📜

භික්ඛුනික්ඛන්ධකකථාවණ්ණනා

2952. විවරිත්වාන චීවරං අපනෙත්වා.

2953. යං කිඤ්චි සම්පයොජෙන්තියාති යං කිඤ්චි අනාචාරං කරොන්තියා. තතොති තෙන අනාචාරසඞ්ඛාතෙන අසද්ධම්මෙන. භාසන්තියාති වාචාය භාසන්තියා.

2954-6. දීඝන්ති එකපරික්ඛෙපතො දීඝං. විලීවෙන ච පට්ටෙනාති සණ්හෙහිපි විලීවෙහි කතපට්ටෙන. චම්මපට්ටෙනාති චම්මමයපට්ටෙන. දුස්සපට්ටෙනාති සෙතවත්ථෙන. දුස්සවෙණියාති දුස්සෙන ගණ්ඨිතවෙණියා. දුස්සවට්ටියාති දුස්සෙන කතවට්ටියා . න ඵාසුකා නමෙතබ්බාති මජ්ඣිමස්ස තනුභාවත්ථාය ගාමදාරිකා විය ඵාසුලිකා න නාමෙතබ්බා. ජඝනන්ති මුත්තකරණප්පදෙසං. අට්ඨිකාදිනාති ගොජාණුට්ඨිකාදිනා. න ඝංසාපෙය්යාති න ඝට්ටාපෙය්ය. ‘‘අට්ඨිකාදිනා’’ති ඉදං ‘‘න ඝංසාපෙය්යා’’ති ඉමිනා ච ‘‘කොට්ටාපෙතී’’ති ඉමිනා කිරියාපදෙන ච සම්බන්ධිතබ්බං.

2957. ‘‘කොට්ටාපෙතී’’ති ඉදං ‘‘හත්ථං වා’’තිආදීහි උපයොගන්තපදෙහි පච්චෙකං යොජෙතබ්බං. හත්ථන්ති අග්ගබාහං. හත්ථකොච්ඡන්ති පිට්ඨිහත්ථං. පාදන්ති ජඞ්ඝං.

2958. න මුඛං ලිම්පිතබ්බන්ති ඡවිපසාදකරෙන තිලසාසපකක්කාදිනා අනෙකවිධෙන ලිම්පනෙන න ලිම්පිතබ්බං. න චුණ්ණෙතබ්බන්ති මුඛචුණ්ණලෙපනං න කාතබ්බං. මනොසිලාය මුඛං ලඤ්ජන්තියා ආපත්ති සියාති යොජනා.

2959. අඞ්ගරාගො න කාතබ්බොති හලිද්දිකුඞ්කුමාදීහි සරීරච්ඡවිරාගො න කාතබ්බො. අවඞ්ගං න ච කාතබ්බන්ති අඤ්ජනං බහි අක්ඛිකොටියා ලෙඛං ඨපෙත්වා න අඤ්ජිතබ්බං. න කාතබ්බං විසෙසකන්ති ගණ්ඩපදෙසෙ විචිත්රසණ්ඨානං විසෙසකං වත්තභඞ්ගං න කාතබ්බං.

2960. ඔලොකනකතොති වාතපානතො. රාගාති කාමරාගෙන. ඔලොකෙතුන්ති අන්තරවීථිං විලොකෙතුං, සාලොකෙ න ච ඨාතබ්බන්ති යොජනා. සාලොකෙ ද්වාරං විවරිත්වා උපඩ්ඪකායං දස්සෙන්තීහි න ඨාතබ්බං. සනච්චන්ති නටසමජ්ජං.

2961. ගණිකං වුට්ඨාපෙන්තියා වෙසිං වුට්ඨාපෙන්තියා. ‘‘වික්කිණන්තියා’’ති ඉදං ‘‘සුර’’න්තිආදීහි උපයොගන්තපදෙහි පච්චෙකං යොජෙතබ්බං.

2963. නචෙවුපට්ඨාපෙතබ්බොති අත්තනො වෙය්යාවච්චං නෙව කාරාපෙතබ්බො. තිරච්ඡානගතොපි දාසො වා දාසී වා තිරච්ඡානගතොපි කම්මකරො වා න චෙව උපට්ඨාපෙතබ්බො නෙව අත්තනො වෙය්යාවච්චං කාරාපෙතබ්බො. අපි-සද්දෙන පගෙව මනුස්සභූතොති දීපෙති.

2964. ‘‘සබ්බනීලාදි’’න්ති ඉමිනා –

‘‘සබ්බනීලකමඤ්ජෙට්ඨ-කණ්හලොහිතපීතකෙ;

මහානාමමහාරඞ්ග-රත්තෙසූ’’ති. (වි. වි. 598) –

වුත්තානි අකප්පියචීවරානි සඞ්ගහිතානි. ‘‘නමතකං නාම එළකලොමෙහි කතං අවායිමං චම්මඛණ්ඩපරිභොගෙන පරිභුඤ්ජිතබ්බ’’න්ති (චූළව. අට්ඨ. 264) අට්ඨකථාය වුත්තත්තා, ගණ්ඨිපදෙ ච ‘‘සන්ථරණසදිසො පිලොතිකාහි කතො පරික්ඛාරවිසෙසො’’ති වුත්තත්තා ච නිපජ්ජාය පරිභුඤ්ජිතබ්බො පරික්ඛාරවිසෙසො නමතකං නාම.

2965. ඡන්නම්පි පුරිසබ්යඤ්ජනං ‘‘එත්ථා’’ති චින්තෙත්වා රාගචිත්තෙන ඔලොකෙන්තියා දුක්කටං හොති. සබ්බන්ති වුත්තප්පකාරං සබ්බං.

2966. භික්ඛුං දූරතොව පස්සිත්වා තස්ස භික්ඛුනො දූරතො ඔක්කමිත්වාන මග්ගො දාතබ්බොති යොජනා.

2967. භික්ඛං චරන්තියා භික්ඛුනියා භික්ඛුං පස්සිත්වා පන යෙන භික්ඛාය චරති, තං පත්තං නීහරිත්වා උපරි ඡාදෙත්වා ඨිතං සඞ්ඝාටිචීවරං අපනෙත්වා උක්කුජ්ජං උද්ධංමුඛං කත්වා භික්ඛුනො දස්සෙතබ්බන්ති යොජනා.

2968. උතුනීනං භික්ඛුනීනං උතුකාලෙ සඤ්ජාතපුප්ඵෙ කාලෙ සංවෙල්ලිකං කාතුං කච්ඡං බන්ධිතුං මහෙසිනා කටිසුත්තකං අනුඤ්ඤාතන්ති යොජනා, ඉමිනා අඤ්ඤස්මිං කාලෙ කටිසුත්තකං බන්ධිතුං න වට්ටතීති දීපෙති. යථාහ – ‘‘න, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනියා සබ්බකාලං කටිසුත්තකං ධාරෙතබ්බං, යා ධාරෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, උතුනියා කටිසුත්තක’’න්ති (චූළව. 422).

2969. ඉත්ථිපොසයුතන්ති ඉත්ථීහි වා පුරිසෙහි වා ඉත්ථිපුරිසෙහි වා යුත්තං. ඉත්ථිපොසයුත්තං හත්ථවට්ටකමෙව වා. පාටඞ්කීති පටපොට්ටලිකං.

2970. ගරුධම්මෙති සඞ්ඝාදිසෙසෙ. මානත්තන්ති පක්ඛමානත්තං. සම්මන්නිත්වාති ඤත්තිදුතියාය කම්මවාචාය සම්මන්නිත්වා.

2971. යස්සා ඉත්ථියා පබ්බජිතකාලෙ ගබ්භො වුට්ඨාති විජායති යදි, පුත්තො චෙ, තස්සාපි දාරකමාතු යාව සො දාරකො විඤ්ඤුතං පාපුණාති, යාව ඛාදිතුං, භුඤ්ජිතුං, නහායිතුඤ්ච අත්තනො ධම්මතාය සක්කොති, තාව දුතියා භික්ඛුනී තථා සම්මන්නිත්වා දාතබ්බාති යොජනා.

2972. සාපන මාතා භික්ඛුනී අත්තනො පුත්තං පායෙතුං, භොජෙතුං, මණ්ඩෙතුං, උරෙ කත්වා සයිතුඤ්ච ලභතීති යොජනා.

2973. දුතියිකාය භික්ඛුනියා දාරකෙන සහසෙය්යං ඨපෙත්වා යථා අඤ්ඤෙසු පුරිසෙසු වත්තිතබ්බං පටිපජ්ජිතබ්බං, තථා එව තස්මිං දාරකෙ වත්තිතබ්බන්ති යොජනා.

2974. විබ්භමෙනෙවාති අත්තනො රුචියා සෙතවත්ථානං ගහණෙනෙව. යථාහ – ‘‘යස්මා සා විබ්භන්තා අත්තනො රුචියා ඛන්තියා ඔදාතානි වත්ථානි නිවත්ථා, තස්මායෙව සා අභික්ඛුනී, න සික්ඛාපච්චක්ඛානෙනා’’ති (චූළව. අට්ඨ. 434). ඉධාති ඉමස්මිං සාසනෙ.

2975. ගතායාති එත්ථ ‘‘සකාවාසා’’ති සෙසො. යථාහ – ‘‘යා සා, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනී සකාවාසා තිත්ථායතනං සඞ්කන්තා, සා ආගතා න උපසම්පාදෙතබ්බා’’ති. න කෙවලං න උපසම්පාදෙතබ්බා, පබ්බජ්ජම්පි න ලභති. ඔදාතානි ගහෙත්වා විබ්භන්තා පන පබ්බජ්ජාමත්තං ලභති.

2976. වන්දනන්ති පාදෙ සම්බාහෙත්වා වන්දනං. සාදිතුං වට්ටතීති ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සාදිතු’’න්ති (චූළව. 434) අනුඤ්ඤාතත්තා වට්ටති. තත්රෙකෙ ආචරියා ‘‘සචෙ එකතො වා උභතො වා අවස්සුතා හොන්ති සාරත්තා, යථාවත්ථුකමෙවා’’ති වදන්ති. එකෙ ආචරියා ‘‘නත්ථි එත්ථ ආපත්තී’’ති වදන්තීති එවං ආචරියවාදං දස්සෙත්වා ‘‘ඉදං ඔදිස්ස අනුඤ්ඤාතං වට්ටතී’’ති අට්ඨකථාසු වුත්තං, තං පමාණං. ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, සාදිතු’’න්ති (චූළව. 434) හි වචනෙනෙව කප්පියං.

2977. යාය කායචි වච්චකුටියා වච්චො න කාතබ්බො, හෙට්ඨා විවටෙ උද්ධං පටිච්ඡන්නෙ පන වච්චං කාතුං වට්ටති. හෙට්ඨා විවටෙ උපරි පටිච්ඡන්නෙති අට්ඨකථායං ‘‘සචෙ කූපො ඛතො හොති, උපරි පන පදරමත්තමෙව සබ්බදිසාසු පඤ්ඤායති, එවරූපෙපි වට්ටතී’’ති (චූළව. අට්ඨ. 435) වුත්තං.

2978. සබ්බත්ථාති භික්ඛුනිඋපස්සයඅන්තරඝරාදිසබ්බට්ඨානෙසු. ගිලානායාති යස්සා විනා පල්ලඞ්කං න ඵාසු හොති. අඩ්ඪපල්ලඞ්කන්ති එකපාදං ආභුජිත්වා කතපල්ලඞ්කං. සො එකං පණ්හිං ඌරුමූලාසන්නං කත්වා ඉතරං දූරෙ කත්වා ආභුජිතපල්ලඞ්කො නාම.

2979. නරතිත්ථෙති පුරිසානං නහානතිත්ථෙ. යථාහ – ‘‘න, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනියා පුරිසතිත්ථෙ නහායිතබ්බං, යා නහායෙය්ය, ආපත්ති දුක්කටස්ස. අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, මහිලාතිත්ථෙ නහායිතු’’න්ති (චූළව. 436).

2980. යා සමණී ගන්ධචුණ්ණෙන වා වාසිතමත්තියා වාසිතකාය මත්තිකාය වා පටිසොතෙ වා න්හායෙය්ය, තස්සා ආපත්ති දුක්කටන්ති යොජනා. වාසිතවිසෙසනෙන අවාසිතා වට්ටතීති දීපෙති. යථාහ – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, පකතිමත්තික’’න්ති (චූළව. 436).

2981. අභුත්වාති එත්ථ ආමිසඅග්ගං ගහණමත්තම්පි අකත්වා, පත්තචීවරං කතිපයදිවසානිපි අපරිභුඤ්ජිත්වාති අත්ථො. සචෙ අසප්පායං, සබ්බම්පි අපනෙතුං වට්ටති.

2982. අනුපසම්පන්නෙ අසන්තෙ සබ්බං භික්ඛූහි පටිග්ගහිතං වා අප්පටිග්ගහිතං වා සන්නිධිකතං වා සබ්බං අජ්ඣොහරණීයං භික්ඛූහි පටිග්ගහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිතුං භික්ඛුනීනං වට්ටතීති යොජනා. ‘‘භික්ඛුනීනං වට්ටතී’’ති ඉදං පකරණවසෙන වුත්තං. භික්ඛුනීහිපි පටිග්ගහාපෙත්වා භික්ඛූනම්පි තථාවිධං පරිභුඤ්ජිතුං වට්ටති. යථාහ – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, භික්ඛූනං සන්නිධිං භික්ඛුනීහි පටිග්ගාහාපෙත්වා පරිභුඤ්ජිතු’’න්ති (චූළව. 421).

භික්ඛුනික්ඛන්ධකකථාවණ්ණනා.

ඉති විනයත්ථසාරසන්දීපනියා විනයවිනිච්ඡයවණ්ණනාය

ඛන්ධකකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.