📜

සෙදමොචනකථාවණ්ණනා

679. සුණතං සුණන්තානං භික්ඛූනං පටුභාවකරා විනයවිනිච්ඡයෙ පඤ්ඤාකොසල්ලසාධිකා තතොයෙව වරා උත්තමා. සෙදමොචනගාථායොති අත්ථපච්චත්ථිකානං, සාසනපච්චත්ථිකානඤ්ච විස්සජ්ජෙතුමසක්කුණෙය්යභාවෙන චින්තයන්තස්ස ඛින්නසරීරා සෙදෙ මොචෙන්තීති සෙදමොචනා. අත්ථානුගතපඤ්හා උපාලිත්ථෙරෙන ඨපිතා පඤ්හගාථායො, තප්පටිබද්ධා විස්සජ්ජනගාථායො ච ඉතො පරං වක්ඛාමීති යොජනා.

681. කබන්ධං නාම අසීසං උරසි ජාතඅක්ඛිමුඛසරීරං. යථාහ – ‘‘අසීසකං කබන්ධං, යස්ස උරෙ අක්ඛීනි චෙව මුඛඤ්ච හොතී’’ති (පරි. අට්ඨ. 479). මුඛෙන කරණභූතෙන. කත්වාති සෙවිත්වා.

682. තස්ස භික්ඛුනො කථං පාරාජිකො සියා පාරාජිකධම්මො කථං සියා.

684. කිඤ්චීති පාදං වා පාදාරහං වා පරසන්තකං. පරඤ්ච න සමාදපෙති ‘‘අමුකස්ස ඉත්ථන්නාමං භණ්ඩං අවහරාහී’’ති පරං න ආණාපෙය්ය.

685. පරස්ස කිඤ්චි නාදියන්තොති සම්බන්ධො. ආණත්තිඤ්චාති ච-සද්දෙන සංවිධානං, සඞ්කෙතඤ්ච සඞ්ගණ්හාති.

686. ගරුකං භණ්ඩන්ති පාදග්ඝනකභාවෙන ගරුභණ්ඩං. ‘‘පරික්ඛාර’’න්ති එතස්ස විසෙසනං. පරස්ස පරික්ඛාරන්ති පරසන්තකං යං කිඤ්චි පරික්ඛාරං.

692. මනුස්සුත්තරිකෙ ධම්මෙති උත්තරිමනුස්සධම්මවිසයෙ. කතිකං කත්වානාති ‘‘එවං නිසින්නෙ එවං ඨිතෙ එවං ගමනෙ අත්ථං ආවිකරොතී’’තිආදිං කත්වා. සම්භාවනාධිප්පායොති ‘‘අරහා’’ති ගහෙත්වා මහාසම්භාවනං කරොතීති අධිප්පායො හුත්වා. අතික්කමති චෙති තථා කතං කතිකං අතික්කමති චෙ, තථාරූපං නිසජ්ජං වා ඨානං වා ගමනං වා කරොතීති අත්ථො. චුතොති තථාරූපං නිසජ්ජාදිං දිස්වා කෙනචි මනුස්සජාතිකෙන ‘‘අරහා’’ති තඞ්ඛණෙ ඤාතෙ සො පුග්ගලො පාරාජිකං ආපජ්ජති.

693. එකවත්ථුකා කථං භවෙය්යුන්ති යොජනා.

694. ඉත්ථියාති එකිස්සා ඉත්ථියා. පටිපජ්ජන්තොති එකක්ඛණෙ අඤ්ඤෙන පුරිසෙන වුත්තසාසනං වත්වා, ඉමිනා ච ‘‘පටිග්ගණ්හාති, වීමංසතී’’ති අඞ්ගද්වයස්ස පුරිමසිද්ධතං දීපෙති ඉමස්ස පච්චාහරණකතඤ්ච. කායසංසග්ගං සමාපජ්ජිත්වා දුට්ඨුල්ලං වත්වා අත්තකාමපාරිචරියාය වණ්ණං භණන්තො.

695. යථාවුත්තං වත්තං අචරිත්වාති භගවතා වුත්තං පරිවාසාදිවත්තං අචරිත්වා.

696. භික්ඛුනීහි අසාධාරණසික්ඛාපදත්තා ආහ ‘‘නත්ථි සඞ්ඝාදිසෙසතා’’ති.

697. යෙන කුද්ධො පසංසිතොති එත්ථ ‘‘නින්දිතො චා’’ති සෙසො.

698. තිත්ථියානං වණ්ණම්හි භඤ්ඤමානෙ යො කුජ්ඣති, සො ආරාධකොති යොජනා, පරිතොසිතො පසංසිතොති අධිප්පායො. තිත්ථියපුබ්බො ඉමස්මිං සාසනෙ පබ්බජ්ජං ලභිත්වා තිත්ථියානං වණ්ණස්මිං භඤ්ඤමානෙ සුත්වා සචෙ කුප්පති අනත්තමනං කරොති, ආරාධකො සඞ්ඝාරාධකො සඞ්ඝං පරිතොසෙන්තො හොති, සම්බුද්ධස්ස වණ්ණස්මිං භඤ්ඤමානෙ යදි කුජ්ඣති, නින්දිතොති යොජනා. එත්ථ සම්බුද්ධස්සාති උපලක්ඛණං.

701. ගහෙත්වාති පටිග්ගහෙත්වා.

751. ‘‘න රත්තචිත්තො’’තිආදිනා පුරිමානං තිණ්ණං පාරාජිකානං වීතික්කමචිත්තුප්පාදමත්තස්සාපි අභාවං දීපෙති. මරණායාති එත්ථ ‘‘මනුස්සජාතිකස්සා’’ති ඉදං පාරාජිකපකරණතොව ලබ්භති. තස්සාති කිඤ්චි දෙන්තස්ස. තන්ති තථා දීයමානං.

752. ‘‘පරාජයො’’ති ඉදං අභබ්බපුග්ගලෙසු සඞ්ඝභෙදකස්ස අන්තොගධත්තා වුත්තං. සලාකග්ගාහෙනාපි සඞ්ඝං භින්දන්තො සඞ්ඝභෙදකොව හොති.

753. අද්ධයොජනෙ යං තිණ්ණං චීවරානං අඤ්ඤතරං එකං චීවරං නික්ඛිපිත්වානාති යොජනා.

754. සුප්පතිට්ඨිතනිග්රොධසදිසෙ රුක්ඛමූලකෙ තිචීවරං නික්ඛිපිත්වා අද්ධයොජනෙ අරුණං උට්ඨාපෙන්තස්සාති යොජනා.

755. කායිකා නානාවත්ථුකායො සම්බහුලා ආපත්තියො අපුබ්බං අචරිමං එකක්ඛණෙ කථං ඵුසෙති යොජනා.

757. වාචසිකා න කායිකා නානාවත්ථුකායො සම්බහුලා ආපත්තියො අපුබ්බං අචරිමං එකක්ඛණෙ කථං ඵුසෙති යොජනා.

758. විනයනසත්ථෙති විනයපිටකෙ. තස්ස භික්ඛුස්ස.

759. ‘‘ඉත්ථියා’’තිආදීසු සහත්ථෙ කරණවචනං. ඉත්ථියා වා පුරිසෙන වා පණ්ඩකෙන වා නිමිත්තකෙ මෙථුනං න සෙවන්තො න පටිසෙවන්තො මෙථුනපච්චයා චුතොති යොජනා.

760. කායසංසග්ගොයෙව කායසංසග්ගතා, තං ආපන්නා. අට්ඨවත්ථුකං ඡෙජ්ජන්ති එවංනාමකං පාරාජිකං.

762. සමයෙ පිට්ඨිසඤ්ඤිතෙති ගිම්හානං පච්ඡිමමාසස්ස පඨමදිවසතො යාව හෙමන්තස්ස පඨමදිවසො, එත්ථන්තරෙ සත්තමාසමත්තෙ පිට්ඨිසඤ්ඤිතෙ සමයෙ. ‘‘මාතුයාපි චා’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘මාතරම්පි චා’’ති වුත්තං. සොයෙව වා පාඨො.

764. ‘‘අවස්සුතහත්ථතො හි පිණ්ඩං ගහෙත්වා’’ති ඉමිනා සඞ්ඝාදිසෙසස්ස වත්ථුමාහ, ලසුණන්ති පාචිත්තියස්ස වත්ථුං, මනුස්සමංසන්ති ථුල්ලච්චයවත්ථුං, අකප්පමඤ්ඤන්ති දුක්කටවත්ථුං. අකප්පමඤ්ඤන්ති එත්ථ ‘‘මංස’’න්ති සෙසො. ‘‘සබ්බෙ එකතො’’ති පදච්ඡෙදො. එකතොති එත්ථ ‘‘මද්දිත්වා’’ති සෙසො, අකප්පියමංසෙහි සද්ධිං එකතො මද්දිත්වා ඛාදතීති අත්ථො. සබ්බමෙතං ‘‘ගහෙත්වා, මද්දිත්වා, ඛාදතී’’ති කිරියානං කම්මවචනං. මනුස්සමංසඤ්චාති එත්ථ ච-සද්දො පච්චෙකං යොජෙතබ්බො හොති. තස්සාති භික්ඛුනියා. සඞ්ඝාදිසෙසපාචිත්තියදුක්කටපාටිදෙසනීයථුල්ලච්චයානි එකක්ඛණෙ හොන්ති.

765. ‘‘පුග්ගලො එකො’’ති පදච්ඡෙදො. ද්වෙපි ච පුණ්ණවස්සාති පරිපුණ්ණවීසතිවස්සා ච ද්වෙ සාමණෙරා. එකාව තෙසං පන කම්මවාචාති තෙසං උභින්නං සාමණෙරානං එකෙන ආචරියෙන එකාව උපසම්පදකම්මවාචා කතා. එකස්සාති එකස්සාපි සාමණෙරස්ස. කම්මන්ති උපසම්පදකම්මං. න රූහතෙති න සම්පජ්ජති, කිමෙත්ථ කාරණං, වද භද්දමුඛාති අධිප්පායො.

766. මහිද්ධිකෙසූති ද්වීසු සාමණෙරෙසු. සචෙ පන එකො කෙසග්ගමත්තම්පි ආකාසගො ආකාසට්ඨො හොති , ආකාසගතස්සෙව කතං තං උපසම්පදකම්මං නෙව රූහති නෙව සම්පජ්ජති, භූමිගතස්ස රූහතීති යොජනා.

767. ඉද්ධියා ආකාසෙ ඨිතෙන සඞ්ඝෙන භූමිගතස්ස සාමණෙරස්ස උපසම්පදකම්මං න කාතබ්බං. යදි කරොති, කුප්පතීති යොජනා. ඉදඤ්ච සබ්බකම්මානං සාධාරණලක්ඛණං. යථාහ – ‘‘සඞ්ඝෙනාපි ආකාසෙ නිසීදිත්වා භූමිගතස්ස කම්මං න කාතබ්බං. සචෙ කරොති, කුප්පතී’’ති (පරි. අට්ඨ. 481).

768. වත්ථං කප්පකතඤ්ච න හොති, රත්තඤ්ච න හොති, කෙසකම්බලාදි අකප්පියඤ්ච හොති, නිවත්ථස්ස පනාපත්ති තං පන නිවත්ථස්ස භික්ඛුනො ආපත්ති හොති. අනාපත්ති කථං සියා, වද භද්දමුඛාති යොජනා.

769. එත්ථ එතස්මිං අකප්පියවත්ථුධාරණෙ තන්නිමිත්තං. අච්ඡින්නචීවරස්ස භික්ඛුනො අනාපත්ති සියාති යොජනා. ‘‘කිඤ්චිපී’’තිආදිනා වුත්තමෙවත්ථං සමත්ථෙති. අස්ස අච්ඡින්නචීවරස්ස භික්ඛුස්ස අකප්පියං නාම කිඤ්චිපි චීවරං න විජ්ජති, තස්මා අනාපත්තීති අධිප්පායො.

770. කුතොපි ච පුරිසස්ස හත්ථතො භොජනස්ස කිඤ්චි න ගණ්හති, භොජනතො කිඤ්චිපි සයම්පි කස්සචි පුරිසස්ස න දෙති, තථාපි ගරුකං වජ්ජං සඞ්ඝාදිසෙසාපත්තිං උපෙති ආපජ්ජති, තං කථමාපජ්ජති, ත්වං යදි විනයෙ කුසලො අසි, මෙ මය්හං වද එතං කාරණං කථෙහීති යොජනා. හවෙති නිපාතමත්තං.

771. යා පන භික්ඛුනී අඤ්ඤාය භික්ඛුනියා ‘‘ඉඞ්ඝ, අය්යෙ, යං තෙ එසො පුරිසපුග්ගලො දෙති ඛාදනීයං වා’’තිආදිනා (පාචි. 705) සඞ්ඝාදිසෙසමාතිකාය වුත්තනයෙන උය්යොජිතා අවස්සුතම්හා පුරිසපුග්ගලා යං කිඤ්චි භොජනං ආදාය පටිග්ගහෙත්වා සචෙ භුඤ්ජති, සා තථා භුඤ්ජන්තී යාය උය්යොජිතා භුඤ්ජති, තස්සා උය්යොජිකාය ධීරා විනයධරා පණ්ඩිතා සඞ්ඝාදිසෙසං කථයන්ති තස්සා උය්යොජිතාය භොජනපරියොසානෙ උය්යොජිකාය සඞ්ඝාදිසෙසං වදන්තීති යොජනා. යථාහ – ‘‘තස්සා හි භොජනපරියොසානෙ උය්යොජිකාය සඞ්ඝාදිසෙසො හොතී’’ති (පරි. අට්ඨ. 481).

772. තං කථං යදි බුජ්ඣසි ජානාසි, සාධුකං බ්රූහි කථෙහීති යොජනා.

773. නිසෙවිතෙති තාය උය්යොජිතාය භික්ඛුනියා තස්ස පුරිසපුග්ගලස්ස හත්ථතො පටිග්ගහිතෙ තස්මිං දන්තපොනෙ පරිභුත්තෙ උය්යොජිකා ලහුවජ්ජං ආපජ්ජතීති අත්ථො.

775. ‘‘උක්ඛිත්තකො’’ති ඉමිනා ආපත්තිවජ්ජමාහ. යථාහ – ‘‘තෙන හි සද්ධිං විනයකම්මං නත්ථි, තස්මා සො සඞ්ඝාදිසෙසං ආපජ්ජිත්වා ඡාදෙන්තො වජ්ජං න ඵුසතී’’ති.

776. සප්පාණප්පාණජන්ති සප්පාණකෙ ච අප්පාණකෙ ච ජාතං. නෙව ජඞ්ගමන්ති පාදෙහි භූමියං නෙව චරන්තං. න විහඞ්ගමන්ති ආකාසෙ පක්ඛං පසාරෙත්වා න චරන්තං. ද්විජන්ති ද්වීහි පච්චයෙහි, ද්වික්ඛත්තුං වා ජාතත්තා ද්විජං. කන්තන්ති මනොහරං. අකන්තන්ති අමනොහරං.

777. සප්පාණජො සද්දො චිත්තජො වුත්තො, අප්පාණජො උතුජො සද්දො වුත්තො, සො පන ද්වීහෙව පච්චයෙහි ජාතත්තා ‘‘ද්විජො’’ති මතොති යොජනා.

778. ‘‘විනයෙ’’තිආදිගාථා වණ්ණිතත්ථායෙව.

ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා

සෙදමොචනකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.