📜
๕. อินฺทฺริยวิภงฺโค
๑. อภิธมฺมภาชนียํ
๒๑๙. พาวีสตินฺทฺริยานิ ¶ ¶ ¶ – จกฺขุนฺทฺริยํ, โสตินฺทฺริยํ, ฆานินฺทฺริยํ, ชิวฺหินฺทฺริยํ, กายินฺทฺริยํ, มนินฺทฺริยํ, อิตฺถินฺทฺริยํ, ปุริสินฺทฺริยํ, ชีวิตินฺทฺริยํ, สุขินฺทฺริยํ, ทุกฺขินฺทฺริยํ, โสมนสฺสินฺทฺริยํ, โทมนสฺสินฺทฺริยํ, อุเปกฺขินฺทฺริยํ, สทฺธินฺทฺริยํ ¶ , วีริยินฺทฺริยํ [วิริยินฺทฺริยํ (สี. สฺยา.)], สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปฺินฺทฺริยํ, อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ, อฺินฺทฺริยํ, อฺาตาวินฺทฺริยํ.
๒๒๐. ตตฺถ กตมํ จกฺขุนฺทฺริยํ? ยํ จกฺขุ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท…เป… สฺุโ คาโมเปโส – อิทํ วุจฺจติ ‘‘จกฺขุนฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ โสตินฺทฺริยํ…เป… ฆานินฺทฺริยํ…เป… ชิวฺหินฺทฺริยํ…เป… กายินฺทฺริยํ? โย กาโย จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโท…เป… สฺุโ คาโมเปโส – อิทํ วุจฺจติ ‘‘กายินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ มนินฺทฺริยํ? เอกวิเธน มนินฺทฺริยํ – ผสฺสสมฺปยุตฺตํ. ทุวิเธน มนินฺทฺริยํ – อตฺถิ สเหตุกํ, อตฺถิ อเหตุกํ. ติวิเธน มนินฺทฺริยํ – อตฺถิ กุสลํ, อตฺถิ อกุสลํ, อตฺถิ อพฺยากตํ. จตุพฺพิเธน มนินฺทฺริยํ – อตฺถิ กามาวจรํ, อตฺถิ รูปาวจรํ, อตฺถิ อรูปาวจรํ, อตฺถิ อปริยาปนฺนํ. ปฺจวิเธน มนินฺทฺริยํ – อตฺถิ สุขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ ทุกฺขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ โสมนสฺสินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ โทมนสฺสินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ, อตฺถิ อุเปกฺขินฺทฺริยสมฺปยุตฺตํ ¶ . ฉพฺพิเธน มนินฺทฺริยํ – จกฺขุวิฺาณํ…เป… มโนวิฺาณํ. เอวํ ฉพฺพิเธน มนินฺทฺริยํ.
สตฺตวิเธน มนินฺทฺริยํ – จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายวิฺาณํ, มโนธาตุ, มโนวิฺาณธาตุ. เอวํ สตฺตวิเธน มนินฺทฺริยํ.
อฏฺวิเธน มนินฺทฺริยํ – จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายวิฺาณํ อตฺถิ สุขสหคตํ, อตฺถิ ทุกฺขสหคตํ, มโนธาตุ, มโนวิฺาณธาตุ. เอวํ อฏฺวิเธน มนินฺทฺริยํ.
นววิเธน ¶ มนินฺทฺริยํ – จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายวิฺาณํ, มโนธาตุ, มโนวิฺาณธาตุ อตฺถิ กุสลา, อตฺถิ อกุสลา, อตฺถิ อพฺยากตา. เอวํ นววิเธน มนินฺทฺริยํ.
ทสวิเธน มนินฺทฺริยํ – จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายวิฺาณํ อตฺถิ สุขสหคตํ, อตฺถิ ทุกฺขสหคตํ, มโนธาตุ, มโนวิฺาณธาตุ อตฺถิ กุสลา, อตฺถิ อกุสลา, อตฺถิ อพฺยากตา. เอวํ ทสวิเธน มนินฺทฺริยํ…เป… เอวํ พหุวิเธน มนินฺทฺริยํ. อิทํ วุจฺจติ ‘‘มนินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ อิตฺถินฺทฺริยํ? ยํ อิตฺถิยา อิตฺถิลิงฺคํ อิตฺถินิมิตฺตํ อิตฺถิกุตฺตํ อิตฺถากปฺโป อิตฺถตฺตํ อิตฺถิภาโว – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อิตฺถินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ ปุริสินฺทฺริยํ? ยํ ปุริสสฺส ปุริสลิงฺคํ ปุริสนิมิตฺตํ ปุริสกุตฺตํ ปุริสากปฺโป ¶ ปุริสตฺตํ ปุริสภาโว – อิทํ วุจฺจติ ‘‘ปุริสินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ ชีวิตินฺทฺริยํ? ชีวิตินฺทฺริยํ ทุวิเธน – อตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยํ, อตฺถิ อรูปชีวิตินฺทฺริยํ.
ตตฺถ กตมํ รูปชีวิตินฺทฺริยํ? โย เตสํ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา ชีวิตํ ชีวิตินฺทฺริยํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘รูปชีวิตินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ ¶ กตมํ อรูปชีวิตินฺทฺริยํ? โย เตสํ อรูปีนํ ธมฺมานํ ¶ อายุ ิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา ชีวิตํ ชีวิตินฺทฺริยํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อรูปชีวตินฺทฺริยํ’’. อิทํ วุจฺจติ ‘‘ชีวิตินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ สุขินฺทฺริยํ? ยํ กายิกํ สาตํ กายิกํ สุขํ กายสมฺผสฺสชํ สาตํ สุขํ เวทยิตํ กายสมฺผสฺสชา สาตา สุขา เวทนา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘สุขินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ ทุกฺขินฺทฺริยํ? ยํ กายิกํ อสาตํ กายิกํ ทุกฺขํ กายสมฺผสฺสชํ อสาตํ ทุกฺขํ เวทยิตํ กายสมฺผสฺสชา อสาตา ทุกฺขา เวทนา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘ทุกฺขินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ โสมนสฺสินฺทฺริยํ? ยํ เจตสิกํ สาตํ เจตสิกํ สุขํ เจโตสมฺผสฺสชํ สาตํ สุขํ เวทยิตํ เจโตสมฺผสฺสชา สาตา สุขา เวทนา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘โสมนสฺสินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ ¶ กตมํ โทมนสฺสินฺทฺริยํ? ยํ เจตสิกํ อสาตํ เจตสิกํ ทุกฺขํ เจโตสมฺผสฺสชํ อสาตํ ทุกฺขํ เวทยิตํ เจโตสมฺผสฺสชา อสาตา ทุกฺขา เวทนา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘โทมนสฺสินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ อุเปกฺขินฺทฺริยํ? ยํ เจตสิกํ เนว สาตํ นาสาตํ เจโตสมฺผสฺสชํ อทุกฺขมสุขํ เวทยิตํ เจโตสมฺผสฺสชา อทุกฺขมสุขา เวทนา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อุเปกฺขินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ สทฺธินฺทฺริยํ? ยา สทฺธา สทฺทหนา โอกปฺปนา อภิปฺปสาโท สทฺธา สทฺธินฺทฺริยํ สทฺธาพลํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘สทฺธินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ วีริยินฺทฺริยํ? โย เจตสิโก วีริยารมฺโภ นิกฺกโม ปรกฺกโม อุยฺยาโม วายาโม อุสฺสาโห อุสฺโสฬฺหี ถาโม ิติ อสิถิลปรกฺกมตา อนิกฺขิตฺตฉนฺทตา อนิกฺขิตฺตธุรตา ธุรสมฺปคฺคาโห ¶ วีริยํ ¶ วีริยินฺทฺริยํ วีริยพลํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘วีริยินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ ¶ กตมํ สตินฺทฺริยํ? ยา สติ อนุสฺสติ ปฏิสฺสติ สติ สรณตา ธารณตา อปิลาปนตา อสมฺมุสฺสนตา สติ สตินฺทฺริยํ สติพลํ สมฺมาสติ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘สตินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ สมาธินฺทฺริยํ? ยา จิตฺตสฺส ิติ สณฺิติ อวฏฺิติ อวิสาหาโร อวิกฺเขโป อวิสาหฏมานสตา สมโถ สมาธินฺทฺริยํ สมาธิพลํ สมฺมาสมาธิ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘สมาธินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ ปฺินฺทฺริยํ? ยา ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘ปฺินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ? ยา เตสํ ธมฺมานํ อนฺาตานํ อทิฏฺานํ อปฺปตฺตานํ อวิทิตานํ อสจฺฉิกตานํ สจฺฉิกิริยาย ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ’’.
ตตฺถ กตมํ อฺินฺทฺริยํ? ยา เตสํ ธมฺมานํ าตานํ ทิฏฺานํ ปตฺตานํ วิทิตานํ สจฺฉิกตานํ สจฺฉิกิริยาย ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อิทํ วุจฺจติ อฺินฺทฺริยํ.
ตตฺถ ¶ กตมํ อฺาตาวินฺทฺริยํ? ยา เตสํ ธมฺมานํ อฺาตาวีนํ ทิฏฺานํ ปตฺตานํ วิทิตานํ สจฺฉิกตานํ สจฺฉิกิริยาย ปฺา ปชานนา…เป… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฏฺิ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อิทํ ¶ วุจฺจติ ‘‘อฺาตาวินฺทฺริยํ’’.
อภิธมฺมภาชนียํ.
๒. ปฺหาปุจฺฉกํ
๒๒๑. พาวีสตินฺทฺริยานิ ¶ – จกฺขุนฺทฺริยํ, โสตินฺทฺริยํ, ฆานินฺทฺริยํ, ชิวฺหินฺทฺริยํ, กายินฺทฺริยํ, มนินฺทฺริยํ, อิตฺถินฺทฺริยํ, ปุริสินฺทฺริยํ, ชีวิตินฺทฺริยํ, สุขินฺทฺริยํ, ทุกฺขินฺทฺริยํ, โสมนสฺสินฺทฺริยํ, โทมนสฺสินฺทฺริยํ, อุเปกฺขินฺทฺริยํ, สทฺธินฺทฺริยํ, วีริยินฺทฺริยํ, สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปฺินฺทฺริยํ ¶ , อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ, อฺินฺทฺริยํ, อฺาตาวินฺทฺริยํ.
๒๒๒. พาวีสตีนํ อินฺทฺริยานํ กติ กุสลา, กติ อกุสลา, กติ อพฺยากตา…เป… กติ สรณา, กติ อรณา?
๑. ติกํ
๒๒๓. ทสินฺทฺริยา อพฺยากตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ อกุสลํ. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ กุสลํ. จตฺตารินฺทฺริยา สิยา กุสลา, สิยา อพฺยากตา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา, สิยา อพฺยากตา.
ทฺวาทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิ, ‘‘ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิ, ‘‘อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา’’ติปิ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา, สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา. ตีณินฺทฺริยา สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา, สิยา ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา, สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ ¶ , ‘‘ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ, ‘‘อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ.
สตฺตินฺทฺริยา เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา. ตีณินฺทฺริยา วิปากา. ทฺวินฺทฺริยา วิปากธมฺมธมฺมา. อฺินฺทฺริยํ สิยา วิปากํ, สิยา วิปากธมฺมธมฺมํ. นวินฺทฺริยา สิยา ¶ วิปากา, สิยา วิปากธมฺมธมฺมา, สิยา เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา. นวินฺทฺริยา อุปาทินฺนุปาทานิยา ¶ . โทมนสฺสินฺทฺริยํ อนุปาทินฺนุปาทานิยํ. ตีณินฺทฺริยา อนุปาทินฺนอนุปาทานิยา. นวินฺทฺริยา สิยา อุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทินฺนุปาทานิยา, สิยา อนุปาทินฺนอนุปาทานิยา.
นวินฺทฺริยา อสํกิลิฏฺสํกิเลสิกา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สํกิลิฏฺสํกิเลสิกํ. ตีณินฺทฺริยา อสํกิลิฏฺอสํกิเลสิกา. ตีณินฺทฺริยา สิยา อสํกิลิฏฺสํกิเลสิกา, สิยา อสํกิลิฏฺอสํกิเลสิกา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา สํกิลิฏฺสํกิเลสิกา, สิยา อสํกิลิฏฺสํกิเลสิกา, สิยา อสํกิลิฏฺอสํกิเลสิกา. นวินฺทฺริยา อวิตกฺกอวิจารา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สวิตกฺกสวิจารํ. อุเปกฺขินฺทฺริยํ สิยา สวิตกฺกสวิจารํ, สิยา อวิตกฺกอวิจารํ. เอกาทสินฺทฺริยา สิยา สวิตกฺกสวิจารา, สิยา อวิตกฺกวิจารมตฺตา, สิยา อวิตกฺกอวิจารา.
เอกาทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปีติสหคตา’’ติปิ, ‘‘สุขสหคตา’’ติปิ, ‘‘อุเปกฺขาสหคตา’’ติปิ. โสมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา ปีติสหคตํ น สุขสหคตํ น อุเปกฺขาสหคตํ, สิยา ¶ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปีติสหคต’’นฺติ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา ปีติสหคตา, สิยา สุขสหคตา, สิยา อุเปกฺขาสหคตา. จตฺตารินฺทฺริยา สิยา ปีติสหคตา, สิยา สุขสหคตา, สิยา อุเปกฺขาสหคตา ¶ , สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปีติสหคตา’’ติปิ, ‘‘สุขสหคตา’’ติปิ, ‘‘อุเปกฺขาสหคตา’’ติปิ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพํ, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพา, สิยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพา. ปนฺนรสินฺทฺริยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกํ, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา.
ทสินฺทฺริยา เนวาจยคามินาปจยคามิโน. โทมนสฺสินฺทฺริยํ อาจยคามิ. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ อปจยคามิ. อฺินฺทฺริยํ สิยา อปจยคามิ, สิยา เนวาจยคามินาปจยคามิ ¶ . นวินฺทฺริยา สิยา อาจยคามิโน, สิยา ¶ อปจยคามิโน, สิยา เนวาจยคามินาปจยคามิโน. ทสินฺทฺริยา เนวเสกฺขนาเสกฺขา. ทฺวินฺทฺริยา เสกฺขา. อฺาตาวินฺทฺริยํ อเสกฺขํ. นวินฺทฺริยา สิยา เสกฺขา, สิยา อเสกฺขา, สิยา เนวเสกฺขนาเสกฺขา.
ทสินฺทฺริยา ปริตฺตา. ตีณินฺทฺริยา อปฺปมาณา. นวินฺทฺริยา สิยา ปริตฺตา, สิยา มหคฺคตา, สิยา อปฺปมาณา. สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณา. ทฺวินฺทฺริยา ปริตฺตารมฺมณา. ตีณินฺทฺริยา อปฺปมาณารมฺมณา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา ปริตฺตารมฺมณํ สิยา มหคฺคตารมฺมณํ, น อปฺปมาณารมฺมณํ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปริตฺตารมฺมณ’’นฺติปิ ¶ , ‘‘มหคฺคตารมฺมณ’’นฺติ ปิ. นวินฺทฺริยา สิยา ปริตฺตารมฺมณา, สิยา มหคฺคตารมฺมณา, สิยา อปฺปมาณารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปริตฺตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘มหคฺคตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อปฺปมาณารมฺมณา’’ติปิ.
นวินฺทฺริยา มชฺฌิมา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ หีนํ. ตีณินฺทฺริยา ปณีตา. ตีณินฺทฺริยา สิยา มชฺฌิมา, สิยา ปณีตา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา หีนา, สิยา มชฺฌิมา, สิยา ปณีตา. ทสินฺทฺริยา อนิยตา. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ สมฺมตฺตนิยตํ. จตฺตารินฺทฺริยา สิยา สมฺมตฺตนิยตา, สิยา อนิยตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา มิจฺฉตฺตนิยตํ, สิยา อนิยตํ ¶ . ฉ อินฺทฺริยา สิยา มิจฺฉตฺตนิยตา, สิยา สมฺมตฺตนิยตา, สิยา อนิยตา. สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณา. จตฺตารินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘มคฺคารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘มคฺคเหตุกา’’ติปิ, ‘‘มคฺคาธิปติโน’’ติปิ. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ น มคฺคารมฺมณํ, สิยา มคฺคเหตุกํ, สิยา มคฺคาธิปติ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘มคฺคเหตุก’’นฺติปิ, ‘‘มคฺคาธิปตี’’ติปิ. อฺินฺทฺริยํ น มคฺคารมฺมณํ, สิยา มคฺคเหตุกํ, สิยา มคฺคาธิปติ, สิยา น วตฺตพฺพํ – ‘‘มคฺคเหตุก’’นฺติปิ, ‘‘มคฺคาธิปตี’’ติปิ. นวินฺทฺริยา สิยา มคฺคารมฺมณา, สิยา มคฺคเหตุกา, สิยา มคฺคาธิปติโน, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘มคฺคารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘มคฺคเหตุกา’’ติปิ, ‘‘มคฺคาธิปติโน’’ติปิ.
ทสินฺทฺริยา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโน, น วตฺตพฺพา – ‘‘อนุปฺปนฺนา’’ติ. ทฺวินฺทฺริยา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อนุปฺปนฺนา, น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปฺปาทิโน’’ติ. ทสินฺทฺริยา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อนุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโน ¶ ; สิยา อตีตา, สิยา อนาคตา, สิยา ปจฺจุปฺปนฺนา. สตฺตินฺทฺริยา ¶ อนารมฺมณา. ทฺวินฺทฺริยา ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อตีตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อนาคตารมฺมณา’’ติปิ ¶ , ‘‘ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา’’ติปิ. ทสินฺทฺริยา สิยา อตีตารมฺมณา, สิยา อนาคตารมฺมณา, สิยา ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อตีตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อนาคตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา’’ติปิ; สิยา อชฺฌตฺตา, สิยา พหิทฺธา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธา. สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณา. ตีณินฺทฺริยา พหิทฺธารมฺมณา. จตฺตารินฺทฺริยา สิยา อชฺฌตฺตารมฺมณา, สิยา พหิทฺธารมฺมณา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา, อฏฺินฺทฺริยา สิยา อชฺฌตฺตารมฺมณา, สิยา พหิทฺธารมฺมณา, สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อชฺฌตฺตารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘พหิทฺธารมฺมณา’’ติปิ, ‘‘อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา’’ติปิ. ปฺจินฺทฺริยา อนิทสฺสนสปฺปฏิฆา. สตฺตรสินฺทฺริยา อนิทสฺสนอปฺปฏิฆา.
๒. ทุกํ
๒๒๔. จตฺตารินฺทฺริยา เหตู. อฏฺารสินฺทฺริยา น เหตู. สตฺตินฺทฺริยา สเหตุกา. นวินฺทฺริยา อเหตุกา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา สเหตุกา, สิยา อเหตุกา. สตฺตินฺทฺริยา เหตุสมฺปยุตฺตา. นวินฺทฺริยา เหตุวิปฺปยุตฺตา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา เหตุสมฺปยุตฺตา, สิยา เหตุวิปฺปยุตฺตา. จตฺตารินฺทฺริยา เหตู เจว สเหตุกา จ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว สเหตุกา จา’’ติปิ, ‘‘สเหตุกา เจว น จ เหตู’’ติปิ. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว สเหตุกา จา’’ติ. สเหตุกา ¶ เจว น จ เหตู. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว สเหตุกา จา’’ติ, สิยา สเหตุกา เจว น จ เหตู, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สเหตุกา เจว น จ เหตู’’ติ.
จตฺตารินฺทฺริยา เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จ ¶ . นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู’’ติปิ. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู’’. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู’’ติ.
นวินฺทฺริยา ¶ น เหตู อเหตุกา. ตีณินฺทฺริยา น เหตู สเหตุกา. จตฺตารินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘น เหตู สเหตุกา’’ติปิ, ‘‘น เหตู อเหตุกา’’ติปิ ¶ . ฉ อินฺทฺริยา สิยา น เหตู สเหตุกา, สิยา น เหตู อเหตุกา.
สปฺปจฺจยา. สงฺขตา. อนิทสฺสนา. ปฺจินฺทฺริยา สปฺปฏิฆา. สตฺตรสินฺทฺริยา อปฺปฏิฆา. สตฺตินฺทฺริยา รูปา. จุทฺทสินฺทฺริยา อรูปา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา รูปํ, สิยา อรูปํ. ทสินฺทฺริยา โลกิยา. ตีณินฺทฺริยา โลกุตฺตรา. นวินฺทฺริยา สิยา โลกิยา, สิยา โลกุตฺตรา; เกนจิ วิฺเยฺยา, เกนจิ น วิฺเยฺยา.
โน อาสวา. ทสินฺทฺริยา สาสวา. ตีณินฺทฺริยา อนาสวา. นวินฺทฺริยา สิยา สาสวา, สิยา อนาสวา. ปนฺนรสินฺทฺริยา อาสววิปฺปยุตฺตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ อาสวสมฺปยุตฺตํ. ฉ อินฺทฺริยา ¶ สิยา อาสวสมฺปยุตฺตา, สิยา อาสววิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว สาสวา จา’’ติ, ‘‘สาสวา เจว โน จ อาสวา’’. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว สาสวา จา’’ติปิ, ‘‘สาสวา เจว โน จ อาสวา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว สาสวา จา’’ติ, สิยา สาสวา เจว โน จ อาสวา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สาสวา เจว โน จ อาสวา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสโว เจว อาสวสมฺปยุตฺตฺจา’’ติ, ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตฺเจว โน จ อาสโว’’. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวา’’ติ. นวินฺทฺริยา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา. ตีณินฺทฺริยา อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตสาสว’’นฺติปิ, ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตอนาสว’’นฺติปิ. ตีณินฺทฺริยา สิยา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา, สิยา อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา, สิยา อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา’’ติปิ, ‘‘อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา’’ติปิ.
โน ¶ สํโยชนา. ทสินฺทฺริยา สํโยชนิยา. ตีณินฺทฺริยา อสํโยชนิยา. นวินฺทฺริยา สิยา สํโยชนิยา, สิยา อสํโยชนิยา. ปนฺนรสินฺทฺริยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สํโยชนสมฺปยุตฺตํ ¶ . ฉ ¶ อินฺทฺริยา สิยา สํโยชนสมฺปยุตฺตา ¶ , สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จา’’ติ, สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จา’’ติ, สิยา สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนฺเจว สํโยชนสมฺปยุตฺตฺจา’’ติ, สํโยชนสมฺปยุตฺตฺเจว โน จ สํโยชนํ. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนา เจว สํโยชนสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนา’’ติ.
นวินฺทฺริยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา. ตีณินฺทฺริยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิย’’นฺติปิ, ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิย’’นฺติปิ. ตีณินฺทฺริยา สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา, สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา, สิยา สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตสํโยชนิยา’’ติปิ, ‘‘สํโยชนวิปฺปยุตฺตอสํโยชนิยา’’ติปิ ¶ .
โน คนฺถา. ทสินฺทฺริยา คนฺถนิยา. ตีณินฺทฺริยา อคนฺถนิยา. นวินฺทฺริยา สิยา คนฺถนิยา, สิยา อคนฺถนิยา. ปนฺนรสินฺทฺริยา คนฺถวิปฺปยุตฺตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ คนฺถสมฺปยุตฺตํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา คนฺถสมฺปยุตฺตา, สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถนิยา จา’’ติ, คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถนิยา จา’’ติปิ, ‘‘คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา ¶ เจว คนฺถนิยา จา’’ติ, สิยา คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา ¶ น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺโถ เจว คนฺถสมฺปยุตฺต’’ฺจาติ, คนฺถสมฺปยุตฺตฺเจว โน จ คนฺโถ. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถา เจว คนฺถสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถา’’ติ.
นวินฺทฺริยา คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา. ตีณินฺทฺริยา คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา ¶ . โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิย’’นฺติปิ, ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิย’’นฺติปิ. ตีณินฺทฺริยา สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา, สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา, สิยา คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา, สิยา น วตฺตพฺพา ¶ – ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตคนฺถนิยา’’ติปิ, ‘‘คนฺถวิปฺปยุตฺตอคนฺถนิยา’’ติปิ.
โน โอฆา…เป… โน โยคา…เป… โน นีวรณา. ทสินฺทฺริยา นีวรณิยา. ตีณินฺทฺริยา อนีวรณิยา. นวินฺทฺริยา สิยา นีวรณิยา, สิยา อนีวรณิยา. ปนฺนรสินฺทฺริยา นีวรณวิปฺปยุตฺตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ นีวรณสมฺปยุตฺตํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา นีวรณสมฺปยุตฺตา, สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณิยา จา’’ติ, นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณิยา จา’’ติปิ, ‘‘นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณิยา จา’’ติ, สิยา นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณฺเจว นีวรณสมฺปยุตฺตฺจา’’ติ, นีวรณสมฺปยุตฺตฺเจว โน จ นีวรณํ. ฉ อินฺทฺริยา น ¶ วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณา เจว นีวรณสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณา’’ติ.
นวินฺทฺริยา นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา. ตีณินฺทฺริยา นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิย’’นฺติปิ, ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิย’’นฺติปิ. ตีณินฺทฺริยา สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา, สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา ¶ . ฉ อินฺทฺริยา สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา ¶ , สิยา นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตนีวรณิยา’’ติปิ, ‘‘นีวรณวิปฺปยุตฺตอนีวรณิยา’’ติปิ.
โน ปรามาสา. ทสินฺทฺริยา ปรามฏฺา. ตีณินฺทฺริยา อปรามฏฺา. นวินฺทฺริยา สิยา ปรามฏฺา, สิยา อปรามฏฺา. โสฬสินฺทฺริยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา ปรามาสสมฺปยุตฺตา, สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสา เจว ปรามฏฺา จา’’ติ, ปรามฏฺา เจว โน จ ปรามาสา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสา เจว ปรามฏฺา ¶ จา’’ติปิ, ‘‘ปรามฏฺา เจว โน จ ปรามาสา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสา เจว ปรามฏฺา จา’’ติ, สิยา ปรามฏฺา เจว โน จ ปรามาสา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามฏฺา เจว โน จ ปรามาสา’’ติ. ทสินฺทฺริยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺา. ตีณินฺทฺริยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺา. ตีณินฺทฺริยา สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺา, สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺา, สิยา ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘ปรามาสวิปฺปยุตฺตปรามฏฺา’’ติปิ, ‘‘ปรามาสวิปฺปยุตฺตอปรามฏฺา’’ติปิ.
สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณา. จุทฺทสินฺทฺริยา สารมฺมณา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา สารมฺมณํ, สิยา อนารมฺมณํ. เอกวีสตินฺทฺริยา โน ¶ จิตฺตา. มนินฺทฺริยํ จิตฺตํ. เตรสินฺทฺริยา เจตสิกา. อฏฺินฺทฺริยา อเจตสิกา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา เจตสิกํ, สิยา อเจตสิกํ. เตรสินฺทฺริยา จิตฺตสมฺปยุตฺตา. สตฺตินฺทฺริยา จิตฺตวิปฺปยุตฺตา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสมฺปยุตฺตํ, สิยา จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ. มนินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘จิตฺเตน สมฺปยุตฺต’’นฺติปิ, ‘‘จิตฺเตน วิปฺปยุตฺต’’นฺติปิ.
เตรสินฺทฺริยา ¶ จิตฺตสํสฏฺา. สตฺตินฺทฺริยา จิตฺตวิสํสฏฺา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสํสฏฺํ, สิยา จิตฺตวิสํสฏฺํ. มนินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘จิตฺเตน สํสฏฺ’’นฺติปิ, ‘‘จิตฺเตน วิสํสฏฺ’’นฺติปิ. เตรสินฺทฺริยา จิตฺตสมุฏฺานา. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตสมุฏฺานา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสมุฏฺานํ, สิยา โน จิตฺตสมุฏฺานํ.
เตรสินฺทฺริยา จิตฺตสหภุโน. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตสหภุโน. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสหภู, สิยา โน จิตฺตสหภู. เตรสินฺทฺริยา จิตฺตานุปริวตฺติโน. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตานุปริวตฺติโน. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตานุปริวตฺติ, สิยา โน จิตฺตานุปริวตฺติ.
เตรสินฺทฺริยา จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานา. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานํ, สิยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานํ. เตรสินฺทฺริยา ¶ จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานสหภุโน. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานสหภุโน. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานสหภู, สิยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานสหภู. เตรสินฺทฺริยา จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานานุปริวตฺติโน. อฏฺินฺทฺริยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานานุปริวตฺติโน. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานานุปริวตฺติ ¶ , สิยา โน จิตฺตสํสฏฺสมุฏฺานานุปริวตฺติ. ฉ อินฺทฺริยา อชฺฌตฺติกา. โสฬสินฺทฺริยา พาหิรา.
สตฺตินฺทฺริยา ¶ อุปาทา. จุทฺทสินฺทฺริยา โน อุปาทา. ชีวิตินฺทฺริยํ สิยา อุปาทา, สิยา โน อุปาทา. นวินฺทฺริยา อุปาทินฺนา. จตฺตารินฺทฺริยา อนุปาทินฺนา. นวินฺทฺริยา สิยา อุปาทินฺนา, สิยา อนุปาทินฺนา. โน อุปาทานา. ทสินฺทฺริยา อุปาทานิยา. ตีณินฺทฺริยา อนุปาทานิยา. นวินฺทฺริยา สิยา อุปาทานิยา, สิยา อนุปาทานิยา. โสฬสินฺทฺริยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตา, สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จา’’ติ, อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จา’’ติ, สิยา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา. ทสินฺทฺริยา สิยา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา’’ติ.
โสฬสินฺทฺริยา ¶ น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา’’ติปิ. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา’’ติ. ทสินฺทฺริยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยา. ตีณินฺทฺริยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา. ตีณินฺทฺริยา ¶ สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยา, สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยา, สิยา อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘อุปาทานวิปฺปยุตฺตอุปาทานิยา’’ติปิ, ‘‘อุปาทานวิปฺปยุตฺตอนุปาทานิยา’’ติปิ.
โน ¶ กิเลสา. ทสินฺทฺริยา สํกิเลสิกา. ตีณินฺทฺริยา อสํกิเลสิกา. นวินฺทฺริยา สิยา สํกิเลสิกา, สิยา อสํกิเลสิกา. ปนฺนรสินฺทฺริยา อสํกิลิฏฺา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สํกิลิฏฺํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา สํกิลิฏฺา, สิยา อสํกิลิฏฺา. ปนฺนรสินฺทฺริยา กิเลสวิปฺปยุตฺตา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ กิเลสสมฺปยุตฺตํ. ฉ อินฺทฺริยา สิยา กิเลสสมฺปยุตฺตา, สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตา. ทสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จา’’ติ, สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา. ตีณินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จา’’ติปิ, ‘‘สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา’’ติปิ. นวินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จา’’ติ, สิยา สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิลิฏฺา จา’’ติปิ, ‘‘สํกิลิฏฺา เจว โน จ กิเลสา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส ¶ เจว สํกิลิฏฺฺจา’’ติ, สํกิลิฏฺฺเจว โน จ กิเลโส. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว สํกิลิฏฺา จา’’ติ, สิยา สํกิลิฏฺา เจว โน จ กิเลสา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘สํกิลิฏฺา เจว ¶ โน จ กิเลสา’’ติ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จา’’ติปิ, ‘‘กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ กิเลสา’’ติปิ. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตฺจา’’ติ, กิเลสสมฺปยุตฺตฺเจว โน จ กิเลโส. ฉ อินฺทฺริยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสา ¶ เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จา’’ติ, สิยา กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ กิเลสา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ กิเลสา’’ติ. นวินฺทฺริยา กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา. ตีณินฺทฺริยา กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิก’’นฺติปิ, ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิก’’นฺติปิ. ตีณินฺทฺริยา สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา, สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา. ฉ อินฺทฺริยา สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา, สิยา กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา, สิยา น วตฺตพฺพา – ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตสํกิเลสิกา’’ติปิ, ‘‘กิเลสวิปฺปยุตฺตอสํกิเลสิกา’’ติปิ.
ปนฺนรสินฺทฺริยา ¶ น ทสฺสเนน ปหาตพฺพา. สตฺตินฺทฺริยา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา, สิยา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพา. ปนฺนรสินฺทฺริยา น ภาวนาย ปหาตพฺพา. สตฺตินฺทฺริยา สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพา, สิยา น ภาวนาย ปหาตพฺพา. ปนฺนรสินฺทฺริยา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา. สตฺตินฺทฺริยา สิยา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา, สิยา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา. ปนฺนรสินฺทฺริยา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา. สตฺตินฺทฺริยา สิยา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา ¶ , สิยา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา.
นวินฺทฺริยา อวิตกฺกา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สวิตกฺกํ. ทฺวาทสินฺทฺริยา สิยา สวิตกฺกา, สิยา อวิตกฺกา. นวินฺทฺริยา อวิจารา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สวิจารํ. ทฺวาทสินฺทฺริยา สิยา สวิจารา, สิยา อวิจารา. เอกาทสินฺทฺริยา อปฺปีติกา. เอกาทสินฺทฺริยา สิยา สปฺปีติกา, สิยา อปฺปีติกา. เอกาทสินฺทฺริยา น ปีติสหคตา. เอกาทสินฺทฺริยา สิยา ปีติสหคตา, สิยา น ปีติสหคตา. ทฺวาทสินฺทฺริยา น สุขสหคตา. ทสินฺทฺริยา สิยา สุขสหคตา, สิยา น สุขสหคตา. ทฺวาทสินฺทฺริยา น อุเปกฺขาสหคตา. ทสินฺทฺริยา สิยา อุเปกฺขาสหคตา, สิยา น อุเปกฺขาสหคตา.
ทสินฺทฺริยา กามาวจรา. ตีณินฺทฺริยา น กามาวจรา. นวินฺทฺริยา สิยา กามาวจรา, สิยา น กามาวจรา. เตรสินฺทฺริยา น รูปาวจรา. นวินฺทฺริยา สิยา รูปาวจรา, สิยา น รูปาวจรา. จุทฺทสินฺทฺริยา น อรูปาวจรา. อฏฺินฺทฺริยา สิยา อรูปาวจรา, สิยา น อรูปาวจรา. ทสินฺทฺริยา ปริยาปนฺนา. ตีณินฺทฺริยา อปริยาปนฺนา. นวินฺทฺริยา สิยา ปริยาปนฺนา, สิยา อปริยาปนฺนา. เอกาทสินฺทฺริยา ¶ อนิยฺยานิกา. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ ¶ นิยฺยานิกํ. ทสินฺทฺริยา สิยา นิยฺยานิกา, สิยา อนิยฺยานิกา. ทสินฺทฺริยา อนิยตา. อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ นิยตํ. เอกาทสินฺทฺริยา สิยา นิยตา, สิยา อนิยตา. ทสินฺทฺริยา สอุตฺตรา. ตีณินฺทฺริยา อนุตฺตรา. นวินฺทฺริยา สิยา สอุตฺตรา, สิยา อนุตฺตรา. ปนฺนรสินฺทฺริยา อรณา. โทมนสฺสินฺทฺริยํ สรณํ. ฉ ¶ อินฺทฺริยา สิยา สรณา, สิยา อรณาติ.
ปฺหาปุจฺฉกํ.
อินฺทฺริยวิภงฺโค นิฏฺิโต.