
ථෙය්යසත්ථසමුට්ඨානා, දෙසිතාදිච්චබන්ධුනා.
ථෙය්යසත්ථසමුට්ඨානං.
ඡත්ත, දණ්ඩකරස්සාපි, සත්ථාවුධකරස්සපි;
පාදුකූපාහනා, යානං, සෙය්යා, පල්ලත්ථිකාය ච.
වෙඨිතොගුණ්ඨිතො චාති, එකාදස නිදස්සිතා;
සබ්බෙ එකසමුට්ඨානා, ධම්මදෙසනසඤ්ඤිතා.
ධම්මදෙසනසමුට්ඨානං.
භූතාරොචනකඤ්චෙව ¶ , චොරිවුට්ඨාපනම්පි ච;
අනනුඤ්ඤාතමත්තඤ්හි, අසම්භින්නමිදං තයං.
සමුට්ඨානසීසකථා නිට්ඨිතා.
එකුත්තරනයකථා
කති ආපත්තියො හොන්ති, සමුට්ඨානෙන ආදිනා?
පඤ්ච ආපත්තියො හොන්ති, කුටිං සංයාචිකාය තු.
කරොතො පන තිස්සොව, පයොගෙ දුක්කටාදයො;
විකාලෙ පන පාචිත්ති, තථා අඤ්ඤාතිහත්ථතො.
ගහෙත්වා භුඤ්ජතො වුත්තං, පාටිදෙසනියම්පි ච;
පඤ්චිමාපත්තියො හොන්ති, සමුට්ඨානෙන ආදිනා.
කති =04 ආපත්තියො හොන්ති, දුතියෙන තුවං භණ?
ආපත්තියො චතස්සොව, හොන්තීති පරිදීපයෙ.
‘‘කුටිං මම කරොථා’’ති, සමාදිසති භික්ඛු චෙ;
කරොන්ති චෙ කුටිං තස්ස, විපන්නං සබ්බථා පන.
තිස්සො පුරිමනිද්දිට්ඨා, පයොගෙ දුක්කටාදයො;
පදසොධම්මමූලෙන, චතස්සොව භවන්තිමා.
තතියෙන කති ජායන්ති, සමුට්ඨානෙන මෙ භණ?
තතියෙන තුවං බ්රූමි, පඤ්චධාපත්තියො සියුං.
භික්ඛු සංවිදහිත්වාන;
කරොති ච කුටිං සචෙ;
තිස්සො ආපත්තියො හොන්ති;
පයොගෙ දුක්කටාදයො.
පණීතභොජනං ¶ වත්වා, හොති පාචිත්ති භුඤ්ජතො;
භික්ඛුනිං න නිවාරෙත්වා, පාටිදෙසනියං සියා.
සියුං කති චතුත්ථෙන, සමුට්ඨානෙන මෙ භණ?
ඡළෙවාපත්තියො හොන්ති, මෙථුනං යදි සෙවති.
හොති පාරාජිකං තස්ස, කුටිං සංයාචිකාය තු;
කරොතො පන තිස්සොව, පයොගෙ දුක්කටාදයො.
විකාලෙ පන පාචිත්ති, තථා අඤ්ඤාතිහත්ථතො;
ගහෙත්වා භුඤ්ජතො වුත්තං, පාටිදෙසනියම්පි ච.
කති ආපත්තියො හොන්ති, පඤ්චමෙන? ඡ හොන්ති හි;
මනුස්සුත්තරිධම්මං තු, වදං පාරාජිකං ඵුසෙ.
‘‘කුටිං මම කරොථා’’ති;
සමාදිසති භික්ඛු චෙ;
කරොන්ති චෙ කුටිං තිස්සො;
හොන්ති තා දුක්කටාදයො.
වාචෙති පදසො ධම්මං, හොති පාචිත්ති භික්ඛුනො;
දවකම්යතා වදන්තස්ස, තස්ස දුබ්භාසිතං සියා.
සමුට්ඨානෙන =05 ඡට්ඨෙන, කති ආපත්තියො සියුං?
ඡ ච සංවිදහිත්වාන, භණ්ඩං හරති චෙ චුතො.
‘‘කුටිං මම කරොථා’’ති;
සමාදිසති භික්ඛු චෙ;
කරොන්ති චෙ කුටිං තිස්සො;
හොන්ති තා දුක්කටාදයො.
පණීතභොජනං වත්වා, හොති පාචිත්ති භුඤ්ජතො;
භික්ඛුනිං න නිවාරෙත්වා, පාටිදෙසනියං සියා.
ඉධ ¶ යො විමතූපරමං පරමං;
ඉමමුත්තරමුත්තරති;
විනයං සුනයං සුනයෙන යුතො;
ස ච දුත්තරමුත්තරමුත්තරති.
ආපත්තිසමුට්ඨානකථා.
ඉතො පරං පවක්ඛාමි, පරමෙකුත්තරං නයං;
අවික්ඛිත්තෙන චිත්තෙන, තං සුණාථ සමාහිතා.
කෙ ආපත්තිකරා ධම්මා, අනාපත්තිකරාපි කෙ?
කා පනාපත්තියො නාම, ලහුකා ගරුකාපි කා?
සාවසෙසා ච කාපත්ති, කා නාමානවසෙසකා?
දුට්ඨුල්ලා නාම කාපත්ති, අදුට්ඨුල්ලාපි නාම කා?
නියතා නාම කාපත්ති, කා පනානියතාපි ච?
දෙසනාගාමිනී කා ච, කා චාදෙසනගාමිනී?
සමුට්ඨානානි ආපත්ති-කරා ධම්මාති දීපිතා;
අනාපත්තිකරා ධම්මා, සමථා සත්ත දස්සිතා.
පාරාජිකාදයො සත්ත-විධා ආපත්තියො සියුං;
ලහුකා තත්ථ පඤ්චෙව, හොන්ති ථුල්ලච්චයාදයො.
පාරාජිකං ඨපෙත්වාන, සාවසෙසාවසෙසකා;
එකා පාරාජිකාපත්ති, මතා අනවසෙසකා.
‘‘දුට්ඨුල්ලා’’ති =06 ච නිද්දිට්ඨා, දුවිධාපත්තිආදිතො;
සෙසා පඤ්චවිධාපත්ති, ‘‘අදුට්ඨුල්ලා’’ති දීපිතා.
පඤ්චානන්තරියසංයුත්තා, නියතානියතෙතරා;
දෙසනාගාමිනී පඤ්ච, ද්වෙ පනාදෙසගාමිකා.
එකකකථා.
අභබ්බාපත්තිකො ¶ කො ච, භබ්බාපත්තිකපුග්ගලො?
උපසම්පදකම්මං තු, සත්ථුනා කස්ස වාරිතං?
ආපත්තිමාපජ්ජිතුං ද්වෙව ලොකෙ;
බුද්ධා ච පච්චෙකබුද්ධා අභබ්බා;
ආපත්තිමාපජ්ජිතුං ද්වෙව ලොකෙ;
භික්ඛූ ච භබ්බා අථ භික්ඛුනී ච.
අද්ධවිහීනො අඞ්ගවිහීනො;
වත්ථුවිපන්නො දුක්කටකාරී;
නො පරිපුණ්ණො යාචති යො නො;
තස්සුපසම්පදා පටිසිද්ධා.
අත්ථාපත්ති හවෙ ලද්ධ-සමාපත්තිස්ස භික්ඛුනො;
අත්ථාපත්ති හි නො ලද්ධ-සමාපත්තිස්ස දීපිතා.
භූතස්සාරොචනං ලද්ධ-සමාපත්තිස්ස නිද්දිසෙ;
අභූතාරොචනාපත්ති, අසමාපත්තිලාභිනො.
අත්ථි සද්ධම්මසංයුත්තා, අසද්ධම්මයුතාපි ච;
සපරික්ඛාරසංයුත්තා, පරසන්තකසංයුතා.
පදසොධම්මමූලාදී, සද්ධම්මපටිසංයුතා;
දුට්ඨුල්ලවාචසංයුත්තා, අසද්ධම්මයුතා සියා.
අතිරෙකදසාහං තු, ඨපනෙ චීවරාදිනො;
අනිස්සජ්ජිත්වා භොගෙ ච, සපරික්ඛාරසංයුතා.
සඞ්ඝස්ස මඤ්චපීඨාදිං, අජ්ඣොකාසත්ථරෙපි ච;
අනාපුච්ඡාව ගමනෙ, පරසන්තකසංයුතා.
කථඤ්හි =07 භණතො සච්චං, ගරුකං හොති භික්ඛුනො?
කථං මුසා භණන්තස්ස, ලහුකාපත්ති ජායතෙ?
‘‘සිඛරණී’’ති ¶ සච්චං තු, භණතො ගරුකං සියා;
සම්පජානමුසාවාදෙ, පාචිත්ති ලහුකා භවෙ.
කථං මුසා භණන්තස්ස, ගරුකං හොති භික්ඛුනො?
කථඤ්ච භණතො සච්චං, ආපත්ති ලහුකා සියා?
අභූතාරොචනෙ තස්ස, ගරුකාපත්ති දීපිතා;
භූතස්සාරොචනෙ සච්චං, වදතො ලහුකා සියා.
කථං භූමිගතො දොසං, න වෙහාසගතො ඵුසෙ?
කථං වෙහාසගො දොසං, න ච භූමිගතො ඵුසෙ?
සඞ්ඝකම්මං විකොපෙතුං, හත්ථපාසං ජහං ඵුසෙ;
කෙසමත්තම්පි ආකාසෙ, තිට්ඨතො නත්ථි වජ්ජතා.
ආහච්චපාදකං මඤ්චං, වෙහාසකුටියූපරි;
පීඨං වාභිනිසීදන්තො, ආපජ්ජති න භූමිතො.
පවිසන්තො කථං භික්ඛු, ආපජ්ජති, න නික්ඛමං?
පවිසන්තො කථං භික්ඛු, පවිසන්තො න චෙව තං?
සඡත්තුපාහනො වත්ත-මපූරෙත්වාන කෙවලං;
පවිසන්තො පනාපත්තිං, ආපජ්ජති, න නික්ඛමං.
ගමිකො ගමිකවත්තානි, අපූරෙත්වාන නික්ඛමං;
නික්ඛමන්තොව ආපත්තිං, ඵුසෙය්ය, පවිසං න ච.
ආදියන්තො පනාපත්තිං, ආපජ්ජති කථං වද?
තථෙවානාදියන්තොපි, ආපජ්ජති කථං වද?
භික්ඛුනී අතිගම්භීරං, යා කාචුදකසුද්ධිකං;
ආදියන්තී පනාපත්තිං, ආපජ්ජති, න සංසයො.
අනාදියිත්වා දුබ්බණ්ණ-කරණං පන චීවරං;
යෙවං අනාදියන්තොව, ආපජ්ජති හි නාම සො.
සමාදියන්තො ආපත්තිං, ආපජ්ජති කථං පන?
තථාසමාදියන්තොපි, ආපජ්ජති කථං පන?
යො ¶ =08 හි මූගබ්බතාදීනි, වතානිධ සමාදියං;
සමාදියන්තො ආපත්තිං, ආපජ්ජති හි නාම සො.
යො හි කම්මකතො භික්ඛු, වුත්තං වත්තං පනත්තනො;
තඤ්චාසමාදියන්තොව, ආපජ්ජති හි නාම සො.
කරොන්තොව පනාපත්තිං, කථමාපජ්ජතෙ නරො?
න කරොන්තො කථං නාම, සමණො දොසවා සියා?
භණ්ඩාගාරිකකම්මඤ්ච, වෙජ්ජකම්මඤ්ච චීවරං;
අඤ්ඤාතිකාය සිබ්බන්තො, කරං ආපජ්ජතෙ නරො.
උපජ්ඣායස්ස වත්තානි, වත්තානි ඉතරස්ස වා;
අකරොන්තො පනාපත්තිං, ආපජ්ජති හි නාම සො.
දෙන්තො ආපජ්ජතාපත්තිං, න දෙන්තොපි කථං භණ?
අඤ්ඤාතිකාය යං කිඤ්චි, භික්ඛු භික්ඛුනියා පන.
චීවරං දදමානො හි, දෙන්තො ආපජ්ජතෙ පන;
තථන්තෙවාසිකාදීනං, අදෙන්තො චීවරාදිකං.
අත්තසන්නිස්සිතා අත්ථි, තථෙව පරනිස්සිතා;
මුදුලම්බාදිනො අත්තා, සෙසා හි පරනිස්සිතා.
කථඤ්ච පටිගණ්හන්තො, ආපජ්ජති හි වජ්ජතං?
කථමප්පටිගණ්හන්තො, ආපජ්ජති හි වජ්ජතං?
චීවරං පටිගණ්හන්තො, භික්ඛු අඤ්ඤාතිහත්ථතො;
ඔවාදඤ්ච න ගණ්හන්තො, ආපජ්ජති හි වජ්ජතං.
කථඤ්ච පරිභොගෙන, ආපජ්ජති තපොධනො?
කථං න පරිභොගෙන, ආපජ්ජති තපොධනො?
යො හි නිස්සග්ගියං වත්ථුං, අච්චජිත්වා නිසෙවති;
අයං තු පරිභොගෙන, ආපජ්ජති, න සංසයො.
අතික්කමෙන්තී සඞ්ඝාටි-චාරං පඤ්චාහිකං පන;
අයං තු පරිභොගෙන, ආපජ්ජති හි භික්ඛුනී.
දිවාපජ්ජති ¶ නො රත්තිං, රත්තිමෙව ච නො දිවා;
ද්වාරං අසංවරිත්වාන, සෙන්තො ආපජ්ජතෙ දිවා.
සගාරසෙය්යකං =09 රත්තිං, ආපජ්ජති හි නො දිවා;
අරුණුග්ගෙ පනාපත්ති, කථං න අරුණුග්ගමෙ?
එකඡාරත්තසත්තාහ-දසාහාදිඅතික්කමෙ;
ඵුසන්තො වුත්තමාපත්තිං, ආපජ්ජත්යරුණුග්ගමෙ.
පවාරෙත්වාන භුඤ්ජන්තො, ඵුසෙ න අරුණුග්ගමෙ;
ඡින්දන්තස්ස සියාපත්ති, කථමච්ඡින්දතො සියා?
ඡින්දන්තො භූතගාමඤ්ච, අඞ්ගජාතඤ්ච අත්තනො;
පාරාජිකඤ්ච පාචිත්තිං, ඵුසෙ ථුල්ලච්චයම්පි ච.
න ඡින්දන්තො නඛෙ කෙසෙ, ආපජ්ජති හි නාම සො;
ඡාදෙන්තොපජ්ජතාපත්තිං, නච්ඡාදෙන්තො කථං පන?
ඡාදෙන්තො පන ආපත්තිං, ඡාදෙන්තොපජ්ජතෙ නරො;
ආපජ්ජති පනච්ඡින්නො, නච්ඡාදෙන්තො තිණාදිනා.
ආපජ්ජති හි ධාරෙන්තො, න ධාරෙන්තො කථං පන?
ධාරෙන්තො කුසචීරාදිං, ධාරෙන්තොපජ්ජතෙ පන.
දින්නං නිස්සට්ඨපත්තං තං, අධාරෙන්තොව දොසවා;
සචිත්තකදුකං සඤ්ඤා-විමොක්ඛකදුකං භවෙ.
දුකකථා.
අත්ථාපත්ති හි තිට්ඨන්තෙ, නාථෙ, නො පරිනිබ්බුතෙ;
නිබ්බුතෙ න තු තිට්ඨන්තෙ, අත්ථාපත්තුභයත්ථපි.
රුහිරුප්පාදනාපත්ති, ඨිතෙ, නො පරිනිබ්බුතෙ;
ථෙරමාවුසවාදෙන, වදතො පරිනිබ්බුතෙ.
ආපත්තියො ¶ ඉමා ද්වෙපි, ඨපෙත්වා සුගතෙ පන;
අවසෙසා ධරන්තෙපි, භවන්ති පරිනිබ්බුතෙ.
කාලෙයෙව සියාපත්ති, විකාලෙ න සියා කථං?
විකාලෙ තු සියාපත්ති, න කාලෙ, උභයත්ථපි?
භුඤ්ජතොනතිරිත්තං තු, කාලස්මිං, නො විකාලකෙ;
විකාලභොජනාපත්ති, විකාලෙ, තු න කාලකෙ.
අවසෙසං =10 පනාපත්තිං, ආපජ්ජති හි සබ්බදා;
සබ්බං කාලෙ විකාලෙ ච, නත්ථි තත්ථ ච සංසයො.
රත්තිමෙව පනාපත්තිං, ආපජ්ජති ච නො දිවා;
දිවාපජ්ජති නො රත්තිං, ආපජ්ජතුභයත්ථපි.
සහසෙය්යා සියා රත්තිං, ද්වාරාසංවරමූලකා;
දිවා, සෙසා පනාපත්ති, සියා රත්තිං දිවාපි ච.
දසවස්සො තු නො ඌන-දසවස්සො සියා කථං?
හොතූනදසවස්සො, නො, දසවස්සූභයත්ථපි?
උපට්ඨාපෙති චෙ බාලො, පරිසං දසවස්සිකො;
ආපත්තිං පන අබ්යත්තො, ආපජ්ජති, න සංසයො.
තථූනදසවස්සො ච, ‘‘පණ්ඩිතොහ’’න්ති ගණ්හති;
පරිසං, දසවස්සො නො, සෙසමාපජ්ජතෙ උභො.
කාළෙ ආපජ්ජතාපත්තිං, න ජුණ්හෙ ජුණ්හකෙ කථං;
ආපජ්ජති, න කාළස්මිං, ආපජ්ජතූභයත්ථපි?
වස්සං අනුපගච්ඡන්තො, කාළෙ, නො ජුණ්හකෙ පන;
ආපජ්ජතාපවාරෙන්තො, ජුණ්හෙ, න පන කාළකෙ.
අවසෙසං තු පඤ්ඤත්ත-මාපත්තිමවිපත්තිනා;
කාළෙ චෙව ච ජුණ්හෙ ච, ආපජ්ජති, න සංසයො.
වස්සූපගමනං කාළෙ, නො ජුණ්හෙ, තු පවාරණා;
ජුණ්හෙ කප්පති, නො කාළෙ, සෙසං පනුභයත්ථපි.
අත්ථාපත්ති ¶ තු හෙමන්තෙ, න හොතීතරුතුද්වයෙ;
ගිම්හෙයෙව න සෙසෙසු, වස්සෙ නො ඉතරද්වයෙ.
දිනෙ පාළිපදක්ඛාතෙ, කත්තිකෙ පුණ්ණමාසියා;
ඨපිතං තු විකප්පෙත්වා, වස්සසාටිකචීවරං.
ආපජ්ජති ච හෙමන්තෙ, නිවාසෙති ච තං සචෙ;
පුණ්ණමාදිවසස්මිඤ්හි, කත්තිකස්ස තු පච්ඡිමෙ.
තං අපච්චුද්ධරිත්වාව, හෙමන්තෙයෙව, නෙතරෙ;
ආපජ්ජතීති නිද්දිට්ඨං, කුරුන්දට්ඨකථාය තු.
‘‘අතිරෙකමාසො =11 සෙසො’’ති;
පරියෙසන්තො ච ගිම්හිකෙ;
ගිම්හෙ ආපජ්ජතාපත්තිං;
න ත්වෙවිතරුතුද්වයෙ.
විජ්ජමානෙ සචෙ නග්ගො, වස්සසාටිකචීවරෙ;
ඔවස්සාපෙති යො කායං, වස්සෙ ආපජ්ජතීධ සො.
ආපජ්ජති හි සඞ්ඝොව, න ගණො න ච පුග්ගලො;
ගණොව න ච සෙසා හි, පුග්ගලොව න චාපරෙ.
අධිට්ඨානං කරොන්තො වා, පාරිසුද්ධිඋපොසථං;
සඞ්ඝො වාපජ්ජතාපත්තිං, න ගණො න ච පුග්ගලො.
සුත්තුද්දෙසමධිට්ඨානං, කරොන්තො වා උපොසථං;
ගණො වාපජ්ජතාපත්තිං, න සඞ්ඝො න ච පුග්ගලො.
සුත්තුද්දෙසං කරොන්තො වා, එකො පන උපොසථං;
පුග්ගලොපජ්ජතාපත්තිං, න ච සඞ්ඝො ගණො න ච.
ආපජ්ජති ගිලානොව, නාගිලානො කථං පන;
ආපජ්ජතාගිලානොව, නො ගිලානො උභොපි ච?
භෙසජ්ජෙන ¶ පනඤ්ඤෙන, අත්ථෙ සති ච යො පන;
විඤ්ඤාපෙති තදඤ්ඤං සො, ආපජ්ජති අකල්ලකො.
න භෙසජ්ජෙන අත්ථෙපි, භෙසජ්ජං විඤ්ඤාපෙති චෙ;
ආපජ්ජතාගිලානොව, සෙසං පන උභොපි ච.
අත්ථාපත්ති හි අන්තොව, න බහිද්ධා, තථා බහි;
ආපජ්ජති, න චෙවන්තො, අත්ථාපත්තුභයත්ථපි.
අනුපඛජ්ජ සෙය්යං තු, කප්පෙන්තො පන කෙවලං;
ආපජ්ජති පනාපත්තිං, අන්තොයෙව ච, නො බහි.
අජ්ඣොකාසෙ තු මඤ්චාදිං, සන්ථරිත්වාන පක්කමං;
බහියෙව ච, නො අන්තො, සෙසං පනුභයත්ථපි.
අන්තොසීමායෙවාපත්තිං, බහිසීමාය නෙව ච;
බහිසීමාය, නො අන්තො-සීමාය, උභයත්ථපි.
සඡත්තුපාහනො =12 භික්ඛු, පවිසන්තො තපොධනො;
උපචාරසීමොක්කන්තෙ, අන්තො ආපජ්ජතෙ පන.
ගමිකො දාරුභණ්ඩාදිං, පටිසාමනවත්තකං;
අපූරෙත්වාන ගච්ඡන්තො, උපචාරස්සතික්කමෙ.
ආපජ්ජති පනාපත්තිං, බහිසීමායයෙව සො;
සෙසමාපජ්ජතෙ අන්තො-බහිසීමාය සබ්බසො.
තිකකථා.
සකවාචාය ආපන්නො, පරවාචාය සුජ්ඣති;
පරවාචාය ආපන්නො, සකවාචාය සුජ්ඣති.
සකවාචාය ආපන්නො, සකවාචාය සුජ්ඣති;
පරවාචාය ආපන්නො, පරවාචාය සුජ්ඣති.
වචීද්වාරිකමාපත්තිං ¶ , ආපන්නො සකවාචතො;
තිණවත්ථාරකං ගන්ත්වා, පරවාචාය සුජ්ඣති.
තථා අප්පටිනිස්සග්ගෙ, පාපිකාය හි දිට්ඨියා;
පරස්ස කම්මවාචාය, ආපජ්ජිත්වාන වජ්ජතං.
දෙසෙන්තො භික්ඛුනො මූලෙ, සකවාචාය සුජ්ඣති;
වචීද්වාරිකමාපත්තිං, ආපන්නො භික්ඛුසන්තිකෙ.
දෙසෙත්වා තං විසුජ්ඣන්තො, සකවාචාය සුජ්ඣති;
සඞ්ඝාදිසෙසමාපත්තිං, යාවතතියකං පන.
පරස්ස කම්මවාචාය, ආපජ්ජිත්වා තථා පුන;
පරස්ස පරිවාසාදි-කම්මවාචාය සුජ්ඣති.
කායෙනාපජ්ජතාපත්තිං, වාචාය ච විසුජ්ඣති;
වාචායාපජ්ජතාපත්තිං, කායෙන ච විසුජ්ඣති.
කායෙනාපජ්ජතාපත්තිං, කායෙනෙව විසුජ්ඣති;
වාචායාපජ්ජතාපත්තිං, වාචායෙව විසුජ්ඣති.
කායද්වාරිකමාපත්තිං, කායෙනාපජ්ජතෙ, පුන;
දෙසෙන්තො තං පනාපත්තිං, වාචායෙව විසුජ්ඣති.
වචීද්වාරිකමාපත්තිං =13, ආපජ්ජිත්වාන වාචතො;
තිණවත්ථාරකං ගන්ත්වා, කායෙනෙව විසුජ්ඣති.
කායද්වාරිකමාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වාන කායතො;
තිණවත්ථාරකං ගන්ත්වා, කායෙනෙව විසුජ්ඣති.
වචීද්වාරිකමාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වා තපොධනො;
තමෙව පන දෙසෙන්තො, වාචායෙව විසුජ්ඣති.
සුත්තො ආපජ්ජතාපත්තිං, පටිබුද්ධො විසුජ්ඣති;
ආපන්නො පටිබුද්ධොව, සුත්තො සුජ්ඣති සො කථං?
සුත්තො ආපජ්ජතාපත්තිං, සුත්තොයෙව විසුජ්ඣති;
පටිබුද්ධොව ආපන්නො, පටිබුද්ධො විසුජ්ඣති?
සගාරසෙය්යකාදිං ¶ තු, සුත්තො ආපජ්ජතෙ නරො;
දෙසෙන්තො පන තං ඤත්වා, පටිබුද්ධො විසුජ්ඣති.
ආපජ්ජිත්වාන ජග්ගන්තො, තිණවත්ථාරකෙ පන;
සමථෙ තු සයන්තොව, සුත්තො වුට්ඨාති නාම සො.
සගාරසෙය්යකාදිං තු, සුත්තො ආපජ්ජතෙ නරො;
සයන්තො තිණවත්ථාරෙ, සුත්තොයෙව විසුජ්ඣති.
ආපජ්ජිත්වා පනාපත්තිං, ජග්ගන්තො පන කෙවලං;
දෙසෙන්තො පන තං පච්ඡා, පටිබුද්ධො විසුජ්ඣති.
ආපජ්ජිත්වා අචිත්තොව, සචිත්තොව විසුජ්ඣති;
ආපජ්ජිත්වා සචිත්තොව, අචිත්තොව විසුජ්ඣති.
ආපජ්ජිත්වා අචිත්තොව, අචිත්තොව විසුජ්ඣති;
ආපජ්ජිත්වා සචිත්තොව, සචිත්තොව විසුජ්ඣති.
අචිත්තො, චිත්තකාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වා තපොධනො;
පච්ඡා තං පන දෙසෙන්තො, සචිත්තොව විසුජ්ඣති.
තථා සචිත්තකාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වා සචිත්තකො;
සයන්තො තිණවත්ථාරෙ, අචිත්තොව විසුජ්ඣති.
එවමෙවං අමිස්සෙත්වා, පච්ඡිමං තු පදද්වයං;
එත්ථ වුත්තානුසාරෙන, වෙදිතබ්බං විභාවිනා.
ආපජ්ජති =14 ච කම්මෙන, අකම්මෙන විසුජ්ඣති;
ආපජ්ජති අකම්මෙන, කම්මෙනෙව විසුජ්ඣති.
කම්මෙනාපජ්ජතාපත්තිං, කම්මෙනෙව විසුජ්ඣති;
ආපජ්ජති අකම්මෙන, අකම්මෙන විසුජ්ඣති.
අච්චජං පාපිකං දිට්ඨිං, ආපජ්ජිත්වාන කම්මතො;
දෙසෙන්තො පන තං පච්ඡා, අකම්මෙන විසුජ්ඣති.
විසට්ඨිආදිකාපත්තිං ¶ , ආපජ්ජිත්වා අකම්මතො;
පරිසුජ්ඣති කම්මෙන, පරිවාසාදිනා පන.
සමනුභාසනං භික්ඛු, ආපජ්ජති ච කම්මතො;
පරිවාසාදිනා පච්ඡා, කම්මෙනෙව විසුජ්ඣති.
අවසෙසං පනාපත්තිං, ආපජ්ජති අකම්මතො;
දෙසෙන්තො පන තං පච්ඡා, අකම්මෙනෙව සුජ්ඣති.
සම්මුඛාපත්තිමාපන්නො, විසුජ්ඣති අසම්මුඛා;
අසම්මුඛාපි ආපන්නො, සම්මුඛාව විසුජ්ඣති.
සම්මුඛාපත්තිමාපන්නො, සම්මුඛාව විසුජ්ඣති;
අසම්මුඛාව ආපන්නො, විසුජ්ඣති අසම්මුඛා.
අච්චජං පාපකං දිට්ඨිං, ආපන්නො සඞ්ඝසම්මුඛෙ;
වුට්ඨානකාලෙ සඞ්ඝෙන, කිඤ්චි කම්මං න විජ්ජති.
විසට්ඨිආදිකාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වා අසම්මුඛා;
සඞ්ඝසම්මුඛතොයෙව, විසුජ්ඣති න චඤ්ඤථා.
සමනුභාසනං සඞ්ඝ-සම්මුඛාපජ්ජතෙ, පුන;
සඞ්ඝස්ස සම්මුඛායෙව, විසුජ්ඣති, න චඤ්ඤථා.
මුසාවාදාදිකං සෙසං, ආපජ්ජති අසම්මුඛා;
තං පච්ඡා පන දෙසෙන්තො, විසුජ්ඣති අසම්මුඛා.
අජානන්තොව ආපන්නො, ජානන්තොව විසුජ්ඣති;
ජානන්තො පන ආපන්නො, අජානන්තො විසුජ්ඣති.
අජානන්තොව ආපන්නො, අජානන්තො විසුජ්ඣති;
ජානන්තො පන ආපන්නො, ජානන්තොව විසුජ්ඣති.
අචිත්තකචතුක්කෙන =15, සදිසං සබ්බථා ඉදං;
අජානන්තචතුක්කන්ති, වෙදිතබ්බං විභාවිනා.
ආගන්තුකොව ආපත්තිං, ආපජ්ජති, න චෙතරො;
ආවාසිකොව ආපත්තිං, ආපජ්ජති, න චෙතරො.
ආගන්තුකො ¶ තථාවාසි-කොපි ආපජ්ජරෙ උභො;
අත්ථාපත්ති ච සෙසං තු, උභො නාපජ්ජරෙ පන.
සඡත්තුපාහනො චෙව, සසීසං පාරුතොපි ච;
විහාරං පවිසන්තො ච, විචරන්තොපි තත්ථ ච.
ආගන්තුකොව ආපත්තිං, ආපජ්ජති, න චෙතරො;
ආවාසවත්තමාවාසී, අකරොන්තොව දොසවා.
න චෙවාගන්තුකො, සෙස-මාපජ්ජන්ති උභොපි ච;
අසාධාරණමාපත්තිං, නාපජ්ජන්ති උභොපි ච.
වත්ථුනානත්තතා අත්ථි, නත්ථි ආපත්තිනානතා;
අත්ථි ආපත්තිනානත්තං, නත්ථි වත්ථුස්ස නානතා.
වත්ථුනානත්තතා චෙව, අත්ථි ආපත්තිනානතා;
නෙවත්ථි වත්ථුනානත්තං, නො ච ආපත්තිනානතා.
පාරාජිකචතුක්කස්ස, වත්ථුනානත්තතා මතා;
ආපත්තිනානතා නත්ථි, සෙසාපත්තීස්වයං නයො.
සමණො සමණී කාය-සංසග්ගං තු කරොන්ති චෙ;
සඞ්ඝාදිසෙසො භික්ඛුස්ස, භික්ඛුනියා පරාජයො.
එවං ආපත්තිනානත්තං, නත්ථි වත්ථුස්ස නානතා;
කායස්ස පන සංසග්ගො, උභින්නං වත්ථු හොති හි.
තථෙව ලසුණස්සාපි, ඛාදනෙ භික්ඛුනී පන;
ආපජ්ජති හි පාචිත්තිං, භික්ඛුනො හොති දුක්කටං.
පාරාජිකානං පන චෙ චතුන්නං;
සඞ්ඝාදිසෙසෙහි ච තෙරසෙහි;
හොතෙව වත්ථුස්ස ච නානභාවො;
ආපත්තියා චෙව හි නානභාවො.
පාරාජිකානි =16 ¶ චත්තාරි, ආපජ්ජන්තානමෙකතො;
භික්ඛුනීසමණානං තු, උභින්නං පන සබ්බසො.
වත්ථුස්ස නත්ථි නානත්තං, නත්ථි ආපත්තිනානතා;
විසුං පනාපජ්ජන්තෙසු, අයමෙව විනිච්ඡයො.
අත්ථි වත්ථුසභාගත්තං, නත්ථාපත්තිසභාගතා;
අත්ථාපත්තිසභාගතා, නත්ථි වත්ථුසභාගතා.
අත්ථි වත්ථුසභාගත්තං, අත්ථාපත්තිසභාගතා;
නත්ථි වත්ථුසභාගත්තං, නත්ථාපත්තිසභාගතා.
භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, කායසංසග්ගකෙ සති;
අත්ථි වත්ථුසභාගත්තං, නත්ථාපත්තිසභාගතා.
ආදිතො පන භික්ඛුස්ස, චතූස්වන්තිමවත්ථුසු;
සියාපත්තිසභාගත්තං, න ච වත්ථුසභාගතා.
භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, චතූස්වන්ති මවත්ථුසු;
අත්ථි වත්ථුසභාගත්තං, අත්ථාපත්තිසභාගතා.
සාධාරණාසු සබ්බාසු, ආපත්තීස්වප්යයං නයො;
අසාධාරණාසු නෙවත්ථි, වත්ථාපත්තිසභාගතා.
අත්ථාපත්ති උපජ්ඣායෙ, නෙව සද්ධිවිහාරිකෙ;
අත්ථි සද්ධිවිහාරස්මිං, උපජ්ඣායෙ න විජ්ජති.
අත්ථාපත්ති උපජ්ඣායෙ, තථා සද්ධිවිහාරිකෙ;
නෙවාපත්ති උපජ්ඣායෙ, නෙව සද්ධිවිහාරිකෙ.
උපජ්ඣායෙන කත්තබ්බ-වත්තස්සාකරණෙ පන;
උපජ්ඣායො ඵුසෙ වජ්ජං, න ච සද්ධිවිහාරිකො.
උපජ්ඣායස්ස කත්තබ්බ-වත්තස්සාකරණෙ පන;
නත්ථාපත්ති උපජ්ඣායෙ, අත්ථි සද්ධිවිහාරිකෙ.
සෙසං පනිධ ආපත්තිං, ආපජ්ජන්ති උභොපි ච;
අසාධාරණමාපත්තිං, නාපජ්ජන්ති උභොපි ච.
ආදියන්තො ¶ ගරුං දොසං, පයොජෙන්තො ලහුං ඵුසෙ;
ආදියන්තො ලහුං දොසං, පයොජෙන්තො ගරුං ඵුසෙ.
ආදියන්තො =17 පයොජෙන්තො, ගරුකෙයෙව තිට්ඨති;
ආදියන්තො පයොජෙන්තො, ලහුකෙයෙව තිට්ඨති.
පාදං වාපි තතො උද්ධං, ආදියන්තො ගරුං ඵුසෙ;
‘‘ගණ්හා’’ති ඌනකං පාදං, ආණාපෙන්තො ලහුං ඵුසෙ.
එතෙනෙව උපායෙන, සෙසකම්පි පදත්තයං;
අත්ථසම්භවතොයෙව, වෙදිතබ්බං විභාවිනා.
කාලෙයෙව පනාපත්ති, නො විකාලෙ කථං සියා?
විකාලෙයෙව ආපත්ති, න ච කාලෙ කථං සියා?
අත්ථාපත්ති හි කාලෙ ච, විකාලෙ ච පකාසිතා?
නෙව කාලෙ විකාලෙ ච, අත්ථාපත්ති පකාසිතා?
පවාරෙත්වාන භුඤ්ජන්තො, කාලෙ අනතිරිත්තකං;
කාලෙ ආපජ්ජතාපත්තිං, න විකාලෙති දීපයෙ.
විකාලභොජනාපත්තිං, විකාලෙ න ච කාලකෙ;
සෙසං කාලෙ විකාලෙ ච, ආපජ්ජති, න සංසයො.
අසාධාරණමාපත්තිං, භික්ඛුනීනං වසා පන;
නෙවාපජ්ජති කාලෙපි, නො විකාලෙපි සබ්බදා.
කිං පටිග්ගහිතං කාලෙ, නො විකාලෙ තු කප්පති?
විකාලෙ කිඤ්ච නො කාලෙ, ගහිතං පන කප්පති?
කාලෙ චෙව විකාලෙ ච, කිං නාම වද කප්පති?
නෙව කාලෙ ච කිං නාම, නො විකාලෙ ච කප්පති?
ආමිසං තු පුරෙභත්තං, පටිග්ගහිතකං පන;
කාලෙයෙව තු භික්ඛූනං, නො විකාලෙ තු කප්පති.
පානකං තු විකාලස්මිං, පටිග්ගහිතකං පන;
විකාලෙයෙව කාලෙ ච, අපරජ්ජු න කප්පති.
සත්තාහකාලිකඤ්චෙව ¶ , චතුත්ථං යාවජීවිකං;
කාලෙ චෙව විකාලෙ ච, කප්පතීති විනිද්දිසෙ.
අත්තනො අත්තනො කාල-මතීතං කාලිකත්තයං;
මංසං අකප්පියඤ්චෙව, තථා උග්ගහිතම්පි ච.
කුලදූසනකම්මාදිං =18, කත්වා උප්පන්නභොජනං;
කාලෙ චෙව විකාලෙ ච, න ච කප්පති භික්ඛුනො.
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, ආපජ්ජති න මජ්ඣිමෙ;
මජ්ඣිමෙ පන දෙසස්මිං, න ච පච්චන්තිමෙසු හි.
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, ආපජ්ජති ච මජ්ඣිමෙ;
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, නාපජ්ජති න මජ්ඣිමෙ.
සීමං සමුද්දෙ බන්ධන්තො, භික්ඛු පච්චන්තිමෙසු හි;
ආපජ්ජති පනාපත්තිං, න චාපජ්ජති මජ්ඣිමෙ.
ගණෙන පඤ්චවග්ගෙන, කරොන්තො උපසම්පදං;
චම්මත්ථරණං ධුවන්හානං, සගුණඞ්ගුණුපාහනං.
ධාරෙන්තො මජ්ඣිමෙ වජ්ජං, ඵුසෙ පච්චන්තිමෙසු නො;
අවසෙසං පනාපත්තිං, ආපජ්ජතූභයත්ථපි.
අසාධාරණආපත්තිං, භික්ඛුනීනං වසා පන;
පච්චන්තිමෙසු වා භික්ඛු, නාපජ්ජති න මජ්ඣිමෙ.
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, කප්පතෙ න ච මජ්ඣිමෙ;
කප්පතෙ, මජ්ඣිමෙ දෙසෙ, නො ච පච්චන්තිමෙසු හි.
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, කප්පතෙ, මජ්ඣිමෙපි කිං?
පච්චන්තිමෙසු චෙවාපි, කිං න කප්පති මජ්ඣිමෙ?
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, වුත්තං වත්ථු චතුබ්බිධං;
නිද්දිසෙ කප්පතී චෙව, න ච කප්පති මජ්ඣිමෙ.
‘‘ඉදං ¶ චතුබ්බිධං වත්ථු, දෙසස්මිං පන මජ්ඣිමෙ;
න කප්පතී’’ති වුත්තඤ්හි, ‘‘මජ්ඣිමෙයෙව කප්පති’’.
පච්චන්තිමෙසු දෙසෙසු, එවං වුත්තං න කප්පති;
පඤ්චලොණාදිකං සෙසං, උභයත්ථපි කප්පති.
අකප්පියන්ති යං නාම, පටික්ඛිත්තං මහෙසිනා;
උභයත්ථපි තං සබ්බං, න ච කප්පති භික්ඛුනො.
අන්තො ආපජ්ජතාපත්තිං, ආපජ්ජති ච, නො බහි;
බහි ආපජ්ජතාපත්තිං, න ච අන්තො කුදාචනං.
ආපජ්ජති =19 පනන්තො ච, බහි චෙවුභයත්ථපි;
නෙව අන්තො ච ආපත්තිං, ආපජ්ජති ච, නො බහි.
අනුපඛජ්ජසෙය්යාදිං, අන්තොයෙව ච, නො බහි;
සඞ්ඝිකං පන මඤ්චාදිං, අජ්ඣොකාසෙ තු කිඤ්චිපි.
නික්ඛිපිත්වාන ගච්ඡන්තො, නො අන්තො, බහියෙව ච;
සෙසමාපජ්ජතාපත්තිං, අන්තො චෙව තථා බහි.
අසාධාරණමාපත්තිං, භික්ඛුනීනං වසා පන;
නෙවාපජ්ජති අන්තොපි, න බහිද්ධාපි සබ්බථා.
ගාමෙ ආපජ්ජතාපත්තිං, නො අරඤ්ඤෙ කථං වද?
ආපජ්ජති අරඤ්ඤස්මිං, න ච ගාමෙ කථං වද?
ආපජ්ජති ච ගාමෙපි, අරඤ්ඤෙපි කථං වද?
නෙවාපජ්ජති ගාමෙපි, නො අරඤ්ඤෙ කථං වද?
අන්තරඝරසංයුත්තා, සෙක්ඛපඤ්ඤත්තියො පන;
ආපජ්ජති හි තං භික්ඛු, ගාමස්මිං, නො අරඤ්ඤකෙ.
අගණා අරුණං නාම, උට්ඨාපෙන්තී ච භික්ඛුනී;
ආපජ්ජති පනාපත්තිං, අරඤ්ඤෙ, නො ච ගාමකෙ.
මුසාවාදාදිමාපත්තිං ¶ , ආපජ්ජතූභයත්ථපි;
අසාධාරණමාපත්තිං, ආපජ්ජති න කත්ථචි.
ආපජ්ජති ගිලානොව, නාගිලානො කුදාචනං;
අගිලානොව ආපත්තිං, ඵුසෙ, නො ච ගිලානකො.
අගිලානො ගිලානො ච, ආපජ්ජන්ති උභොපි ච;
නාපජ්ජන්ති ගිලානො ච, අගිලානො උභොපි ච.
භෙසජ්ජෙන පනඤ්ඤෙන, අත්ථෙ සති ච යො පන;
විඤ්ඤාපෙති තදඤ්ඤං සො, ආපජ්ජති අකල්ලකො.
න භෙසජ්ජෙන අත්ථෙපි, භෙසජ්ජං විඤ්ඤාපෙති චෙ;
ආපජ්ජතාගිලානොව, ආපත්තිං ලොලමානසො.
මුසාවාදාදිකං සෙසං, ආපජ්ජන්ති උභොපි ච;
අසාධාරණමාපත්තිං, නාපජ්ජන්ති උභොපි ච.
චතුක්කකථා.
පඤ්ච =20 ආපත්තියො හොන්ති, මුසාවාදස්ස කාරණා;
පාරාජිකං ගරුංථුල්ල-ච්චයං පාචිත්ති දුක්කටං.
ආනිසංසා පනුද්දිට්ඨා, පඤ්චෙව කථිනත්ථරෙ;
අනාමන්තාසමාදාන-චරණං ගණභොජනං.
යො තත්ථ චීවරුප්පාදො, සො ච නෙසං භවිස්සති;
චීවරං යාවදත්ථඤ්ච, ගහෙතුම්පි ච වට්ටති.
තෙලං පඤ්චවිධං වුත්තං, නිප්පපඤ්චෙන සත්ථුනා;
වසා මධුකඑරණ්ඩ-තිලසාසපසම්භවං.
අච්ඡමච්ඡවසා චෙව, සුසුකා සූකරස්ස ච;
ගද්රභස්ස වසා චෙති, වසා පඤ්චවිධා මතා.
මූලඛන්ධග්ගබීජානි ¶ , ඵළුබීජඤ්ච පණ්ඩිතො;
පඤ්චමං බීජබීජන්ති, පඤ්ච බීජානි දීපයෙ.
ඵලං සමණකප්පෙහි, පරිභුඤ්ජෙය්ය පඤ්චහි;
අග්ගිසත්ථනඛක්කන්තං, අබීජුබ්බට්ටබීජකං.
පණ්ණුණ්ණතිණචොළානං, වාකස්ස ච වසෙනිධ;
භිසියො භාසිතා පඤ්ච, මුනිනා මොහනාසිනා.
පවාරණාපි පඤ්චෙව, ඔදනාදීහි පඤ්චහි;
පටිග්ගාහාපි පඤ්චෙව, කායාදිගහණෙන ච.
පඤ්චානිසංසා විනයඤ්ඤුකස්මිං;
මහෙසිනා කාරුණිකෙන වුත්තා;
සුරක්ඛිතං හොති සකඤ්ච සීලං;
කුක්කුච්චමඤ්ඤස්ස නිරාකරොති.
විසාරදො භාසති සඞ්ඝමජ්ඣෙ;
සුඛෙන නිග්ගණ්හති වෙරිභික්ඛූ;
ධම්මස්ස චෙව ඨිතියා පවත්තො;
තස්මාදරං තත්ථ කරෙය්ය ධීරො.
පඤ්චකකථා.
ඡවච්ඡෙදනකා =21 වුත්තා, ඡළභිඤ්ඤෙන තාදිනා;
මඤ්චපීඨමතික්කන්ත-පමාණඤ්ච නිසීදනං.
තථා කණ්ඩුපටිච්ඡාදී, වස්සසාටිකචීවරං;
චීවරං සුගතස්සාපි, චීවරෙන පමාණකං.
ඡහාකාරෙහි ආපත්තිං, ආපජ්ජති න අඤ්ඤථා;
අලජ්ජිතාය අඤ්ඤාණ-කුක්කුච්චෙහි තථෙව ච.
විපරිතාය සඤ්ඤාය, කප්පියෙපි අකප්පියෙ;
සතිසම්මොසතො චෙව, ආපජ්ජති, න සංසයො.
ඡහි ¶ අඞ්ගෙහි යුත්තෙන;
උපසම්පාදනා පන;
කාතබ්බා, නිස්සයො චෙව;
දාතබ්බො, සාමණෙරකො.
භික්ඛුනාපට්ඨපෙතබ්බො, සතතං ධම්මචක්ඛුනා;
ආපත්තිං පන ජානාති, අනාපත්තිං ගරුං ලහුං.
පාතිමොක්ඛානි විත්ථාරා, උභයානි පනස්ස හි;
ස්වාගතානි භවන්තෙව, සුවිභත්තානි අත්ථතො.
අනුබ්යඤ්ජනසො චෙව, සුත්තසො සුවිනිච්ඡිතා;
දසවස්සොපි වා හොතිතිරෙකදසවස්සිකො.
ඡක්කකථා.
සත්ත සාමීචියො වුත්තා, සත්තෙව සමථාපි ච;
පඤ්ඤත්තාපත්තියො සත්ත, සත්තබොජ්ඣඞ්ගදස්සිනා.
සත්තකකථා.
කුලානි ඉධ දූසෙති, ආකාරෙහි පනට්ඨහි;
පුප්ඵෙන ච ඵලෙනාපි, චුණ්ණෙනපි ච දූසකො.
මත්තිකාදන්තකට්ඨෙහි, වෙළුයා වෙජ්ජිකායපි;
ජඞ්ඝපෙසනිකෙනාපි, ආජීවස්සෙව කාරණා.
අට්ඨෙවානතිරිත්තාපි ¶ , අතිරිත්තාපි අට්ඨ ච;
අකප්පියකතං චෙවාගහිතුච්චාරිතම්පි ච.
කතං අහත්ථපාසෙපි, න ච භුත්තාවිනා කතං;
පවාරිතෙන යඤ්චෙව, කතං භුත්තාවිනාපි ච.
ආසනා ¶ වුට්ඨිතෙනාපි, අතිරිත්තකතම්පි ච;
අවුත්තමලමෙතන්ති, න ගිලානාතිරිත්තකං.
ඉමෙ අට්ඨෙව නිද්දිට්ඨා, ඤෙය්යා අනතිරිත්තකා;
අතිරිත්තා පනෙතෙසං, පටික්ඛෙපෙන දීපිතා.
සහපුබ්බපයොගෙසු, දුක්කටං ඤාතඤත්තිසු;
දුරූපචිණ්ණෙ ආමාසෙ, දුක්කටං පටිසාවනෙ.
අට්ඨමං පන නිද්දිට්ඨං, තථා විනයදුක්කටං;
ඉති අට්ඨවිධං හොති, සබ්බමෙව ච දුක්කටං.
එහිභික්ඛූපසම්පදා, සරණගමනෙන ච;
පඤ්හාබ්යාකරණොවාදා, ගරුධම්මපටිග්ගහො.
තථා ඤත්තිචතුත්ථෙන, කම්මෙනෙවට්ඨවාචිකා;
දූතෙන භික්ඛුනීනන්ති, අට්ඨෙව උපසම්පදා.
අසද්ධම්මා පනට්ඨෙව, නිද්දිට්ඨා සුද්ධදිට්ඨිනා;
අට්ඨෙවුපොසථඞ්ගානි, වෙදිතබ්බානි විඤ්ඤුනා.
සක්කාරො ච අසක්කාරො;
ලාභාලාභො යසායසො;
පාපිච්ඡා පාපමිත්තත්තං;
අසද්ධම්මා පනට්ඨිමෙ.
පාණං න හනෙ, න චාදින්නමාදියෙ;
මුසා න භාසෙ, න ච මජ්ජපො සියා;
අබ්රහ්මචරියා විරමෙය්ය මෙථුනා;
රත්තිං න භුඤ්ජෙය්ය විකාලභොජනං.
මාලං ¶ න ධාරෙ, න ච ගන්ධමාචරෙ;
මඤ්චෙ ඡමායංව සයෙථ සන්ථතෙ;
එතඤ්හි ¶ අට්ඨඞ්ගිකමාහුපොසථං;
බුද්ධෙන දුක්ඛන්තගුනා පකාසිතං.
අට්ඨෙව පන පානානි, නිද්දිට්ඨානි මහෙසිනා;
භික්ඛු අට්ඨඞ්ගසංයුත්තො, භික්ඛුනොවාදමරහති.
අට්ඨකකථා.
භොජනානි පණීතානි, නව වුත්තානි සත්ථුනා;
දුක්කටං පන නිද්දිට්ඨං, නව මංසානි ඛාදතො.
පාතිමොක්ඛස්ස උද්දෙසා, නවෙව පරිදීපිතා;
උපොසථා නවෙවෙත්ථ, සඞ්ඝො නවහි භිජ්ජති.
නවකකථා.
දස අක්කොසවත්ථූනි, දස සික්ඛාපදානි ච;
අකප්පියානි මංසානි, දස සුක්කානි වෙ දස.
ජාති නාමඤ්ච ගොත්තඤ්ච, කම්මං සිප්පඤ්ච රොගතා;
ලිඞ්ගාපත්ති කිලෙසා ච, අක්කොසෙන දසෙව හි.
දස ආදීනවා රඤ්ඤො, අන්තෙපුරප්පවෙසනෙ;
දසාකාරෙහි සඞ්ඝාදි-සෙසො ඡන්නොති දීපිතො.
දස කම්මපථා පුඤ්ඤා, අපුඤ්ඤාපි තථා දස;
දසෙව දානවත්ථූනි, දසෙව රතනානි ච.
අන්නං පානඤ්ච වත්ථඤ්ච, මාලා ගන්ධවිලෙපනං;
යානඤ්ච සෙය්යාවසථං, පදීපෙය්යන්තිමෙ දස.
අවන්දියා මුනින්දෙන, දීපිතා දස පුග්ගලා;
දසෙව පංසුකූලානි, දස චීවරධාරණා.
සොසානිකං ¶ පාපණිකං, තථා උන්දූරඛායිතං;
ගොඛායිතග්ගිනා දඩ්ඪං, අජිකූපචිකඛායිතං.
ථූපචීවරිකඤ්චෙව, තථෙව අභිසෙකියං;
ගතපච්ඡාගතඤ්චෙති, දසධා පංසුකූලිකං.
සබ්බනීලාදයො ¶ වුත්තා, දස චීවරධාරණා;
චීවරානි නවෙවෙත්ථ, සද්ධිං සංකච්චිකාය ච.
දසකකථා.
එකාදස පනාභබ්බා, පුග්ගලා පණ්ඩකාදයො;
හොන්තෙවානුපසම්පන්නා, උපසම්පාදිතාපි ච.
පත්තා අකප්පියා වුත්තා, එකාදස භවන්ති හි;
දාරුජෙන ච පත්තෙන, දසෙව රතනුබ්භවා.
එකාදස තථා හොන්ති, පාදුකාපි අකප්පියා;
එකාදසෙව සීමායො, අසීමාති පකාසිතා.
අතිඛුද්දාතිමහන්තා, ඛණ්ඩච්ඡායානිමිත්තකා;
අනිමිත්තා, බහිට්ඨෙන, සම්මතා, නදියං තථා.
ජාතස්සරෙ, සමුද්දෙ වා, සම්භින්නජ්ඣොත්ථටාපි ච;
සීමායපි අසීමායො, එකාදස ඉමා සියුං.
එකාදසෙව පථවී, කප්පියා ච අකප්පියා;
ගණ්ඨිකා කප්පියා වුත්තා, එකාදස ච වීධකා.
එකාදසවිධං වුත්තං, අධිට්ඨාතබ්බචීවරං;
තිචීවරං තථා කණ්ඩු-පටිච්ඡාදී, නිසීදනං.
පච්චත්ථරණං, වස්සික-සාටිකා, මුඛපුඤ්ඡනං;
දකසාටි, පරික්ඛාර-චොළං, සංකච්චිකාපි ච.
යාවතතියකා ¶ සබ්බෙ, එකාදස පකාසිතා;
අරිට්ඨො, චණ්ඩකාළී ච, උක්ඛිත්තස්සානුවත්තිකා.
අට්ඨ සඞ්ඝාදිසෙසෙසු, උභින්නං තු වසා පන;
එකාදස ඉමෙ යාව-තතියාති පකාසිතා.
නිස්සයස්ස දසෙකාව, පටිප්පස්සද්ධියො පන;
ඡධාචරියතො වුත්තා, උපජ්ඣායා තු පඤ්චධා.
එකාදසකකථා.
තෙරසෙව ¶ ධුතඞ්ගානි, පරමානි ච චුද්දස;
සොළසෙව තු ‘‘ජාන’’න්ති, පඤ්ඤත්තානි මහෙසිනා.
සඋත්තරං විනයවිනිච්ඡයං තු යො;
අනුත්තරං සකලමපීධ ජානති;
මහත්තරෙ විනයනයෙ අනුත්තරෙ;
නිරුත්තරො භවති හි සො, න සංසයො.
එකුත්තරනයො සමත්තො.
සෙදමොචනකථා
ඉතො පරං පවක්ඛාමි, භික්ඛූනං සුණතං පුන;
සෙදමොචනගාථායො, පටුභාවකරා වරා.
උබ්භක්ඛකං විවජ්ජෙත්වා, අධොනාභිං විවජ්ජිය;
පටිච්ච මෙථුනං ධම්මං, කථං පාරාජිකො සියා?
කබන්ධසත්තකායස්ස, උරෙ හොති මුඛං සචෙ;
මුඛෙන මෙථුනං ධම්මං, කත්වා පාරාජිකො භවෙ.
සුඤ්ඤෙ නිස්සත්තකෙ දීපෙ, එකො භික්ඛු සචෙ වසෙ;
මෙථුනපච්චයා තස්ස, කථං පාරාජිකො සියා?
ලම්බී ¶ වා මුදුපිට්ඨී වා, වච්චමග්ගෙ මුඛෙපි වා;
අඞ්ගජාතං පවෙසෙන්තො, සකෙ පාරාජිකො භවෙ.
සයං නාදියතෙ කිඤ්චි, පරඤ්ච න සමාදපෙ;
සංවිධානඤ්ච නෙවත්ථි, කථං පාරාජිකො සියා?
සුඞ්කඝාතෙ අතික්කන්තෙ, නාදියන්තො පරස්ස තු;
ආණත්තිඤ්ච විනායෙව, හොති පාරාජිකො යති.
හරන්තො ගරුකං භණ්ඩං, ථෙය්යචිත්තෙන පුග්ගලො;
පරස්ස තු පරික්ඛාරං, න ච පාරාජිකො කථං?
තිරච්ඡානගතානං ¶ තු, පුග්ගලො ගරුභණ්ඩකං;
ගණ්හන්තො ථෙය්යචිත්තෙන, න ච පාරාජිකො සියා.
අත්තනො සන්තකං දත්වා, භික්ඛු පාරාජිකො කථං?
‘‘මරතූ’’ති අසප්පාය-භොජනං දෙති චෙ චුතො.
පිතරි පිතුසඤ්ඤී ච, මාතුසඤ්ඤී ච මාතරි;
හන්ත්වානන්තරියං කම්මං, න ඵුසෙය්ය කථං නරො?
තිරච්ඡානගතා මාතා, තිරච්ඡානගතො පිතා;
තස්මානන්තරියං නත්ථි, මාරිතෙසු උභොසුපි.
අනාදියන්තො ගරුකං, පරඤ්ච න සමාදපෙ;
ගච්ඡං ඨිතො නිසින්නො වා, කථං පාරාජිකො භණ?
මනුස්සුත්තරිකෙ ධම්මෙ, කත්වාන කතිකං තතො;
සම්භාවනාධිප්පායො සො, අතික්කමති චෙ චුතො.
සඞ්ඝාදිසෙසා චත්තාරො, භවෙය්යුං එකවත්ථුකා;
කථං? කථෙහි මෙ පුට්ඨො, විනයෙ චෙ විසාරදො.
සඤ්චරිත්තඤ්ච දුට්ඨුල්ලං, සංසග්ගං අත්තකාමතං;
ඉත්ථියා පටිපජ්ජන්තො, ඵුසෙය්ය චතුරො ඉමෙ.
සඞ්ඝාදිසෙසමාපන්නො, ඡාදෙත්වා සුචිරං පන;
අචරිත්වා යථාවුත්තං, වත්තං සො වුට්ඨිතො කථං?
සුක්කවිස්සට්ඨිමාපන්නො ¶ , භික්ඛුභාවෙ ඨිතො පන;
පරිවත්තෙ තු ලිඞ්ගස්මිං, නත්ථි සඞ්ඝාදිසෙසතා.
කුද්ධො ආරාධකො හොති;
කුද්ධො හොති ච නින්දිතො;
අථ කො නාම සො ධම්මො;
යෙන කුද්ධො පසංසිතො?
වණ්ණස්මිං භඤ්ඤමානෙ යො, තිත්ථියානං තු කුජ්ඣති;
ආරාධකො, සම්බුද්ධස්ස, යදි කුජ්ඣති නින්දිතො.
අත්ථඞ්ගතෙ තු සූරියෙ, භොජනං භික්ඛු භුඤ්ජති;
න ඛිත්තචිත්තොනුම්මත්තො, නිරාපත්ති කථං භවෙ?
යො ¶ ච රොමන්ථයිත්වාන, රත්තිං ඝසති භොජනං;
නත්ථි තස්ස පනාපත්ති, විකාලභොජනෙන හි.
අත්ථඞ්ගතෙ ච සූරියෙ, ගහෙත්වා භික්ඛු භොජනං;
සචෙ භුඤ්ජෙය්ය ආපත්ති, අනාපත්ති කථං භවෙ?
විකාලුත්තරකුරුං ගන්ත්වා, තත්ථ ලද්ධාන භොජනං;
ආගන්ත්වා ඉධ කාලෙන, නත්ථි ආපත්ති භුඤ්ජතො.
ගාමෙ වා යදි වාරඤ්ඤෙ, යං පරෙසං මමායිතං;
න හරන්තොව තං ථෙය්යා, කථං පාරාජිකො සියා?
ථෙය්යසංවාසකො නාම, ලිඞ්ගසංවාසථෙනකො;
පරභණ්ඩං අගණ්හන්තො, හොති එස පරාජිතො.
නාරී රූපවතී බාලා, භික්ඛු රත්තෙන චෙතසා;
මෙථුනං තාය කත්වාපි, සො න පාරාජිකො කථං?
භික්ඛු රූපවතිං නාරිං, සුපිනන්තෙන පස්සති;
තාය මෙථුනසංයොගෙ, කතෙපි න විනස්සති.
එකිස්සා ¶ ද්වෙ සියුං පුත්තා, ජාතා ඉධ පනිත්ථියා;
ද්වින්නං මාතා පිතා සාව, කථං හොති භණාහි මෙ?
උභතොබ්යඤ්ජනා ඉත්ථී, ගබ්භං ගණ්හාති අත්තනා;
ගණ්හාපෙති පරං ගබ්භං, තස්මා මාතා පිතා ච සා.
පුරිසෙන සහාගාරෙ, රහො වසති භික්ඛුනී;
පරාමසති තස්සඞ්ගං, අනාපත්ති කථං සියා?
සහාගාරිකසෙය්යඤ්ච, සබ්බඤ්ච පටිජග්ගනං;
දාරකස්ස ච මාතා හි, කාතුං ලභති භික්ඛුනී.
කො ච භික්ඛූහි සික්ඛාසු, අසාධාරණතං ගතො;
න පාරිවාසිකො බ්රූහි, න උක්ඛිත්තාදිකොපි ච?
ගහෙතුං ඛුරභණ්ඩං තු, සචෙ න්හාපිතපුබ්බකො;
න සො ලභති අඤ්ඤෙසං, කප්පතීති ච නිද්දිසෙ.
කථෙති කුසලං ධම්මං, පරමං අත්ථසංහිතං;
කතමො පුග්ගලො බ්රූහි, න මතො න ච ජීවති?
කථෙති ¶ කුසලං ධම්මං, පරමං අත්ථසංහිතං;
හොති නිම්මිතබුද්ධො සො, න මතො න ච ජීවති.
සංයාචිකං කරොන්තස්ස, කුටිං දෙසිතවත්ථුකං;
පමාණිකමනාරම්භං, ආපත්ති සපරික්කමං.
නරො කරොති චෙ කුටිං, ස සබ්බමත්තිකාමයං;
න මුච්චතෙව වජ්ජතො, ජිනෙන වුත්තතො තතො.
සංයාචිකාය භික්ඛුස්ස, අනාපත්ති කථං සියා;
සබ්බලක්ඛණහීනං තු, කරොන්තස්ස කුටිං පන?
සංයාචිකං කරොන්තස්ස, තිණච්ඡදනකං කුටිං;
භික්ඛුනො ජිනචන්දෙන, අනාපත්ති පකාසිතා.
න ¶ කායිකං කඤ්චි පයොගමාචරෙ;
න කිඤ්චි වාචාය පරං භණෙය්ය;
ඵුසෙ ගරුං අන්තිමවත්ථුහෙතුකං;
විසාරදො චෙ විනයෙ භණාහි ත්වං?
පරස්සා පන යා වජ්ජං, පටිච්ඡාදෙති භික්ඛුනී;
අයං පාරාජිකාපත්තිං, තන්නිමිත්තං ගරුං ඵුසෙ.
න කායිකං කිඤ්චිපි පාපමාචරෙ;
න කිඤ්චි වාචාය චරෙය්ය පාපකං;
සුනාසිතොයෙව ච නාසිතො සියා;
කථං තුවං බ්රූහි මයාසි පුච්ඡිතො?
අභබ්බා පන යෙ වුත්තා, පුග්ගලා පණ්ඩකාදයො;
එකාදස මුනින්දෙන, නාසිතා තෙ සුනාසිතා.
අනුග්ගිරං ගිරං කිඤ්චි, සුභං වා යදි වාසුභං;
ඵුසෙ වාචසිකං වජ්ජං, කථං මෙ පුච්ඡිතො භණ?
සන්තිමෙව පනාපත්තිං, භික්ඛු නාවිකරෙය්ය යො;
සම්පජානමුසාවාදෙ, දුක්කටං තස්ස වණ්ණිතං.
එකතොඋපසම්පන්නා, උභො තාසං තු හත්ථතො;
චීවරං ගණ්හතො හොන්ති, නානාආපත්තියො කථං?
එකතොඋපසම්පන්නා ¶ , භික්ඛූනං තු වසෙන යා;
චීවරං හත්ථතො තස්සා, පාචිත්ති පටිගණ්හතො.
එකතොඋපසම්පන්නා, භික්ඛුනීනං වසෙන යා;
චීවරං හත්ථතො තස්සා, දුක්කටං පටිගණ්හතො.
සංවිධාය ච චත්තාරො, ගරුං ථෙනිංසු භණ්ඩකං;
ථෙරො ථුල්ලච්චයං තෙසු, පත්තො, සෙසා පරාජයං.
කථං ¶ ? ඡමාසකං භණ්ඩං, තත්ථ සාහත්ථිකා තයො;
හටා ථෙරෙන මාසා තු, තයො ආණත්තියාපි ච.
තීහි සාහත්ථිකොකෙකො;
පඤ්ච ආණත්තියා හටා;
තස්මා ථුල්ලච්චයං ථෙරො;
පත්තො, සෙසා පරාජයං.
බහිද්ධා ගෙහතො භික්ඛු, ඉත්ථී ගබ්භන්තරං ගතා;
ඡිද්දං ගෙහස්ස නො අත්ථි, මෙථුනපච්චයා චුතො.
අන්තොදුස්සකුටිට්ඨෙන, මාතුගාමෙන මෙථුනං;
සන්ථතාදිවසෙනෙව, කත්වා හොති පරාජිතො.
සප්පිආදිං තු භෙසජ්ජං, ගහෙත්වා සාමමෙව තං;
අවීතිවත්තෙ සත්තාහෙ, කථං ආපත්ති සෙවතො?
පරිවත්තිතලිඞ්ගස්ස, භික්ඛුනො ඉතරාය වා;
අවීතිවත්තෙ සත්තාහෙ, හොති ආපත්ති සෙවතො.
නිස්සග්ගියෙන පාචිත්ති, සුද්ධපාචිත්තියම්පි ච;
එකතොව කථං භික්ඛු, ආපජ්ජෙය්ය භණාහි මෙ?
සඞ්ඝෙ පරිණතං ලාභං, අත්තනො ච පරස්ස ච;
එකතො පරිණාමෙන්තො, පයොගෙන ද්වයං ඵුසෙ.
භික්ඛූ සමාගම්ම සමග්ගසඤ්ඤා;
සබ්බෙ කරෙය්යුං පන සඞ්ඝකම්මං;
භික්ඛුට්ඨිතො ද්වාදසයොජනස්මිං;
කථං කතං කුප්පති වග්ගහෙතු?
අත්ථි ¶ සචෙ පන භික්ඛු නිසින්නො;
ද්වාදසයොජනිකෙ නගරෙ තු;
තත්ථ කතං පන කම්මමකම්මං;
නත්ථි විහාරගතා යදි සීමා.
සඞ්ඝාටි ¶ පාරුතා කායෙ, නිවත්ථොන්තරවාසකො;
නිස්සග්ගියානි සබ්බානි, කථං හොන්ති කථෙහි මෙ?
කණ්ණං ගහෙත්වා තත්ථෙව, කද්දමං යදි ධොවති;
භික්ඛුනී කායඞ්ගානෙව, තානි නිස්සග්ගියානි හි.
පුරිසං අපිතරං හන්ත්වා, ඉත්ථිං හන්ත්වා අමාතරං;
ආනන්තරියකං කම්මං, ආපජ්ජති කථං නරො?
පරිවත්තෙ තු ලිඞ්ගස්මිං, පිතරං ඉත්ථිතං ගතං;
මාතරං පුරිසත්තං තු, ගතං හන්ත්වා ගරුං ඵුසෙ.
මාතරං පන මාරෙත්වා, මාරෙත්වා පිතරම්පි ච;
ආනන්තරියකං කම්මං, නාපජ්ජෙය්ය කථං නරො?
තිරච්ඡානගතා මාතා, තිරච්ඡානගතො පිතා;
මාතරං පිතරං හන්ත්වා, නානන්තරියකං ඵුසෙ.
චොදෙත්වා සම්මුඛීභූතං, සඞ්ඝො කම්මං කරෙය්ය චෙ;
කථං කම්මං අකම්මං තං, සඞ්ඝො සාපත්තිකො සියා?
වුත්තං තු පණ්ඩකාදීනං, සන්ධාය උපසම්පදං;
අනාපත්තිස්ස කම්මං තු, සන්ධායාති කුරුන්දියං.
කප්පබින්දුකතං රත්තං, චීවරං තු අධිට්ඨිතං;
කථමස්ස සියාපත්ති, සෙවමානස්ස දුක්කටං?
සකං අනිස්සජිත්වාන, යො නිස්සග්ගියචීවරං;
පරිභුඤ්ජති තස්සාය-මාපත්ති පරිදීපිතා.
පඤ්ච පාචිත්තියානෙව, නානාවත්ථුකතානි හි;
අපුබ්බං අචරිමං එක-ක්ඛණෙ ආපජ්ජතෙ කථං?
භෙසජ්ජානි හි පඤ්චෙව, ගහෙත්වා භාජනෙ විසුං;
ඨපිතෙසු ච සත්තාහා-තික්කමෙ හොන්ති පඤ්චපි.
න ¶ ¶ රත්තචිත්තො න ච ථෙය්යචිත්තො;
න චාපි චිත්තං මරණාය තස්ස;
දෙන්තස්ස පාරාජිකමාහ සත්ථා;
ථුල්ලච්චයං තං පටිගණ්හතොපි.
සලාකං සඞ්ඝභෙදාය, පදෙන්තස්ස පරාජයො;
හොති ථුල්ලච්චයං තස්ස, සලාකං පටිගණ්හතො.
එකත්ථ නික්ඛිපිත්වාන, චීවරං අද්ධයොජනෙ;
අරුණං උට්ඨාපෙන්තස්ස, අනාපත්ති කථං සියා?
සුප්පතිට්ඨිතනිග්රොධ-සදිසෙ රුක්ඛමූලකෙ;
අනාපත්ති හි සො රුක්ඛො, හොති එකකුලස්ස චෙ.
කථං ආපත්තියො නානා-;
වත්ථුකායො හි කායිකා;
අපුබ්බං අචරිමං එක-;
ක්ඛණෙ සම්බහුලා ඵුසෙ?
නානිත්ථීනං තු කෙසෙ වා, තාසං අඞ්ගුලියොපි වා;
එකතො ගහණෙ තස්ස, හොන්ති සම්බහුලා පන.
කථං වාචසිකා නානා-වත්ථුකායො න කායිකා;
අපුබ්බං අචරිමං එක-ක්ඛණෙ ආපත්තියො ඵුසෙ?
දුට්ඨුල්ලං යො වදති ච වාචං;
‘‘සබ්බා තුම්හෙ සිඛරණියො’’ති;
වුත්තා දොසා විනයනසත්ථෙ;
තස්සිත්ථීනං ගණනවසෙන.
ඉත්ථියා පුරිසෙනාපි, පණ්ඩකෙන නිමිත්තකෙ;
මෙථුනං න ච සෙවන්තො, මෙථුනප්පච්චයා චුතො?
මෙථුනෙ පුබ්බභාගං තු, කායසංසග්ගතං ගතා;
මෙථුනප්පච්චයා ඡෙජ්ජං, ආපන්නා අට්ඨවත්ථුකං.
මාතරං ¶ චීවරං යාචෙ, සඞ්ඝෙ පරිණතං න ච;
කෙනස්ස හොති ආපත්ති, අනාපත්ති ච ඤාතකෙ?
වස්සසාටිකලාභත්ථං ¶ , සමයෙ පිට්ඨිසඤ්ඤිතෙ;
සියාපත්ති සතුප්පාදං, කරොතො මාතරම්පි ච.
සඞ්ඝාදිසෙසමාපත්තිං, පාචිත්තිං දුක්කටං කථං;
පාටිදෙසනියං ථුල්ල-ච්චයං එකක්ඛණෙ ඵුසෙ?
අවස්සුතාවස්සුතහත්ථතො හි;
පිණ්ඩං ගහෙත්වා ලසුණං පණීතං;
මනුස්සමංසඤ්ච අකප්පමඤ්ඤං;
සබ්බෙකතො ඛාදති, හොන්ති තස්සා.
එකො උපජ්ඣායකපුග්ගලෙකො;
ආචරියකො ද්වෙපි ච පුණ්ණවස්සා;
එකාව තෙසං පන කම්මවාචා;
එකස්ස කම්මං තු න රූහතෙ කිං?
කෙසග්ගමත්තම්පි මහිද්ධිකෙසු;
ආකාසගො හොති සචෙ පනෙකො;
කතම්පි තං රූහති නෙව කම්මං;
ආකාසගස්සෙව, න භූමිගස්ස.
සඞ්ඝෙනපි හි ආකාසෙ, ඨිතෙන පන ඉද්ධියා;
භූමිගස්ස න කාතබ්බං, කරොති යදි කුප්පති.
න ච කප්පකතං වත්ථං, න ච රත්තං අකප්පියං;
නිවත්ථස්ස පනාපත්ති, අනාපත්ති කථං සියා?
අච්ඡින්නචීවරස්සෙත්ථ, භික්ඛුස්ස පන කිඤ්චිපි;
න චස්සාකප්පියං නාම, චීවරං පන විජ්ජති.
න ¶ කුතොපි ච ගණ්හති කිඤ්චි හවෙ;
න තු දෙති ච කිඤ්චිපි භොජනතො;
ගරුකං පන වජ්ජමුපෙති කථං;
වද මෙ විනයෙ කුසලොසි යදි?
ආදාය යං කිඤ්චි අවස්සුතම්හා;
උය්යොජිතා භුඤ්ජති භොජනඤ්චෙ;
උය්යොජිතා ¶ යා පන යාය තස්සා;
සඞ්ඝාදිසෙසං කථයන්ති ධීරා.
කස්සචි කිඤ්චි න දෙති සහත්ථා;
නෙව ච ගණ්හති කිඤ්චි කුතොචි;
වජ්ජමුපෙති ලහුං, න ගරුං තු;
බ්රූහි කථං යදි බුජ්ඣසි සාධු?
දන්තපොනොදකානං තු, ගහණෙ පන භික්ඛුනී;
උය්යොජෙන්තී ලහුං වජ්ජං, ආපජ්ජති නිසෙවිතෙ.
ආපජ්ජති පනාපත්තිං, ගරුකං සාවසෙසකං;
ඡාදෙති, න ඵුසෙ වජ්ජං, කථං ජානාසි මෙ වද?
සඞ්ඝාදිසෙසමාපත්තිං, ආපජ්ජිත්වා අනාදරො;
ඡාදෙන්තොපි තමාපත්තිං, නාඤ්ඤං උක්ඛිත්තකො ඵුසෙ.
සප්පාණප්පාණජං නෙව, ජඞ්ගමං න විහඞ්ගමං;
ද්විජං කන්තමකන්තඤ්ච, සචෙ ජානාසි මෙ වද?
සප්පාණප්පාණජො වුත්තො;
චිත්තජො උතුජොපි ච;
ද්වීහෙව පන ජාතත්තා;
මතො සද්දො ද්විජොති හි.
විනයෙ ¶ අනයූපරමෙ පරමෙ;
සුජනස්ස සුඛානයනෙ නයනෙ;
පටු හොති පධානරතො න රතො;
ඉධ යො පන සාරමතෙ රමතෙ.
සෙදමොචනගාථායො සමත්තා.
සාධාරණාසාධාරණකථා
සබ්බසික්ඛාපදානාහං ¶ , නිදානං ගණනම්පි ච;
භික්ඛූහි භික්ඛුනීනඤ්ච, භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි ච.
අසාධාරණපඤ්ඤත්තං, තථා සාධාරණම්පි ච;
පවක්ඛාමි සමාසෙන, තං සුණාථ සමාහිතා.
නිදානං නාම වෙසාලී, තථා රාජගහං පුරං;
සාවත්ථාළවි කොසම්බී, සක්කභග්ගා පකාසිතා.
කති වෙසාලියා වුත්තා, කති රාජගහෙ කතා?
කති සාවත්ථිපඤ්ඤත්තා, කති ආළවියං කතා?
කති කොසම්බිපඤ්ඤත්තා, කති සක්කෙසු භාසිතා?
කති භග්ගෙසු පඤ්ඤත්තා, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො?
දස වෙසාලියා වුත්තා, එකවීස ගිරිබ්බජෙ;
ඡඌනානි සතානෙව, තීණි සාවත්ථියං කතා.
ඡ පනාළවියං වුත්තා, අට්ඨ කොසම්බියං කතා;
අට්ඨ සක්කෙසු පඤ්ඤත්තා, තයො භග්ගෙසු දීපිතා.
මෙථුනං විග්ගහො චෙව, චතුත්ථන්තිමවත්ථුකං;
අතිරෙකචීවරං සුද්ධ-කාළකෙළකලොමකං.
භූතං ¶ පරම්පරඤ්චෙව, මුඛද්වාරමචෙලකො;
භික්ඛුනීසු ච අක්කොසො, දස වෙසාලියං කතා.
දුතියන්තිමවත්ථුඤ්ච, ද්වෙ අනුද්ධංසනානි ච;
සඞ්ඝභෙදා දුවෙ චෙව, චීවරස්ස පටිග්ගහො.
රූපියං සුත්තවිඤ්ඤත්ති, තථා උජ්ඣාපනම්පි ච;
පරිපාචිතපිණ්ඩො ච, තථෙව ගණභොජනං.
විකාලභොජනඤ්චෙව, චාරිත්තං න්හානමෙව ච;
ඌනවීසතිවස්සඤ්ච, දත්වා සඞ්ඝෙන චීවරං.
වොසාසන්තී ච නච්චං වා, ගීතං වා චාරිකද්වයං;
ඡන්දදානෙනිමෙ රාජ-ගහස්මිං එකවීසති.
කුටි ¶ කොසියසෙය්යඤ්ච, පථවීභූතගාමකං;
සප්පාණකඤ්ච සිඤ්චන්ති, එතෙ ඡාළවියං කතා.
මහල්ලකවිහාරො ච, දොවචස්සං තථෙව ච;
අඤ්ඤෙනඤ්ඤං තථා ද්වාර-කොසා මජ්ඣඤ්ච පඤ්චමං.
අනාදරියං සහධම්මො, පයොපානඤ්ච සෙඛියෙ;
කොසම්බියං තු පඤ්ඤත්තා, අට්ඨිමෙ සුද්ධදිට්ඨිනා.
ධොවනෙළකලොමානි, පත්තො ච දුතියො පන;
ඔවාදොපි ච භෙසජ්ජං, සූචි ආරඤ්ඤකෙසු ච.
උදකසුද්ධිකඤ්චෙව, ඔවාදාගමනම්පි ච;
පුරෙ කපිලවත්ථුස්මිං, පඤ්ඤත්තා පන අට්ඨිමෙ.
ජොතිං සමාදහිත්වාන, සාමිසෙන සසිත්ථකං;
ඉමෙ භග්ගෙසු පඤ්ඤත්තා, තයො ආදිච්චබන්ධුනා.
පාරාජිකානි චත්තාරි, ගරුකා සොළසා, දුවෙ;
අනියතා, චතුත්තිංස, හොන්ති නිස්සග්ගියානි හි.
ඡප්පණ්ණාසසතඤ්චෙව ¶ , ඛුද්දකානි භවන්ති හි;
දසෙව පන ගාරය්හා, ද්වෙසත්තති ච සෙඛියා.
ඡඌනානි ච තීණෙව, සතානි සමචෙතසා;
ඉමෙ වුත්තාවසෙසා හි, සබ්බෙ සාවත්ථියං කතා.
පාරාජිකානි චත්තාරි, සත්ත සඞ්ඝාදිසෙසකා;
නිස්සග්ගියානි අට්ඨෙව, ද්වත්තිංසෙව ච ඛුද්දකා.
ද්වෙ ගාරය්හා, තයො සෙඛා, ඡප්පඤ්ඤාසෙව සබ්බසො;
භවන්ති ඡසු පඤ්ඤත්තා, නගරෙසු ච පිණ්ඩිතා.
සබ්බානෙව පනෙතානි, නගරෙසු ච සත්තසු;
අඩ්ඪුඩ්ඪානි සතානෙව, පඤ්ඤත්තානි භවන්ති හි.
සික්ඛාපදානි භික්ඛූනං, වීසඤ්ච ද්වෙ සතානි ච;
භික්ඛුනීනං තු චත්තාරි, තථා තීණි සතානි ච.
පාරාජිකානි චත්තාරි, ගරුකා පන තෙරස;
අනියතා දුවෙ වුත්තා, තිංස නිස්සග්ගියානි ච.
ඛුද්දකා ¶ නවුති ද්වෙ ච, චත්තාරො පාටිදෙසනා;
නිප්පපඤ්චෙන නිද්දිට්ඨා, පඤ්චසත්තති සෙඛියා.
ද්වෙ සතානි ච වීසඤ්ච, වසා භික්ඛූනමෙව ච;
සික්ඛාපදානි උද්දෙසමාගච්ඡන්ති උපොසථෙ.
පාරාජිකානි අට්ඨෙව, ගරුකා දස සත්ත ච;
නිස්සග්ගියානි තිංසෙව, ඡසට්ඨි ච සතම්පි ච.
ඛුද්දකානට්ඨ ගාරය්හා, පඤ්චසත්තති සෙඛියා;
සබ්බානි පන චත්තාරි, තථා තීණි සතානි ච.
භවන්ති පන එතානි, භික්ඛුනීනං වසා පන;
සික්ඛාපදානි උද්දෙසමාගච්ඡන්ති උපොසථෙ.
ඡචත්තාලීස හොන්තෙව, භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි තු;
අසාධාරණභාවං තු, ගමිතානි මහෙසිනා.
ඡ ¶ ච සඞ්ඝාදිසෙසා ච, තථා අනියතා දුවෙ;
ද්වාදසෙව ච නිස්සග්ගා, ද්වාවීසති ච ඛුද්දකා.
චත්තාරොපි ච ගාරය්හා, ඡචත්තාලීස හොන්තිමෙ;
භික්ඛූනංයෙව පඤ්ඤත්තා, ගොතමෙන යසස්සිනා.
විසට්ඨි කායසංසග්ගො, දුට්ඨුල්ලං අත්තකාමතා;
කුටි චෙව විහාරො ච, ඡළෙතෙ ගරුකා සියුං.
නිස්සග්ගියාදිවග්ගස්මිං, ධොවනඤ්ච පටිග්ගහො;
එළකලොමවග්ගෙපි, ආදිතො පන සත්ත ච.
තතියෙපි ච වග්ගස්මිං, පත්තො ච පඨමො තථා;
වස්සසාටිකමාරඤ්ඤ-මිති ද්වාදස දීපිතා.
පාචිත්තියානි වුත්තානි, සබ්බානි ගණනාවසා;
භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, අට්ඨාසීතිසතං, තතො.
සබ්බො භික්ඛුනිවග්ගොපි, සපරම්පරභොජනො;
තථා අනතිරිත්තො ච, අභිහට්ඨුං පවාරණා.
පණීතභොජනවිඤ්ඤත්ති, තථෙවාචෙලකොපි ච;
නිමන්තිතො සභත්තො ච, දුට්ඨුල්ලච්ඡාදනම්පි ච.
ඌනවීසතිවස්සං ¶ තු, මාතුගාමෙන සද්ධිපි;
අන්තෙපුරප්පවෙසො ච, වස්සසාටි නිසීදනං.
ඛුද්දකානි පනෙතානි, ද්වාවීසති භවන්ති හි;
චත්තාරො පන ගාරය්හා, භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛකෙ.
එකතො පන පඤ්ඤත්තා, ඡචත්තාලීස හොන්තිමෙ;
භික්ඛුනීහි තු භික්ඛූනං, අසාධාරණතං ගතා.
භික්ඛූහි භික්ඛුනීනඤ්ච, සතං තිංස භවන්ති හි;
අසාධාරණභාවං තු, ගමිතානි මහෙසිනා.
පාරාජිකානි චත්තාරි, දස සඞ්ඝාදිසෙසකා;
ද්වාදසෙව ච නිස්සග්ගා, ඛුද්දකා නවුතිච්ඡ ච.
අට්ඨෙව ¶ පන ගාරය්හා, සතං තිංස භවන්තිමෙ;
භික්ඛුනීනඤ්ච භික්ඛූහි, අසාධාරණතං ගතා.
භික්ඛුනීනං තු සඞ්ඝාදි-සෙසෙහි ඡ පනාදිතො;
යාවතතියකා චෙව, චත්තාරොති ඉමෙ දස.
අකාලචීවරඤ්චෙව, තථා අච්ඡින්නචීවරං;
සත්තඤ්ඤදත්ථිකාදීනි, පත්තො චෙව ගරුං ලහුං.
ද්වාදසෙව පනෙතානි, භික්ඛුනීනං වසෙනිධ;
නිස්සග්ගියානි සත්ථාරා, පඤ්ඤත්තානි පනෙකතො.
අසාධාරණපඤ්ඤත්තා, ඛුද්දකා නවුතිච්ඡ ච;
ගාරය්හා ච පනට්ඨාති, සබ්බෙව ගණනාවසා.
භික්ඛුනීනං තු භික්ඛූහි, අසාධාරණතං ගතා;
එකතොයෙව පඤ්ඤත්තා, සතං තිංස භවන්ති හි.
අසාධාරණුභින්නම්පි, සතං සත්තති චච්ඡ ච;
පාරාජිකානි චත්තාරි, ගරුකා ච දසච්ඡ ච.
අනියතා දුවෙ චෙව, නිස්සග්ගා චතුවීසති;
සතං අට්ඨාරසෙවෙත්ථ, ඛුද්දකා පරිදීපිතා.
ද්වාදසෙව ච ගාරය්හා, සතං සත්තති චච්ඡ ච;
අසාධාරණුභින්නම්පි, ඉමෙති පරිදීපිතා.
සාධාරණා ¶ උභින්නම්පි, පඤ්ඤත්තා පන සත්ථුනා;
සතං සත්තති චත්තාරි, භවන්තීති පකාසිතා.
පාරාජිකානි චත්තාරි, සත්ත සඞ්ඝාදිසෙසකා;
අට්ඨාරස ච නිස්සග්ගා, සමසත්තති ඛුද්දකා.
පඤ්චසත්තති පඤ්ඤත්තා, සෙඛියාපි ච සබ්බසො;
සතං සත්තති චත්තාරි, උභින්නං සමසික්ඛතා.
සාධාරණාසාධාරණකථා.
ලක්ඛණකථා
ඉතො ¶ පරං පවක්ඛාමි, ලක්ඛණං පන සබ්බගං;
සවනෙ සාදරං කත්වා, වදතො මෙ නිබොධථ.
නිදානං පුග්ගලො වත්ථු, පඤ්ඤත්තිවිධිමෙව ච;
විපත්තාපත්තනාපත්ති, ආණත්තඞ්ගකිරියාපි ච.
සඤ්ඤාචිත්තසමුට්ඨානං, වජ්ජකම්මපභෙදකං;
තිකද්වයන්ති සබ්බත්ථ, යොජෙතබ්බමිදං පන.
පුබ්බෙ වුත්තනයං යඤ්ච, යඤ්ච උත්තානමෙවිධ;
තං සබ්බං පන වජ්ජෙත්වා, කරිස්සාමත්ථජොතනං.
පුග්ගලො නාම යං යං තු, භික්ඛුමාරබ්භ භික්ඛුනිං;
සික්ඛාපදං තු පඤ්ඤත්තං, අයං වුච්චති පුග්ගලො.
තෙවීසතිවිධා තෙ ච, සුදින්නධනියාදයො;
භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛස්මිං, ආදිකම්මිකපුග්ගලා.
භික්ඛුනීනං තථා පාති-මොක්ඛස්මිං ආදිකම්මිකා;
ථුල්ලනන්දාදයො සත්ත, සබ්බෙ තිංස භවන්ති හි.
වත්ථූති පුග්ගලස්සෙව, තස්ස තස්ස ච සබ්බසො;
වත්ථුනො තස්ස තස්සෙව, අජ්ඣාචාරො පවුච්චති.
කෙවලා ¶ පන පඤ්ඤත්ති, මූලභූතා තථෙව සා;
අන්වනුප්පන්නසබ්බත්ථ-පදෙසපදපුබ්බිකා.
සාධාරණා ච පඤ්ඤත්ති, තථාසාධාරණාපි ච;
එකතොඋභතොපුබ්බා, එවං නවවිධා සියා.
තත්ථ ‘‘යො මෙථුනං ධම්මං, පටිසෙවෙය්ය භික්ඛු’’ති;
‘‘අදින්නං ආදියෙය්යා’’ති, පඤ්ඤත්තිච්චෙවමාදිකා.
හොති ¶ ‘‘අන්තමසො භික්ඛු, තිරච්ඡානගතායපි’’;
ඉච්චෙවමාදිකා සබ්බා, අනුපඤ්ඤත්ති දීපිතා.
තථානුප්පන්නපඤ්ඤත්ති, අනුප්පන්නෙ තු වජ්ජකෙ;
අට්ඨන්නං ගරුධම්මානං, වසෙනෙවාගතා හි සා.
චම්මත්ථරණකඤ්චෙව, සගුණඞ්ගුණුපාහනං;
තථෙව ච ධුවන්හානං, පඤ්චවග්ගූපසම්පදා.
එසා පදෙසපඤ්ඤත්ති, නාමාති හි චතුබ්බිධා;
වුත්තා මජ්ඣිමදෙසස්මිං-යෙව හොති, න අඤ්ඤතො.
ඉතො සෙසා හි සබ්බත්ථ-පඤ්ඤත්තීති පකාසිතා;
අත්ථතො එකමෙවෙත්ථ, සාධාරණදුකාදිකං.
සාණත්තිකා පනාපත්ති, හොති නාණත්තිකාපි ච;
ආණත්තීති ච නාමෙසා, ඤෙය්යා ආණාපනා පන.
ආපත්තීනං තු සබ්බාසං, සබ්බසික්ඛාපදෙසුපි;
සබ්බො පනඞ්ගභෙදො හි, විඤ්ඤාතබ්බො විභාවිනා.
කායෙනපි ච වාචාය, යා කරොන්තස්ස ජායතෙ;
අයං ක්රියසමුට්ඨානා, නාම පාරාජිකා විය.
කායවාචාහි කත්තබ්බං, අකරොන්තස්ස හොති යා;
සා චාක්රියසමුට්ඨානා, පඨමෙ කථිනෙ විය.
කරොන්තස්සාකරොන්තස්ස, භික්ඛුනො හොති යා පන;
සා ක්රියාක්රියතො හොති, චීවරග්ගහණෙ විය.
සියා පන කරොන්තස්ස, අකරොන්තස්ස යා සියා;
සා ක්රියාක්රියතො හොති, රූපියුග්ගහණෙ විය.
යා කරොතො අකුබ්බතො;
සියා කිරියතො චෙව;
සා ක්රියාක්රියතොපි ච.
සබ්බා චාපත්තියො සඤ්ඤා-;
වසෙන දුවිධා සියුං;
සඤ්ඤාවිමොක්ඛා නොසඤ්ඤා-;
විමොක්ඛාති පකාසිතා.
වීතික්කමනසඤ්ඤාය, අභාවෙන යතො පන;
විමුච්චති අයං සඤ්ඤා-විමොක්ඛාති පකාසිතා.
ඉතරා පන නොසඤ්ඤා-විමොක්ඛාති පකාසිතා;
පුන සබ්බාව චිත්තස්ස, වසෙන දුවිධා සියුං.
සචිත්තකා අචිත්තාති, සුචිත්තෙන පකාසිතා;
සචිත්තකසමුට්ඨාන-වසෙන පන යා සියා.
අයං සචිත්තකා නාම, ආපත්ති පරිදීපිතා;
සචිත්තකෙහි වා මිස්ස-වසෙනායමචිත්තකා.
සබ්බා චාපත්තියො වජ්ජ-වසෙන දුවිධා රුතා;
සුවිජ්ජෙනානවජ්ජෙන, ලොකපණ්ණත්තිවජ්ජතො.
යස්සා සචිත්තකෙ පක්ඛෙ, චිත්තං අකුසලං සියා;
ලොකවජ්ජාති නාමායං, සෙසා පණ්ණත්තිවජ්ජකා.
සබ්බා චාපත්තියො කම්ම-වසෙන තිවිධා සියුං;
කායකම්මං වචීකම්මං, තථා තදුභයම්පි ච.
තිකද්වයන්ති නාමෙතං, කුසලාදිතිකද්වයං;
කුසලාකුසලචිත්තො වා, තථාබ්යාකතමානසො.
හුත්වා ¶ ආපජ්ජතාපත්තිං, ආපජ්ජන්තො න අඤ්ඤථා;
සුඛවෙදනාසමඞ්ගී වා, තථා දුක්ඛාදිසංයුතො.
ඉදං තු ලක්ඛණං වුත්තං, සබ්බසික්ඛාපදෙසුපි;
යොජෙත්වා පන දස්සෙය්ය, විනයස්මිං විසාරදො.
තරුං ¶ තිමූලං නවපත්තමෙනං;
චතුස්සිඛං සත්තඵලං ඡපුප්ඵං;
ජානාති යො ද්විප්පභවං ද්විසාඛං;
ජානාති පඤ්ඤත්තිමසෙසතො සො.
ඉමමුත්තරං ගතමනුත්තරතං;
පරියාපුණාති පරිපුච්ඡති යො;
උපයාතනුත්තරතමුත්තරතො;
ස ච කායවාචවිනයෙ විනයෙ.
ලක්ඛණකථා.
සොළසපරිවාරස්ස, පරිවාරස්ස සබ්බසො;
ඉතො පරං පවක්ඛාමි, සබ්බසඞ්කලනං නයං.
කති ආපත්තියො වුත්තා;
කායිකා, වාචසිකා කති?
ඡාදෙන්තස්ස කතාපත්තී;
කති සංසග්ගපච්චයා?
කායිකා ඡබ්බිධාපත්ති, තථා වාචසිකාපි ච;
ඡාදෙන්තස්ස ච තිස්සොව, පඤ්ච සංසග්ගපච්චයා.
කති ආපත්තිමූලානි, පඤ්ඤත්තානි මහෙසිනා?
කති ආපත්තියො වුත්තා, දුට්ඨුල්ලච්ඡාදනෙ පන?
ද්වෙ ¶ පනාපත්තිමූලානි, කායො වාචා භවන්ති හි;
පාරාජිකා ච පාචිත්ති, දුට්ඨුල්ලච්ඡාදනෙ සියුං.
කති ගාමන්තරෙ වුත්තා, නදීපාරෙ තථා කති?
කති ථුල්ලච්චයං මංසෙ, කති මංසෙසු දුක්කටං?
ගාමන්තරෙ චතස්සොව, නදීපාරෙපි තත්තකා;
ථුල්ලච්චයං මනුස්සානං, මංසෙ, නවසු දුක්කටං.
භික්ඛු භික්ඛුනියා සද්ධිං, සංවිධාති ච දුක්කටං;
පාචිත්තඤ්ඤස්ස ගාමස්ස, උපචාරොක්කමෙ සියා.
ථුල්ලච්චයං ¶ පරික්ඛිත්තෙ, ගාමස්මිං පඨමෙ පදෙ;
ගරුකං දුතියෙ තස්සා, ගාමන්තරං වජන්තියා.
තථා භික්ඛුනියා සද්ධිං, සංවිධානෙ තු දුක්කටං;
අභිරූහති නාවං චෙ, හොති පාචිත්ති භික්ඛුනො.
නදියුත්තරණෙ කාලෙ, පාදෙ ථුල්ලච්චයං ඵුසෙ;
පඨමෙ, දුතියෙ තස්සා, හොති භික්ඛුනියා ගරුං.
කති වාචසිකා රත්තිං, කති වාචසිකා දිවා?
දුවෙ වාචසිකා රත්තිං, දුවෙ වාචසිකා දිවා.
රත්තන්ධකාරෙ පුරිසෙන සද්ධිං;
ඨිතා අදීපෙ පන හත්ථපාසෙ;
පාචිත්ති තස්සා යදි සල්ලපෙය්ය;
වදෙය්ය චෙ දුක්කටමෙව දූරෙ.
ඡන්නෙ දිවා යා පුරිසෙන සද්ධිං;
ඨිතා වදෙය්යස්ස ච හත්ථපාසෙ;
පාචිත්ති, හිත්වා පන හත්ථපාසං;
වදෙය්ය චෙ දුක්කටමෙව තස්සා.
කති වා දදමානස්ස, කති වා පටිගණ්හතො?
දදමානස්ස තිස්සොව, චතස්සොව පටිග්ගහෙ.
මනුස්සස්ස ¶ විසං දෙති, සචෙ මරති තෙන සො;
හොති පාරාජිකං, යක්ඛෙ, පෙතෙ ථුල්ලච්චයං මතං.
තිරච්ඡානගතෙ තෙන, මතෙ පාචිත්තියං සියා;
තථා පාචිත්ති අඤ්ඤාති-කාය චෙ දෙති චීවරං.
හත්ථගාහෙ තථා වෙණි-ගාහෙ සඞ්ඝාදිසෙසතා;
මුඛෙන අඞ්ගජාතස්ස, ගහණෙ තු පරාජයො.
අඤ්ඤාතිකාය හත්ථම්හා, චීවරස්ස පටිග්ගහෙ;
සනිස්සග්ගා ච පාචිත්ති, හොතීති පරියාපුතා.
අවස්සුතස්ස හත්ථම්හා, සයං වාපි අවස්සුතා;
හොති ථුල්ලච්චයං තස්සා, භොජනං පටිගණ්හතො.
කති ¶ ඤත්තිචතුත්ථෙන, වුත්තා සම්මුතියො ඉධ?
එකා එව පනුද්දිට්ඨා, භික්ඛුනොවාදසම්මුති.
කති ධඤ්ඤරසා වුත්තා, විකාලෙ කප්පියා පන?
ලොණසොවීරකං එකං, විකාලෙ කප්පියං මතං.
කති පාරාජිකා කායා, කති සංවාසභූමියො?
රත්තිච්ඡෙදො කතීනං තු, පඤ්ඤත්තා ද්වඞ්ගුලා කති?
පාරාජිකානි කායම්හා, ද්වෙ ද්වෙ සංවාසභූමියො;
රත්තිච්ඡෙදො දුවින්නං තු, පඤ්ඤත්තා ද්වඞ්ගුලා දුවෙ.
පඨමන්තිමවත්ථුඤ්ච, කායසංසග්ගජම්පි ච;
පාරාජිකානි කායම්හා, ඉමෙ ද්වෙ පන ජායරෙ.
සමානසංවාසකභූමි එකා;
තථෙව නානාපදපුබ්බිකා ච;
ද්වෙ එව සංවාසකභූමියො හි;
මහෙසිනා කාරුණිකෙන වුත්තා.
පාරිවාසිකභික්ඛුස්ස ¶ , තථා මානත්තචාරිනො;
රත්තිච්ඡෙදො දුවින්නං තු, ද්වයාතීතෙන දීපිතො.
ද්වඞ්ගුලපබ්බපරමං, ආදාතබ්බං, තථෙව ච;
ද්වඞ්ගුලං වා දුමාසං වා, පඤ්ඤත්තා ද්වඞ්ගුලා දුවෙ.
කති පාණාතිපාතස්මිං, වාචා පාරාජිකා කති?
කති ඔභාසනෙ වුත්තා, සඤ්චරිත්තෙ තථා කති?
තිස්සො පාණාතිපාතස්මිං;
වාචා පාරාජිකා තයො;
ඔභාසනෙ තයො වුත්තා;
සඤ්චරිත්තෙ තථා තයො.
අනොදිස්සකමොපාතෙ, ඛතෙ මරති මානුසො;
පාරාජිකං සියා, යක්ඛෙ, පෙතෙ ථුල්ලච්චයං මතෙ.
තිරච්ඡානගතෙ තත්ථ, මතෙ පාචිත්තියං වදෙ;
ඉමා පාණාතිපාතස්මිං, තිස්සො ආපත්තියො සියුං.
මනුස්සමාරණාදින්නා-දානමාණත්තියාපි ¶ ච;
මනුස්සුත්තරිධම්මඤ්ච, වදතො වාචිකා තයො.
මග්ගද්වයං පනොදිස්ස, වණ්ණාදිභණනෙ ගරුං;
ථුල්ලච්චයං පනොදිස්ස, උබ්භජාණුමධක්ඛකං.
උබ්භක්ඛකමධොජාණු-මාදිස්ස භණතො පන;
දුක්කටං පන නිද්දිට්ඨං, තිස්සො ඔභාසනා යිමා.
පටිග්ගණ්හනතාදීහි, තීහි සඞ්ඝාදිසෙසතා;
ද්වීහි ථුල්ලච්චයං වුත්තං, එකෙන පන දුක්කටං.
ඡින්දතො කති ආපත්ති, ඡඩ්ඩිතප්පච්චයා කති?
ඡින්දන්තස්ස තු තිස්සොව, පඤ්ච ඡඩ්ඩිතපච්චයා.
හොති පාරාජිකං තස්ස, ඡින්දන්තස්ස වනප්පතිං;
භූතගාමං තු පාචිත්ති, අඞ්ගජාතං තු ථුල්ලතා.
විසං ¶ ඡඩ්ඩෙත්යනොදිස්ස, මනුස්සො මරති තෙන චෙ;
පාරාජිකං, මතෙ යක්ඛෙ, පෙතෙ ථුල්ලච්චයං සියා.
තිරච්ඡානෙ තු පාචිත්ති, විසට්ඨිඡඩ්ඩනෙ ගරුං;
හරිතුච්චාරපස්සාව-ඡඩ්ඩනෙ දුක්කටං මතං.
ගච්ඡතො කතිධාපත්ති, ඨිතස්ස කති මෙ වද?
කති හොන්ති නිසින්නස්ස, නිපන්නස්සාපි කිත්තකා?
ගච්ඡන්තස්ස චතස්සොව, ඨිතස්සාපි ච තත්තකා;
නිසින්නස්ස චතස්සොව, නිපන්නස්සාපි තත්තකා.
භික්ඛු භික්ඛුනියා සද්ධිං, සංවිධානෙ තු දුක්කටං;
පාචිත්තඤ්ඤස්ස ගාමස්ස, උපචාරොක්කමෙ සියා.
ථුල්ලච්චයං පරික්ඛිත්තෙ, ගාමස්මිං පඨමෙ පදෙ;
ගරුකං දුතියෙ හොති, ගාමන්තරං වජන්තියා.
පටිච්ඡන්නෙ පනොකාසෙ, භික්ඛුනී මිත්තසන්ථවා;
පොසස්ස හත්ථපාසෙ තු, පාචිත්ති යදි තිට්ඨති.
හත්ථපාසං ජහිත්වාන, සචෙ තිට්ඨති දුක්කටං;
අරුණුග්ගමනෙ කාලෙ, දුතියා හත්ථපාසකං.
හිත්වා ¶ තිට්ඨන්තියා තස්සා, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං;
හිත්වා තිට්ඨති චෙ තස්සා, හොති සඞ්ඝාදිසෙසතා.
නිසින්නාය චතස්සොව, නිපන්නායාපි තත්තකා;
හොන්ති වුත්තප්පකාරාව, විඤ්ඤෙය්යා විනයඤ්ඤුනා.
යාවතතියකෙ වුත්තා, කති ආපත්තියො වද?
යාවතතියකෙ වුත්තා, තිස්සො ආපත්තියො සුණ.
ඵුසෙ පාරාජිකාපත්තිං, උක්ඛිත්තස්සානුවත්තිකා;
සඞ්ඝාදිසෙසතා සඞ්ඝ-භෙදකස්සානුවත්තිනො.
අනිස්සග්ගෙ තු පාචිත්ති, පාපිකාය ච දිට්ඨියා;
යාවතතියකෙ තිස්සො, හොන්ති ආපත්තියො ඉමා.
ඛාදතො ¶ කති නිද්දිට්ඨා, භොජනප්පච්චයා කති?
ඛාදතො පන තිස්සොව, පඤ්ච භොජනකාරණා.
ථුල්ලච්චයං මනුස්සානං, මංසං ඛාදති, දුක්කටං;
සෙසකානං තු, පාචිත්ති, ලසුණං භක්ඛයන්තියා.
අවස්සුතස්ස පොසස්ස, හත්ථතො හි අවස්සුතා;
ගහෙත්වා භොජනං කිඤ්චි, සබ්බං මංසං අකප්පියං.
විඤ්ඤාපෙත්වාන අත්තත්ථං, ගහෙත්වා භොජනම්පි ච;
ලසුණම්පි ච මිස්සෙත්වා, එකතජ්ඣොහරන්තියා.
ථුල්ලච්චයඤ්ච පාචිත්ති, පාටිදෙසනියම්පි ච;
දුක්කටං ගරුකඤ්චාති, පඤ්ච ආපත්තියො සියුං.
ඔලොකෙන්තස්ස නිද්දිට්ඨා, කති ආපත්තියො වද?
ඔලොකෙන්තස්ස නිද්දිට්ඨා, එකාපත්ති මහෙසිනා.
දුක්කටං රත්තචිත්තෙන, අඞ්ගජාතං පනිත්ථියා;
ඔලොකෙන්තස්ස වා වුත්තං, මුඛං භික්ඛං දදන්තියා.
කති උක්ඛිත්තකා වුත්තා, සම්මාවත්තනකා කති?
තයො උක්ඛිත්තකා වුත්තා, තෙචත්තාලීස වත්තනා.
අදස්සනප්පටීකම්මෙ, ආපන්නාපත්තියා දුවෙ;
එකො අප්පටිනිස්සග්ගෙ, පාපිකාය ච දිට්ඨියා.
කති ¶ නාසිතකා වුත්තා, කතීනං එකවාචිකා?
තයො නාසිතකා වුත්තා, තිණ්ණන්නං එකවාචිකා.
මෙත්තියා දූසකො චෙව, කණ්ටකොති තයො ඉමෙ;
ලිඞ්ගසංවාසදණ්ඩෙහි, නාසිතා හි යථාක්කමං.
එකුපජ්ඣායකෙනෙව, එකෙනාචරියෙන ච;
ද්වෙ තයො අනුසාවෙතුං, වට්ටතීති ච නිද්දිසෙ.
ඤත්තියා කප්පනා චෙව, තථා විප්පකතම්පි ච;
අතීතකරණඤ්චෙති, තයො කම්මස්ස සඞ්ගහා.
ඤත්තියා ¶ කප්පනා නාම, ‘‘දදෙය්ය’’ච්චෙවමාදිකා;
‘‘දෙති සඞ්ඝො, කරොතී’’ති, ආදි විප්පකතං සියා.
‘‘දින්නං, කතං’’ පනිච්චාදි, අතීතකරණං සියා;
සඞ්ගය්හන්ති හි සබ්බානි, කම්මානෙතෙහි තීහිපි.
සඞ්ඝෙ සලාකගාහෙන, කම්මෙනපි ච කෙවලං;
කාරණෙහි පන ද්වීහි, සඞ්ඝො භිජ්ජති, නඤ්ඤථා.
සඞ්ඝභෙදකභික්ඛුස්ස, තස්ස පාරාජිකං සියා;
අනුවත්තකභික්ඛූනං, ථුල්ලච්චයමුදීරිතං.
පයුත්තායුත්තවාචාය, කති ආපත්තියො ඵුසෙ?
පයුත්තායුත්තවාචාය, ඡ පනාපත්තියො ඵුසෙ.
ආජීවහෙතු පාපිච්ඡො, ඉච්ඡාපකතමානසො;
අසන්තං උත්තරිං ධම්මං, උල්ලපන්තො පරාජිතො.
සඤ්චරිත්තං සමාපන්නෙ, තථා සඞ්ඝාදිසෙසතා;
යො තෙ වසති ආරාමෙ, වදං ථුල්ලච්චයං ඵුසෙ.
විඤ්ඤාපෙත්වා පණීතං තු, භොජනං භික්ඛු භුඤ්ජති;
පාචිත්ති භික්ඛුනියා චෙ, පාටිදෙසනියං සියා.
විඤ්ඤාපෙත්වාන සූපං වා, ඔදනං වා අනාමයො;
භික්ඛු භුඤ්ජති චෙ තස්ස, හොති ආපත්ති දුක්කටං.
දසසතානි රත්තීනං, ඡාදෙත්වාපත්තියො පන;
දස රත්තියො වසිත්වාන, මුච්චෙය්ය පාරිවාසිකො.
පාරාජිකානි ¶ අට්ඨෙව, තෙවීස ගරුකා පන;
ද්වෙයෙවානියතා වුත්තා, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා.
නිස්සග්ගියානි වුත්තානි, ද්වෙචත්තාලීස හොන්ති හි;
හොන්ති පාචිත්තියා සබ්බා, අට්ඨාසීතිසතං පන.
පාටිදෙසනියා ¶ වුත්තා, ද්වාදසෙව මහෙසිනා;
වුත්තා පන සුසික්ඛෙන, පඤ්චසත්තති සෙඛියා.
පඤ්ඤත්තානි සුපඤ්ඤෙන, ගොතමෙන යසස්සිනා;
භවන්ති පන සබ්බානි, අඩ්ඪුඩ්ඪානි සතානි හි.
යො පනෙතෙසු වත්තබ්බො;
සාරභූතො විනිච්ඡයො;
සො මයා සකලො වුත්තො;
සමාසෙනෙව සබ්බථා.
මයා සුට්ඨු විචාරෙත්වා, පාළිඅට්ඨකථානයං;
කතත්තා ආදරං කත්වා, උග්ගහෙතබ්බමෙවිදං.
අත්ථෙ අක්ඛරබන්ධෙ වා, විඤ්ඤාසස්ස කමෙපි වා;
කඞ්ඛා තස්මා න කාතබ්බා, කාතබ්බා බහුමානතා.
සඋත්තරං යො ජානාති;
විනයස්ස විනිච්ඡයං;
නිස්සයං සො විමුඤ්චිත්වා;
යථාකාමඞ්ගමො සියා.
නිස්සයං දාතුකාමෙන, සවිභඞ්ගං සමාතිකං;
සුට්ඨු වාචුග්ගතං කත්වා, ඤත්වා දාතබ්බමෙවිදං.
ඉමං පඨති චින්තෙති, සුණාති පරිපුච්ඡති;
වාචෙති ච පරං නිච්චං, අත්ථං උපපරික්ඛති.
යො තස්ස පන භික්ඛුස්ස, අත්ථා විනයනිස්සිතා;
උපට්ඨහන්ති සබ්බෙව, හත්ථෙ ආමලකං විය.
ඉමං පරමමුත්තරං උත්තරං;
නරො හමතසාගරං සාගරං;
අබුද්ධිජනසාරදං ¶ සාරදං;
සියා විනයපාරගො පාරගො.
අතො ¶ හි නිච්චං ඉමමුත්තමං තමං;
විධූය සික්ඛෙ ගුණසංහිතං හිතං;
නරො හි සක්කච්චවපූරතො රතො;
සුඛස්ස සබ්බඞ්ගණකම්මදං පදං.
විනයෙ පටුභාවකරෙ පරමෙ;
පිටකෙ පටුතං අභිපත්ථයතා;
විධිනා පටුනා පටුනා යතිනා;
පරියාපුණිතබ්බමිදං සතතං.
නිගමනකථා
රචිතො බුද්ධදත්තෙන, සුද්ධචිත්තෙන ධීමතා;
සුචිරට්ඨිතිකාමෙන, සාසනස්ස මහෙසිනො.
අන්තරෙනන්තරායං තු, යථා සිද්ධිමුපාගතො;
අත්ථතො ගන්ථතො චෙව, උත්තරොයමනුත්තරො.
තථා සිජ්ඣන්තු සඞ්කප්පා, සත්තානං ධම්මසංයුතා;
රාජා පාතු මහිං සම්මා, කාලෙ දෙවො පවස්සතු.
යාව තිට්ඨති සෙලින්දො, යාව චන්දො විරොචති;
තාව තිට්ඨතු සද්ධම්මො, ගොතමස්ස මහෙසිනො.
ඛන්තිසොරච්චසොසීල්ය-බුද්ධිසද්ධාදයාදයො;
පතිට්ඨිතා ගුණා යස්මිං, රතනානීව සාගරෙ.
විනයාචාරයුත්තෙන, තෙන සක්කච්ච සාදරං;
යාචිතො සඞ්ඝපාලෙන, ථෙරෙන ථිරචෙතසා.
සුචිරට්ඨිතිකාමෙන ¶ , විනයස්ස මහෙසිනො;
භික්ඛූනං පාටවත්ථාය, විනයස්ස විනිච්ඡයෙ.
අකාසිං ¶ පරමං එතං, උත්තරං නාම නාමතො;
සවනෙ සාදරං කත්වා, සික්ඛිතබ්බො තතො අයං.
පඤ්ඤාසාධිකසඞ්ඛ්යානි, නවගාථාසතානි හි;
ගණනා උත්තරස්සායං, ඡන්දසානුට්ඨුභෙන තු.
ගාථා චතුසහස්සානි, සතඤ්ච ඌනවීසති;
පමාණතො ඉමා වුත්තා, විනයස්ස විනිච්ඡයෙති.
ඉති තම්බපණ්ණියෙන පරමවෙය්යාකරණෙන තිපිටකනයවිධිකුසලෙන පරමකවිජනහදයපදුමවනවිකසනකරෙන කවිවරවසභෙන පරමරතිකරවරමධුරවචනුග්ගාරෙන උරගපුරෙන බුද්ධදත්තෙන රචිතො උත්තරවිනිච්ඡයො සමත්තොති.
උත්තරවිනිච්ඡයො නිට්ඨිතො.