📜
๑๑. มคฺคงฺควิภงฺโค
๑. สุตฺตนฺตภาชนียํ
๔๘๖. อริโย ¶ ¶ ¶ ¶ อฏฺงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๘๗. ตตฺถ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? ทุกฺเข าณํ, ทุกฺขสมุทเย าณํ, ทุกฺขนิโรเธ าณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย าณํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาทิฏฺิ’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสงฺกปฺโป? เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป, อพฺยาปาทสงฺกปฺโป, อวิหึสาสงฺกปฺโป – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺโป’’.
ตตฺถ กตมา สมฺมาวาจา? มุสาวาทา เวรมณี, ปิสุณาย วาจาย เวรมณี, ผรุสาย วาจาย เวรมณี, สมฺผปฺปลาปา เวรมณี – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาวาจา’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมากมฺมนฺโต? ปาณาติปาตา เวรมณี, อทินฺนาทานา เวรมณี, กาเมสุมิจฺฉาจารา เวรมณี – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมากมฺมนฺโต’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาอาชีโว? อิธ อริยสาวโก มิจฺฉาอาชีวํ ปหาย สมฺมาอาชีเวน ชีวิกํ กปฺเปติ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาอาชีโว’’.
ตตฺถ ¶ กตโม สมฺมาวายาโม? อิธ ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ, อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ ¶ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ, อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ, อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ิติยา อสมฺโมสาย ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาวายาโม’’.
ตตฺถ ¶ กตมา สมฺมาสติ? อิธ ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ, เวทนาสุ ¶ เวทนานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ, จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ, ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสติ’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสมาธิ? อิธ ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ; วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ; ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน สุขฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทติ, ยํ ตํ อริยา ¶ อาจิกฺขนฺติ ‘‘อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารี’’ติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ; สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสมาธิ’’.
๔๘๘. อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๘๙. ตตฺถ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? อิธ ภิกฺขุ สมฺมาทิฏฺึ ภาเวติ วิเวกนิสฺสิตํ วิราคนิสฺสิตํ ¶ นิโรธนิสฺสิตํ โวสฺสคฺคปริณามึ, สมฺมาสงฺกปฺปํ ภาเวติ…เป… สมฺมาวาจํ ภาเวติ…เป… สมฺมากมฺมนฺตํ ภาเวติ…เป… สมฺมาอาชีวํ ภาเวติ…เป… สมฺมาวายามํ ภาเวติ…เป… สมฺมาสตึ ภาเวติ…เป… สมฺมาสมาธึ ภาเวติ วิเวกนิสฺสิตํ วิราคนิสฺสิตํ นิโรธนิสฺสิตํ โวสฺสคฺคปริณามึ.
สุตฺตนฺตภาชนียํ.
๒. อภิธมฺมภาชนียํ
๔๙๐. อฏฺงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๙๑. ตตฺถ ¶ กตโม อฏฺงฺคิโก มคฺโค? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ¶ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย อฏฺงฺคิโก มคฺโค โหติ – สมฺมาทิฏฺิ…เป… สมฺมาสมาธิ.
๔๙๒. ตตฺถ ¶ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? ยา ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาทิฏฺิ’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสงฺกปฺโป? โย ตกฺโก วิตกฺโก สงฺกปฺโป อปฺปนา พฺยปฺปนา เจตโส อภินิโรปนา สมฺมาสงฺกปฺโป มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺโป’’.
ตตฺถ กตมา สมฺมาวาจา? ยา จตูหิ วจีทุจฺจริเตหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต สมฺมาวาจา มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาวาจา’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมากมฺมนฺโต? ยา ตีหิ กายทุจฺจริเตหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี ¶ อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต สมฺมากมฺมนฺโต มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมากมฺมนฺโต’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาอาชีโว? ยา มิจฺฉาอาชีวา อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต สมฺมาอาชีโว มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาอาชีโว’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาวายาโม? โย เจตสิโก วีริยารมฺโภ…เป… สมฺมาวายาโม วีริยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ ¶ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาวายาโม’’.
ตตฺถ กตมา สมฺมาสติ? ยา สติ อนุสฺสติ…เป… สมฺมาสติ สติสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสติ’’.
ตตฺถ ¶ กตโม สมฺมาสมาธิ? ยา จิตฺตสฺส ิติ…เป… สมฺมาสมาธิ สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสมาธิ’’. อยํ วุจฺจติ ‘‘อฏฺงฺคิโก มคฺโค’’. อวเสสา ธมฺมา อฏฺงฺคิเกน มคฺเคน สมฺปยุตฺตา.
๔๙๓. ปฺจงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๙๔. ตตฺถ ¶ กตโม ปฺจงฺคิโก มคฺโค? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย ปฺจงฺคิโก มคฺโค โหติ – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๙๕. ตตฺถ ¶ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? ยา ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาทิฏฺิ’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสงฺกปฺโป? โย ตกฺโก วิตกฺโก…เป… สมฺมาสงฺกปฺโป มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสงฺกปฺโป’’.
ตตฺถ กตโม ¶ สมฺมาวายาโม? โย เจตสิโก วีริยารมฺโภ…เป… สมฺมาวายาโม วีริยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาวายาโม’’.
ตตฺถ กตมา สมฺมาสติ? ยา สติ อนุสฺสติ…เป… สมฺมาสติ สติสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสติ’’.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสมาธิ? ยา จิตฺตสฺส ิติ…เป… สมฺมาสมาธิ สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสมาธิ’’. อยํ วุจฺจติ ‘‘ปฺจงฺคิโก มคฺโค’’. อวเสสา ธมฺมา ปฺจงฺคิเกน มคฺเคน สมฺปยุตฺตา.
๔๙๖. ปฺจงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๔๙๗. ตตฺถ ¶ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ยา ตสฺมึ สมเย ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาทิฏฺิ’’. อวเสสา ธมฺมา สมฺมาทิฏฺิยา สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสงฺกปฺเปน สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาวายาเมน สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสติยา สมฺปยุตฺตา.
ตตฺถ ¶ กตโม สมฺมาสมาธิ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ¶ ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ยา ตสฺมึ สมเย ¶ จิตฺตสฺส ิติ…เป… สมฺมาสมาธิ สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสมาธิ’’. อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสมาธินา สมฺปยุตฺตา.
๔๙๘. อฏฺงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ…เป… สมฺมาสมาธิ.
๔๙๙. ตตฺถ กตโม อฏฺงฺคิโก มคฺโค? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ…เป… อวิกฺเขโป โหติ. อิเม ธมฺมา กุสลา. ตสฺเสว โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ฌานสฺส กตตฺตา ภาวิตตฺตา วิปากํ วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ สฺุตํ, ตสฺมึ สมเย อฏฺงฺคิโก มคฺโค โหติ – สมฺมาทิฏฺิ…เป… สมฺมาสมาธิ. อยํ วุจฺจติ ‘‘อฏฺงฺคิโก มคฺโค’’. อวเสสา ธมฺมา อฏฺงฺคิเกน มคฺเคน สมฺปยุตฺตา.
๕๐๐. ปฺจงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๕๐๑. ตตฺถ กตโม ปฺจงฺคิโก มคฺโค? อิธ ¶ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ¶ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ¶ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ…เป… อวิกฺเขโป โหติ. อิเม ธมฺมา กุสลา. ตสฺเสว โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ฌานสฺส กตตฺตา ภาวิตตฺตา วิปากํ วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ สฺุตํ, ตสฺมึ สมเย ปฺจงฺคิโก มคฺโค โหติ – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ. อยํ วุจฺจติ ‘‘ปฺจงฺคิโก มคฺโค’’. อวเสสา ธมฺมา ปฺจงฺคิเกน มคฺเคน สมฺปยุตฺตา.
๕๐๒. ปฺจงฺคิโก มคฺโค – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๕๐๓. ตตฺถ ¶ กตมา สมฺมาทิฏฺิ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ…เป… อวิกฺเขโป โหติ. อิเม ธมฺมา กุสลา. ตสฺเสว โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ฌานสฺส กตตฺตา ภาวิตตฺตา วิปากํ วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ สฺุตํ, ยา ตสฺมึ สมเย ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาทิฏฺิ’’. อวเสสา ธมฺมา สมฺมาทิฏฺิยา สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสงฺกปฺเปน ¶ สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาวายาเมน สมฺปยุตฺตา…เป… อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสติยา สมฺปยุตฺตา.
ตตฺถ กตโม สมฺมาสมาธิ? อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ ทิฏฺิคตานํ ปหานาย ปมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ, ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ…เป… อวิกฺเขโป ¶ โหติ. อิเม ธมฺมา กุสลา. ตสฺเสว โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ฌานสฺส กตตฺตา ภาวิตตฺตา วิปากํ วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขปฏิปทํ ทนฺธาภิฺํ สฺุตํ, ยา ตสฺมึ สมเย จิตฺตสฺส ิติ สณฺิติ อวฏฺิติ อวิสาหาโร อวิกฺเขโป อวิสาหฏมานสตา ¶ สมโถ สมาธินฺทฺริยํ สมาธิพลํ สมฺมาสมาธิ สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘สมฺมาสมาธิ’’. อวเสสา ธมฺมา สมฺมาสมาธินา สมฺปยุตฺตา.
อภิธมฺมภาชนียํ.
๓. ปฺหาปุจฺฉกํ
๕๐๔. อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ.
๕๐๕. อฏฺนฺนํ ¶ มคฺคงฺคานํ กติ กุสลา, กติ อกุสลา, กติ อพฺยากตา…เป… กติ สรณา, กติ อรณา?
๑. ติกํ
๕๐๖. สิยา กุสลา, สิยา อพฺยากตา. สมฺมาสงฺกปฺโป สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺโต; สตฺต มคฺคงฺคา สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา ¶ , สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา. สิยา วิปากา, สิยา วิปากธมฺมธมฺมา. อนุปาทินฺนอนุปาทานิยา. อสํกิลิฏฺอสํกิเลสิกา. สมฺมาสงฺกปฺโป อวิตกฺกวิจารมตฺโต; สตฺต มคฺคงฺคา สิยา สวิตกฺกสวิจารา, สิยา อวิตกฺกวิจารมตฺตา, สิยา อวิตกฺกอวิจารา. สมฺมาสงฺกปฺโป ปีติสหคโต, สุขสหคโต, น อุเปกฺขาสหคโต; สตฺต มคฺคงฺคา สิยา ปีติสหคตา, สิยา สุขสหคตา, สิยา อุเปกฺขาสหคตา. เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพา. เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา. สิยา อปจยคามิโน, สิยา เนวาจยคามินาปจยคามิโน. สิยา เสกฺขา, สิยา อเสกฺขา. อปฺปมาณา. อปฺปมาณารมฺมณา. ปณีตา. สิยา สมฺมตฺตนิยตา, สิยา อนิยตา. น มคฺคารมฺมณา, สิยา มคฺคเหตุกา, สิยา มคฺคาธิปติโน; สิยา น วตฺตพฺพา มคฺคเหตุกาติปิ, มคฺคาธิปติโนติปิ. สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อนุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโน. สิยา อตีตา, สิยา อนาคตา, สิยา ¶ ปจฺจุปฺปนฺนา. น วตฺตพฺพา อตีตารมฺมณาติปิ, อนาคตารมฺมณาติปิ, ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณาติปิ. สิยา อชฺฌตฺตา, สิยา พหิทฺธา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธา. พหิทฺธารมฺมณา. อนิทสฺสนอปฺปฏิฆา.
๒. ทุกํ
๕๐๗. สมฺมาทิฏฺิ ¶ เหตุ, สตฺต มคฺคงฺคา น เหตู. สเหตุกา. เหตุสมฺปยุตฺตา. สมฺมาทิฏฺิ เหตุ เจว สเหตุกา จ, สตฺต มคฺคงฺคา น วตฺตพฺพา เหตู เจว สเหตุกา จาติ, สเหตุกา เจว น จ เหตู. สมฺมาทิฏฺิ เหตุ เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จ, สตฺต มคฺคงฺคา ¶ น วตฺตพฺพา เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จาติ, เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู. สตฺต มคฺคงฺคา น เหตู สเหตุกา, สมฺมาทิฏฺิ น วตฺตพฺพา น เหตุ สเหตุกาติปิ, น เหตุ อเหตุกาติปิ.
สปฺปจฺจยา ¶ . สงฺขตา. อนิทสฺสนา. อปฺปฏิฆา. อรูปา. โลกุตฺตรา. เกนจิ วิฺเยฺยา, เกนจิ น วิฺเยฺยา.
โน อาสวา. อนาสวา. อาสววิปฺปยุตฺตา. น วตฺตพฺพา อาสวา เจว สาสวา จาติปิ, สาสวา เจว โน จ อาสวาติปิ. น วตฺตพฺพา อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จาติปิ, อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวาติปิ. อาสววิปฺปยุตฺตา. อนาสวา.
โน สํโยชนา…เป… โน คนฺถา…เป… โน โอฆา…เป… โน โยคา…เป… โน นีวรณา…เป… โน ปรามาสา…เป… สารมฺมณา. โน จิตฺตา. เจตสิกา. จิตฺตสมฺปยุตฺตา. จิตฺตสํสฏฺา. จิตฺตสมุฏฺานา. จิตฺตสหภุโน. จิตฺตานุปริวตฺติโน. จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานา. จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานสหภุโน. จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานานุปริวตฺติโน. พาหิรา. โน อุปาทา. อนุปาทินฺนา.
โน อุปาทานา…เป… โน กิเลสา…เป… น ทสฺสเนน ปหาตพฺพา. น ภาวนาย ปหาตพฺพา. น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา. น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา. สมฺมาสงฺกปฺโป อวิตกฺโก, สตฺต มคฺคงฺคา สิยา สวิตกฺกา, สิยา อวิตกฺกา. สมฺมาสงฺกปฺโป สวิจาโร, สตฺต มคฺคงฺคา สิยา สวิจารา, สิยา อวิจารา. สมฺมาสงฺกปฺโป สปฺปีติโก ¶ , สตฺต มคฺคงฺคา สิยา ¶ สปฺปีติกา, สิยา อปฺปีติกา. สมฺมาสงฺกปฺโป ปีติสหคโต, สตฺต มคฺคงฺคา สิยา ปีติสหคตา, สิยา น ปีติสหคตา. สมฺมาสงฺกปฺโป สุขสหคโต, สตฺต มคฺคงฺคา สิยา สุขสหคตา, สิยา น สุขสหคตา. สมฺมาสงฺกปฺโป น อุเปกฺขาสหคโต, สตฺต มคฺคงฺคา สิยา อุเปกฺขาสหคตา, สิยา น อุเปกฺขาสหคตา. น ¶ กามาวจรา. น รูปาวจรา. น อรูปาวจรา. อปริยาปนฺนา. สิยา นิยฺยานิกา, สิยา อนิยฺยานิกา. สิยา นิยตา, สิยา อนิยตา. อนุตฺตรา. อรณาติ.
ปฺหาปุจฺฉกํ.
มคฺคงฺควิภงฺโค นิฏฺิโต.