📜

සාධාරණාසාධාරණකථාවණ්ණනා

779-80. සබ්බසික්ඛාපදානන්ති උභතොවිභඞ්ගාගතානං සබ්බසික්ඛාපදානං. භික්ඛූහි භික්ඛුනීහීති උභයත්ථ සහත්ථෙ කරණවචනං. භික්ඛූහි භික්ඛුනීනඤ්ච, භික්ඛුනීහි භික්ඛූනඤ්චාති උභයත්ථ අසාධාරණපඤ්ඤත්තඤ්ච, තථා භික්ඛූහි භික්ඛුනීනඤ්ච, භික්ඛුනීහි භික්ඛූනඤ්චාති උභයත්ථ සාධාරණසික්ඛාපදඤ්ච අහං වක්ඛාමීති යොජනා. සමාහිතාති එකග්ගචිත්තා. තං මයා වුච්චමානං නිදානාදිනයං. සුණාථාති සොතුජනං සක්කච්චසවනෙ නියොජෙති.

781. ‘‘නිදාන’’න්තිආදිගාථා වුත්තත්ථාව.

782-3. ‘‘කති වෙසාලියා’’තිආදි පුච්ඡාගාථා උත්තානත්ථායෙව.

786. ‘‘දස වෙසාලියා’’තිආදිවිස්සජ්ජනගාථානං ‘‘මෙථුන’’න්තිආදයො නිද්දෙසවසෙන වුත්තා. විග්ගහොති මනුස්සවිග්ගහං පාරාජිකං. චතුත්ථන්තිමවත්ථුකන්ති උත්තරිමනුස්සධම්මපාරාජිකං. අතිරෙකචීවරන්ති පඨමකථිනං. සුද්ධකාළකෙළකලොමකන්ති එළකලොමවග්ගෙ දුතියං.

787. භූතන්ති පඨමෙ මුසාවාදවග්ගෙ අට්ඨමං. පරම්පරඤ්චෙවාති පරම්පරභොජනසික්ඛාපදං. මුඛද්වාරන්ති චතුත්ථෙ භොජනවග්ගෙ දසමං. භික්ඛුනීසු ච අක්කොසොති භික්ඛුනිපාතිමොක්ඛෙ ඡට්ඨෙ ආරාමවග්ගෙ දුතියං.

788. ද්වෙඅනුද්ධංසනානීති අට්ඨමනවමසඞ්ඝාදිසෙසා. චීවරස්ස පටිග්ගහොති චීවරවග්ගෙ පඤ්චමං.

789. රූපියන්ති එළකලොමවග්ගෙ අට්ඨමං. සුත්තවිඤ්ඤත්තීති පත්තවග්ගෙ ඡට්ඨං. උජ්ඣාපනන්ති දුතියෙ භූතගාමවග්ගෙ තතියං. පරිපාචිතපිණ්ඩොති තතියෙ ඔවාදවග්ගෙ නවමං. තථෙව ගණභොජනන්ති චතුත්ථෙ භොජනවග්ගෙ දුතියං.

790. විකාලෙ භොජනඤ්චෙවාති තත්ථෙව සත්තමං. චාරිත්තන්ති අචෙලකවග්ගෙ පඤ්චමෙ ඡට්ඨං. න්හානන්ති සුරාපානවග්ගෙ ඡට්ඨෙ සත්තමං. ඌනවීසතිවස්සන්ති සත්තමෙ සප්පාණකවග්ගෙ පඤ්චමං. දත්වා සඞ්ඝෙන චීවරන්ති අට්ඨමෙ සහධම්මිකවග්ගෙ නවමං.

791. වොසාසන්තීති දුතියං භික්ඛුපාටිදෙසනීයං. නච්චං වා ගීතං වාති පඨමෙ ලසුණවග්ගෙ දසමං. චාරිකද්වයන්ති චතුත්ථෙ තුවට්ටවග්ගෙ සත්තමට්ඨමානි. ඡන්දදානෙනාති අට්ඨමෙ කුමාරිභූතවග්ගෙ එකාදසමං. ‘‘ඡන්දදානෙතී’’ති වා පාඨො. ‘‘ඡන්දදානං ඉති ඉමෙ’’ති පදච්ඡෙදො.

792. කුටීති ඡට්ඨො සඞ්ඝාදිසෙසො. කොසියන්ති නිස්සග්ගියෙසු දුතියෙ එළකලොමවග්ගෙ පඨමං. සෙය්යන්ති මුසාවාදවග්ගෙ පඤ්චමං. පථවීති මුසාවාදවග්ගෙ දසමං. භූතගාමකන්ති භූතගාමවග්ගෙ දුතියෙ පඨමං. සප්පාණකඤ්ච සිඤ්චන්තීති භූතගාමවග්ගෙ දසමං.

800. ඡඌනානි තීණෙව සතානීති ඡහි ඌනානි තීණෙව සතානි, චතුනවුතාධිකානි ද්විසතානීති අත්ථො. සමචෙතසාති –

‘‘වධකෙ දෙවදත්තම්හි, චොරෙ අඞ්ගුලිමාලකෙ;

ධනපාලෙ රාහුලෙ ච, සබ්බත්ථ සමමානසො’’ති. (මි. ප. 6.6.5; ධ. ප. අට්ඨ. 1.16 දෙවදත්තවත්ථු; ඉතිවු. අට්ඨ. 100) –

වචනතො සබ්බෙසු හිතාහිතෙසු, ලාභාලාභාදීසු ච අට්ඨසු ලොකධම්මෙසු නිබ්බිකාරතාය ච සමානචිත්තෙන තථාගතෙන.

වුත්තාවසෙසාති වෙසාලියාදීසු ඡසු නගරෙසු වුත්තෙහි අවසිට්ඨානි. ඉමෙ සබ්බෙ ඉමානි සබ්බානි සික්ඛාපදානි සාවත්ථියං කතානි භවන්ති, පඤ්ඤත්තානි හොන්තීති අත්ථො.

801. පාරාජිකානි චත්තාරීති වෙසාලියං වුත්තං මෙථුනමනුස්සවිග්ගහඋත්තරිමනුස්සධම්මං, රාජගහෙ අදින්නාදානන්ති චත්තාරි. සත්ත සඞ්ඝාදිසෙසකාති රාජගහෙ වුත්තා ද්වෙ අනුද්ධංසනා, ද්වෙ ච භෙදා, ආළවියං කුටිකාරො, කොසම්බියං මහල්ලකවිහාරො, දොවචස්සන්ති සත්ත. නිස්සග්ගියානි අට්ඨෙවාති වෙසාලියං අතිරෙකචීවරං, කාළකඑළකලොමං, රාජගහෙ චීවරපටිග්ගහණං, රූපියපටිග්ගහණං, සුත්තවිඤ්ඤත්ති, ආළවියං කොසියමිස්සකං, කපිලවත්ථුම්හි එළකලොමධොවනං, ඌනපඤ්චබන්ධනන්ති අට්ඨ.

ද්වත්තිංසෙව ච ඛුද්දකාති වෙසාලියං භූතාරොචනං, පරම්පරභොජනං, අප්පටිග්ගහණං, අචෙලකං, ‘‘යා පන භික්ඛුනී භික්ඛුං අක්කොසෙය්යා’’ති පඤ්ච, රාජගහෙ උජ්ඣාපනකං, භික්ඛුනිපරිපාචිතපිණ්ඩො, ගණභොජනං, විකාලභොජනං, ‘‘යො පන භික්ඛු නිමන්තිතො’’තිආදි ච, ‘‘ඔරෙනඩ්ඪමාසං නහායෙය්යා’’ති, ඌනවීසතිවස්සං, ‘‘සමග්ගෙන සඞ්ඝෙන චීවරං දත්වා’’ති භික්ඛූනං අට්ඨ, භික්ඛුනීනං පන ‘‘නච්චං වා ගීතං වා’’තිආදි ච, ‘‘යා පන භික්ඛුනී අන්තොවස්ස’’න්තිආදි ච, ‘‘යා පන භික්ඛුනී වස්සංවුත්ථා’’තිආදි චාති ද්වයං, ‘‘යා පන භික්ඛුනී පාරිවාසිකඡන්දදානෙනා’’තිආදි චාති චත්තාරි, ආළවියං අනුපසම්පන්නෙන උත්තරි දිරත්තතිරත්තං, ‘‘පථවිං ඛණෙය්ය වා’’තිආදි, භූතගාමපාතබ්යතාය, ‘‘ජානං සප්පාණකං උදක’’න්ති චත්තාරි, කොසම්බියං අඤ්ඤවාදකෙ විහෙසකෙ, යාවද්වාරකොසා අග්ගළට්ඨපනාය, සුරාමෙරයපානෙ, අනාදරියෙ, ‘‘යො පන භික්ඛු භික්ඛූහි සහධම්මික’’න්තිආදි චාති පඤ්ච, කපිලවත්ථුම්හි ‘‘භික්ඛුනුපස්සයං ගන්ත්වා’’තිආදි, ‘‘අගිලානෙන භික්ඛුනා චාතුමාස’’න්තිආදි, ‘‘අට්ඨිමයං වා දන්තමයං වා’’තිආදි තීණි භික්ඛූනං, භික්ඛුනීනං පන ‘‘උදකසුද්ධිකං පනා’’තිආදි, ‘‘ඔවාදාය වා’’තිආදීති ද්වෙ, භග්ගෙසු ‘‘අගිලානො විසිබ්බනාපෙක්ඛො’’තිආදි එකන්ති එතානි බාත්තිංසෙව පාචිත්තියානි.

802. ද්වෙගාරය්හාති ‘‘භික්ඛු පනෙව කුලෙසූ’’තිආදි, ‘‘යානි ඛො පන තානි ආරඤ්ඤකානී’’තිආදි චාති ද්වෙ පාටිදෙසනීයා. තයො සෙඛාති කොසම්බියං න සුරුසුරුකාරකං, භග්ගෙසු න සාමිසෙන හත්ථෙන පානීයථාලකං, න සසිත්ථකං පත්තධොවනන්ති තීණි සෙඛියානි. ඡප්පඤ්ඤාසෙව සික්ඛාපදානි පිණ්ඩිතානි වෙසාලියාදීසු ඡසු නගරෙසු පඤ්ඤත්තානි භවන්තීති යොජනා.

803. සත්තසු නගරෙසු පඤ්ඤත්තානි එතානි සබ්බානෙව සික්ඛාපදානි පන අඩ්ඪුඩ්ඪානි සතානෙව භවන්ති. සාවත්ථියං පඤ්ඤත්තෙහි චතුනවුතාධිකද්විසතසික්ඛාපදෙහි සද්ධිං ඡසු නගරෙසු පඤ්ඤත්තානි ඡපඤ්ඤාස සික්ඛාපදානි පඤ්ඤාසාධිකානි තීණි සතානි භවන්තීති අත්ථො. අඩ්ඪෙන චතුත්ථං යෙසං තානි අඩ්ඪුඩ්ඪානි.

804-10. එවං නිදානවසෙන නගරං දස්සෙත්වා ඉදානි නිදානමඤ්ඤමසෙසෙත්වා උභතොවිභඞ්ගාගතානං සබ්බෙසං සික්ඛාපදානං කෙවලං පිණ්ඩවසෙන ගණනං දස්සෙතුමාහ ‘‘සික්ඛාපදානි භික්ඛූන’’න්තිආදි.

811. එවං සබ්බසික්ඛාපදානං නිදානඤ්ච ගණනඤ්ච දස්සෙත්වා ඉදානි අසාධාරණානි දස්සෙතුමාහ ‘‘ඡචත්තාලීසා’’තිආදි. භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි අසාධාරණභාවං මහෙසිනා ගමිතානි සික්ඛාපදානි ඡචත්තාලීසෙව හොන්තීති යොජනා. ඉමිනා උද්දෙසමාහ.

814. ‘‘ඡ ච සඞ්ඝාදිසෙසා’’තිආදීහි ද්වීහි ගාථාහි නිද්දෙසං දස්සෙත්වා ‘‘විස්සට්ඨී’’තිආදිනා පටිනිද්දෙසමාහ.

815. ‘‘නිස්සග්ගියෙ ආදිවග්ගස්මි’’න්ති පදච්ඡෙදො. ධොවනන්ති අඤ්ඤාතිකාය භික්ඛුනියා චීවරධොවනං. පටිග්ගහොති තස්සායෙව හත්ථතො චීවරපටිග්ගහණං.

816. ආරඤ්ඤන්ති එකූනතිංසතිමං සික්ඛාපදං.

817. භික්ඛූනං, භික්ඛුනීනඤ්ච වුත්තානි සබ්බානි පාචිත්තියානි ගණනාවසා අට්ඨාසීතිසතං භවන්තීති යොජනා. අට්ඨාසීතිසතන්ති භික්ඛුනිපාතිමොක්ඛාගතං ඡසට්ඨිසතපාචිත්තියං වක්ඛමානෙහි භික්ඛුනියතෙහි බාවීසතිපාචිත්තියෙහි සද්ධිං අට්ඨාසීතිසතං හොති. තතොති අට්ඨාසීතාධිකසතපාචිත්තියතො නිද්ධාරිතානි එතානි ද්වාවීසති ඛුද්දකානි භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛකෙ භවන්තීති යොජනා.

818. භික්ඛුනිවග්ගොති භික්ඛුනීනං ඔවාදවග්ගො. පරම්පරභොජනෙ පඤ්ඤත්තං සික්ඛාපදං පරම්පරභොජනං, පරම්පරභොජනෙන සහ වත්තතීති සපරම්පරභොජනො.

822. ‘‘එකතො පන පඤ්ඤත්තා’’තිආදි නිගමනං. භික්ඛුනීහි අසාධාරණතං ගතා එකතොව පඤ්ඤත්තා ඉමෙ ඉමානි සික්ඛාපදානි පිණ්ඩිතානි ඡචත්තාලීස හොන්තීති යොජනා.

823. මහෙසිනා භික්ඛූහි අසාධාරණභාවං ගමිතානි භික්ඛුනීනං සික්ඛාපදානි පරිපිණ්ඩිතානි සතං, තිංස ච භවන්තීති යොජනා.

824. එවං උද්දිට්ඨානං නිද්දෙසමාහ ‘‘පාරාජිකානී’’තිආදිනා. පාරාජිකානි චත්තාරීති උබ්භජාණුමණ්ඩලිකවජ්ජපටිච්ඡාදිකඋක්ඛිත්තානුවත්තිකඅට්ඨවත්ථුකසඞ්ඛාතානි චත්තාරි පාරාජිකානි.

826. ද්වීහි ගාථාහි නිද්දිට්ඨානං පටිනිද්දෙසො ‘‘භික්ඛුනීනං තු සඞ්ඝාදිසෙසෙහී’’තිආදි. චතුන්නං පාරාජිකානං උද්දෙසවසෙනෙව පාකටත්තා පටිනිද්දෙසෙ අග්ගහණං. ආදිතො ඡාති උස්සයවාදිකාදයො ඡ සඞ්ඝාදිසෙසා. ‘‘ආදිතො’’ති ඉදං ‘‘යාවතතියකා’’ති ඉමිනාපි යොජෙතබ්බං, අට්ඨසු යාවතතියකෙසු පුරිමානි චත්තාරි සික්ඛාපදානීති වුත්තං හොති.

827. සත්තඤ්ඤදත්ථිකාදීනීති ආදි-සද්දෙන අඤ්ඤදත්ථිකසික්ඛාපදතො පච්ඡිමානි චත්තාරි, පුරිමානි ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාපෙය්ය, අඤ්ඤං චෙතාපෙය්යා’’ති ද්වෙ ච ගහිතානි. පත්තො චෙවාති පඨමං පත්තසන්නිචයසික්ඛාපදමාහ. දුතියවග්ගෙ පුරිමසික්ඛාපදද්වයං ‘‘ගරුං ලහු’’න්ති ඉමිනා ගහිතං.

828. ඉධ භික්ඛුනිපාතිමොක්ඛෙ එතානි පන ද්වාදසෙව නිස්සග්ගියානි සත්ථාරා භික්ඛුනීනං වසෙන එකතො පඤ්ඤත්තානීති යොජනා.

829-30. ‘‘සබ්බෙව ගණනාවසා’’තිආදි නිගමනං. භික්ඛූහි අසාධාරණතං ගතා භික්ඛුනීනං එකතො පඤ්ඤත්තා සතං, තිංස භවන්තීති යොජනා.

831-3. ‘‘අසාධාරණා උභින්න’’න්ති පදච්ඡෙදො. උභින්නං අසාධාරණසික්ඛාපදානි සතඤ්ච සත්තති ච ඡ ච භවන්ති. එවමුද්දිට්ඨානං නිද්දෙසො ‘‘පාරාජිකානි චත්තාරී’’තිආදි. භික්ඛූහි අසාධාරණානි භික්ඛුනීනං චත්තාරි පාරාජිකානි. දසච්ඡචාති භික්ඛූහි අසාධාරණානි භික්ඛුනීනං සඞ්ඝාදිසෙසා දස, භික්ඛුනීහි අසාධාරණානි භික්ඛූනං විස්සට්ඨිආදිකා සඞ්ඝාදිසෙසා ඡ චාති සඞ්ඝාදිසෙසා සොළස.

අනියතා දුවෙ චෙවාති භික්ඛුනීහි අසාධාරණානි භික්ඛූනං අනියතා ද්වෙ ච. නිස්සග්ගා චතුවීසතීති භික්ඛුනීහි අසාධාරණානි භික්ඛූනං ද්වාදස, භික්ඛූහි අසාධාරණානි භික්ඛුනීනං ද්වාදසාති එවං නිස්සග්ගියා චතුවීසති ච. සතං අට්ඨාරස ඛුද්දකාති භික්ඛුනීහි අසාධාරණානි භික්ඛූනං බාවීසති, භික්ඛූහි අසාධාරණානි භික්ඛුනීනං ඡන්නවුතීති අට්ඨාරසාධිකසතං ඛුද්දකානි ච. එත්ථාති ඉමස්මිං අසාධාරණසඞ්ගහෙ.

ද්වාදසෙව ච ගාරය්හාති භික්ඛුනීහි අසාධාරණානි භික්ඛූනං චත්තාරි, භික්ඛූහි අසාධාරණානි භික්ඛුනීනං අට්ඨාති එතෙ පාටිදෙසනීයා චාති ඉමෙ ඡසත්තතිඅධිකානි සතසික්ඛාපදානි උභින්නම්පි අසාධාරණානීති යොජනා.

834. උභින්නම්පි සාධාරණානි සත්ථුනා පඤ්ඤත්තානි සික්ඛාපදානි සතඤ්ච සත්තති ච චත්තාරි ච භවන්තීති පකාසිතාති යොජනා.

835-6. පාරාජිකානි චත්තාරීති මෙථුනඅදින්නාදානමනුස්සවිග්ගහඋත්තරිමනුස්සධම්මපාරාජිකානි චත්තාරි ච. සත්ත සඞ්ඝාදිසෙසකාති සඤ්චරිත්තඅමූලකඅඤ්ඤභාගියා, චත්තාරො යාවතතියකා චාති සඞ්ඝාදිසෙසා සත්ත ච. අට්ඨාරස ච නිස්සග්ගාති නිස්සග්ගියෙසු පඨමෙ චීවරවග්ගෙ ධොවනපටිග්ගහණසික්ඛාපදද්වයවජ්ජිතානි අට්ඨ, එළකලොමවග්ගෙ අට්ඨමනවමදසමානීති තයො, පත්තවග්ගෙ පඨමපත්තවස්සිකසාටිකආරඤ්ඤකසික්ඛාපදත්තයස්ස වජ්ජිතානි සත්ත චාති ඉමානි අට්ඨාරස නිස්සග්ගියසික්ඛාපදානි ච. සමසත්තති ඛුද්දකාති –

‘‘සබ්බො භික්ඛුනිවග්ගොපි…පෙ… ද්වාවීසති භවන්ති හී’’ති. (උ. වි. 818-821) –

වුත්තා භික්ඛූනං භික්ඛුනීහි අසාධාරණාති ඉමෙහි බාවීසතිපාචිත්තියෙහි වජ්ජිතානි අවසෙසානි සත්තති පාචිත්තියානි ච උභයසාධාරණවසෙන පඤ්ඤත්තානි. පඤ්චසත්තති සෙඛියාපි චාති උභින්නං භික්ඛුභික්ඛුනීනං සමසික්ඛතා සාධාරණසික්ඛාපදානි සබ්බසො සතං, සත්තති, චත්තාරි ච හොන්තීති යොජනා.

ඉති උත්තරෙ ලීනත්ථපකාසනියා

සාධාරණාසාධාරණකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.