📜

පාරිවාසිකක්ඛන්ධකකථාවණ්ණනා

2748. එවං මහාවග්ගවිනිච්ඡයං සඞ්ඛෙපෙන දස්සෙත්වා චූළවග්ගාගතවිනිච්ඡයං දස්සෙතුමාහ ‘‘තජ්ජනීය’’න්තිආදි. තජ්ජනීයන්ති කලහකාරකානං භික්ඛූනං තතො විරමනත්ථාය නිග්ගහවසෙන අනුඤ්ඤාතං ඤත්තිචතුත්ථං තජ්ජනීයකම්මඤ්ච. නියස්සන්ති බාලස්ස අබ්යත්තස්ස ආපත්තිබහුලස්ස අනපදානස්ස අනනුලොමිකෙහි ගිහිසංසග්ගෙහි සංසට්ඨස්ස විහරතො භික්ඛුනො නිග්ගහවසෙන නිස්සාය වසනත්ථාය කාතුං අනුඤ්ඤාතං ඤත්තිචතුත්ථං නියස්සකම්මඤ්ච.

පබ්බාජන්ති කුලදූසකස්ස භික්ඛුනො යත්ථ තෙන කුලදූසනං කතං, තත්ථ න ලභිතබ්බආවාසත්ථාය නිග්ගහවසෙන අනුඤ්ඤාතං ඤත්තිචතුත්ථං පබ්බාජනීයකම්මඤ්ච. පටිසාරණන්ති සද්ධස්ස උපාසකස්ස දායකස්ස කාරකස්ස සඞ්ඝුපට්ඨාකස්ස ජාතිආදීහි අක්කොසවත්ථූහි අක්කොසකස්ස භික්ඛුනො තංඛමාපනත්ථාය නිග්ගහවසෙන අනුඤ්ඤාතං ඤත්තිචතුත්ථං පටිසාරණීයකම්මඤ්ච.

තිවිධුක්ඛෙපනන්ති ආපත්තියා අදස්සනෙ, ආපත්තියා අප්පටිකම්මෙ, පාපිකාය දිට්ඨියා අප්පටිනිස්සග්ගෙ ච තතො ඔරමිතුං නිග්ගහවසෙන අනුඤ්ඤාතං ඤත්තිචතුත්ථං තිවිධං උක්ඛෙපනීයකම්මඤ්චාති. දීපයෙති පාළියා, අට්ඨකථාය ච වුත්තනයෙන පකාසෙය්යාති අත්ථො.

තජ්ජනීයාදිකම්මානං ඔසාරණනිස්සාරණවසෙන පච්චෙකං දුවිධත්තෙපි තං භෙදං අනාමසිත්වා කෙවලං ජාතිවසෙන ‘‘සත්ත කම්මානී’’ති වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං. යථා දස්සිතො පනෙතෙසං විසෙසො අත්ථුප්පත්තිවසෙනාති දට්ඨබ්බො. විත්ථාරො පනෙසං කම්මක්ඛන්ධකතො වෙදිතබ්බො.

2749. ඛන්ධකෙ කම්මසඞ්ඛාතෙ ඛන්ධකෙ ආගතානි තෙචත්තාලීස වත්තානි. තදනන්තරෙති තස්ස කම්මක්ඛන්ධකස්ස අනන්තරෙ. ඛන්ධකෙති පාරිවාසිකක්ඛන්ධකෙ. නව අධිකානි යෙසං තෙ නවාධිකානි තිංසෙව වත්තානි, එකූනචත්තාලීස වත්තානීති වුත්තං හොති.

කම්මක්ඛන්ධකෙ තාව –

‘‘ආපත්තියා අදස්සනෙ උක්ඛෙපනීයකම්මකතෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා – න උපසම්පාදෙතබ්බං, න නිස්සයො දාතබ්බො, න සාමණෙරො උපට්ඨාපෙතබ්බො, න භික්ඛුනොවාදකසම්මුති සාදිතබ්බා, සම්මතෙනාපි භික්ඛුනියො න ඔවදිතබ්බා, යාය ආපත්තියා සඞ්ඝෙන ආපත්තියා අදස්සනෙ උක්ඛෙපනීයකම්මං කතං හොති, සා ආපත්ති න ආපජ්ජිතබ්බා, අඤ්ඤා වා තාදිසිකා, තතො වා පාපිට්ඨතරා, කම්මං න ගරහිතබ්බං, කම්මිකා න ගරහිතබ්බා, න පකතත්තස්ස භික්ඛුනො අභිවාදනං පච්චුට්ඨානං අඤ්ජලිකම්මං සාමීචිකම්මං ආසනාභිහාරො සෙය්යාභිහාරො පාදොදකං පාදපීඨං පාදකථලිකං පත්තචීවරපටිග්ගහණං නහානෙ පිට්ඨිපරිකම්මං සාදිතබ්බං, න පකතත්තො භික්ඛු සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙතබ්බො, න ආචාරවිපත්තියා අනුද්ධංසෙතබ්බො, න දිට්ඨිවිපත්තියා අනුද්ධංසෙතබ්බො, න ආජීවවිපත්තියා අනුද්ධංසෙතබ්බො, න භික්ඛු භික්ඛූහි භෙදෙතබ්බො, න ගිහිද්ධජො ධාරෙතබ්බො, න තිත්ථියද්ධජො ධාරෙතබ්බො, න තිත්ථියා සෙවිතබ්බා, භික්ඛූ සෙවිතබ්බා, භික්ඛුසික්ඛාය සික්ඛිතබ්බං, න පකතත්තෙන භික්ඛුනා සද්ධිං එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ අනාවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වා අනාවාසෙ වා වත්ථබ්බං, පකතත්තං භික්ඛුං දිස්වා ආසනා වුට්ඨාතබ්බං, න පකතත්තො භික්ඛු ආසාදෙතබ්බො අන්තො වා බහි වා, න පකතත්තස්ස භික්ඛුනො උපොසථො ඨපෙතබ්බො, න පවාරණා ඨපෙතබ්බා, න සවචනීයං කාතබ්බං, න අනුවාදො පට්ඨපෙතබ්බො, න ඔකාසො කාරෙතබ්බො, න චොදෙතබ්බො, න සාරෙතබ්බො, න භික්ඛූහි සම්පයොජෙතබ්බ’’න්ති (චූළව. 51) –

එවං චෙතානි තෙචත්තාලීස වත්තානි සන්ධාය වුත්තං ‘‘තෙචත්තාලීස වත්තානි, ඛන්ධකෙ කම්මසඤ්ඤිතෙ’’ති.

පාරිවාසිකක්ඛන්ධකෙ (චූළව. 76-82) –

‘‘පාරිවාසිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සම්මා වත්තිතබ්බං. තත්රායං සම්මාවත්තනා – න උපසම්පාදෙතබ්බං, න නිස්සයො දාතබ්බො, න සාමණෙරො උපට්ඨාපෙතබ්බො, න භික්ඛුනොවාදකසම්මුති සාදිතබ්බා, සම්මතෙනපි භික්ඛුනියො න ඔවදිතබ්බා, යාය ආපත්තියා සඞ්ඝෙන පරිවාසො දින්නො හොති, සා ආපත්ති න ආපජ්ජිතබ්බා, අඤ්ඤා වා තාදිසිකා, තතො වා පාපිට්ඨතරා, කම්මං න ගරහිතබ්බං, කම්මිකා න ගරහිතබ්බා, න පකතත්තස්ස භික්ඛුනො උපොසථො ඨපෙතබ්බො, න පවාරණා ඨපෙතබ්බා, න සවචනීයං කාතබ්බං, න අනුවාදො පට්ඨපෙතබ්බො, න ඔකාසො කාරෙතබ්බො, න චොදෙතබ්බො, න සාරෙතබ්බො, න භික්ඛූහි සම්පයොජෙතබ්බං.

‘‘න , භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා පකතත්තස්ස භික්ඛුනො පුරතො ගන්තබ්බං, න පුරතො නිසීදිතබ්බං, යො හොති සඞ්ඝස්ස ආසනපරියන්තො සෙය්යාපරියන්තො විහාරපරියන්තො, සො තස්ස පදාතබ්බො, තෙන ච සො සාදිතබ්බො.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා පකතත්තස්ස භික්ඛුනො පුරෙසමණෙන වා පච්ඡාසමණෙන වා කුලානි උපසඞ්කමිතබ්බානි, න ආරඤ්ඤිකඞ්ගං සමාදාතබ්බං, න පිණ්ඩපාතිකඞ්ගං සමාදාතබ්බං, න ච තප්පච්චයා පිණ්ඩපාතො නීහරාපෙතබ්බො ‘මා මං ජානිංසූ’ති.

‘‘පාරිවාසිකෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා ආගන්තුකෙන ආරොචෙතබ්බං, ආගන්තුකස්ස ආරොචෙතබ්බං, උපොසථෙ ආරොචෙතබ්බං, පවාරණාය ආරොචෙතබ්බං, සචෙ ගිලානො හොති, දූතෙනපි ආරොචෙතබ්බං.

‘‘න , භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා අභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා අභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා අභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා අභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා අභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා අභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා අභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා අභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා අභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො ආවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො අනාවාසො ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා. න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා ගන්තබ්බො යත්ථස්සු භික්ඛූ නානාසංවාසකා අඤ්ඤත්ර පකතත්තෙන අඤ්ඤත්ර අන්තරායා.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො අනාවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො අනාවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා අනාවාසා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො ආවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො අනාවාසො යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘ගන්තබ්බො , භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා සභික්ඛුකා ආවාසා වා අනාවාසා වා සභික්ඛුකො ආවාසො වා අනාවාසො වා යත්ථස්සු භික්ඛූ සමානසංවාසකා යං ජඤ්ඤා ‘සක්කොමි අජ්ජෙව ගන්තු’න්ති.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා පකතත්තෙන භික්ඛුනා සද්ධිං එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ අනාවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වා අනාවාසෙ වා වත්ථබ්බං, පකතත්තං භික්ඛුං දිස්වා ආසනා වුට්ඨාතබ්බං, පකතත්තො භික්ඛු ආසනෙන නිමන්තෙතබ්බො, න පකතත්තෙන භික්ඛුනා සද්ධිං එකාසනෙ නිසීදිතබ්බං, න නීචෙ ආසනෙ නිසින්නෙ උච්චෙ ආසනෙ නිසීදිතබ්බං, න ඡමායං නිසින්නෙ ආසනෙ නිසීදිතබ්බං, න එකචඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං, න නීචෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමන්තෙ උච්චෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං, න ඡමායං චඞ්කමන්තෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං.

‘‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා පාරිවාසිකෙන වුඩ්ඪතරෙන භික්ඛුනා සද්ධිං…පෙ… මූලායපටිකස්සනාරහෙන භික්ඛුනා සද්ධිං…පෙ… මානත්තාරහෙන භික්ඛුනා සද්ධිං…පෙ… මානත්තචාරිකෙන භික්ඛුනා සද්ධිං…පෙ… අබ්භානාරහෙන භික්ඛුනා සද්ධිං එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ අනාවාසෙ වත්ථබ්බං, න එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වා අනාවාසෙ වා වත්ථබ්බං, න එකාසනෙ නිසීදිතබ්බං, න නීචෙ ආසනෙ නිසින්නෙ උච්චෙ ආසනෙ නිසීදිතබ්බං, න ඡමායං නිසින්නෙ ආසනෙ නිසීදිතබ්බං, න එකචඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං, න නීචෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමන්තෙ උච්චෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං, න ඡමායං චඞ්කමන්තෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බං.

‘‘පාරිවාසිකචතුත්ථො චෙ, භික්ඛවෙ, පරිවාසං දදෙය්ය, මූලාය පටිකස්සෙය්ය, මානත්තං දදෙය්ය, තංවීසො අබ්භෙය්ය, අකම්මං න ච කරණීය’’න්ති (චූළව. 76-82) –

එවං පාරිවාසිකානං චතුනවුති වත්තානි.

සා ච නෙසං චතුනවුතිසඞ්ඛා එවං වෙදිතබ්බා – නඋපසම්පාදනාදිනකම්මිකගරහපරියොසානානි නව වත්තානි, තතො පකතත්තස්ස උපොසථට්ඨපනාදිභික්ඛූහිසම්පයොජනපරියොසානානි අට්ඨ, තතො නපුරතොගමනාදී පඤ්ච, නපුරෙගමනාදී චත්තාරි, ආගන්තුකෙන ආරොචනාදී චත්තාරීති තිංස, සභික්ඛුකාවාසාදිතො අභික්ඛුකාවාසාදිගමනපඅසංයුත්තානි තීණි නවකානි චාති සත්තපඤ්ඤාස, තතො නපකතත්තෙන සද්ධිං එකච්ඡන්නවාසාදිපටිසංයුත්තානි එකාදස, තතො නපාරිවාසිකවුඩ්ඪතරමූලායපටිකස්සනාරහමානත්තාරහමානත්තචාරිකඅබ්භානාරහෙහි සද්ධිං එකච්ඡන්නවාසාදිපටිසංයුත්තානි පච්චෙකං එකාදස කත්වා පඤ්චපඤ්ඤාසාය වත්තෙසු පාරිවාසිකවුඩ්ඪතරමූලායපටිකස්සනාරහමානත්තාරහානං තිණ්ණං සමානත්තා තෙසු එකං එකාදසකං, මානත්තචාරිකඅබ්භානාරහානං ද්වින්නං සමානත්තා තෙසු එකං එකාදසකන්ති දුවෙ එකාදසකානි, අන්තෙ පාරිවාසිකචතුත්ථස්ස සඞ්ඝස්ස පරිවාසාදිදානචතුක්කෙ ගණපූරණත්ථදොසතො නිවත්තිවසෙන චත්තාරි චත්තාරීති චතුනවුති වත්තානි. තානි අග්ගහිතග්ගහණෙන එකූනචත්තාලීසවත්තානි නාම. ආදිතො නව, උපොසථට්ඨපනාදීනි අට්ඨ, පකතත්තෙන එකච්ඡන්නවාසාදී චත්තාරි චාති එකවීසති වත්තානි කම්මක්ඛන්ධකෙ ගහිතත්තා ඉධ ගණනාය අග්ගහෙත්වා තතො සෙසෙසු තෙසත්තතියා වත්තෙසු පාරිවාසිකවුඩ්ඪතරාදීහි එකච්ඡන්නෙ වාසාදිපටිසංයුත්තානි ද්වාවීසති වත්තානි පකතත්තෙහි සමානත්තා තානි ච ‘‘ගන්තබ්බො භික්ඛවෙ’’තිආදිකං නවකං තථා ගච්ඡන්තස්ස අනාපත්තිදස්සනපරං, න ආවාසතො ගච්ඡන්තස්ස ආපත්තිදස්සනපරන්ති තඤ්ච අග්ගහෙත්වා අවසෙසෙසු ද්වාචත්තාලීසවත්තෙසු පාරිවාසිකචතඋත්ථාදිකම්මචතුක්කං ගරුකාපත්තිවුට්ඨානාය ගණපූරණත්ථසාමඤ්ඤෙන එකං කත්වා තයො අපනෙත්වා ගණිතානි එකූනචත්තාලීසානි හොන්තීති වුත්තං ‘‘නවාධිකානි තිංසෙව, ඛන්ධකෙ තදනන්තරෙ’’ති.

2750. ඉමානි එකූනචත්තාලීස වත්තානි පුරිමෙහි තෙචත්තාලීසවත්තෙහි සද්ධිං ද්වාසීති හොන්තීති ආහ ‘‘එවං සබ්බානි…පෙ… ගහිතාගහණෙන තූ’’ති.

එවං කම්මක්ඛන්ධකපාරිවාසිකක්ඛන්ධකෙසු මහෙසිනා වුත්තානි ඛන්ධකවත්තානි ගහිතාගහණෙන ද්වාසීති එව හොන්තීති යොජනා. එවමෙත්ථ ද්වාසීතික්ඛන්ධකවත්තානි දස්සිතානි.

ආගමට්ඨකථාවණ්ණනායං පන –

‘‘පාරිවාසිකානං භික්ඛූනං වත්තං පඤ්ඤපෙස්සාමීති (චූළව. 75) ආරභිත්වා ‘න උපසම්පාදෙතබ්බං…පෙ… න ඡමායං චඞ්කමන්තෙ චඞ්කමෙ චඞ්කමිතබ්බ’න්ති (චූළව. 76-81) වුත්තාවසානානි ඡසට්ඨි, තතො පරං ‘න, භික්ඛවෙ, පාරිවාසිකෙන භික්ඛුනා පාරිවාසිකෙන වුඩ්ඪතරෙන භික්ඛුනා සද්ධිං, මූලායපටිකස්සනාරහෙන, මානත්තාරහෙන, මානත්තචාරිකෙන, අබ්භානාරහෙන භික්ඛුනා සද්ධිං එකච්ඡන්නෙ ආවාසෙ වත්ථබ්බ’න්තිආදීනං (චූළව. 82) පකතත්තෙ චරිතබ්බෙහි අනඤ්ඤත්තා විසුං තෙ අගණෙත්වා පාරිවාසිකවුඩ්ඪතරාදීසු පුග්ගලන්තරෙසු චරිතබ්බත්තා තෙසං වසෙන සම්පිණ්ඩෙත්වා එකෙකං කත්වා ගණිතානි පඤ්චාති එකසත්තති වත්තානි, උක්ඛෙපනීයකම්මකතවත්තෙසු වත්තපඤ්ඤාපනවසෙන වුත්තං ‘න පකතත්තස්ස භික්ඛුනො අභිවාදනං …පෙ… නහානෙ පිට්ඨිපරිකම්මං සාදිතබ්බ’න්ති (චූළව. 51) ඉදං අභිවාදනාදීනං අසාදියනං එකං, ‘න පකතත්තො භික්ඛු සීලවිපත්තියා අනුද්ධංසෙතබ්බො’තිආදීනි ච දසාති එවමෙතානි ද්වාසීති හොන්ති. එතෙස්වෙව කානිචි තජ්ජනීයකම්මාදිවත්තානි, කානිචි පාරිවාසිකාදිවත්තානීති අග්ගහිතග්ගහණෙන ද්වාසීති එවා’’ති (ම. නි. ටී. 2.25; සාරත්ථ. ටී. 2.39; වි. වි. ටී. 1.39) –

වුත්තං. එතානි පන වත්තානි කදාචි තජ්ජනීයකම්මකතාදිකාලෙ, පාරිවාසිකාදිකාලෙ ච චරිතබ්බානි ඛුද්දකවත්තානීති ගහෙතබ්බානි ආගන්තුකවත්තාදීනං චුද්දසමහාවත්තානං වක්ඛමානත්තා.

2751. ඉදානි පාරිවාසිකස්ස භික්ඛුනො රත්තිච්ඡෙදං, වත්තභෙදඤ්ච දස්සෙතුමාහ ‘‘පරිවාසඤ්ච වත්තඤ්චා’’තිආදි. පරිවාසඤ්ච වත්තඤ්ච සමාදින්නස්සාති ‘‘පරිවාසං සමාදියාමී’’ති පරිවාසඤ්ච ‘‘වත්තං සමාදියාමී’’ති වත්තඤ්ච පකතත්තස්ස භික්ඛුනො සන්තිකෙ උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා වචීභෙදං කත්වා සමාදින්නස්ස. භික්ඛුනොති පාරිවාසිකස්ස භික්ඛුනො.

2752. සහවාසාදයො ‘‘එකච්ඡන්නෙ’’තිආදිනා සයමෙව වක්ඛති. සහවාසො, විනාවාසො, අනාරොචනමෙව චාති ඉමෙහි තීහි පාරිවාසිකභික්ඛුස්ස රත්තිච්ඡෙදො ච දුක්කටඤ්ච හොතීති යොජනා.

2753. උදකපාතෙන සමන්තා නිබ්බකොසස්ස උදකපාතට්ඨානෙන. එකච්ඡන්නෙති එකච්ඡන්නෙ පරිච්ඡන්නෙ වා අපරිච්ඡන්නෙ වා ආවාසෙ. පකතත්තෙන භික්ඛුනා සහ උක්ඛිත්තස්ස නිවාසො නිවාරිතොති යොජනා. ‘‘නිවාරිතො’’ති ඉමිනා දුක්කටං හොතීති දීපෙති.

2754. අන්තොයෙවාති එකච්ඡන්නස්ස ආවාසපරිච්ඡෙදස්ස අන්තොයෙව. ‘‘න ලබ්භතී’’ති ඉමිනා රත්තිච්ඡෙදො ච දුක්කටඤ්ච හොතීති දීපෙති.

2755. මහාඅට්ඨකථාදිසූති ආදි-සද්දෙන කුරුන්දට්ඨකථාදිං සඞ්ගණ්හාති. උභින්නන්ති උක්ඛිත්තකපාරිවාසිකානං. ඉති අවිසෙසෙන නිද්දිට්ඨන්ති යොජනා.

2756. ඉමිනා සහවාසෙන රත්තිච්ඡෙදඤ්ච දුක්කටඤ්ච දස්සෙත්වා විනාවාසෙන දස්සෙතුමාහ ‘‘අභික්ඛුකෙ පනාවාසෙ’’ති. ආවාසෙති වසනත්ථාය කතසෙනාසනෙ. අනාවාසෙති වාසත්ථාය අකතෙ චෙතියඝරෙ වා බොධිඝරෙ වා සම්මජ්ජනිඅට්ටකෙ වා දාරුඅට්ටකෙ වා පානීයමාළෙ වා වච්චකුටියං වා ද්වාරකොට්ඨකෙ වා අඤ්ඤත්ර වා යත්ථ කත්ථචි එවරූපෙ ඨානෙ. විප්පවාසං වසන්තස්සාති පකතත්තෙන විනා වාසං කප්පෙන්තස්ස. රත්තිච්ඡෙදො ච දුක්කටන්ති රත්තිච්ඡෙදො චෙව වත්තභෙදදුක්කටඤ්ච හොති.

2757. එවං විප්පවාසෙන රත්තිච්ඡෙදදුක්කටානි දස්සෙත්වා අනාරොචනෙන දස්සෙතුමාහ ‘‘පාරිවාසිකභික්ඛුස්සා’’තිආදි. භික්ඛුං දිස්වානාති ආකාසෙනාපි ගච්ඡන්තං සමානසංවාසකං ආගන්තුකං භික්ඛුං දිස්වා. තඞ්ඛණෙති තස්මිං දිට්ඨක්ඛණෙයෙව. ‘‘අනාරොචෙන්තස්ස එව එතස්සා’’ති පදච්ඡෙදො. එවකාරෙන රත්තිච්ඡෙදො ච දුක්කටඤ්චාති උභයං එතස්ස හොතීති දීපෙන්තෙන අදිට්ඨො චෙ, රත්තිච්ඡෙදොව හොතීති ඤාපෙති. යථාහ – ‘‘සොපිස්ස රත්තිච්ඡෙදං කරොති, අඤ්ඤාතත්තා පන වත්තභෙදදුක්කටං නත්ථී’’ති (චූළව. අට්ඨ. 75). නානාසංවාසකෙන සහ විනයකම්මං කාතුං න වට්ටති, තස්ස අනාරොචනෙපි රත්තිච්ඡෙදො න හොති.

2758-9. පාරිවාසිකො භික්ඛු යත්ථ සඞ්ඝනවකට්ඨානෙ ඨිතො, තත්ථෙව තස්මිංයෙව ඨානෙ ඨත්වා යථාවුඩ්ඪං පකතත්තෙහිපි සද්ධිං වුඩ්ඪපටිපාටියා පඤ්ච කිච්චානි කාතුං වට්ටතීති යොජනා.

තානි සරූපතො දස්සෙතුමාහ ‘‘උපොසථපවාරණ’’න්තිආදි. උපොසථපවාරණං යථාවුඩ්ඪං කාතුං ලභතීති යොජනා. දෙන්තීති එත්ථ ‘‘ඝණ්ටිං පහරිත්වා’’ති සෙසො. සඞ්ඝදායකාති කම්මධාරයසමාසො. සඞ්ඝස්ස එකත්තෙපි ගරූසු බහුවචනනිද්දෙසො. ‘‘දෙති චෙ සඞ්ඝදායකො’’තිපි පාඨො. තත්ථ ඝණ්ටිං පහරිත්වා භාජෙත්වා දෙන්තො සඞ්ඝො වස්සිකසාටිකං දෙති චෙ, පාරිවාසිකො යථාවුඩ්ඪං අත්තනො පත්තට්ඨානෙ ලභතීති යොජනා.

ඔණොජනන්ති විස්සජ්ජනං, සඞ්ඝතො අත්තනො පත්තානං ද්වින්නං, තිණ්ණං වා උද්දෙසභත්තාදීනං අත්තනො පුග්ගලිකභත්තපච්චාසාය පටිග්ගහෙත්වා ‘‘මය්හං අජ්ජ භත්තපච්චාසා අත්ථි, ස්වෙ ගණ්හිස්සාමී’’ති වත්වා සඞ්ඝවිස්සජ්ජනං ලභතීති වුත්තං හොති. භත්තන්ති ආගතාගතෙහි වුඩ්ඪපටිපාටියා ගහෙත්වා ගන්තබ්බං විහාරෙ සඞ්ඝස්ස චතුස්සාලභත්තං. තථා පාරිවාසිකො යථාවුඩ්ඪං ලභතීති යොජනා. ඉමෙ පඤ්චාති වුත්තමෙවත්ථං නිගමයති.

තත්රායං විනිච්ඡයො (චූළව. අට්ඨ. 75) – උපොසථපවාරණෙ තාව පාතිමොක්ඛෙ උද්දිස්සමානෙ හත්ථපාසෙ නිසීදිතුං වට්ටති. මහාපච්චරියං පන ‘‘පාළියා අනිසීදිත්වා පාළිං විහාය හත්ථපාසං අමුඤ්චන්තෙන නිසීදිතබ්බ’’න්ති වුත්තං. පාරිසුද්ධිඋපොසථෙ කරියමානෙ සඞ්ඝනවකට්ඨානෙ නිසීදිත්වා තත්ථෙව නිසින්නෙන අත්තනො පාළියා පාරිසුද්ධිඋපොසථො කාතබ්බොව. පවාරණායපි සඞ්ඝනවකට්ඨානෙ නිසීදිත්වා තත්ථෙව නිසින්නෙන අත්තනො පාළියා පවාරෙතබ්බං. සඞ්ඝෙන ඝණ්ටිං පහරිත්වා භාජියමානං වස්සිකසාටිකම්පි අත්තනො පත්තට්ඨානෙ ගහෙතුං වට්ටති.

ඔණොජනෙ සචෙ පාරිවාසිකස්ස ද්වෙ තීණි උද්දෙසභත්තාදීනි පාපුණන්ති, අඤ්ඤා චස්ස පුග්ගලිකභත්තපච්චාසා හොති, තානි පටිපාටියා ගහෙත්වා ‘‘භන්තෙ, හෙට්ඨා ගාහෙථ, අජ්ජ මය්හං භත්තපච්චාසා අත්ථි, ස්වෙව ගණ්හිස්සාමී’’ති වත්වා විස්සජ්ජෙතබ්බානි, එවං තානි පුනදිවසෙසු ගණ්හිතුං ලභති. ‘‘පුනදිවසෙ සබ්බපඨමං එතස්ස දාතබ්බ’’න්ති කුරුන්දියං වුත්තං. යදි පන න ගණ්හාති න විස්සජ්ජෙති, පුනදිවසෙ න ලභති. ඉදං ඔණොජනං නාම පාරිවාසිකස්සෙව ඔදිස්ස අනුඤ්ඤාතං. කස්මා? තස්ස හි සඞ්ඝනවකට්ඨානෙ නිසින්නස්ස භත්තග්ගෙ යාගුඛජ්ජකාදීනි පාපුණන්ති වා න වා, තස්මා ‘‘සො භික්ඛාහාරෙන මා කිලමිත්ථා’’ති ඉදමස්ස සඞ්ගහකරණත්ථාය ඔදිස්ස අනුඤ්ඤාතං.

භත්තෙ චතුස්සාලභත්තං යථාවුඩ්ඪං ලභති, පාළියා පන ගන්තුං වා ඨාතුං වා න ලභති. තස්මා පාළිතො ඔසක්කිත්වා හත්ථපාසෙ ඨිතෙන හත්ථං පසාරෙත්වා යථා සෙනො නිපතිත්වා ගණ්හාති, එවං ගණ්හිතබ්බං. ආරාමිකසමණුද්දෙසෙහි ආහරාපෙතුං න ලභති. සචෙ සයමෙව ආහරන්ති, වට්ටති. රඤ්ඤො මහාපෙළභත්තෙපි එසෙව නයො. චතුස්සාලභත්තෙ පන සචෙ ඔණොජනං කත්තුකාමො හොති, අත්තනො අත්ථාය උක්ඛිත්තෙ පිණ්ඩෙ ‘‘අජ්ජ මෙ භත්තං අත්ථි, ස්වෙව ගණ්හිස්සාමී’’ති වත්තබ්බං. ‘‘පුනදිවසෙ ද්වෙ පිණ්ඩෙ ලභතී’’ති (චූළව. අට්ඨ. 75) මහාපච්චරියං වුත්තං. උද්දෙසභත්තාදීනිපි පාළිතො ඔසක්කිත්වාව ගහෙතබ්බානි. යත්ථ පන නිසීදාපෙත්වා පරිවිසන්ති , තත්ථ සාමණෙරානං ජෙට්ඨකෙන භික්ඛූනං සඞ්ඝනවකෙන හුත්වා නිසීදිතබ්බන්ති.

පාරිවාසිකක්ඛන්ධකකථාවණ්ණනා.