📜
๑๑. มคฺคงฺควิภงฺโค
๒. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา
๔๙๐. อภิธมฺเม ¶ ¶ โลกุตฺตรจิตฺตภาชนีเยปิ ‘‘ตสฺมึ โข ปน สมเย จตฺตาโร ขนฺธา โหนฺติ…เป… อฏฺงฺคิโก มคฺโค โหตี’’ติ (ธ. ส. ๓๓๗) วุตฺตตฺตา อิธาปิ อภิธมฺมภาชนีเย อภิธมฺมานุรูปํ เทสนํ กโรนฺโต ‘‘อฏฺงฺคิโก มคฺโค’’ติ อริโยปปทตํ น กโรติ.
๔๙๓. ตสฺมึ สมเยติ โลกิยกาเลน เอเตสํ อติเรกกิจฺจํ ทสฺเสติ. วิรติอุปฺปาทเนน มิจฺฉาวาจาทีนิ ปุคฺคลํ ปชหาเปนฺตีติ สมฺมาทิฏฺาทีนิ ปฺจ ‘‘การาปกงฺคานี’’ติ วุตฺตานิ. สมฺมาวาจาทิกิริยา หิ วิรติ, ตฺจ เอตานิ การาเปนฺตีติ. วิรติวเสนาติ วิรมณกิริยาวเสน, น การาปกภาเวน กตฺตุภาเวน จาติ อตฺโถ. อิมํ…เป… กิจฺจาติเรกตํ ทสฺเสตุนฺติ โลกุตฺตรกฺขเณปิ อิมาเนว ปฺจ สมฺมาวาจาทิตฺตยสฺส เอกกฺขเณ การาปกานีติ ทสฺเสตุนฺติ อตฺโถ. มิจฺฉาทิฏฺาทิกา ทส, ตปฺปจฺจยา อกุสลา จ ทสาติ วีสติ อกุสลปกฺขิยา, สมฺมาทิฏฺาทิกา ทส, ตปฺปจฺจยา จ กุสลา ทสาติ วีสติ กุสลปกฺขิยา จ มหาจตฺตารีสกสุตฺเต (ม. นิ. ๓.๑๓๖) วุตฺตาติ ตสฺส เอตํ นามํ.
ปฺุภาคิยาติ ปฺุโกฏฺาเส ภวา, ปฺุาภิสงฺขาเรกเทสภูตาติ อตฺโถ. ขนฺโธปธึ วิปจฺจติ, ตตฺถ วา วิปจฺจตีติ อุปธิเวปกฺกา.
ปฺจงฺคิกมคฺคํ อุทฺทิสิตฺวา ตตฺถ เอเกกํ ปุจฺฉิตฺวา ตสฺส ตสฺเสว สมยววตฺถานํ กตฺวา วิสฺสชฺชนํ ¶ ‘‘ปาฏิเยกฺกํ ปุจฺฉิตฺวา ปาฏิเยกฺกํ วิสฺสชฺชน’’นฺติ วุตฺตํ. สห ปน ปุจฺฉิตฺวา ปฺจนฺนมฺปิ สมยววตฺถานํ กตฺวา วิสฺสชฺชเน ‘‘ตตฺถ กตมา สมฺมาทิฏฺิยา ปฺา’’ติอาทิโก ปฏินิทฺเทโส เอกโต วิสฺสชฺชนปฏินิทฺเทสตฺตา น ปาฏิเยกฺกํ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ นาม โหตีติ. ตตฺถ ปฺจงฺคิกวาเร เอว ปาฏิเยกฺกํ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ สมฺมาทิฏฺาทีสุ การาปกงฺเคสุ เอเกกมุขาย ภาวนาย มคฺคุปฺปตฺตึ สนฺธาย กตนฺติ เวทิตพฺพํ. วาจาทีนิ หิ ปุพฺพสุทฺธิยา สิชฺฌนฺติ, น มคฺคสฺส อุปจาเรนาติ.
อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺิตา.
มคฺคงฺควิภงฺควณฺณนา นิฏฺิตา.