📜
භික්ඛුනිවිභඞ්ගො
170. විනයස්ස විනිච්ඡයෙ භික්ඛූනං පාටවත්ථායාති භික්ඛුනීනං පාටවස්සාපි තදධීනත්තා පධානදස්සනවසෙන වුත්තං. අථ වා දස්සනලිඞ්ගන්තරසාධාරණත්තෙ ඉච්ඡිතෙ පුල්ලිඞ්ගෙන, නපුංසකලිඞ්ගෙන වා නිද්දෙසො සද්දසත්ථානුයොගතොති ‘‘භික්ඛූන’’න්ති පුල්ලිඞ්ගෙන වුත්තං.
172. තිස්සො ආපත්තියො ඵුසෙති යොජනා. ජාණුස්ස උද්ධං, අක්ඛකස්ස අධො ගහණං සාදියන්තියා තස්සා පාරාජිකන්ති යොජනා.
173. කායපටිබද්ධෙ වා ගහණං සාදියන්තියා දුක්කටං.
174. වජ්ජන්ති අඤ්ඤිස්සා භික්ඛුනියා පාරාජිකාපත්තිං.
176. තං ¶ ලද්ධින්ති උක්ඛිත්තස්ස යං ලද්ධිං අත්තනො රොචෙසි, තං ලද්ධිං න නිස්සජ්ජන්තීති යොජනා.
178. ‘‘ඉධ ආගච්ඡා’’ති පදච්ඡෙදො. ‘‘වුත්තා ආගච්ඡතී’’ති පදච්ඡෙදො.
179. හත්ථපාසප්පවෙසනෙති ¶ හත්ථපාසූපගමනෙ. ‘‘හත්ථගතප්පවෙසනෙ’’ති වා පාඨො, සොයෙව අත්ථො.
ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා භික්ඛුනිවිභඞ්ගෙ
පාරාජිකකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
180. එකස්සාති අත්තනො අත්තනො අට්ටකාරස්ස වා. ආරොචනෙති වත්තබ්බස්ස වොහාරිකානං නිවෙදනෙ.
181. දුතියාරොචනෙති දුතියස්ස, දුතියං එවං ආරොචනෙ.
182. ද්වීහීති ද්වීහි කම්මවාචාහි. කම්මවාචොසානෙති කම්මවාචාඔසානෙ.
183. පරික්ඛෙපෙ අතික්කන්තෙති අත්තනො ගාමතො ගන්ත්වා ඉතරං ගාමං පවිසන්තියා පඨමෙන පාදෙන තස්ස ගාමස්ස පරික්ඛෙපෙ අතික්කන්තෙ, පඨමපාදෙ පරික්ඛෙපං අතික්කමෙත්වා අන්තොගාමසඞ්ඛෙපං ගතෙති අත්ථො.
184. දුතියෙනාති ගාමපරික්ඛෙපතො බහි ඨිතෙන දුතියපාදෙන. අතික්කන්තෙති තස්මිං ගාමපරික්ඛෙපෙ අතික්කන්තෙ, තස්මිං පාදෙ අන්තොගාමං පවෙසිතෙති අත්ථො. සෙසං උත්තානත්ථමෙව.
ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා භික්ඛුනිවිභඞ්ගෙ
සඞ්ඝාදිසෙසකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
193. ඉහ ¶ භික්ඛුනී පත්තසන්නිචයං කරොන්තී හොති, සා එකං නිස්සග්ගියං පාචිත්තියංයෙව ඵුසෙති යොජනා.
194. අකාලචීවරං කාලචීවරං කත්වා භාජාපෙන්තියාති යොජනා. පයොගෙති භාජනපයොගෙ.
195. ඡින්නෙති ¶ අච්ඡින්නෙ.
196. තතො පරන්ති තතො පඨමතො අඤ්ඤං.
ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා භික්ඛුනිවිභඞ්ගෙ
නිස්සග්ගියකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
199. ලසුණං ඛාදති චෙ, ද්වෙ ආපත්තියො ඵුටාති යොජනා.
200. පයොගෙති සංහාරාපනපයොගෙ. සංහටෙති අත්තනා සංහටෙ, පරෙන සංහරාපිතෙ ච ආපත්ති පාචිත්ති හොති.
202. ජතුනා මට්ඨකන්ති ජතුනා කතං මට්ඨදණ්ඩකං. ‘‘දුක්කටං ආදින්නෙ’’ති පදච්ඡෙදො.
204. භුඤ්ජමානස්ස භික්ඛුස්ස හත්ථපාසෙති යොජනා. හිත්වා හත්ථපාසං.
205. විඤ්ඤාපෙත්වාති අන්තමසො මාතරම්පි යාචිත්වා. අජ්ඣොහාරෙ පාචිත්තිං දීපයෙති යොජනා.
206. උච්චාරාදින්ති ආදි-සද්දෙන විඝාසසඞ්කාරමුත්තානං ගහණං.
ලසුණවග්ගවණ්ණනා පඨමා.
209. ඉධ ¶ ඉමස්මිං රත්තන්ධකාරවග්ගෙ. පඨමෙ, දුතියෙ, තතියෙ, චතුත්ථෙපි විනිච්ඡයො ලසුණවග්ගස්ස ඡට්ඨෙන සික්ඛාපදෙන තුල්යො සදිසොති යොජනා.
210. ආසනෙති ¶ පල්ලඞ්කෙ තස්සොකාසභූතෙ. සාමිකෙ අනාපුච්ඡාති තස්මිං කුලෙ යං කිඤ්චි විඤ්ඤුමනුස්සං අනාපුච්ඡා.
211. අනොවස්සන්ති භිත්තියා බහි නිබ්බකොසබ්භන්තරං. දුතියාතික්කමෙති දුතියෙන පාදෙන නිබ්බකොසස්ස උදකපාතට්ඨානාතික්කමෙ.
214. නිරයාදිනා අත්තානං වා පරං වා අභිසප්පෙන්තී සපථං කරොන්තී ද්වෙ ඵුසෙති යොජනා. අභිසප්පිතෙති අභිසපිතෙ.
215. වධිත්වාති හත්ථාදීහි පහරිත්වා. ‘‘කරොති එක’’න්ති පදච්ඡෙදො.
රත්තන්ධකාරවග්ගවණ්ණනා දුතියා.
216. නග්ගාති අනිවත්ථා වා අපාරුතා වා. පයොගෙති චුණ්ණමත්තිකාඅභිසඞ්ඛරණාදිපයොගෙ.
217. පමාණාතික්කන්තන්ති ‘‘දීඝසොචතස්සො විදත්ථියො සුගතවිදත්ථියා, තිරියං ද්වෙ විදත්ථියො’’ති (පාචි. 888) වුත්තපමාණමතික්කන්තං. පයොගෙති කාරාපනපයොගෙ.
218. විසිබ්බෙත්වාති දුස්සිබ්බිතං පුන සිබ්බනත්ථාය විසිබ්බෙත්වා.
219. පඤ්ච ¶ අහානි පඤ්චාහං, පඤ්චාහමෙව පඤ්චාහිකං. සඞ්ඝාටීනං චාරො සඞ්ඝාටිචාරො, පරිභොගවසෙන වා ඔතාපනවසෙන ¶ වා සඞ්ඝටිතට්ඨෙන ‘‘සඞ්ඝාටී’’ති ලද්ධනාමානං ‘‘තිචීවරං, උදකසාටිකා, සංකච්චිකා’’ති ඉමෙසං පඤ්චන්නං චීවරානං පරිවත්තනං. අතික්කමෙති භික්ඛුනී අතික්කමෙය්ය. අස්සා පන එකාව පාචිත්ති පරිදීපිතාති යොජනා.
220. සඞ්කමනීයන්ති සඞ්කමෙතබ්බං. අඤ්ඤිස්සා සන්තකං අනාපුච්ඡා ගහිතං පුන දාතබ්බං පඤ්චන්නං අඤ්ඤතරං.
221. ගණචීවරලාභස්සාති භික්ඛුනිසඞ්ඝෙන ලභිතබ්බචීවරස්ස. අන්තරායං කරොතීති යථා තෙ දාතුකාමා න දෙන්ති, එවං පරක්කමති.
222. ධම්මිකන්ති සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන සන්නිපතිත්වා කරියමානං. පටිබාහන්තීති පටිසෙධෙන්තී. පටිබාහිතෙ පටිසෙධිතෙ.
223. අගාරිකාදිනොති ආදි-සද්දෙන ‘‘පරිබ්බාජකස්ස වා පරිබ්බාජිකාය වා’’ති (පාරා. 917) වුත්තෙ සඞ්ගණ්හාති. සමණචීවරන්ති කප්පකතං නිවාසනපාරුපනුපගං. පයොගෙති දානපයොගෙ.
224. චීවරෙ දුබ්බලාසායාති දුබ්බලචීවරපච්චාසාය ‘‘සචෙ සක්කොම, දස්සාමා’’ති එත්තකමත්තං සුත්වා උප්පාදිතාය ආසායාති අත්ථො. කාලන්ති චීවරකාලසමයං. සමතික්කමෙති භික්ඛුනීහි කාලචීවරෙ භාජියමානෙ ‘‘ආගමෙථ, අය්යෙ, අත්ථි සඞ්ඝස්ස චීවරපච්චාසා’’ති වත්වා තං චීවරවිභඞ්ගං සමතික්කමෙය්ය.
225. ධම්මිකං කථිනුද්ධාරන්ති සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන කරියමානං කථිනස්ස අන්තරුබ්භාරං. පටිබාහන්තියාති නිවාරෙන්තියා.
න්හානවග්ගවණ්ණනා තතියා.
226. තුවට්ටෙය්යුන්ති ¶ නිපජ්ජෙය්යුං. ඉතරං පාචිත්තියං.
227. පයොගෙති ¶ භික්ඛුනියා අඵාසුකකරණපයොගෙ කරියමානෙ.
228. දුක්ඛිතන්ති ගිලානං. නුපට්ඨාපෙන්තියා වාපීති තස්සා උපට්ඨානං පරෙහි අකාරාපෙන්තියා, සයං වා අකරොන්තියා.
229. උපස්සයං දත්වාති කවාටබන්ධං අත්තනො පුග්ගලිකවිහාරං දත්වා. කඩ්ඪිතෙති නික්කඩ්ඪිතෙ.
230. සංසට්ඨාති ගහපතිනා වා ගහපතිපුත්තෙන වා සංසට්ඨවිහාරී භික්ඛුනී සඞ්ඝෙන සංසට්ඨවිහාරතො නිවත්තියමානා. ඤත්තියා දුක්කටං ඵුසෙති සමනුභාසනකම්මඤත්තියා දුක්කටං ආපජ්ජෙය්ය.
231. අන්තොරට්ඨෙති යස්ස විජිතෙ විහරති, තස්ස රට්ඨෙ. පටිපන්නායාති චාරිකං කප්පෙන්තියා. සෙසකන්ති පාචිත්තියං.
තුවට්ටවග්ගවණ්ණනා චතුත්ථා.
233. රාජාගාරාදිකන්ති ආදි-සද්දෙන චිත්තාගාරාදීනං ගහණං.
235. පයොගෙති කප්පාසවිචාරණං ආදිං කත්වා සබ්බපයොගෙ. උජ්ජවුජ්ජවනෙති යත්තකං හත්ථෙන අඤ්ඡිතං හොති, තස්මිං තක්කම්හි වෙඨිතෙ.
237. පයොගෙති අගාරිකස්ස වා පරිබ්බාජකස්ස වා පරිබ්බාජිකාය වා සහත්ථා ඛාදනීයාදීනං දානපයොගෙ.
238. ‘‘සමං ආපත්තිපභෙදතො’’ති පදච්ඡෙදො.
239. තිරච්ඡානගතං ¶ විජ්ජන්ති යං කිඤ්චි බාහිරකං අනත්ථසංහිතං පරූපඝාතකරං හත්ථිසික්ඛාදිසිප්පං ¶ . පඨන්තියාති සික්ඛන්තියා. පයොගෙති දුරුපසඞ්කමනාදිපයොගෙ. පදෙ පදෙති පදාදිවසෙන පරියාපුණන්තියා පදෙ පදෙ අක්ඛරපදානං වසෙන.
240. නවමෙ ‘‘පරියාපුණාතී’’ති පදං, දසමෙ ‘‘වාචෙතී’’ති පදන්ති එවං පදමත්තමෙව උභින්නං විසෙසකං භෙදකං.
චිත්තාගාරවග්ගවණ්ණනා පඤ්චමා.
241. තමාරාමන්ති යත්ථ භික්ඛූ රුක්ඛමූලෙපි වසන්ති, තං සභික්ඛුකං පදෙසං.
243. අක්කොසතීති දසන්නං අක්කොසවත්ථූනං අඤ්ඤතරෙන සම්මුඛා වා පරම්මුඛා වා අක්කොසති. පරිභාසතීති භයදස්සනෙන තජ්ජෙති. ‘‘පාචිත්ති අක්කොසිතෙ’’ති පදච්ඡෙදො.
244. චණ්ඩිකභාවෙනාති කොධෙන. ගණන්ති භික්ඛුනිසඞ්ඝං. පරිභාසතීති ‘‘බාලා එතා’’තිආදීහි වචනෙහි අක්කොසති. පයොගෙති පරිභාසනපයොගෙ. පරිභට්ඨෙති අක්කොසිතෙ. ඉතරං පාචිත්තියං.
245. නිමන්තිතාති ගණභොජනෙ වුත්තනයෙන නිමන්තිතා. පවාරිතාති පවාරණසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙන වාරිතා. ඛාදනං භොජනම්පි වාති යාගුපූවඛජ්ජකං, යාවකාලිකං මූලඛාදනීයාදිඛාදනීයං, ඔදනාදිභොජනම්පි වා යා භික්ඛුනී භුඤ්ජන්තී හොති, සා පන ද්වෙයෙව ආපත්තියො ඵුසෙති යොජනා.
247. මච්ඡරායන්තීති මච්ඡරං කරොන්තී, අත්තනො පච්චයදායකකුලස්ස අඤ්ඤෙහි සාධාරණභාවං අසහන්තීති අත්ථො ¶ . පයොගෙති තදනුරූපෙ කායවචීපයොගෙ. මච්ඡරිතෙති මච්ඡරවසෙන කතපයොගෙ නිප්ඵන්නෙ.
248. අභික්ඛුකෙ පනාවාසෙති යතො භික්ඛුනුපස්සයතො අද්ධයොජනබ්භන්තරෙ ඔවාදදායකා භික්ඛූ න වසන්ති, මග්ගො වා අඛෙමො හොති, න සක්කා අනන්තරායෙන ගන්තුං, එවරූපෙ ¶ ආවාසෙ. පුබ්බකිච්චෙසූති ‘‘වස්සං වසිස්සාමී’’ති සෙනාසනපඤ්ඤාපනපානීයඋපට්ඨාපනාදිපුබ්බකිච්චෙ පන කරියමානෙ දුක්කටං භවෙති යොජනා.
249. වස්සංවුත්ථාති පුරිමං වා පච්ඡිමං වා තෙමාසං වුත්ථා. උභතොසඞ්ඝෙති භික්ඛුනිසඞ්ඝෙ, භික්ඛුසඞ්ඝෙ ච. තීහිපි ඨානෙහීති ‘‘දිට්ඨෙන වා’’තිආදිනා වුත්තෙහි තීහි කාරණෙහි.
250. ඔවාදත්ථායාති ගරුධම්මොවාදනත්ථාය. සංවාසත්ථායාති උපොසථපුච්ඡනත්ථාය චෙව පවාරණත්ථාය ච. න ගච්ඡතීති භික්ඛුං න උපගච්ඡති.
251. ඔවාදම්පි න යාචන්තීති උපොසථාදිවසෙන ඔවාදූපසඞ්කමනං භික්ඛුං න යාචන්තී න පුච්ඡන්තී. උපොසථන්ති උපොසථදිවසතො පුරිමදිවසෙ තෙරසියං වා චාතුද්දසියං වා උපොසථං න පුච්ඡන්තී.
252. අපුච්ඡිත්වාව සඞ්ඝං වාති සඞ්ඝං වා ගණං වා අනපලොකෙත්වාව. ‘‘භෙදාපෙතී’’ති ඉදං නිදස්සනමත්තං ‘‘ඵාලාපෙය්ය වා ධොවාපෙය්ය වා ආලිම්පාපෙය්ය වා බන්ධාපෙය්ය වා මොචාපෙය්ය වා’’ති ඉමෙසම්පි කිරියාවිකප්පානං සඞ්ගහෙතබ්බත්තා. පසාඛජන්ති නාභියා හෙට්ඨා, ජාණුමණ්ඩලානං ¶ උපරි පදෙසෙ ජාතං ගණ්ඩං වා රුධිතං වා. පයොගෙති භෙදාපනාදිපයොගෙ.
ආරාමවග්ගවණ්ණනා ඡට්ඨා.
253. ගබ්භිනින්ති ආපන්නසත්තං සික්ඛමානං. වුට්ඨාපෙන්තීති උපජ්ඣායා හුත්වා උපසම්පාදෙන්තී. පයොගෙති ගණපරියෙසනාදිපයොගෙ. වුට්ඨාපිතෙති උපසම්පාදිතෙ, කම්මවාචාපරියොසානෙති අත්ථො.
255. සහජීවිනින්ති සද්ධිවිහාරිනිං. නානුග්ගණ්හන්තීති උද්දෙසදානාදීහි න සඞ්ගණ්හන්තී.
ගබ්භිනිවග්ගවණ්ණනා සත්තමා.
258. ‘‘අලං ¶ වුට්ඨාපිතෙනා’’ති වුච්චමානා භික්ඛුනීහි නිවාරියමානා. ඛීයතීති අඤ්ඤාසං බ්යත්තානං ලජ්ජීනං වුට්ඨානසම්මුතිං දීයමානං දිස්වා ‘‘අහමෙව නූන බාලා’’තිආදිනා භණමානා ඛීයති. පයොගෙති ඛීයමානපයොගෙ. ඛීයිතෙති ඛීයනපයොගෙ නිට්ඨිතෙ.
කුමාරිභූතවග්ගවණ්ණනා අට්ඨමා.
260. ඡත්තුපාහනන්ති වුත්තලක්ඛණං ඡත්තඤ්ච උපාහනායො ච. පයොගෙති ධාරණපයොගෙ.
261. යානෙනාති වය්හාදිනා. යායන්තීති සචෙ යානෙන ගතා හොති.
262. සඞ්ඝාණින්ති යං කිඤ්චි කටූපගං. ධාරෙන්තියාති කටියං පටිමුච්චන්තියා.
263. ගන්ධවණ්ණෙනාති ¶ යෙන කෙනචි වණ්ණෙන ච යෙන කෙනචි ගන්ධෙන ච. ගන්ධො නාම චන්දනාලෙපාදි. වණ්ණො නාම කුඞ්කුමහලිද්දාදි. පයොගෙති ගන්ධාදිපයොගෙ රචනතො පට්ඨාය පුබ්බපයොගෙ.
266. අනාපුච්ඡාති ‘‘නිසීදාමි, අය්යා’’ති අනාපුච්ඡිත්වා. නිසීදිතෙ භික්ඛුස්ස උපචාරෙ අන්තමසො ඡමාය නිසින්නෙ.
267. අනොකාසකතන්ති ‘‘අසුකස්මිං නාම ඨානෙ පුච්ඡිස්සාමී’’ති එවං අකතඔකාසං.
268. පවිසන්තියාති විනිච්ඡයං ආරාමවග්ගස්ස පඨමෙනෙව සික්ඛාපදෙන සදිසං කත්වා වදෙය්යාති යොජනා.
ඡත්තුපාහනවග්ගවණ්ණනා නවමා.
ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා භික්ඛුනිවිභඞ්ගෙ
පාචිත්තියකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
269-70. අට්ඨසු ¶ පාටිදෙසනීයසික්ඛාපදෙසුපි ද්විධා ආපත්ති හොතීති යොජනා. තතොති ගහණහෙතු. සබ්බෙසූති පාටිදෙසනීයසික්ඛාපදෙසු.
පාටිදෙසනීයකථාවණ්ණනා.
271-2. ඉමං පරමං උත්තමං නිරුත්තරං කෙනචි වා වත්තබ්බෙන උත්තරෙන රහිතං නිද්දොසං උත්තරං එවංනාමකං ධීරො පඤ්ඤවා භික්ඛු අත්ථවසෙන විදිත්වා දුරුත්තරං කිච්ඡෙන උත්තරිතබ්බං පඤ්ඤත්තමහාසමුද්දං විනයමහාසාගරං සුඛෙනෙව යස්මා උත්තරති, තස්මා කඞ්ඛච්ඡෙදෙ විනයවිචිකිච්ඡාය ඡින්දනෙ සත්ථෙ ¶ සත්ථසදිසෙ අස්මිං සත්ථෙ ඉමස්මිං උත්තරපකරණෙ උස්මායුත්තො කම්මජතෙජොධාතුයා සමන්නාගතො ජීවමානො භික්ඛු නිච්චං නිරන්තරං සත්තො අභිරතො නිච්චං යොගං සතතාභියොගං කාතුං යුත්තො අනුරූපොති යොජනා.
භික්ඛුනිවිභඞ්ගො නිට්ඨිතොති එත්ථාපි උප්පත්ති වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බා.
ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා
භික්ඛුනිවිභඞ්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.